Titelverklaring:

Eclips betekent maansverduistering. Tijdens een maansverduistering is de maan niet zichtbaar, waardoor het donker is. Het geheugen van Kees wordt dusdanig verduistert, dat hij zich niks meer kan herinneren. Omdat hij op die manier niks snapt van de wereld om hem heen, is het net alsof hij in het duister leeft. Een ander kenmerk van een maansverduistering is dat de maan langzaam weer zichtbaar wordt. Zo is het ook met de herinneringen van Kees. Naarmate het verhaal vordert, komt het geheugen van Kees langzaam weer terug, en uiteindelijk kan hij zich het meeste weer herinneren, net zoals bij een maansverduistering de zon altijd weer terugkeert.

Samenvatting:

Het boek Eclips gaat over een uitgever, Kees Zomer, die in zijn auto zit als hij een hersenbloeding krijgt. Dankzij deze hersenbloeding kan hij de linkerkant van zijn lichaam niet meer gebruiken. Hij kan dus ook niet zien wat er aan zijn linkerkant gebeurt. Hierdoor stuurt hij zijn auto naar rechts, richting de wereld die hij nog wel kan zien. Maar rechts van hem bevindt zich een sloot, waar hij met auto en al in geraakt. Hij weet zichzelf uit de auto en de sloot te slepen. Maar zodra hij weer op de vaste wal staat, weet hij niet waar hij is. Hij kan dan nog steeds niks met de linkerkant van zijn lichaam, en hij kan zich ook niks herinneren. Zo begint een soort zoektocht. Hij weet zelf eigenlijk niet waar hij naar zoekt, maar toch blijft hij zoeken. Op deze manier ontmoet hij een hoop mensen, zoals Toos, een zwerfster die hem helpt, maar later toch in de steek laat. Hij verblijft ook bij Cor en Karel, twee inbrekers, die hem nadat hij hen heeft geholpen dumpen. Ook ontmoet hij IJe, een oude man die hem wel begrijpt, maar Kees laat hem in zijn verwarring in de steek. Tijdens deze gebeurtenissen is het moeilijkste gebrek toch wel dat hij niet goed kan praten, en zichzelf dus niet duidelijk kan maken. Het gevolg is dat de mensen die hij ontmoet hem niet begrijpen. Langzamerhand gaat het wel steeds beter met Kees. Zijn spraak wordt langzaam iets duidelijker. Ook herinnert hij zich bij het zien van sommige voorwerpen ineens allemaal voorvallen uit zijn jeugd. Aan het einde van het boek herinnert hij zich ineens weer wie hij is, en wat hij moet doen. Hij wordt gevonden door twee politiemannen, die hem meenemen naar het politiebureau en zijn vrouw informeren. Het enige wat Kees zich niet kan herinneren is wat hij heeft uitgevoerd in de week dat hij rondzwierf. Uiteindelijk komt hij dus weer veilig thuis.


Persoonlijke reactie:

Ik heb dit boek gekozen omdat ik na het lezen van de samenvatting dacht dat het een mooi boek zou zijn, en leuk om te lezen. Het boek heeft deels aan de verwachtingen voldaan. Het was een mooi en interessant boek, maar ik kan niet echt zeggen dat ik het een leuk boek om te lezen vond. Ik vond het af en toe een beetje langdradig. Wel vond ik het een mooi einde. Kees kwam na al zijn avonturen weer veilig thuis. Ik ben ook wel aan het denken gezet, over hoe het zou zijn als je je gewoon niet duidelijk kan maken aan mensen. Dat moet toch heel onhandig en frustrerend zijn. Zo ervaart Kees dat ook.



Personages:

De hoofdpersoon in het boek is Kees Zomer. Nadat hij een hersenbloeding krijgt en met zijn auto te water raakt, zijn zijn geheugen en spraak beschadigd. Hij weet niet waar of wie hij is en wat hij van plan is. Hij weet dus eigenlijk niet wat zijn doel is. Maar als je het boek uit hebt, kun je toch wel tot de conclusie komen dat zijn doel eigenlijk was om weer veilig thuis te komen bij zijn vrouw en zoon. Maar zelf heeft hij dat ook pas door als hij weer veilig thuis is. Zijn karakter wordt eigenlijk niet beschreven, want het boek is in ik-perspectief geschreven, en Kees weet niet wie hij is.

Een ander personage is Toos, die hem helpt en tot op zekere hoogte begrijpt, ondanks dat Kees zich niet duidelijk kan maken. Toos zwerft eigenlijk maar wat rond en heeft geen vaste woonplaats. Kees zwerft met haar mee en is blij dat hij iemand heeft gevonden die hem kan helpen, en die hem een beetje begrijpt. Maar als Toos een naaimachine vindt die veel geld op zou kunnen leveren, laat ze Kees zomaar in de steek en eigenlijk aan zijn lot over. Toch zou je haar denk ik wel een helper kunnen noemen, want ze heeft geen slechte bedoelingen en wil Kees wel helpen. Maar het geld vindt ze toch belangrijker.

Kees verblijft ook een tijdje bij de criminelen Cor en Karel, maar ook zij dumpen hem nadat hij hen heeft geholpen met een klus. Ik denk dat je hen tegenstanders zou kunnen noemen. Doordat zij Kees dumpen weet hij helemaal niet meer waar hij aan toe is en is hij nog verder van huis dan hij al was.

Daarna belandt hij bij IJe, een oude man die hem een tijdje verzorgt. Maar Kees loopt bij hem weg, omdat hij in paniek raakt. Hij is een helper, want als hij Kees vindt, verzorgt hij hem. Dat is natuurlijk ontzettend aardig en hulpvol van hem.

Toos, Cor, Karel en IJe zijn niet echt hoofdpersonen. Ik denk dat je hen beter bijfiguren kunt noemen. Ze komen allemaal namelijk maar in een klein stukje van het hoofdstuk voor, en hebben geen grote invloed. Eigenlijk is Kees gewoon de belangrijkste hoofdpersoon.


Tijd en ruimte:

Er wordt in het verhaal verteld dat het ongeluk van Kees aan het begin van het boek plaatsvindt op 2 augustus. Maar dat is verder niet erg belangrijk voor het verhaal. De zwerftocht van Kees duurt iets langer dan een week. Na iets langer dan een week is hij weer veilig thuis.

Het verhaal vindt niet plaats op één plek, Kees zwerft maar wat rond. Maar aan het eind van het boek bevindt hij zich op het politiekantoor in Bergen. In de rest van het verhaal is de precieze plek waar hij zich bevindt niet duidelijk. Maar ik kan uit het verhaal opmaken dat het plaatsvindt in een dunbevolkte streek, een beetje plattelandachtig. Hierdoor duurt het lang voordat iemand Kees herkent. Hij komt nou eenmaal niet zoveel mensen tegen. Eigenlijk leeft Kees een beetje buiten de maatschappij, dankzij zijn ziekte en onverzorgde uiterlijk. Voor Kees zelf spelen tijd en ruimte geen belangrijke rol, want hij heeft geen idee van wat er om hem heen gebeurt.

Het verhaal wordt in chronologische volgorde verteld, maar er zijn een aantal flashbacks, in de vorm van de herinneringen van Kees die weer boven komen. Hij haalt steeds herinneringen op over vroeger, voor het ongeluk. Hierdoor wordt je als lezer in verwarring gebracht. Soms had ik niet helemaal door of ik nou over het heden aan het lezen was of dat het een herinnering was. Volgens mij heeft de schrijver hier bewust voor gekozen, omdat er zo duidelijk wordt dat Kees zich sommige dingen ineens wel kan herinneren, maar andere niet. Door deze manier van schrijven wordt het voor de lezer duidelijk dat het in het hoofd van Kees een chaos is. Ik vind dat eigenlijk wel heel slim bedacht van de schrijver, hoewel je zelf wel je hoofd erbij moet houden tijdens het lezen.


Perspectief:

Het verhaal wordt in ik-perspectief verteld door Kees Zomer. Hier is volgens mij heel bewust voor gekozen door de schrijver. Op deze manier kijk je als lezer namelijk in het hoofd van Kees. Het gevolg is dat je begrijpt waarom Kees verward en gefrustreerd is. Zelf raak je als lezer ook af en toe best verward, want Kees herinnert zich dingen die op het eerste gezicht niks met de verhaallijn te maken hebben. Wel dragen zij natuurlijk bij aan de thematiek. Het effect dat de schrijver bereikt is dus dat de lezer erg goed begrijpt hoe Kees zich voelt. Je kunt je als lezer op deze manier goed inleven, en begrijpt waarom Kees sommige dingen doet. De schrijver heeft dus op een heel handige manier gebruik gemaakt van het ik-perspectief. Ik kan niet echt paginanummers noemen als voorbeeld, want dit perspectief geldt eigenlijk gewoon tijdens het hele boek.


Thematiek:

Het belangrijkste thema in dit boek is volgens mij desoriëntatie. Doordat Kees zich niks meer kan herinneren, zijn linkerkant niet meer goed kan gebruiken, en zich niet duidelijk kan maken, is hij natuurlijk erg gedesoriënteerd. Ook denk ik dat eenzaamheid een belangrijk thema is, want Kees is behoorlijk eenzaam, doordat hij zich niet duidelijk kan maken.

Ook kun je een hoop thema’s halen uit de herinneringen die kees na het ongeluk heeft. Bijvoorbeeld:

• Hij herinnert zich bijvoorbeeld dat hij ooit is gaan schaatsen. Hij heeft het verscheidene keren over schaatsen. Het ijs waar hij op schaatst kan op deze manier de buitenkant van iets voorstellen. Of de werkelijkheid. Onder het ijs zit nog een hele laag water, waar je niks van kunt zien. Op deze manier zou je kunnen zeggen dat de werkelijkheid uit meerdere lagen bestaat. Dat blijkt ook uit het boek, want de Kees ervaart de dingen na het ongeluk heel anders dan voor het ongeluk. Je zou dus kunnen zeggen dat de werkelijkheid verschilt op basis van hoe je ernaar kijkt.

• Kees heeft het ook over een electrospel. Ik denk dat dat symbool staat voor het beeldende uitdrukken waar Kees mee bezig is.

• Robinson Crusoё komt ook verschillende keren terug. Zo ontmoet Kees een jongetje dat grote fan is van dat boek. In dat boek belandt Robinson Crusoё op een onbewoond eiland. Als hij voetsporen vindt, krijgt hij weer hoop op andere mensen. Hij noemt de persoon van wie de voetafdrukken zijn, Vrijdag. Kees is zo eenzaam, dat je zou kunnen zeggen dat hij ook op een soort onbewoond eiland zit. Hij kan ook niet meer schrijven. Het enige woord dat hij nog kan schrijven is vrijdag. Dit symboliseert de hoop die Kees nog heeft op het terugkomen van zijn geheugen.

• Wat ook belangrijk is, is de radio die Kees vindt. Als die radio aanstaat, kan hij zich beter bewegen. Ik denk dat dit symboliseert dat muziek je goed kan doen.


Auteur:

Het boek is geschreven door Hendrik Jan Marsman, die schrijft onder het pseudoniem J. Bernlef. Hij is geboren in 1937. Hij is niet alleen schrijver, maar ook dichter en zijn eerste dichtbundel verscheen in 1960. Maar hij werd eigenlijk pas bekend in 1984, toen hij de roman ‘Hersenschimmen’ schreef. Hij heeft al verschillende belangrijke prijzen gewonnen voor zijn werk, zoals de AKO literatuurprijs.


Het taalgebruik dat hij in Eclips gebruikt is niet zo lastig. Het is makkelijk te volgen. Maar bij het ongeluk raakt ook het spraakvermogen van Kees beschadigd, waardoor hij geen controle meer heeft over de dingen die hij zegt. Hierdoor zegt hij allemaal rare dingen en gebruikt hij een heleboel moeilijke woorden. Dat was wel lastig. Maar Kees kan wel de goede zinnen denken. Doordat het in ik-perspectief geschreven is, weet je als lezer dus wel wat hij probeert te zeggen. Maar dat heeft natuurlijk niet met het taalgebruik van de schrijver te maken. Voorbeelden:

‘Nee,’ zeg ik. ‘Niet op het zwakzinnige vlak. Alleen binnenshuis redigeren van tekst gaat niet. Daar zit hem de kneep. De laatste correctieproef is zoekgeraakt, waardoor er veel fouten blijven staan.’


Recensies:

Bijgevoegd, achteraan.


Eindoordeel:

Ik vind dit eigenlijk wel een mooi boek. Ik vind het interessant om te lezen hoe het zou zijn als je je ineens niets meer kunt herinneren en niet weet waar je bent. Daar heb ik eigenlijk nooit zo over nagedacht. Dus wat dat betreft kun je wel zeggen dat dit boek me aan het denken heeft gezet. Ik vond het ook wel grappig om te lezen hoe naïef Kees op heel normale dingen reageerde. Alles was ineens heel bijzonder en anders voor hem. Maar het mooiste vond ik eigenlijk nog wel dat na de lange zoektocht van Kees alles toch weer goed kwam. Ik vind het altijd mooi als er een happy end is. Wat me vooral opviel is dat de schrijver zijn achterliggende gedachte op een heel subtiele manier duidelijk maakte, door heel kleine dingetjes. Daardoor is het een boek waar je lang over na moet en kunt denken. Je laat het niet snel los. Dat vind ik echt heel slim en knap gedaan van de schrijver. Ik kan dit boek wel aanbevelen, maar ik kan me voorstellen dat het een ramp is als je niet van lezen houdt. Zelf had ik zo nu en dan ook wel moeite met door het verhaal heen komen. Maar al met al vind ik het een geslaagd boek.