Door: Jan Terlouw
Uitgever: Lemniscaat, Rotterdam (1972)

Titelverklaring
Het verhaal speelt zich af in de winter van ´44 - ´45, waarin veel mensen van honger omkwamen. Daarom wordt deze winter ook wel de hongerwinter genoemd. Het boek heet Oorlogswinter omdat het zich in die winter van de oorlog afspeelt.

Over de auteur
Jan Terlouw is op 15 november 1931 geboren in Kamperveen. Hij studeert wis -en natuurkunde in Utrecht en promoveert in 1963. In 1971 word hij lid van de Tweede Kamer voor D´66. Hij is in het tweede en derde kabinet Van Agt minister van Economische Zaken en vice-premier. Van 1991 tot 1996 is hij Commissaris der Koningin in de provincie Gelderland. Hij debuteert als kinderboekenschrijver in 1970 met Pjotr en De avonturen van oom Willibrord. Hij ontvangt de Gouden Griffel voor Koning van Katoren (1971) en Oorlogswinter (1972).

Literaire stroming
Moderne Nederlandse literatuur.

Genre
Oorlogswinter is een oorlogsroman. Het gaat over de dingen die het gezin Van Beusekom in de oorlog meemaakt. Misschien is roman een groot woord, je kunt het ook als jeugdboek lezen.

Samenvatting
Michiel helpt zijn ouders bij de hulp die zij aan anderen verlenen. Regelmatig komt ´oom´ Ben langs, die geen echte oom van Michiel is. Michiels vader is de burgemeester van Vlank. Op een dag bespreken Michiel en zijn buurjongen Dirk, die bij het verzet zit, het plan van Dirk om met drie anderen een distributiekantoor te overvallen. Dirk geeft Michiel een brief die hij, als er iets misgaat, aan Bertus van Gelder moet geven. Ze weten niet dat ze afgeluisterd worden.

De overval mislukt maar Michiel krijgt de brief niet op tijd naar Bertus. Bertus wordt de volgende dag opgepakt en Michiel besluit de brief te lezen. In de brief staat dat er in het bos een Engelse soldaat zit die verzorgd moet worden. De Duitsers vinden een dode Duitse soldaat en pakken een aantal mannen op die ze dreigen te doden als de dader zich niet meldt. Dat gebeurt niet en Michiels vader sneuvelt. Michiel moet nu de vliegenier verzorgen en thuis alles regelen. Hij besluit zijn zus Erica een deel van de verzorging van Jack over te laten nemen. Dirk ontsnapt uit de trein naar Duitsland en bereikt hun schuilplaats. Daar vertellen Michiel en Dirk elkaar wat ze hebben meegemaakt. De piloot, Jack, wil weg en Michiel zegt dat hij met 'oom' Ben zal gaan praten omdat die veel connecties heeft in Engeland.

Oom Ben neemt de piloot mee. Als hij in het kippenhok zit, beseft Michiel dat de enige, die Dirk kan hebben verraden, 'oom' Ben is. Michiel kan 'oom' Ben en de piloot net op tijd inhalen. Jack ontsnapt aan de dood, 'oom' Ben wordt aan het verzet uitgeleverd en Michiel gaat naar huis. Een paar dagen later wordt het dorp bevrijd.

http://www.scholieren.com/boekverslagen/6302

Tijd en tijdvolgorde
Het verhaal speelt in de winter van ´44-´45 in de Tweede Wereldoorlog. Het verhaal duurt een winter lang. Het verhaal is chronologisch op twee lange flash-backs na. Er zijn een aantal sprongen in de tijd.

Plaats/ruimte
Het verhaal speelt zich af in en om het plaatsje Vlank, waarvan Michiels vader de burgermeester is. Vlank ligt aan de noordkant van de Veluwe en aan de IJssel, dichtbij Zwolle. Voor een deel speelt het in de koude schuilplaats van Jack.

Karakterbeschrijving en -ontwikkeling
Michiel van Beusekom:
Michiel, die vijftien is, is een behulpzame, stille jongen. Als zijn vader sterft, wordt hij veel volwassener. Hij is constant op zijn hoede omdat hij bang voor verraad is. Hij is een rond karakter.

Dirk Knopper:
Dirk pleegt een overval op een distributiekantoor maar wordt opgepakt omdat hij verraden is. Hij is een vlak karakter.

Jack:
Jack is een Engelse piloot die met een vliegtuig neerstort en door Dirk en Michiel gered wordt. Jack en Dirk hebben een Duitse soldaat vermoord. Hij is een vlak karakter.

Oom Ben:
'Oom' Ben doet zich voor als een rustige man en komt vaak langs als vriend van de familie. Michiel vertrouwde 'oom' Ben totdat hij achter zijn verraad komt, 'oom' Ben werkt namelijk voor de Duitsers. Hij is een vlak karakter.

Moeder:
Michiels moeder ziet het na haar mans dood niet meer zitten en steunt ontzettend op Michiel. Ze begint zich tegen de Duitsers te verzetten en steunt Michiel, die ook verzet pleegt. Ze is een vlak karakter.

Vader:
Michiels vader is burgemeester van Vlank. Hij speelt geen grote rol in het verhaal. Hij is een vlak karakter.

Erica:
Erica is Michiels zus. Zij is een mooie jonge vrouw, die Michiel meehelpt met de verzorging van Jack, met wie ze een relatie krijgt. Ze is een vlak karakter.

Schafter:
Schafter wordt gezien als NSB-er, maar is dit niet. Hij is een goede man die zelfs Joden in zijn huis verbergt. Hij is een vlak karakter.

Onderlinge relaties
Erica:
Erica is Michiels zus. Ze krijgt een relatie met Jack. Ze is het buurmeisje van Dirk.

Oom Ben:
'Oom' Ben is niet de echte oom van Michiel en Erica, maar is een vriend van de familie geworden. Hij is een landverrader.

Dirk Knopper:
Dirk is de buurjongen van het gezin Van Beusekom en een vriend van Michiel. In de oorlog maakt hij deel uit van het verzet.

Jack:
Jack wordt neergeschoten en eerst door Dirk en daarna door Michiel opgevangen. Hij krijgt een relatie met Erica.

Schafter:
Schafter wordt door iedereen met de nek aangekeken omdat hij NSB-er zou zijn. Hij heeft echter Joden verborgen in zijn huis.

Geloofwaardigheid van het verhaal

Thematiek
Het thema in dit boek is dat oorlog een zware tijd is waarin je niemand kunt vertrouwen. Je wordt ook heel snel volwassen in een oorlog.

Taalgebruik
Het taalgebruik is eenvoudig, er worden geen moeilijke woorden gebruikt. Het boek bevat goede dialogen. Er zijn twee flash-backs (monologen) die redelijk lang zijn.

Vertelsituatie
Er is sprake van een situatie waarbij het verhaal wordt verteld door de verhaalfiguren in de derde persoon: personale vertelsituatie.

Perspectief
Hij- perspectief.

Verhaalopbouw
Oorlogswinter bevat 17 hoofdstukken.