Achtendertig nachten door Janne IJmker

Inleiding
Ik houdt mijn boekbespreking over het boek ’38 nachten’.

Het is geschreven door Janne IJmker.

Janne IJmker werd geboren in 1962 in Tiendeveen. Haar ouders verhuisden vrij snel daarna naar Utrecht. Toen ze 7 was verhuisde ze naar Houten, daar bracht ze haar schooljaren door. Daarna studeerde ze aan de pedagogische academie en ze stond jaren voor de klas. Ze is getrouwd met Pieter van den Berg en heeft 4 kinderen. Janne IJmker heeft 2 jeugdboeken geschreven; Haar eerste boek heette ‘Mijn vriend Samuel’ en werd uitgegeven in 2002, als tweede schreef ze ‘verdwenen vaders’. Dit boek kwam in 2004 uit. Ook schreef ze het verhaal ‘de komst van Mi-jef’ in een kerstbundel, en de Toverfluit. Dit verhaal werd afgedrukt in de ZeGgus en kwam in 2005 uit in boekvorm. Haar boek Mijn vriend Samuel werd in 2003 bekroont als Beste christelijk kinderboek. Ook verdwenen vaders kreeg deze onderscheiding. Janne IJmker kreeg op 17 maart 2007 de publieksprijs voor het Christelijke Boek 2007 uitgereikt voor 38 nachten. Dit boek is haar eerste roman voor volwassenen.

Het boek heet 38 nachten, omdat Elsjen 38 nachten lang in de gevangenis zit. Waarom heet het boek dan niet 38 dagen, dat is omdat het voor Elsjen eigenlijk allemaal nacht is. Zo uitzichtloos en treurig.


Het verhaal speelt zich af in de 18e eeuw in het plaatsje Doldersum. De hoofdpersoon is Elsjen Roelofs, een boerendochter. Elsjen heeft veel meegemaakt in haar leven; haar vader stierf vroeg, daardoor werd haar moeder (haar naam is Wemele) erg depressief en werd Elsjen opgevoed door haar oma. In het boek wordt ze Otie genoemd. Ze was erg hard en streng, ze gaf vooral vaak straf. Otie legde een zware druk op haar leven, om alles maar goed te doen. Het ontzag dat Elsjen voor Otie had en de druk die dat met zich meebracht zit verweeft in het hele verhaal. Elsjen heeft ook broers: Luit en Barteld. Luit is het bijna altijd eens met Otie en dus is deze ook streng voor Elsjen. Met Barteld kan ze wel goed overweg. Ze vind liefde en begrip bij Lieven, deze vrouw is een zus van Otie en dus Elsjens tante. Lieven wordt door de mensen in het dorp met de nek aangekeken, dit komt omdat ze een kruidenvrouw is; een heks. Het boek begint met een proloog en bestaat voor het grootste deel uit flashbacks, maar om het begrijpelijker te maken vertel ik het in chronologische volgorde.

Als Elsjen vier jaar is, sterft haar vader door de schop van een paard. Op dat moment begrijpt ze niet wat er gebeurt is en er is ook niemand die haar dat vertelt. Kort daarna sterft ook haar Opa. Elsjen wordt dus opgevoed door Otie. Ze komt in contact met Lieven, dat is haar tante. Zij vertelt sprookjes aan Elsjen. Zij zorgt ervoor dat Elsjen zit toch af en toe vrij voelt, door haar liefde voor de natuur bij te brengen. Als haar broer Barteld haar op een keer de weilanden laat zien, moet hij weer terug om te werken. Elsjen gaat alleen op stap, ze geniet van de natuur, maar verdwaalt. Ze wordt gevonden door Lieven, die brengt haar thuis. Haar moeder is erg overstuur, ze verteld over een tweede Elsjen. Het blijkt dus dat Elsjens moeder een kind verloren heeft, maar als klein kind zijnde snapt Elsjen het niet echt. Van Otie krijgt ze een pak slaag, omdat ze haar moeder zo ongerust gemaakt heeft. Dit is een typisch voorbeeld van de bezorgdheid van Elsjens moeder voor haar en de strengheid van Otie, dit zorgt ervoor dat Elsjen niet echt kind kan zijn; ze moet altijd uitkijken dat ze haar moeder geen pijn doet en dat ze Otie niet teleurstelt. Als Elsjen niet hoeft te werken zwerft ze vaak rond op de hei. Op een dag komt ze Leffert tegen op de hei, Leffert is een jongen uit het dorp. Ze komt erachter dat ze de tijd vergeten is en gaat snel naar huis. Als ze bijna thuis is, ziet ze haar halfbroer op een paard wegrijden, ze denkt dat er iets met haar moeder gebeurt is en ze rent naar huis. Als ze eindelijk thuiskomt, ziet ze dat haar oma van de trap is gevallen. Elsjen denkt dat het haar schuld is en ze probeert hard te werken om haar schuldgevoel kwijt te raken. Otie moet omdat ze van de trap gevallen is op bed blijven. Op een avond laat Otie alle leden van het gezin bij haar komen, als laatste moet Elsjen bij haar komen. Otie laat doorschemeren dat ze gaat sterven en ze laat Elsjen met haar hand op de Bijbel beloven dat ze zo goed als ze kan voor haar moeder zal zorgen en dat ze alles zal doen om de boerderij draaiende te houden. Ten diepste wil Elsjen haar leven niet aan de boerderij wijden, maar toch belooft ze het. Als Otie overleden is doet Elsjen de eerste tijd niets anders dan de boerderij onderhouden zoals Otie het gedaan zou hebben. Dit doet ze samen met haar broers. Als Otie overlijdt is Elsjen dertien. Na een poos krijgt Elsjen tijd voor andere dingen en daarom gaat ze samen met Hillegijn, dat is een vriendin van haar, naar spinavonden. Op die avonden kwamen veel meisjes uit het dorp. Nadat ze een paar uur gespind hadden kwamen dan de vrijgezelle jongens uit het dorp om een beetje te praten en te flirten. Op deze avonden wordt Elsjen verliefd op Leffert en hij ook op haar. Als haar moeder erachter komt, vertelt ze Elsjen dat ze niet verder mag gaan met Leffert. Ze moet hem vergeten en een relatie beginnen met Jan Albers. Ook omdat Otie gewild zou hebben dat ze met hem trouwde. Elsjen besluit haar geluk op te offeren voor dat van haar moeder en ze maakt werk van Jan. Ondertussen begrijpt Leffert het niet meer, maar Elsjen verteld hem dat ze Jan leuker vind. Al snel blijkt dat Jan niet zo sympathiek is, hij is verwend en een echt moederskindje. Ondertussen krijgt Hillegijn verkering met Leffert. Elsjen wordt jaloers en wil een tijdje niet met Hillegijn omgaan. Elsjen slaat zichzelf door hun verkeringstijd heen en als ze met Jan trouwt is ze vol hoop. Ze denkt dat hij misschien zal veranderen na hun huwelijk. Ze besluit dan ook om de slechte dingen te negeren en er het beste van te maken. De eerste dag van hun huwelijk komt ze er al achter dat Jan niet verandert. Niets wat ze doet is goed genoeg en Jan brieft alles over aan zijn moeder. Ondertussen zijn ze al bijna een jaar getrouwd, is er nog geen kind en de moeder van Jan begint toespelingen te maken. Uiteindelijk wordt Elsjen toch zwanger. Het is een jongetje, ze noemen hem Roelof en Elsjen krijgt opnieuw hoop dat alles goed zal komen. Al gauw blijkt het tegendeel: het wordt alleen maar erger. Inmiddels zijn Hillegijn en Leffert ook getrouwd en hebben een kind, Elsjen ziet dit aan en denkt aan haar eigen situatie en haar dromen. Elsjen heeft veel steun aan Barteld. Mede daardoor lopen de spanningen tussen Jan en Barteld, die nog thuis woont, hoog op. Hierdoor krijgt Jan het idee om voor zichzelf te beginnen omdat hij dan van de constante ruzies af is. Elsjen wil dat niet en laat duidelijk merken dat ze niet weg wil, want dan is ze helemaal alleen met Jan en heeft ze geen steun meer van Barteld. Ook moet ze haar moeder dan alleen laten en ze heeft Otie belooft om haar moeder niet in steek te laten. Ondertussen is Elsjen voor de tweede keer zwanger. Na een tijdje en veel ruzies later, komt Jan thuis met een mededeling. Hij heeft een geschikte boerderij gevonden. Elsjens moeder raakt volslagen in paniek als ze hoort dat Elsjen waarschijnlijk gaat verhuizen en ze wil dat Elsjen blijft. Elsjen besluit dat Jan een poosje zijn mond moet houden. De dag erna moet ze naar de markt om rattenkruid te halen voor een ziek paard. Ze neemt iets meer mee met de bedoeling om Jan er een poos flink ziek van te laten zijn. Na veel wikken en wegen roert ze het door zijn pap heen en hij eet het op. Die nacht wordt Jan wakker met vreselijke krampen, hij moet overgeven en roept Elsjen. Zij reageert niet, want ze vind dat hij zich aanstelt. Jan gaat naar het huis van Elsjens broer Luit, waar hij opgevangen wordt. Luit laat Elsjen drie keer halen, maar ze komt niet. Die nacht sterft Jan. Elsjen maakt zich verdacht omdat ze niet eens is komen kijken. Als later blijkt dat Jan vergiftigd is wordt Elsjen opgepakt en naar de gevangenis in Assen gebracht, waar ze op haar berechting moet wachten en haar zwangerschap uit moet zitten. Elsjen bevalt van een dochter die ze Eva noemt. Eva wordt meteen bij Elsjen weggehaald en dan verandert er iets in haar. Ze gaat haar verzorgster Janna vertrouwen en vraagt haar om papier en inkt. Elsjen begint aan een verslag van haar leven, dan weten haar kinderen wie zij was. Janna is Elsjens steun en toeverlaat. Als Elsjen het niet meer weet wijst Janna op God. Als ze na achtendertig nachten van praten en schrijven ter dood gebracht wordt, kan ze rustig sterven omdat ze vrede heeft gekregen met haar verleden en haar lot.

Waarom literatuur: absoluut geen happy end, natuurlijk taalgebruik, veel gelezen nieuwe ontdekkingen, diepgravende themathiek, zet je aan het denken.


Ik heb voor dit boek gekozen omdat ik het een heel mooi boek vind. Het is erg goed geschreven; in de loop van het verhaal begin je Elsjens besluit pas te snappen. Elsjen offert zich gewoon op voor het geluk van haar moeder en haar beloftes aan Otie. Ook zit door het hele verhaal een droevige sfeer verweven, dit maakt het tot een uniek verhaal.