De donkere kamer van Damokles
W.F. Hermans
Naam: Jeroen W
Klas: 6VB
Leraar: Kraaikamp
1. Beschrijving
- Complete titelbeschrijving
De titel is een echte doordenker. 'De donkere kamer' duidt isolement en duisternis aan waarin Osewoudt zich continu bevindt. 'Damocles' duidt de voortdurende dreiging aan. Damokles is een historisch figuur, hieronder een citaat waarin Damokles kort staat beschreven:
Citaat uit encyclopedie: Damocles, hoveling van Dionysius I van Syracuse (406-367 v Crst.) die boven Damocles' hoofd een zwaard liet ophangen aan een paardenhaar om hem te tonen in welk gevaar een tyran steeds verkeerd.
- Korte motivatie van je boekkeuze
Ik las een korte passage van dit boek in het boek Laagland. In module 11 werd er aandacht besteed aan dit boek van Hermans. Zijn manier van schrijven sprak mij wel aan, het zag eruit als een spannend boek dat makkelijk weg te lezen is. En daar komt bij dat een boek van Toon Hermans zeker niet mag ontbreken in een leesdossier van Nederlands.
- Een korte samenvatting van de inhoud
Het verhaal draait om Henri Osewoudt, zoon van de eigenaar van een sigarenwinkel in Voorschoten. Op jonge leeftijd wordt zijn vader door zijn moeder vermoordt. Zijn moeder wordt daardoor naar een psychiatrische inrichting gebracht en de oom van Henri, oom Bart Nauta, voedt Henri op.
Op de middelbare school heeft Osewoudt weinig contact met klasgenoten. Hij is een klein onderdeurtje zonder baardgroei, een hoge stem en vergroeide voeten door het vele judoën. Als Osewoudt 18 is, trouwt hij met zijn volle nicht Ria. Osewoudt neemt de leiding over de sigarenwinkel over van zijn moeder, en houdt zich ondertussen bezig met de verzorging van haar. Eind 1940, als de tweede wereldoorlog uitgebroken is in Nederland, meldt zich ene luitenant Dorbeck in de sigarenwinkel. Hij lijkt qua uiterlijk sprekend op Osewoudt en hij vraagt of hij een paar fotorolletjes ontwikkelen kan. De foto’s moeten naar E. Jagtman worden gestuurd. Bij het ontwikkelen mislukken de foto’s, dus koopt Osewoudt een leica-fototoestel om willekeurige foto’s te maken van militaire objecten om zo toch een paar foto’s naar Jagtman te sturen.
Als Dorbeck weer van zich laat horen, vraagt hij of Osewoudt naar Haarlem moet komen. In Haarlem ontmoet hij Dorbeck en Zewuster. Met hen vermoordt hij 2 mannen in de Kleine Houtstraat 32. Pas in 1944 laat Dorbeck weer van zich horen. Hij schrijft dat Osewoudt een aantal foto’s naar een adres te versturen in Engeland. Een paar dagen later belt een vrouw op die hem graag wilt ontmoeten. Deze dame komt uit Engeland en het Elly Sprenkelbach Meijer. Ze laat een van de foto’s zien die hij een paar dagen geleden heeft opgestuurd, als bewijs van betrouwbaarheid. Ze wil dat Osewoudt haar ergens onderduikt, dus brengt Osewoudt haar naar zijn oom Bart toe.
Als hij de student en vriend Moorlag tegenkomt, die op dat moment een kamer huurt boven de sigarenwinkel, hoort Osewoudt dat zijn moeder en vrouw opgepakt zijn door de Duitsers. Samen gaan ze naar Meinarends toe, die valse persoonsbewijzen maakt voor Osewoudt en Elly. Als Osewoudt naar een kapperzaakje gaat om zij haar zwart te verven ontmoet hij Marianne Sondaar, een Jood met een schuilnaam waar Osewoudt een relatie mee krijgt. Ook wordt hij aan een onderduikersadres geholpen, namelijk het huis van Labare. Daar moet hij fotorolletjes ontwikkelen.
Later wordt Osewoudt opgepakt na een bezoekje aan de bioscoop. Hij wordt verhoord en geslagen, en hij heeft het idee dat ze hem voor iemand anders aanzien. Hij weet uiteindelijk te ontsnappen en gaat terug naar het huis van Labare. Maar die nacht daarna wordt iedereen opgepakt door de Duitsers en opgesloten. In de gevangenis ontmoet hij Ebernuss, die erg aardig is tegen Osewoudt.
Ebernuss brengt Osewoudt in contact met Dorbeck en Moorlag. Na aandringen van Dorbeck vergiftigd Osewoudt Ebernuss. Later komt hij erachter dat Marianne een doodgeboren kind van hem heeft gebaard. Na de oorlog wordt Osewoudt opgepakt en beschuldigd van oorlogsmisdaden. Osewoudt probeert zijn onschuld op allerlei manieren te bewijzen, maar alles zit hem tegen. Bij een laatste vluchtpoging word Henri Osewoudt doodgeschoten.
- Eerste persoonlijke reactie.
Het boek van Damokles is een boek waar ik van onder de indruk was. Ten eerste omdat ik houd van het genre psychologische thriller, waar dit boek zonder twijfel in thuis hoort. Het blijft boeien en is op een manier geschreven waardoor je continu je hoofd bij het verhaal moet houden. Ten tweede omdat ik mij bleef verbazen over het feit dat iemand zo’n verhaal kan verzinnen. Net als een script van een film, daar vallen op een gegeven moment ook alle puzzelstukjes op zijn plaats. Dit boek heeft dat ook, en mede daarom vond ik het geen straf om dit boek te lezen.
2. Verdieping
- Open plekken
Het boek bevat heel veel open plekken. Dat komt omdat het een personale vertelsituatie is en je het verhaal beleefd vanuit de ogen van de hoofdpersoon. Bij een alwetende vertelsituatie heb je geen last van open plekken in het verhaal.
De grootste open plek in het verhaal is nog altijd de vraag waar Dorbeck is gebleven. Dat is een vraag die het hele boek centraal staat. Maar een andere open plek die we tegenkomen in het boek is het feit dat Osewoudt wordt geholpen door een aantal gemaskerde mannen in het ziekenhuis. Wie zijn deze mannen? Wie heeft ze gestuurd? Deze vragen kun je rekenen als de belangrijkste open plekken in het verhaal. En of ze worden beantwoord? Nee, alhoewel we bij de laatste twee een goede gok kunnen wagen. Hoogstwaarschijnlijk heeft de dokter van Osewoudt de mannen opdracht gegeven om hem te laten ontsnappen. Maar aan het eind van het boek weten we niet waar Dorbeck gebleven is. Daar kunnen we alleen maar naar gissen.
- Spanningsbogen
De donkere kamer van Damokles zit vol met spanningsbogen. Er zijn er teveel om allemaal op te noemen, maar een typisch voorbeeld van een spanningsboog is de passage die ook in Laagland staat beschreven; het moment dat de aanslag op de Kleine Houtstraat 32. Vanaf het moment dat Osewoudt, Dorbeck en Zéwüster het restaurant in Haarlem verlaten tot het moment dat Osewoudt in de tram zit naar het strand is een van de grootste spanningsbogen in het verhaal.
- Spannend?
Dit boek van Hermans vond ik een spannend boek. Met name de psychologische factor die aan het verhaal toegevoegd is maakt het soms erg verwarrend, maar houdt je wel erg gefocust en wekt ook de drang op dat je wilt weten hoe het verhaal afloopt. Tel daar de omgeving van de tweede wereldoorlog bij op, en je hebt een spannende psychologische thriller die je van voor tot eind blijft boeien. Een manupilatietechniek die Hermans continu gebruikt is het achterhouden van informatie. Je weet maar weinig van de hoofdpersoon, van Dorbeck en waarom Osewoudt zo geobsedeerd is door Dorbeck. Door deze gebrekkige achtergrondinformatie ben je nieuwsgierig waarom bepaalde handelingen gebeuren.
- Open of gesloten einde?
Het boek heeft een gesloten einde. Osewoudt wordt doodgeschoten bij een ontsnappingspoging.
- Fictie, proza of literatuur?
Het verhaal wat ik gelezen heb valt onder de kop literatuur. Het is een verzonnen verhaal wat op de werkelijkheid zou kunnen berusten. Het is een verhaal wat tot de Nederlandse cultuur behoort en een essentieel onderdeel van de vaderlandse geschiedenis naar voren haalt: de tweede wereldoorlog.
3. Evaluatie
- Het onderwerp
Ik heb het al eerder aangegeven, ik ben groot fan van psychologische romans. Toon Hermans heeft zijn onderwerp afgeleidt van dit genre en heeft daar bij mij punten bij gescoord. Ik vond het onderwerp altijd prominent aanwezig in het boek, je blijft zien dat Osewoudt achtervolgd wordt door de psychische afwijking waar hij last van heeft. Doordat hij op zoek gaat naar Dorbeck, die je dus kunt zien als zijn eigenbeeld, blijf je als lezer geboeid hoe dat afloopt. Is Dorbeck een bestaand persoon? Of toch niet? Het onderwerp staat als een huis in dit boek en heeft niet alleen bij mij, maar in de hele literatuur een statement afgegeven.
- De gebeurtenissen
De gebeurtenissen volgen elkaar in rap tempo op. Hierdoor blijft het verhaal en boeien en voelt het boek aan als een achtbaanrit in de Efteling, waar je van de ene kamer naar de ander wordt gereden en je alles op je af laat komen. Ga je echter kritischer kijken, dan valt het op dat sommige gebeurtenissen onrealistisch overkomen. Want zeg nou zelf, het feit dat Osewoudt mensen vermoord voor iemand die hij helemaal niet goed kent komt niet realistisch over. Ook vond ik dat er te veel gebeurtenissen in zaten. Ik vond het boek op het eind wat langdradig worden en vond het slot in de gevangenis wel erg gezocht.
- De personages
Het is moeilijk om je in te leven in de hoofdpersoon, omdat hij niet realistisch tegen de buitenwereld aankijkt. Het blind uitvoeren van bevelen van Dorbeck komt daarbij ook niet erg overtuigend over. Aan de andere kant is het juist daarom interessant om Osewoudt te volgen, om te kijken hoe hij bepaalde dingen ziet en hoe hij met situaties omgaat. Maar ik kan niet zeggen dat ik erg gecharmeerd ben van de hoofdpersoon.
- De bouw
Ik vond het boek lastig om te lezen. Ik denk zelfs dat het van de twaalf boeken het moeilijkst was om door te komen. Toon Hermans heeft de eigenschap om het verhaal zo te schrijven dat je pas na een tijdje de motieven van een bepaalde actie begrijpt. Dat is in sommige gevallen lastig, omdat je op het moment van lezen niet snapt wat er nou precies gebeurd, maar in één bepaalde situatie weet Hermans je toch op een geniepige manier op het verkeerde been te zetten. Hoe langer je het boek leest, hoe meer je ervan overtuigd raakt dat Dorbeck heeft bestaan. Maar op het moment dat Osewoudt bij de psychiater langsgaat die ook zijn moeder heeft behandeld, begin je als lezer toch te twijfelen over het bestaan van deze Dorbeck. Dat is pure manipulatie van de schrijver. En eerlijk is eerlijk, als je als schrijver een verhaal op die manier kunt opbouwen, dan ben je gewoon een goede schrijver. Of je nou van zijn stijl houdt of niet.
- Het taalgebruik
Het taalgebruik was op sommige momenten wat vaag. Dat kun je ook niet helemaal voorkomen met een boek dat in 1958 is verschenen en wat voor volwassenen is geschreven. Maar desondanks is een boek wat in deze tijd geschreven is een stuk makkelijker te volgen, en daardoor lees je het boek ook wat vlotter. En door het taalgebruik liep je soms even vast bij dit boek.
W.F. Hermans
Naam: Jeroen W
Klas: 6VB
Leraar: Kraaikamp
1. Beschrijving
- Complete titelbeschrijving
De titel is een echte doordenker. 'De donkere kamer' duidt isolement en duisternis aan waarin Osewoudt zich continu bevindt. 'Damocles' duidt de voortdurende dreiging aan. Damokles is een historisch figuur, hieronder een citaat waarin Damokles kort staat beschreven:
Citaat uit encyclopedie: Damocles, hoveling van Dionysius I van Syracuse (406-367 v Crst.) die boven Damocles' hoofd een zwaard liet ophangen aan een paardenhaar om hem te tonen in welk gevaar een tyran steeds verkeerd.
- Korte motivatie van je boekkeuze
Ik las een korte passage van dit boek in het boek Laagland. In module 11 werd er aandacht besteed aan dit boek van Hermans. Zijn manier van schrijven sprak mij wel aan, het zag eruit als een spannend boek dat makkelijk weg te lezen is. En daar komt bij dat een boek van Toon Hermans zeker niet mag ontbreken in een leesdossier van Nederlands.
- Een korte samenvatting van de inhoud
Het verhaal draait om Henri Osewoudt, zoon van de eigenaar van een sigarenwinkel in Voorschoten. Op jonge leeftijd wordt zijn vader door zijn moeder vermoordt. Zijn moeder wordt daardoor naar een psychiatrische inrichting gebracht en de oom van Henri, oom Bart Nauta, voedt Henri op.
Op de middelbare school heeft Osewoudt weinig contact met klasgenoten. Hij is een klein onderdeurtje zonder baardgroei, een hoge stem en vergroeide voeten door het vele judoën. Als Osewoudt 18 is, trouwt hij met zijn volle nicht Ria. Osewoudt neemt de leiding over de sigarenwinkel over van zijn moeder, en houdt zich ondertussen bezig met de verzorging van haar. Eind 1940, als de tweede wereldoorlog uitgebroken is in Nederland, meldt zich ene luitenant Dorbeck in de sigarenwinkel. Hij lijkt qua uiterlijk sprekend op Osewoudt en hij vraagt of hij een paar fotorolletjes ontwikkelen kan. De foto’s moeten naar E. Jagtman worden gestuurd. Bij het ontwikkelen mislukken de foto’s, dus koopt Osewoudt een leica-fototoestel om willekeurige foto’s te maken van militaire objecten om zo toch een paar foto’s naar Jagtman te sturen.
Als Dorbeck weer van zich laat horen, vraagt hij of Osewoudt naar Haarlem moet komen. In Haarlem ontmoet hij Dorbeck en Zewuster. Met hen vermoordt hij 2 mannen in de Kleine Houtstraat 32. Pas in 1944 laat Dorbeck weer van zich horen. Hij schrijft dat Osewoudt een aantal foto’s naar een adres te versturen in Engeland. Een paar dagen later belt een vrouw op die hem graag wilt ontmoeten. Deze dame komt uit Engeland en het Elly Sprenkelbach Meijer. Ze laat een van de foto’s zien die hij een paar dagen geleden heeft opgestuurd, als bewijs van betrouwbaarheid. Ze wil dat Osewoudt haar ergens onderduikt, dus brengt Osewoudt haar naar zijn oom Bart toe.
Als hij de student en vriend Moorlag tegenkomt, die op dat moment een kamer huurt boven de sigarenwinkel, hoort Osewoudt dat zijn moeder en vrouw opgepakt zijn door de Duitsers. Samen gaan ze naar Meinarends toe, die valse persoonsbewijzen maakt voor Osewoudt en Elly. Als Osewoudt naar een kapperzaakje gaat om zij haar zwart te verven ontmoet hij Marianne Sondaar, een Jood met een schuilnaam waar Osewoudt een relatie mee krijgt. Ook wordt hij aan een onderduikersadres geholpen, namelijk het huis van Labare. Daar moet hij fotorolletjes ontwikkelen.
Later wordt Osewoudt opgepakt na een bezoekje aan de bioscoop. Hij wordt verhoord en geslagen, en hij heeft het idee dat ze hem voor iemand anders aanzien. Hij weet uiteindelijk te ontsnappen en gaat terug naar het huis van Labare. Maar die nacht daarna wordt iedereen opgepakt door de Duitsers en opgesloten. In de gevangenis ontmoet hij Ebernuss, die erg aardig is tegen Osewoudt.
Ebernuss brengt Osewoudt in contact met Dorbeck en Moorlag. Na aandringen van Dorbeck vergiftigd Osewoudt Ebernuss. Later komt hij erachter dat Marianne een doodgeboren kind van hem heeft gebaard. Na de oorlog wordt Osewoudt opgepakt en beschuldigd van oorlogsmisdaden. Osewoudt probeert zijn onschuld op allerlei manieren te bewijzen, maar alles zit hem tegen. Bij een laatste vluchtpoging word Henri Osewoudt doodgeschoten.
- Eerste persoonlijke reactie.
Het boek van Damokles is een boek waar ik van onder de indruk was. Ten eerste omdat ik houd van het genre psychologische thriller, waar dit boek zonder twijfel in thuis hoort. Het blijft boeien en is op een manier geschreven waardoor je continu je hoofd bij het verhaal moet houden. Ten tweede omdat ik mij bleef verbazen over het feit dat iemand zo’n verhaal kan verzinnen. Net als een script van een film, daar vallen op een gegeven moment ook alle puzzelstukjes op zijn plaats. Dit boek heeft dat ook, en mede daarom vond ik het geen straf om dit boek te lezen.
2. Verdieping
- Open plekken
Het boek bevat heel veel open plekken. Dat komt omdat het een personale vertelsituatie is en je het verhaal beleefd vanuit de ogen van de hoofdpersoon. Bij een alwetende vertelsituatie heb je geen last van open plekken in het verhaal.
- Spanningsbogen
De donkere kamer van Damokles zit vol met spanningsbogen. Er zijn er teveel om allemaal op te noemen, maar een typisch voorbeeld van een spanningsboog is de passage die ook in Laagland staat beschreven; het moment dat de aanslag op de Kleine Houtstraat 32. Vanaf het moment dat Osewoudt, Dorbeck en Zéwüster het restaurant in Haarlem verlaten tot het moment dat Osewoudt in de tram zit naar het strand is een van de grootste spanningsbogen in het verhaal.
- Spannend?
Dit boek van Hermans vond ik een spannend boek. Met name de psychologische factor die aan het verhaal toegevoegd is maakt het soms erg verwarrend, maar houdt je wel erg gefocust en wekt ook de drang op dat je wilt weten hoe het verhaal afloopt. Tel daar de omgeving van de tweede wereldoorlog bij op, en je hebt een spannende psychologische thriller die je van voor tot eind blijft boeien. Een manupilatietechniek die Hermans continu gebruikt is het achterhouden van informatie. Je weet maar weinig van de hoofdpersoon, van Dorbeck en waarom Osewoudt zo geobsedeerd is door Dorbeck. Door deze gebrekkige achtergrondinformatie ben je nieuwsgierig waarom bepaalde handelingen gebeuren.
- Open of gesloten einde?
Het boek heeft een gesloten einde. Osewoudt wordt doodgeschoten bij een ontsnappingspoging.
- Fictie, proza of literatuur?
Het verhaal wat ik gelezen heb valt onder de kop literatuur. Het is een verzonnen verhaal wat op de werkelijkheid zou kunnen berusten. Het is een verhaal wat tot de Nederlandse cultuur behoort en een essentieel onderdeel van de vaderlandse geschiedenis naar voren haalt: de tweede wereldoorlog.
3. Evaluatie
- Het onderwerp
Ik heb het al eerder aangegeven, ik ben groot fan van psychologische romans. Toon Hermans heeft zijn onderwerp afgeleidt van dit genre en heeft daar bij mij punten bij gescoord. Ik vond het onderwerp altijd prominent aanwezig in het boek, je blijft zien dat Osewoudt achtervolgd wordt door de psychische afwijking waar hij last van heeft. Doordat hij op zoek gaat naar Dorbeck, die je dus kunt zien als zijn eigenbeeld, blijf je als lezer geboeid hoe dat afloopt. Is Dorbeck een bestaand persoon? Of toch niet? Het onderwerp staat als een huis in dit boek en heeft niet alleen bij mij, maar in de hele literatuur een statement afgegeven.
- De gebeurtenissen
De gebeurtenissen volgen elkaar in rap tempo op. Hierdoor blijft het verhaal en boeien en voelt het boek aan als een achtbaanrit in de Efteling, waar je van de ene kamer naar de ander wordt gereden en je alles op je af laat komen. Ga je echter kritischer kijken, dan valt het op dat sommige gebeurtenissen onrealistisch overkomen. Want zeg nou zelf, het feit dat Osewoudt mensen vermoord voor iemand die hij helemaal niet goed kent komt niet realistisch over. Ook vond ik dat er te veel gebeurtenissen in zaten. Ik vond het boek op het eind wat langdradig worden en vond het slot in de gevangenis wel erg gezocht.
- De personages
Het is moeilijk om je in te leven in de hoofdpersoon, omdat hij niet realistisch tegen de buitenwereld aankijkt. Het blind uitvoeren van bevelen van Dorbeck komt daarbij ook niet erg overtuigend over. Aan de andere kant is het juist daarom interessant om Osewoudt te volgen, om te kijken hoe hij bepaalde dingen ziet en hoe hij met situaties omgaat. Maar ik kan niet zeggen dat ik erg gecharmeerd ben van de hoofdpersoon.
- De bouw
Ik vond het boek lastig om te lezen. Ik denk zelfs dat het van de twaalf boeken het moeilijkst was om door te komen. Toon Hermans heeft de eigenschap om het verhaal zo te schrijven dat je pas na een tijdje de motieven van een bepaalde actie begrijpt. Dat is in sommige gevallen lastig, omdat je op het moment van lezen niet snapt wat er nou precies gebeurd, maar in één bepaalde situatie weet Hermans je toch op een geniepige manier op het verkeerde been te zetten. Hoe langer je het boek leest, hoe meer je ervan overtuigd raakt dat Dorbeck heeft bestaan. Maar op het moment dat Osewoudt bij de psychiater langsgaat die ook zijn moeder heeft behandeld, begin je als lezer toch te twijfelen over het bestaan van deze Dorbeck. Dat is pure manipulatie van de schrijver. En eerlijk is eerlijk, als je als schrijver een verhaal op die manier kunt opbouwen, dan ben je gewoon een goede schrijver. Of je nou van zijn stijl houdt of niet.
- Het taalgebruik
Het taalgebruik was op sommige momenten wat vaag. Dat kun je ook niet helemaal voorkomen met een boek dat in 1958 is verschenen en wat voor volwassenen is geschreven. Maar desondanks is een boek wat in deze tijd geschreven is een stuk makkelijker te volgen, en daardoor lees je het boek ook wat vlotter. En door het taalgebruik liep je soms even vast bij dit boek.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden