De ongevraagde antwoorden.

Een spannende roman waarin Anton Steenwijk achter antwoorden komt over de aanslag, waar hij helemaal niet om heeft gevraagd.



“Eerst één, dan twee snel achter elkaar, na een paar seconden het vierde en het vijfde schot. Even later een soort schreeuw en nog een zesde.”

Hier mee begint de roman, de aanslag van Harry Mulisch. De aanslag wordt gepleegd op de gehate hoofdinspecteur van de politie, Fake Ploeg. Zijn lijk ligt voor het huis van de buren, van de hoofdpersoon, waar de moord heeft plaatsgevonden. Maar de buren slepen het lijk naar dat van de Steenwijks, waar Anton (toen 12 jaar) woont samen met zijn broer en zijn ouders. Op dat moment rent Peter, de broer van Anton, het huis uit om in te grijpen, maar de politie komt er al aan. Peter slaat op de vlucht en Anton en zijn ouders worden gearresteerd, daarna zien ze hun eigen huis nog in vlammen op gaan door de Duitsers. Anton wordt daarna gescheiden van zijn ouders en komt terecht in de cel samen met een verzedstrijdster. Zodra hij hier uit kwam werdt hij geadopteerd door zijn oom en tante, omdat zijn ouders gefusileerd zijn. De aanslag die zijn leven veranderd, en dat allemaal ook nog eens terwijl het niet hun schuld was.



De rest van het verhaal loopt in een chronologische volgorde, vanaf het jaar 1945 tot 1952, 1956, 1966 naar 1981, dit wordt gedaan door middel van vijf episodes. In deze vijf episodes komt Anton van alles te weten over de aanslag die zijn leven heeft veranderd. De vijf episodes bepalen ook steeds de ruimte, elke episode speelt af rondom één ruimte, zo is Anton bijvoorbeeld in episode één bij zijn eigen huis in Haarlem en is hij in episode twee in Amsterdam bij de gevangenis en bij het huis van zijn oom en tante. De verhaallijn heeft een zeer hechte structuur, want in elke episode ontdekt Anton steeds over de oorzaken van de aanslag. Maar vooraf krijg je ook al een informatievoorsprong door een proloog, daardoor weet je gelijk al meer over de buurt waar Anton woont. Zo is het verhaal geschreven in een personale vertelsituatie, omdat je in het boek Anton volgt.

Het volledige boek bestaat voornamelijk uit op het verleden gerichte spanning met steeds korte spanningsbogen. Zo is episode één over dat de aanslag aan de gang is erg spannend en erg boeiend om te lezen. De epidsodes twee, drie en vier vind ik minder, maar hoorden natuurlijk wel gewoon bij het verhaal, maar zodra episode vijf begint vallen alle puzzelstukjes in eens in één. Episode vijf heb ik ook zeer vlot gelezen, doordat je de puzzel als het ware compleet wou hebben met alle stukjes op de juiste plek.

Voor de rest zit er weinig tot geen beeldspraak en stijlfiguren in, wel zit er vaak enumeratie in zoals: “Binnen het geschitter van de kroonluchters, lakeien met grote zilveren bladen vol kristallen glazen champagne, nu en dan misschien zelfs een glimp van iemand van de koninklijke familie.”

De hoofdpersoon van dit boek is Anton Steenwijk, hij is de persoon die gedurende het boek er de hele tijd in voor komt, hij is daarom ook een round character. De bijfiguren in dit boek zijn voornamelijk flat characters, ze komen en ze gaan.

Het thema van het boek is daarom het probleem van een schuldvraag: Wie is er schuldig aan de aanslag? Wie heeft de aanslag op Fake Ploeg gepleegd? Waarom? En nog wel meer vragen spelen de ronte in het hoofd van Anton. In de rest van het boek worden zijn vragen beantwoord, zonder dat hij er iets voor doet. Voor de rest komen er veel aspecten in het boek voor die te maken hebben met schuld en schuldgevoelens, zoals de schuldgevoelens die de buren achteraf hadden van de verschuiving van het lijk.

Appart aan dit boek is dat zodra je het boek uit hebt, je gedachtes nog niet klaar zijn met het boek. Pas nadat je het boek uit hebt besef je dingen die je hebt gelezen en beginnen er nog meer puzzelstukjes te ontstaan, terwijl je dacht dat de puzzel al compleet was.

Cas.

Harry Mulisch: De Aanslag.

De Bezig Bij; 246 pagina’s; 12,50

ISB: 9789023466345