Opgave 4.5 romans uit een andere cultuur

a) Je leest een boek over en uit een andere cultuur. In de lijst 'Buurcultuur' is het aanbod van recente vreemde literatuur erg fascinerend. Zie ook "de negende kunst".

b) Je schrijft samen een degelijk gestructureerd verslag van minimum één pagina met je motivatie, verwachting over en eerste reacties op het gelezen boek.

c) Daarna verstrek je westers getinte objectieve info over drie opvallende culturele aspecten die in je roman aan bod komen.

d) De culturele ontdekkingstocht... Een boeiende intellectuele uitdaging ... Onderzoek in een gestructureerd verslag hoe deze drie culturele verschillen in het boek tot uiting komen. Maak hiervoor gebruik van degelijke argumentatie met "bewijsmateriaal": citeer fragmenten uit het boek met de bijhorende pagina die je stelling illustreren.

1. Verslag met motivaties, verwachtingen en eerste reacties:
We hebben beiden reeds de eerste roman van Khaled Hosseini gelezen, namelijk ‘De vliegeraar’. Onze verwachtingen waren dan ook uitermate hoog voor zijn tweede roman, Duizend Schitterende Zonnen. Dat wij voor dit boek gekozen hebben, steunt echter niet louter op het eerder aangehaalde argument. Aangezien Medina zelf een moslima is, was dit de doorslaggevende factor waarom we voor dit boek gekozen. Het verhaal speelt zich gedeeltelijk af tijdens de Afghaanse Oorlog die plaatsvond tussen 1979 en 1989. Dit is een zeer treffende vergelijking met het leven van Medina, omdat haar vaderland ook in een oorlog is verzeild. Zowel Afghanistan als Tsjetsjenië zijn beide hoofdzakelijk islamitisch en streden tegen Rusland. Deze redenen hebben onze keuze voor dit boek versterkt.

Daan verwachtte dat het verhaal louter zou gaan over de islam zelf. Hij dacht bovendien dat het boek zwaar te lezen zou zijn. Gedurende het lezen merkte hij echter op dat het voornamelijk ging over het dagelijkse, ijzingwekkende leven van de doorsnee Afghaanse vrouw. Hij moest tijdens het lezen regelmatig stoppen omdat hij zo geshockt was door wat hij las. Hij was er zich niet van bewust dat zulke gruwelpraktijken nog voorkwamen aan het einde van de vorige eeuw.

Medina wou graag meer te weten komen hoe de islam wordt gepraktiseerd in Afghanistan. Ze kwam tot de conclusie dat de islam ginds veel extremer wordt toegepast. Vrouwen in Afghanistan worden verplicht een boerka te dragen, zijn ze volledig ondergeschikt aan hun echtgenoot en hebben ze geen recht op onderwijs.

Ze kwam tot de conclusie dat dit niet de juiste manier is om de islam na te leven.

Kortom, we zijn allebei met verstomming geslagen over het feit dat zulke gruwelijke praktijken nog voorkomen in deze tijd. Door deze extreme houding wordt er een zwarte schaduw geworpen over de islam. Westerse mensen krijgen op die manier het beeld dat de islam gelijk staat aan vrouwendiscriminatie, vrijheidsbeperking en radicale geloofsbelijdenis, kortom dat islamieten dus allemaal fundamentalisten en terroristen zijn. In vele islamitische landen wordt echter de islam niet radicaal gepraktiseerd. Mensen zouden moeten beseffen dat de islam is niet zo consequent zoals ze wordt toegepast in landen als Afghanistan, Irak en Iran.

2. Objectieve westerse informatie over 3 opvallende culturele aspecten die voorkomen in je roman:

1 Uithuwelijken:

O Algemeen:

Uithuwelijken is een vorm van gearrangeerde huwelijken die je meestal terugvindt bij moslims en hindoes, maar ook nog voorkomt in Japan. Het is een veelgebruikt middel om de macht van een familie te behouden en/of uit te breiden. Dit gaat meestal gepaard met het uithuwelijken van een familielid, soms in de vorm van een kinderhuwelijk (ALLESOVERSEKS.BE, 2009).

Het stamt af uit de oudheid waar het regelmatig gebeurde bij de Romeinen. In de middeleeuwen werd uithuwelijken gezien als iets normaal bij de adel. Het gebeurt vandaag de dag nog regelmatig in het Westen, dit dan uitsluitend bij de huwelijken van koningskinderen. Maar ook hier is een opvallende trend dat koningskinderen voor een levenspartner uit het volk kiezen. Ook worden nog steeds sommige meisjes en jongens gepusht om te trouwen met iemand die hun ouders hebben uitgekozen, om wille van financiële redenen en niet om macht (WIKIPEDIA, 2009).

O Waarom uithuwelijken:

De familie heeft er alle belang bij dat er een goede partner wordt gekozen, alleen zo blijft de ‘goede werking’ van de familie behouden. Het is uit deze reden dat uithuwelijken is ontstaan (WIKIPEDIA, 2009). De ouderen van de familie gaan op zoek naar geschikte kandidaten voor de jongeren. Ze weten immers waaraan iemand moet voldoen om goed te kunnen functioneren binnen de familie. Het is ook belangrijk dat de verschillende families in een samenleving overeenkomen, alleen zo is er kans op voorbestaan gegarandeerd.

O Uithuwelijken en islam:

Volgens de islam is het gezin de kern van de maatschappij en is het huwelijk de enige toegestane manier om seksuele betrekkingen te onderhouden en gezinnen te doen ontstaan (SADEK, 2006) . Tevens omschrijft de Koran het huwelijk in soera An-Nisaa’ (4:21) als een mithaq, dat wil zeggen: een plechtig verbond, een solide overeenkomst, een overeenstemming tussen man en vrouw. Er wordt dan ook aangeraden dit schriftelijk vast te leggen. Overigens is liefde en genegenheid in de relatie tussen man en vrouw ook een aspect dat duidelijk naar voren komt in de Koran en de hadieth (overleveringen van de Profeet Mohammed). Het blijft dus niet bij een antropologische of juridische duiding van het huwelijk (Oethman ibn Affan, 650: Soara Ar-Roem 30:21):

“En tot Zijn tekenen behoort dat Hij voor jullie echtgenotes uit jullie eigen midden geschapen heeft om bij haar rust te vinden. En Hij heeft liefde en erbarmen tussen jullie gebracht. Daarin zijn tekenen voor mensen die nadenken.”

Uit bovenstaand citaat kan je dus afleiden dat gedwongen uithuwelijken niet zijn toegestaan in de islam. Toch gebeurt dit vaak in de moslimwereld.

O Polygamie:

Er zijn 2 vormen van polygamie, namelijk polygynie en polyandrie. Polygynie betekent dat één man getrouwd is met meerdere vrouwen tegelijkertijd (ENCYCLOPEDIE HLN, 2005: 364). Polyandrie betekent dat één vrouw een relatie heeft met meerdere mannen op hetzelfde moment. De islam staat onder bepaalde voorwaarde polygynie toe, polyandrie is verboden. In landen als Pakistan, Marokko, India en Egypte is polygynie toegestaan in speciale gevallen, in alle andere landen is het bij wet verboden.

O Geraadpleegde bronnen:

- ANONIEM, polygynie. Encyclopedie HLN. 1ste druk, dl. 19, Spectrum, Houten 2005, blz. 799.

- SADEK, N., Uithuwelijken en Islam. internet(http://www.alnisa.nl/3Bladen/ PDF%20files/2006/Januari%202006%20Uithuwelijking.pdf), Al Nisa, januari 2006.

- WIKIPEDIA, huwelijkspolitiek. Internet(http://nl.wikipedia.org/wiki/ Uithuwelijken), (28 december 2009).

- ALLESOVERSEKS.BE, wat betekent uithuwelijken. Internet

(http://www.allesoverseks.be/cms/vragen/uithuwelijken/wat-betekent

-uithuwelijken.aspx), (28 december 2009).


2 Kledingvoorschriften:

O Algemeen:

Een kledingvoorschrift (WIKIPEDIA, 2009) of dresscode is een sociale code die aangeeft welk soort kleding geschikt geacht wordt. De meeste kledingvoorschriften zijn dan ook cultureel bepaald. Er is een verschil tussen formele en informele kledingvoorschriften. Een formeel kledingvoorschrift betekent dat het verplicht is om een bepaald soort kledij te dragen. Indien je dit niet doet, krijg je een sanctie.

O Kledingvoorschriften in islam:

De Koran raadt mannen aan hun echtgenoten te sluieren, dat zodanig de vrouwen niet zouden worden lastig gevallen door andere mannen. Bovendien de vrouwen hun schoonheid niet openlijk tonen. Het land waarin men woont, de sociale klassen en of de vrouw al dan niet buitenshuis werkt, bepalen in welke mate ze zal worden gesluierd. Zo zal een huisvrouw uit de lage klasse in Afghanistan een boerka moeten dragen. De boerka (ENCYCLOPEDIE HLN, 2005: 701) is de meest strikte vorm van versluiering. Een hooggeschoolde vrouw in Tunesië zal daarentegen gewoon een hoofddoek (VERMEERSCH, 2004) moeten dragen. De rokken moeten minstens de knieën bedekken. Moslima’s mogen geen topjes dragen, want de schouders moeten altijd bedekt zijn. Volgens de Koran mogen de vrouwen hun handen en gezicht tonen, de rest moet bedekt worden. Zowel vrouwen als mannen mogen geen spannende kleren dragen. Voor de mannen is het beter om een lang gewaad te dragen, maar dit is niet verplicht. Parfum is tevens uit den boze. (ANONIEM, 2000)

O Geraadpleegde bronnen:

- ANONIEM, e.a. (red.). De Edele Koran. 3de druk, dl 18 – 22, Islamitisch Cultureel Centrum, Den Haag 2000, blz. 879.

- ANONIEM, purdah. Encyclopedie HLN. 1ste druk, dl. 19, Spectrum, Houten 2005, blz. 799.

- WIKIPEDIA, kledingvoorschrift. internet (http://nl.wikipedia.org/ wiki/Kledingvoorschrift), (28 december 2009).

- VERMEERSCH, E., de Islam of de hoofddoek. Internet (http://www.etienne

vermeersch.be/vermeersch/artikels/god_rel/islam_hoofddoek), De Standaard,

16 januari 2004.


3 Vrouwonderdrukking in islam en vrouwenemancipatie in Westen:

O Vrouwenonderdrukking in de islam:
In bijna alle religieuze geschriften worden vrouwen als inferieur (NLBE, 2007) gezien. Dit blijkt onder andere uit het feit dat God als mannelijk wordt beschouwd (WIKIPEDIA, 2009). In de Koran staat dat de man zijn vrouw mag slaan en schoppen als zij haar man niet gehoorzaamt. Het dragen van een hoofddoek wordt ook als onderdrukkend beschouwd, want vrouwen dragen hoofddoeken om hun schoonheid te bewaren voor hun man.

Daarnaast zijn het de vrouwen die het moeten ontgelden als het gaat om overspel en maagdelijkheid. Hoewel er in de Koran staat dat beiden moeten worden gestenigd in geval van overspel, wordt de man wel geloofd als hij deze beschuldiging ontkent, maar de vrouw niet. Hiervoor zal ze worden vermoord. Vrouwen mogen alleen maar trouwens als ze maagd zijn. Als een vrouw geen maagd blijkt te zijn, kan zij worden verstoten.

O Vrouwenemancipatie:
Deze definitie betekent: het streven naar structurele gelijkheid van vrouwen aan mannen (ENCYCLOPEDIE HLN, 2005: 698).Zowel in historische als in moderne samenlevingen en culturen wordt de positie van de vrouw gekenmerkt door een structurele machtsongelijkheid t.o.v. die van de man. De mate en vorm van deze ongelijkheid variëren per samenleving en cultuur, evenals per sociale laag van de samenleving en subcultuur hierbinnen. Vooral in de westerse wereld strijdt men voor de emancipatie van vrouwen, met het oog op gelijke beloning, stemrecht, gelijke behandeling in het gezin en de rechtspraak en recht op seksuele vrijheid. De emancipatie van de islamitische vrouwen in Europa begint langzaam toe te nemen.

O Geraadpleegde bronnen:
- ANONIEM, vrouwenemancipatie. Encyclopedie HLN. 1ste druk, dl. 24,

Spectrum, Houten 2005, blz. 799.

- NLBE, vrouwenonderdrukking. internet (http://www.nlbe.nl/Artikelen

/Pag%20Vrouwenonderdrukking.htm), (1 mei 2007).

- WIKIPEDIA, vrouwenemancipatie. Internet (http://nl.wikipedia.org/

wiki/Vrouwenemancipatie), (10 november 2009).


3. Verslag hoe de 3 verschillende culturele aspecten aan bod komen in het boek:
Onze 3 gekozen culturele verschillen voor opdracht 2 spelen een zeer belangrijke rol gedurende het verloop van het verhaal. Beide hoofdpersonages, Mariam en Laila, zijn min of meer uitgehuwelijkt. Mariam is uitgehuwelijkt zoals de definitie uit onze objectieve informatie ons mee heeft gegeven. Haar vader is opzoek gegaan naar een geschikte huwelijkskandidaat en heeft aan Mariam bevolen hier mee te trouwen. Mariams moeder was zo pas gestorven en nu werd ze voor een voldongen feit gezet. Ze kan niet langer bij haar vader blijven wonen en moest trouwen. Uithuwelijken komt, ondanks het in de meeste landen bij wet verboden is, nog steeds vaak voor in de islamitische wereld. Meisjes worden op zeer jonge leeftijd uitgehuwelijkt. Uit volgend fragment kan je dit zeer goed merken, ze gebruiken het namelijk als excuus voor de reden dat Mariam moet trouwen (Hosseini, 2007: 49):

“’Hij is wel een beetje ouder dan jij,’ viel Afsoon bij. ‘Maar ouder dan… veertig kan hij niet zijn. Hoogstens vijfenveertig. Denk je ook niet, Nargis?’

‘Ja. Maar ik heb wel eens negenjarige meisjes gezien die werden weggegeven aan huwelijkskandidaten die twintig jaar ouder waren dan die van jou, Mariam. Dat hebben we allemaal wel eens gezien.”

Net als Mariam, zal ook Laila niet zelf een partner kunnen kiezen. Dit komt bij haar doordat ze bij een bomaanslag helemaal alleen overblijft. Zo komt ze terecht bij Mariam die haar verzorgt. Rasheed, de man van Mariam, vraagt Laila ten huwelijk omdat Mariam hem geen kind heeft kunnen schenken. Hij zet alle hoop op Laila.

Beide vrouwen worden verplicht een boerka te dragen. Uit de objectieve informatie kunnen we afleiden dat vrouwen zich moeten sluieren om hun schoonheid te verbergen voor vreemde mannen. Hun schoonheid is enkel bedoeld voor hun echtgenoot. Uit volgend fragment blijkt dat Rasheed deze reden gebruikt om zijn echtgenoten te overtuigen (Hosseini, 2007: 210):

“O ja, ik vraag je ook een boerka te dragen zodra we samen de straat op gaan. Uiteraard voor je eigen bescherming. Dat is het beste. Er zijn nu zo veel oneerbare mannen in deze stad. Zulke vuige bedoeldingen, zo begerig om zelfs een gehuwde vrouwen te onteren.”

Het derde en laatste cultureel verschil is vrouwonderdrukking. Terwijl in het Westen vrouwenemancipatie hoogtij viert, worden in bijna alle islamitische landen de vrouwen onderdrukt. De graad van onderdrukking verschilt per regio, maar we kunnen overduidelijk vaststellen dat in ons boek, de ergste vorm voorkomt. Laila en Mariam mogen niet alleen buiten, ze krijgen vaak slaag, ze moeten hun mond houden, moeten een boerka dragen, enzovoort. Gedurende het verhaal krijg je regelmatig taferelen van de gruweldaden die Rasheed zijn echtgenotes aandoet. Op het einde van het verhaal, is Mariam het kotsbeu en ziet ze geen andere uitweg dan hem te vermoorden. Dit lees je in volgend fragment (Hosseini, 2007: 327):

“Hij gaat haar vermoorden, dacht Mariam. Dat is hij echt van plan. En Mariam kon en wilde dat niet laten gebeuren. Hij had zoveel van haar afgepakt in de zevenentwintig jaar van hun huwelijk. Ze wilde hem niet ook nog Laila van haar zien afpakken. Mariam zette zich schrap en vatte de spade steviger aan. Ze hief hem. Ze noemde zijn naam. Ze wilde dat hij het zag. … . Ze raakte hem op zijn slaap.”

Mariam zal voor deze daad gestenigd worden, nog zo een gruwel praktijk die de taliban toepast bij vrouwen.

Zoals we reeds aanhaalden, geeft het boek de extreemste vorm weer van onderdrukking en kledijvoorschriften. In vele islamitische landen mogen vrouwen gewoon met een hoofddoek die het haar bedekt vrij buitenshuis rondlopen. Medina praktiseert op deze laatste manier haar geloof.

Doordat het boek zo extreem is, vinden we dat het westerlingen weeral eens een verkeerd beeld geeft van de islam in het algemeen. Hun vermoedens dat islamieten radicale, onmenselijke wezens zijn worden door het verhaal bevestigd.

O Geraadpleegde bronnen:

- Hosseini, K., Duizend schitterende zonnen. 1ste druk, De Bezige Bij, Amsterdam 2007, blz. 397.