Auteur: P.C. Hooft
Titel: Warenar


Thema
Alles draait in het verhaal om de pot met goud en de gierigheid van Warnar. Uit de gebeurtenissen wordt duidelijk, wat gierigheid voor gevolgen kan hebben. Uiteindelijk maakt gierigheid plaats voor vrijgevigheid. Daarnaast is de liefde die ontstaat tussen Kleartje en haar geliefde.


Korte samenvatting

Voorrede
Mildheid heeft zich voorgenomen de macht over te nemen in het huis van Warenar, waar haar doodsvijand Gierigheidt regeerde vanaf de tijd dat Warenars grootvader er woonde en in de haard een pot met goudstukken verborg. De vrek Warenar heeft op een dat die pot teruggevonden. Zijn dochter Klaertje verwacht een kind, maar er kan alleen van een huwelijk sprake zijn als Gierigheidt verdwijnt. Als deze met tegenzin de woning verlaten heeft, vertelt Mildheid dat het spel Pottery zal heten en dat zij de plaats inneemt van de huisgod, die bij plautus de voorrede uitspreekt.

Eerste bedrijf

Warenar, die iedereen wantrouwt, jaagt zijn dienstmeid Reym de deur uit, omdat hij vreest dat ze zal merken dat hij een pot met goud in huis heeft. Reym snapt er niets van: wel tien keer per dag wordt ze het huis uitgejaagd en 's nachts staat Warenar wel vijftig keer op. Ze maakt zich zorgen, vooral ook omdat Klaertje, Warenars ongetrouwde dochter, een kind verwacht. Warenar kijkt of zijn pot er nog staat, laat Reym weer binnenkomen en gaat een boodschap doen.

De buren van Warenar, Rijckert en Geertruyd (broer en zus) praten over trouwen. Geertruyd vindt dat de welgestelde vrijgezel Rijckert maar eens moet trouwen en zij weet wel iemand: de veertigjarige Lobberich, weduwe van Klaesje Klik. Maar haar broer moet niets van dat 'kreng' hebben; wel heeft hij belangstelling voor hun achttienjarig buurmeisje Klaertje. Volgens Geertruyd komt die echter uit een veel te eenvoudig milieu. Rijckert wil eens met Warenar gaan praten. Na een inleidend praatje vraagt hij om de hand van Klaertje. Warenar stemt toe en kijkt dan eerst nog even snel of de pot er nog is. Hij zegt dat hij zijn dochter geen bruidschat kan meegeven, maar Rijckert vindt dat niet erg. Warenar verbaast zich erover dat Rijckert zo snel toehapt. Hij geeft Reym opdracht het huis in orde te maken, want 's avonds zal er ter gelegenheid van het huwelijk een maaltijd gehouden worden, op kosten van Rijckert. Reym maakt zich zorgen over Klaertje, want het kind kan elk moment geboren worden.

Tweede bedrijf
Rijckert stuurt zijn knecht Lekker erop uit om alles voor de bruiloft in gereedheid te brengen. Hoewel Teeuwes de kok en Casper de hofmeester het erg druk hebben, zijn ze toch bereid Rijckerts bruiloftsmaal te verzorgen. Ze verbazen zich erover dat de bruidegom voor de kosten moet opdraaien en vertellen enkele staaltjes van Warenars gierigheid (zeil over de schoorsteen leggen om geen warmte te verliezen, drie dagen gevast omdat hij bij Trijn ging eten, afgeknipte nagels bewaart enzovoort.) Lekker begeleidt hen naar Warenars woning. Warenar zelf is naar de vismarkt en vleeshal om inkopen te doen, maar alles is hem veel te duur. Net als hij thuiskomt, hoort hij Teeuwes zeggen: 'deze pot is te klein' en dan jaagt hij de 'dieven met een stok de deur uit.

Derde bedrijf
Warenar merkt al gauw dat hij Casper en Teeuwes ten onrechte heeft verdacht. Hij doet nu alsof hij zich bedreigd heeft gevoeld door het lange koksmes. Warenar denkt dat Rijckert de kerels ingehuurd heeft om zijn pot te stelen. Maar dan komt Rijckert op bezoek; hij prijst uitvoerig de zuinigheid en veroordeelt pronkende en verkwistende vrouwen. Dat stelt Warenar wat gerust en wekt zijn Sympathie op. Als Rijckert echter vragen begint te stellen over Warenars bruiloftskleding en de bruiloftswijn, komt zijn achterdocht weer terug: Rijckert weet natuurlijk waar de pot is, zal hem dronken voeren en de pot stelen! Hij besluit dan de pot met geld op het kerkhof van de 'ellendigen' te gaan begraven.

Vierde bedrijf
In een monoloog vertelt Lekker, dat hij Ritsert, de neef van Rijckert, van het aanstaande huwelijk van zijn oom en Klaertje op de hoogte heeft gesteld. Ritsert is daar erg van geschrokken, want hij heeft Klaertje na een feestje in het huis van Warenar zwanger gemaakt. Lekker komt langs het kerkhof en ziet daar Warenar (die de pot net onder de grond heeft gestopt) rondscharrelen. Als Warenar wegloopt bedenkt hij dat er misschien wel iemand door het raam stond te kijken. Daarom gaat hij terug. Hij ontdekt Lekker. Hij denkt dat Lekker de pot al gevonden heeft, ranselt hem af, scheldt hem uit voor dief, fouilleert hem en vindt nog geld ook. Lekker beweert dat hij dat geld als kassier bij zijn baas Rijckert verdiend heeft. Als hij wegloopt, bedenkt hij dat Warenar weleens ergens geld verborgen kan hebben. Dat zou hij best kunnen gebruiken, want hij heeft de kas voor zo'n vijfhonderd gulden bestolen. Hij besluit Warenar stiekem te volgen.

Geertruyd roept haar zoon Ritsert ter verantwoording. Hij bekent wat hij gedaan heeft en verklaart dat hij bereid is met Klaertje te trouwen, hoewel Geertruyd lieven een meisje met geld had gezien, bijvoorbeeld Jannetjen Joosten of Weyntje Wispeltuers. Ritsert wil hier echter niets van weten. Een probleem is echter hoe de zaak met oom Rijckert geregeld moet worden.


Lekker heeft intussen de pot met goud gevonden, die Warenar onder een steiger bij de molenwerf begraven had. Als Warenar ontdekt dat zijn geld verdwenen is, begint hij luid te jammeren. Ritsert hoort dat en denkt dat hij zo te keer gaat vanwege Klaertje. Ritsert bekent dat hij de schuldige is, wat Warenar opvat als een bekentenis van de diefstal. Het misverstand wordt na een hevige scheldpartij van Warenars kant duidelijk en opgelost. Ritsert vraagt om de hand van Klaertje; zijn oom wil van het huwelijk afzien. Warenar gaat zijn huis binnen om zich te overtuigen van de waarheid van Ritserts woorden. Ritsert belooft hem te helpen zoeken naar de pot en gaat een straatje om.

Vijfde bedrijf
Ritsert ontmoet Lekker, die tevergeefs probeert de pot me geld onder zijn mantel te verbergen. Ritsert zegt dat het geld van Warenar is, licht hem in over het aanstaande huwelijk en dwingt hem mee te gaan naar Warenar. Reym moet snel Geertruyd gaan halen om bij de bevalling te assisteren, die verhaast is, doordat Klaertje danig geschrokken is van het plan om haar met Rijckert te laten trouwen. Reym prijst uitvoerig de goede eigenschappen van Klaertje.

Ritsert en Lekker komen bij Warenar. Lekker geeft de pot met geld terug en Warenar is dolgelukkig. Maar hij heeft zijn lesje geleerd: hij geeft het geld als huwelijksgeschenk aan Ritsert. Dan komen Reym en Geertruyd met de pasgeboren zoon, een wolk van een jongen. Lekker maakt handig van de situatie gebruik door vijfhonderd gulden aan Ritsert te vragen om het kastekort aan te zuiveren en hij krijgt ze. Ritsert gaat naar de kraamvrouw kijken en Lekker besluit het stuk met een verzoek om applaus.


Personagebeschrijving
Warenar is de hoofdpersoon in het verhaal, hij is de vader van Klaartje en de trotse, maar argwanende eigenaar van de pot gevuld met goud. De pot met goud heeft Warenar georven van zijn vader, die hem weer georven had van zijn vader. Jarenlang regeerde Gierigheid op de pot en werd er geen cent van uitgegeven.

Warenar is een vrek en bijzonder argwanend, maar dan ook in de ban gegrepen van de pot goud. Als hij maar het minste vermoeden heeft dat iemand in de buurt van zijn pot is en nijgingen heeft om deze te stelen, slaat hij erop los of scheld iedereen uit. Hierdoor vinden vele mensen hem onaardig en beschouwen hem als een losgeslagen gek.

Warenar verdient zijn naam dan ook letterlijk (Ware nar), omdat hij iedere keer maar weer zijn pot verplaatst en rare capriolen uithaalt. Ook bespot hij iedereen, wat je als grappig op zou kunnen vatten. In het stuk is Warenar 70 jaar oud.


Situering

Tijd en tijsverloop:
Plaats van handeling: Het verhaal speelt zich af in de omgeving van de Nes in Amsterdam. Het toneel speelt zich geheel af op straat en dan vrijwel voortdurend vlak voor of in de buurt van Warenars huis. In dit decor was dan ook het huis van Rijckert zichtbaar. In het vierde toneel (van het tweede bedrijf) verplaatst men het decor naar een andere omgeving: de Nieuwe Kerk bij de Dam en het daarbij gelegen Ellendig Kerkhof, waar Warenar zijn pot met goud gaat begraven. In welke tijd het verhaal zich afspeelt is niet duidelijk, mar het zal ongetwijfeld in de tijd waarin P.C. Hooft geleefd heeft afgespeeld hebben (1600 ev.).

Vertelperspectief:


Bijzonderheden

Structuur: Het is een toneelstuk, dus verloopt het verhaal in bedrijven.


Titelverklaring: Het is de naam van de hoofdpersoon. Ware betekent echte en nar betekent dwaas, dus Warenar is een echte dwaas.


Eigen mening
Warenar vind ik wel een leuk boek maar ook heel moeilijk geschreven. Ik vind het altijd moeilijk om over een klassiek boek mijn mening te geven. De boodschap in Warenar vond ik in ieder geval wel heel mooi. Je zag dat (slechte) mensen ook kunnen veranderen. Er zit een levensles in die vandaag de dag nog van toepassing is.


Leven en werk van de auteur
Pieter Corneliszoon Hooft is op 16 maart 1581 geboren in een welgestelde Amsterdamse koopmansfamilie. Als zeventienjarige schreef hij zijn eerste treurspel ‘Achilles en Polyxena’ (1598). Hij liet zich sterk beïnvloeden door de beleving van de Italiaanse cultuur en kunstopvattingen. Mede hierdoor werd hij de meest karakteristieke vertegenwoordiger van de renaissance kunst. Voor het koopmanschap voelde de jonge Hooft echter niets en besloot in 1609 rechten te gaan studeren. Hij blijft echter wel doorschrijven en woont ’s winters in Amsterdam en ’s zomers op het Muiderslot, waar later de Muiderkring ontstond. Hooft beoefende zeer uiteenlopende genres (literaire) zoals liefdesgedichten in sonnetvorm en in de periode tot 1620 toneelspelen. Enkele stukken die hij schreef waren: ‘Grandia’ (1605), ‘Baeoto’ (1617) en ook Warenar in 1617. Na 1620 richtte hij zich meer op de proza. Na 1640 werd Hoofts gezondheid geleidelijk slechter. Hij werd ernstig ziek en overleed op 21 mei 1647.