Zakelijke gegevens.

Auteur: Jan Siebelink
Titel: Knielen op een bed violen.
Uitgeverij: De bezige bij
Plaats: Amsterdam
Jaar van uitgave en gelezen druk: Januari 2005, 29e druk.
Aantal bladzijden: 445
Genre: Roman

Eerste reactie.

Keuze

Ik wou eigenlijk een keer een boek ban vijf punten lezen zodat ik sneller de veertig punten kan komen. Ik vroeg ook of mijn moeder de literatuurlijst wou doorkijken of zij ook een goed boek kon vinden en zij raadde mij dit boek omdat zij het ook zelf gelezen had.

Inhoud

Het mocht dan wel een dik boek zijn maar ik vond het echt een mooi boek. Je maakt mee hoe een man langzaam in het zwartste zwart (strengste calvinisme) wordt getrokken. En wat ik dan zo apart vind is dat aan het eind van het verhaal de predikers weggaan alsof de hoofdpersoon niks meer voorstelt. Terwijl hij in het verhaal juist wel belangrijk was. Mijn conclusie is dat ik dit boek een goed en een mooi boek vond.


Verdieping.

Samenvatting

Hans Sievez zit nog op de lagere school, op het schoolplein wil hij indruk maken op Margje, een meisje dat hij erg leuk vindt. Daarom speelt hij toneel op het schoolplein. Zijn vader heeft thuis alles voor het zeggen. De vader verlaat de kerk van Lathum, het dorpje waar ze wonen, en gaat thuis lezingen volgen bij een duistere groep christenen. Als Hans op een dag uit school komt, treft hij zijn moeder na een hersenbloeding aan. De moeder van Hans sterft kort daarna en de begrafenis wordt geleid door een dominee van zijn vaders groep. Zijn vader die kweker is, krijgt het erg moeilijk. Hans heeft een eigen schuilplaats geschapen en hij laat die schuilplaats jaren later aan Margje zien. Ze is erg onder de indruk en ze worden verliefd op elkaar. Op een dag heeft zijn vader het konijn van Hans geslacht en dan besluit Hans te vertrekken. Hij belandt in Den Haag. Hij heeft een baan nodig en gaat bij een tuinderij werken. Hij gaat ook in Den Haag op kamers wonen bij mevrouw Fleer. Hans werkt hard op de tuinderij, waarmee hij zich onderscheidt van de andere arbeiders. Hij ontmoet er ook een aparte man, Jozef Mieras. De andere arbeiders mogen hem niet. Jozef is erg gelovig, en blijft achter Hans aanlopen. Hij begint hem steeds meer lastig te vallen over het geloof. Mevrouw Fleer vraagt of Hans haar tante wil noemen en hoewel hij dit eigenlijk niet wil, doet hij het toch. Hans doet een cursus plantkunde in Boskoop, is een ijverige leerling totdat hij een keer Jozef Mieras als toehoorder in die les ziet zitten. Hij voelt zich dan heel ongemakkelijk. Op een dag is Hans de achtervolgingen zo zat dat hij Jozef Mieras in elkaar slaat. Hans’ vader is overleden en hij is met Margje op de begraafplaats waar zijn vader door een van de gereformeerde dominees wordt begraven. Ook zijn mevrouw Fleer is overleden en omdat hij de huur had opgezegd, krijgt hij niets van de erfenis. Hans wil weer in de buurt van Arnhem wonen en Margje stelt voor om in Velp een kwekerij te beginnen. Een arts heeft een stuk grond te koop en ze mogen ook het huis dat erbij hoort huren. Daar beginnen ze hun kwekerij. Ze werken hard aan de bloemenkwekerij. Voordat ze de woning betrekken, gaan ze trouwen in de Hervormde Kerk. Ze hebben veel geldproblemen. Kort daarna is Margje zwanger en wordt zoon Ruben geboren.
Er wordt een lange tijd overgeslagen: de oorlog is al voorbij en Ruben is tien jaar. Ook al kweekt Hans prachtige planten, hij raakt ze bijna niet kwijt en verdient erg weinig. Plotseling duikt Jozef Mieras weer op, die natuurlijk over het geloof begint. Hij verkoopt Hans bij die eerste ontmoeting een oud boek voor geld dat hij eigenlijk niet kan missen. Jozef vertelt ook over een man die heel goed kan prediken. Huib Steffen is een zogenaamde oefenaar, te vergelijken met een hulpdominee. Margje is intussen weer in verwachting. De predikers Jozef en Steffen zoeken Hans nu vaker op en hij houdt dat zoveel mogelijk voor Margje verborgen.
Intussen gaat Hans steeds minder mee naar de Hervormde Kerk, omdat hij onder invloed van de predikers staat. Hij krijgt een opdracht om voor een bruiloft de bloemen klaar te maken en verdient er veel geld mee. Van het verdiende geld koopt hij weer een duur boek. Als hij naar huis terugkeert, hoort hij dat Margje naar het ziekenhuis is gebracht en een miskraam heeft gekregen. Voor een korte periode is hij van de broeders genezen en hij wil hen voorlopig niet meer ontmoeten. Maar niet veel later komt er een derde prediker langs in de kwekerij: Chris Ibel. Margje ontdekt dat Hans stiekem boeken van de predikers koopt. Op een keer denkt Hans dat hij een visioen heeft. De aanblik van God is groot en Hans wordt door zijn zoon Ruben op de grond aangetroffen. Margje weet het niet en begrijpt niet waarom Hans haar geen aandacht meer geeft. Maar hij is nu in de ban van de vreemde predikers en haalt op een dag Ruben uit school om hem mee te nemen naar Lunteren, waar een eredienst wordt gehouden. Hans moet ook daar getuigenis afleggen van zijn roeping. Als hij met Ruben terugkeert naar huis, is Margje boos. Ze is weer zwanger, maar ze krijgt steeds meer het gevoel dat ze Hans kwijt raakt. Die wordt weer bezocht door Jozef en Steffen en hij krijgt opnieuw boeken aangeboden. Ruben biedt aan om ze te kopen van zijn spaargeld. Ruben doet wel meer dingen om zijn vader een plezier te doen: zo leert hij de langste psalm – psalm 119 - uit zijn hoofd om telkens een couplet voor zijn vader op te zeggen. Hij is van plan dat een keer te doen met alle 88 coupletten achter elkaar. Hans verbiedt zijn vrouw en kind min of meer naar de Hervormde Kerk te gaan. Hij heeft besloten op zondag zelf uit een van de boeken voor te lezen, als dienst. Er komt onweer en de kassen op de kwekerij gaan allemaal kapot. Dit is nog erger omdat Hans op aanraden van de predikers de verzekering heeft opgezegd. Dan wordt het tweede kind geboren, het is een zoon, Tom genoemd. Hans wou liever een meisje en laat dit duidelijk merken. Ruben zit inmiddels op de ulo, doet zijn best niet. De drie broeders Jozef Mieras, Huib Steffen en Chris Ibel zoeken hem weer op om hem te steunen. Na hun bezoek weet Hans het zeker: hij maakt werkelijk deel uit van de broeders, van het wonder.
Op Koninginnedag doet Tom mee aan de wedstrijd versierde fietsen en aan de wedstrijd wie de beste plant heeft gekweekt. In beide gevallen zou Tom de prijs moeten krijgen, maar in de jury zitten de collega-bloemenhandelaren en de kleine Tom valt buiten de prijzen. Woedend gooit Hans de plant naar de koppen van de juryleden wat hem klanten kost. Hij vertrekt naar Lunteren voor een avondmaalsdienst. Margje probeert hem tevergeefs tegen te houden. Ze gaat hem achterna met de kinderen en probeert hem te overtuigen dat hij weg moet gaan bij de predikers. Hans luistert niet en de invloed van de predikers verergerd.
Buurman Maters komt langs om te vragen of hij een stuk land mag kopen. Eerder had Hans hem geweigerd maar Margje weet van niets. Hans krijgt ineens weer zin in seks met Margje en ze doen het in de kwekerij. Door een openstaande deur ziet Margje zijn dure bibliotheek. Heel veel geld heeft hij in de boeken van de predikers gestopt en dat is allemaal ten koste van zijn gezin gegaan.
Hans wordt op een dag ook gegrepen door de waanzin die zijn vader ooit trof en slaat gave knollen kapot. Als zijn woede is bekoeld, ziet hij dat Chris Ibel plaats heeft genomen in het kleine huisje in de tuin, omdat hij uit zijn huis is gezet. Hans weet hem verborgen te houden voor Margje en biedt hem enkele dagen onderdak en eten aan. Eigenlijk wil hij het niet. De nood wordt intussen zo hoog dat Margje hem min of meer dwingt geld te halen bij bloemenhandelaar Wieland. Hans krijgt nog 700 gulden van hem. Maar de man gooit het geld voor hem op de grond en wanneer Hans dat heeft opgeraapt, slaat hij de winkelier vol woede in elkaar. Eigenlijk is hij boos op Ibel, maar hij koelt zijn woede op Wieland. Het gevolg is dat hij natuurlijk weer een klant kwijt is. Hij stuurt Ibel meteen weg.
Huib Steffen leidt weer een dienst op zondagmorgen bij Hans thuis. Alle predikers willen weer mee eten en Margje heeft er genoeg van. Tom wordt bovendien steeds vervelender en onhandelbaarder.

Margje wacht Hans op als hij weer naar een dienst is geweest in Lunteren. Ze wil praten over hun relatie. Het gesprek leidt tot niets en kort daarna ontstaat er weer een conflict tussen hen beiden, als Hans naar een bijeenkomst in Hardinxveld-Giesendam wil. Margje dreigt hem te zullen verlaten. Hij neemt haar niet serieus maar als hij terugkomt van de bijeenkomst is Margje weg. Margje is precies twee weken bij Hans weggeweest. De eigenaar van het huis dat ze huren, is overleden en Hans en Margje mogen het van de erfgenamen kopen voor 60.000 gulden: op zich is dat een goede prijs, maar ze hebben het geld niet. Dan komt het aanbod van buurman Maters goed uit. Hans gaat met hem praten en de buurman wil best 60.000 gulden bieden voor het stukje grond. Hans hapt meteen toe, tot verdriet van Margje, maar ze kunnen nu wel het huis kopen. De buurman gaat een golfslagbad op de aangekochte grond bouwen. De buurt komt in opstand, maar Hans durft niet mee te doen in het verzet. Hans mag voor veel geld de bloemen leveren. Hij krijgt er later wel spijt van, want hij heeft regelmatig overlast van de gasten van het bad, die ook nog op zijn land en in de kwekerij komen.
Tom wordt van school gestuurd en komt regelmatig dronken thuis. Hans kan zijn eigen kinderen niet meer goed de baas wat hij ziet als een straf van God. Tom wil ook niet meer uit de Bijbel voorlezen, omdat hij dat onzin vindt. Ruben is leraar geworden. Chris Ibel is gestorven, maar Hans mist de “wijze adviezen” van Jozef en Huib Steffen.
Op een koude winteravond overnacht Jozef nog een keer in zijn kas en opnieuw houdt hij dat voor Margje verborgen. Ruben heeft verkering gekregen met Johanna. Bij de eerste kennismaking is Hans helemaal weg van haar: hij is zelfs een beetje verliefd op haar en koestert zelfs seksuele gevoelens. Hij overgiet zijn geslachtsdelen met nicotine om de lust te blussen. Hans is enkele dagen na zijn 55e verjaardag ineens niet erg lekker: hij kan vrijwel niets in zijn handen houden en Ruben komt hem helpen. Het lijkt erop alsof hij reuma heeft. Ruben vertelt dat Tom opnieuw van school verwijderd is.
Hans heeft voor Johanna een ketting met parels gekocht. Margje vindt het wel vreemd.
Op tweede Kerstdag zijn Johanna en haar ouders op bezoek. Hij begint weer vol overgave uit zijn godsdienstige geschriften voor te lezen omdat hij weet dat de ouders van Johanna niet gelovig zijn. Omdat ze geldproblemen hebben vragen ze bij de gemeente een uitkering aan. De tuin wordt officieel gesloten en zelfs verzegeld. Het gaat steeds slechter met Hans. Johanna mag hem wel voorlezen, Margje niet. Als hij even alleen is met Johanna, vraagt hij of ze Jozef Mieras wil bellen. Het is duidelijk geworden dat hij geen reuma heeft, maar longkanker met uitzaaiingen en daardoor zal hij niet zo lang meer te leven hebben. Op een dag staan Jozef, Steffen en weer een nieuwe prediker Taverne voor de deur. Ze worden door Ruben binnengelaten. Ze gaan onmiddellijk aan het werk met het begeleiden van Hans op zijn sterfbed. Margje mag eigenlijk niet eens aanwezig zijn in de kamer, want ze is een onbekeerde en kan de ziel van Hans beschadigen. Tom is steeds vaker weg en drinkt meer. Hij is bij de buurman in het zwembad gaan werken. In de nacht van 19 augustus sterft Hans en Margje moet op een afstandje toekijken. Ze mag als “onbekeerde” haar stervende man niet in de ogen kijken. De predikers maken nog een opmerking dat op de grafsteen geen tekst zoals “Veilig in zijn Jezus armen”, mag staan, want “dat kan een mens immers nooit zeker weten”. Zodra Hans dood is, vertrekken de predikers. Alleen Jozef keert even later nog terug om persoonlijk afscheid te nemen. Het gezin zoekt een mooie grafsteen uit waarop de tekst In Jezus ontslapen komt te staan. Ruben wil zijn moeder nog troosten en begint een gesprek met haar over de relatie met Hans. Hij vindt dat ze het erg moeilijk heeft gehad met zijn vader. Maar Margje zegt dat het altijd goed is geweest.

Onderzoek naar de verhaaltechniek

- De schrijfstijl:

De schrijfstijl is eenvoudig en goed te begrijpen en daarom is dit boek goed te lezen. Er worden geen moeilijke woorden of zinnen gebruikt met het is vrij nieuw taalgebruik. Verder heb ik er eigenlijk weinig over te zeggen.

- De ruimte (plaats en tijd):

De roman begint ver voor de Tweede Wereldoorlog en loopt chronologisch door tot in de jaren zestig/ zeventig van de 20e eeuw. In 1938 wordt Ruben (=Jan Siebelink) geboren. Opvallend is dat over de Tweede Wereldoorlog nauwelijks iets wordt verteld. Dat is toch meestal een belangrijke periode in het leven van een mens.
De roman speelt voor het allergrootste deel af in de Gelderse plaats Velp nabij Arnhem. Hans is in zijn jeugd, inwoner van Lathum (vlak bij Velp) Hij vlucht naar Den Haag, waar hij het tuindersvak leert. Hij keert terug naar Gelderland na zijn vaders dood. In Velp bezit hij een bloemenkwekerij en daar wordt hij door God geroepen.


- De verhaalfiguren:

Ik heb even de vijf belangrijkste figuren uit het boek gehaald want anders zouden het er wel heel veel worden.

Hans Sievez: een stugge man. Vroeger was hij anders, losser en vrolijker, maar de tegenslagen hebben hem gehard. Hij slaat om en wordt streng calvinistisch, ondanks dat hij zijn vader, die ook zo was, erom verachtte. Margje was ooit zijn grote liefde en zijn alles, maar het calvinisme en de invloed van de predikers keren hem van haar af. Hij is niet goed in staat om met zijn gevoelens om te gaan. Hij houdt veel van zijn planten en mooie bloemen kweken is zijn grote hobby. De kwekerij is erg belangrijk voor hem, ook omdat het zijn eigen bedrijf is. Hans is erg koppig, en neemt niet snel dingen van mensen aan. Af en toe wel van de predikers en heel soms van Margje, maar vaak doet hij toch zijn eigen zin. Het calvinisme dat hij eerst zo verafschuwde, begint hem steeds meer aan te trekken. Ik denk dat dit komt omdat het hem helpt de tegenslagen en zijn verleden een plek te geven.

Margje van Renes: Toen ze met Hans trouwde, was ze een vrolijk meisje. Erg optimistisch en met veel liefde voor andere mensen. Ze kan ook veel begrip opbrengen voor anderen en veel geduld. Alleen hoe vreemder Hans wordt, hoe ongelukkiger Margje wordt. Ze houdt erg veel van hem, en wil ook alleen maar dat hij gelukkig is. Ze heeft niet in de gaten dat haar gedrag Hans juist afstoot. Margje is ook een beetje naïef, omdat ze niet op tijd door heeft waar Hans mee bezig is. Ze denkt dat het iets tijdelijks is. Ook de problemen met de jongste zoon Tom probeert ze te negeren.

Ruben Sievez: De zoon van Margje en Hans. Ruben is een serieuze jongen, erg verdraagzaam en soms een beetje gelaten. Hij is ook erg volgzaam, hij durft niet tegen zijn vader in te gaan en probeert zijn moeder al op jonge leeftijd te beschermen. Tegelijkertijd is hij wel erg slim, dus hij weet goed wat er allemaal aan de hand is.

Tom Sievez: De jongste zoon. Tom was vroeger een beetje het ondergeschoven kindje. Hans wou dat hij een meisje was, en behandelde hem dus ook als minderwaardig. Zijn moeder vertroetelde en beschermde hem heel erg, waardoor hij een beetje een watje was. Na een tijdje gaat Tom het foute pad op. Hij verwaarloosd zijn school en drinkt en rookt. Ook maakt hij zijn vader vaak belachelijk. Het lijkt wel of hij het tegenovergestelde wordt van het verlegen jongetje van vroeger.

Jozef Mieras: De prediker die Hans uiteindelijk overhaalt zich te interesseren voor het calvinisme. Hij doet zich voor als een behoudende, rustige man met goede bedoelingen. Na een tijdje wordt duidelijk dat hij probeert Hans te bekeren. Als Hans hem klappen geeft, verdwijnt hij een tijdje. Maar Jozef is erg volhardend en keert terug om het opnieuw te proberen als Hans het moeilijk heeft. Hierdoor krijgen zijn verhalen vat op Hans en weet hij hem te overtuigen om mee te gaan naar besprekingen en de dure boeken te kopen. Uit dat hij zich geen zorgen maakt over hoe het met Hans en zijn gezin gaat, en alleen aan zichzelf denkt en profiteert van de goedheid van Hans en Margje, blijkt dat hij erg egocentrisch is. Hoewel Jozef niet echt een hoofdpersoon is, vond ik zijn rol in het leven van Hans wel zo belangrijk dat ik hem tot de hoofdpersonen reken.

- De situaties:

De levensloop van de hoofdpersoon Hans Sievez wordt vanaf zijn jeugd beschreven, zijn moeder overlijdt vroeg. Zijn vader neemt de opvoeding over maar niet op een goede manier, zijn vader is lid van een streng orthodoxe groepering. Hans is vanaf het begin al verliefd Margje en hij trouwt later ook met haar. Hans ontvlucht zijn vader en gaat naar Den Haag, hier ontmoet hij Jozef Mieras, een lid van een groepje zeer orthodoxe mensen. Ondertussen is hij in Velp een bloemkwekerij begonnen en heeft hij twee zoons, genaamd Ruben en Tom. Hans wordt steeds verder meegetrokken in het strenge geloof, er komt steeds meer afstand tussen hem en zijn gezin. Hij overlijdt te vroeg aan longkanker in het bijzijn van de predikers en daar mag zijn gezin niet bijkomen. Vervolgens gaan de predikers koel en niet ontdaan weg, alleen Jozef komt nog een keer terug om afscheid te nemen.

- De vertelwijze:

De roman wordt personaal verteld door de ogen van de hoofdfiguur Hans Sievez. We leren hem ook van binnenuit kennen: wat zijn ideeën, gevoelens en gedachten zijn. Naarmate de roman vordert en in het Tweede Boek belandt, zijn er kleine passages die enkele keren door de ogen van zijn vrouw Margje worden beschreven. Aan het einde komen die stukjes met perspectiefwisseling steeds vaker voor: zeker waar het over het sterfbed van Hans gaat.


Op zoek naar de thematiek

- Het thema

Het belangrijkste thema in dit boek is godsdienstwaanzin, er zijn ook veel andere thema’s en motieven maar uiteindelijk komt alles op het hoofdthema neer.

- De motieven

De motieven in dit boek zijn de dood, ziekte, liefde, seksualiteit, erfelijkheid en bedrog.
Hier heb ik ze allemaal even in een rijtje gezet om het makkelijk te maken.

- de dood (ouders van Hans sterven, hij sterft zelf)
- ziekte (Hans krijgt longkanker)
- liefde (tussen Hans en Margje, tussen Ruben en Johanna)
- seksualiteit: het onderdrukken van de lustgevoelens door de godsdienst
- erfelijkheid: Hans doet dezelfde dingen als zijn vader
- bedrog door de predikers en eigenlijk ook door zijn buurman Maters

- Verband tussen titel en het thema

Ik kan eigenlijk niet echt een verband tussen de titel en het thema geven maar ik kan wel een titelverklaring geven. Een keer in het boek komt de titel letterlijk terug en dat staat er zo in:
“Toen de predikers in colonne weer onder de haag waren verdwenen, knielde Hans op het bed violen, vouwde zijn handen. Als Hans Sievez het nog niet had geweten, nu was het heel zeker: hij maakte deel uit van de broeders, maakte werkelijk deel uit van het wonder.”



Plaats in de literatuurgeschiedenis (informatie over de schrijver)

Jan Geurt Siebelink werd op 13 februari 1938 in het Gelders Velp geboren. Zoals de thematiek van veel van zijn boeken al deed vermoeden, stond zijn jeugd in het teken van de bekering van zijn vader. Na een hemels visioen sloot de oude Siebelink zich aan bij een streng orthodox-christelijke groepering, die zich baseerde op de leer van Jan Pieter Paauwe. Die leer verkondigde dat de waarheid niet in de kerken werd gepredikt. De kerken, ook de Hervormde en Gereformeerde, werden dan ook zeer gewantrouwd in huize Siebelink.

Het gezin runde een bloemisterij/kwekerij, zonder veel succes; het was sappelen. In Knielen op een bed violen verwaarloost de vader zijn gezin en kwekerij, omdat hij zich in het geloof verliest. Dat element uit de roman is autobiografisch. Toch draagt Siebelink zijn vader op handen: “Mijn jeugd is één groot geluk geweest. Ik ben dankbaar voor de ouders die ik heb gekregen. Ik mis ze zeer. Door over mijn vader en moeder te schrijven lukt het mij ze een beetje terug te halen. Het wonder dat aan mijn vader is geschied op de kwekerij is mij dus in zekere zin ook overkomen: ik heb de kracht gekregen om Knielen op een bed violen te kunnen schrijven.”

Na de Openbare Lagers School – de christelijke school werd door vader te licht bevonden – en de ulo ging Siebelink naar de kweekschool. Hij werd onderwijzer in Laag-Soeren, maar studeerde Franse taal- en letterkunde in zijn vrije tijd. Hij vertaalde de roman A rebours van de Franse auteur van Nederlandse afkomst J.-K. Huysmans en gaf het de titel Tegen de Keer. Daarna begon hij zelf te schrijven. Vanaf het begin van zijn schrijversloopbaan speelt zijn jeugd een voorname rol. Het eerste verhaal dat hij schreef – Witte Chrysanten, dat later onderdeel werd van zijn eerste roman Nachtschade – gaat over de wraak op de bloemwinkelier die de vader vernederde. Er volgden dertig boeken, waarvan de bekendste De herfst zal schitterend zijn, De overkant van de rivier, Vera, Margaretha, En joeg de vos door het staande koren en de bestseller Knielen op een bed violen.

Die doorbraak kwam in 2005, toen Siebelink 67 was. Het boek won de AKO-literatuurprijs, wat in een verkoop van meer dan 400.000 exemplaren resulteerde. Dat bleek ook goed voor de verkoop van zijn andere titels: Jan Siebelink bleek hot. Waar die interesse voor godsdienstige zeloten vandaan komt? Kennelijk zijn er in Nederland veel mensen met zo’n achtergrond. Maar inmiddels reikt de populariteit van Knielen op een bed violen ook over de landsgrenzen. In Duitsland is het boek ook een ongekend succes. In 2008 zal het boek nog in het Italiaans, Portugees en het Zuid-Afrikaans vertaald worden.

Beoordeling.

Wat ik kan zeggen over dit boek is dat ik het een goed maar aan de andere kant ook wel een triest boek vind. Het boek is mooi geschreven en heeft ook een mooi verhaal, maar het is wel triest om te lezen hoe Hans steeds verder wordt meegesleurd in het orthodoxe geloof. In dit boek maak je mee hoe iemand van zijn gezin wordt gescheiden of getrokken door een streng geloof. Wat mij opviel in het boek was dat Hans te zachtaardig was en die zachtaardigheid leidde een paar keer tot een woede-uitbarsting. En door zijn zachtaardigheid kon hij zich niet van de groepering afscheiden. Mijn conclusie over dit boek is dat ik het een mooi boek vind maar je moet wel van het soort thema en verhaal houden.