A.Structuurvragen


Beschrijving:

1.Geef een complete titelbeschrijving. Vermeld ook de eerste druk:
Titel:Hersenschimmen
Het boek heet hersenschimmen omdat het gaat over dementie. Lees verder bij titel en motto.
Ondertekst: A touching dream to which we all are lulled But wake from separately
Philip Larkin
Schrijver: J.Bernlef
Eerste druk: 1984
Vijfendertigste druk: 1991 salamander. Zonder wijziging van de tekst
Uitgever: Querido Amsterdam

2.Geef een samenvatting van de inhoud.
Het boek heet Hersenschimmen en gaat over, Maarten Klein van 71/72 jaar oud, die samen met zijn vrouw en hun hond Robert sinds 15 jaar in Gloucester (Amerika) wonen aan de kust boven Boston in Massachusetts. Ze hebben twee kinderen Kitty en Fred die op zichzelf wonen in Nederland. Op een ochtend wordt Maarten wakker en ziet hij overal sneeuw iets waar hij echt een hekel aan heeft. Hij verveelt zich en gaat dus uit het raam kijken, wachtend tot de schoolkinderen langs komen, maar die komen maar niet en Maarten begrijpt niet waarom ze vandaag ineens niet komen, totdat Vera hem verteld dat het zondag is, ook vergat die hout te halen en zijn koffie op te drinken. ’S Avonds aten ze pizza maar toen Vera hem vroeg of hij over 10 minuten de pizza uit de oven zou willen halen, vergat hij wat hij moest doen over 10 minuten. Later dacht die dat die de potloden doos van de juffrouw mocht halen, en voelde die zich ineens op de keukenstoel staan. Vera en ook Maarten zelf vinden het raar dat zo van de ene op de andere dag allerlei dingen worden vergeten, maar Maarten probeert het te ontkennen en zegt dat die altijd al vergeetachtig is geweest en dat het nu vooral door de sneeuw erger wordt. ’S Nachts wordt Maarten vaak wakker, hij denkt dan dat het ochtend is en dat die naar zijn werk bij de IMCO (Intergovernmental Maritime Consultative Organisation) moet waar die vroeger als rapporteur over visvangsten en voorspellingen over migratie van zalm werkte. Als ontbijt eet die een volledige rouwe kip op breekt die de achterdeur open met en schroevendraaier en gaat snel naar een verlaten zomerhuis waarvan die denkt dat het de IMCO. Daar verteld hij een onzinnig verhaal (aan niemand) over een Japanse geautomatiseerde vissersboot. Vervolgens bedenkt hij zich ineens ‘wat doe ik hier?...’ en gaat die weer naar huis. Later ziet die iemand de achterdeur repareren en vindt die het erg dat de deur kapot is. Door de dementie niet is die vergeten dat die het zelf gedaan heeft. Elke keer als Vera naar haar vriendin Ellen Robbins gaat belt Maarten naar de bieb (waar Vera vroeger werkte) om te vragen of Vera daar nog is. Ook denkt die wel eens terug aan zijn vader en denkt die dat die weer mag gaan tekenen aan het bureau van zijn vader of aan Karen zijn eerste verloofde. Omdat Maarten zelf niet snapt wat er aan de hand is probeert hij de technieken van meneer Simic (een oud collega) toe te passen om niet vergeetachtig over te komen. De technieken waren bijvoorbeeld 6x ja zeggen en nazeggen wat je gesprekspartner zegt. Maar Vera krijgt door dat het echt niet goed is en dat er toch iets aan de hand is, daarom belt ze dokter Eardly op die Maarten komt onderzoeken, Dr. Eardly zegt dat foto’s belangrijk zijn maar Maarten herkent helaas zijn eigen kinderen niet meer op foto’s van 3 jaar geleden. Later komt er iemand bij Vera en Maarten in huis wonen om te helpen, een meisje genaamd Phil Taylor. Maarten vindt het een mooi meisje maar elke keer vergeet hij wie ze is en denkt die dat het een vreemde is die komt voor Kitty om te spelen of de lerares van vroeger waar hij op verliefd was. Hij vraagt heel vaak aan haar hoe ze heet, wie ze is en wat ze bij hem thuis aan het doen is. Op een gegeven moment is de dementie zo erg dat Maarten in een bejaardentehuis of kliniek gaat wonen. Hij kan om een gegeven moment zelfs niet meer praten. Alleen maar denken. Het boek eindigt met dat Maarten denkt dat de lente begint.

Verdieping:

3. Bespreek kort de tijd: geef een beschrijving van het tijdsverloop in het verhaal. Denk hierbij aan begin en einde, chronologie, tijdvertraging, tijdverdichting, tijdsprongen, flashbacks.
Het verhaal loopt niet chronologisch en speelt zich af in een winter. Het begint op een winterochtend en het verhaal eindigt als de lente bijna moet gaan beginnen. Tussen het verhaal door komen er heel veel flashbacks in voor, aan het begin zijn de flashbacks nog van een paar jaar geleden, later worden ze zelfs van meer dan 50 jaar geleden en tijdens de tweede wereldoorlog, omdat de hoofdpersoon het verschil tussen heden en verleden niet meer weet. Daardoor loopt verhaal niet chronologisch.

4. Bespreek kort de personages: beschrijf de hoofdpersoon en de belangrijkste bijpersonen.
De hoofdpersoon is Maarten Klein hij is 71 jaar. Het is een gewone alledaagse man die sinds 15 jaar in Amerika woont. Vroeger werkte hij bij de IMCO als secretaris. Hij is gek op zijn hond Robert en houdt ervan om met zijn hond te gaan wandelen. Verder heeft hij een vrouw Vera en twee kinderen Kitty en Fred. Aan het begin van het verhaal is het nog een gewone oude man maar aan het eind van het verhaal is het een zeer dementerende man die niet veel meer snapt, ziet of waarneemt.

De belangrijkste bijpersoon is: Vera Klein, de vrouw van Maarten, een aardige zorgzame huisvrouw die vroeger bij de bibliotheek van Gloucester werkte ook zij komt heel veel in het verhaal voor, omdat ze alles voor Maarten doet.

De andere bijpersonen zijn: Dokter Eardly, de dokter die vooral aan het einde voorkomt om Maarten te onderzoeken. Phil Taylor, het meisje die later bij de familie in komt wonen om te helpen in het huis, Maarten kan steeds niet onthouden wie ze is. Karl Simic, een oud collega van Maarten. Hij komt vooral in de herinneringen van Maarten voor. Ellen Robbins, de beste vriendin van Vera. William Cheever, een man die altijd bij de familie komt om hout te brengen en het raam te repareren die kapot is.

5. bespreek kort het perspectief: wat is het perspectief van het verhaal? Is er sprake van meervoudig of wisselend perspectief?
Het is een ik- perspectief. Het perspectief van het verhaal zijn de gedachten van Maarten de hoofdpersoon en wordt verteld in de ik-vorm. Het wordt op een manier verteld waar je, je goed op Maarten kunt inleven omdat Maarten zelf ook nog niet weet wat er gaat gebeuren. Het is dus onbetrouwbaar.

6. Bespreek kort het thema: wat is het thema (onderwerp of probleem) van het boek? Waarom vind je dat het belangrijkste thema?
De genre van het boek is Roman en het thema van het boek is dementie, dat is duidelijk omdat eigenlijk het hele boek gaat over de gedachten van Maarten die steeds meer vergeet. Dat is ook eigenlijk het grootste probleem van het boek want Maarten overlijdt uiteindelijk ook aan de dementie. Waarom dit thema het belangrijkste thema is, is omdat het hele boek over dementie gaat en er verder geen andere voor de hand liggende thema’s in voor komen.

7. Bespreek titel en motto. Wat ‘betekenen’ ze, wat hebben ze met de thematiek van het verhaal te maken.
De titel is Hersenschimmen, wat te maken heeft met het thema dementie. Op blz. 158 komt de titel voor in de gedachten van Maarten: “In het leven terug?... maar waar is zo iets gebleven?... is er wel zo iets?... of was gewoon alles inbeelding van het hoofd?... hersenschimmen?” Waarschijnlijk zal de titel iets betekenen van wat beeld je, je in, in je hoofd? wat is dementie zijn het hersenschimmen? Is het leven van iemand met dementie een droom? Het motto is A touching dream to which we all are lulled But wake from separately. Ik denk dat ermee wordt bedoeld dat het leven van iemand met dementie een grote droom is waar iedereen anders uit wakker wordt.

8. Bespreek kort de ruimte: beschrijf de ruimte waarin het verhaal zich afspeelt. Denk hierbij aan de plaatsen, weersomstandigheid en de sfeer.
Het verhaal speelt zich af in de plaats Gloucester, voornamelijk in het huis van Maarten en Vera. Maar ook komt de zee, het verlaten zomerhuisje en de kroeg in het verhaal voor. Het weer is in het verhaal erg belangrijk er ligt namelijk in het gehele verhaal sneeuw, de eerste blz. begint al als Maarten wakker wordt en hij ziet overal sneeuw liggen. Maarten verlangt het hele verhaal door naar de lente.