A – Verwachtingen en eerste reactie
Ik heb het boek Oscar et la dame rose gekozen, omdat u dat voorstelde. Ik verwachtte dat het boek vooral ontroerend zou zijn. Dit was ook zo. Het is natuurlijk wel lastig om een boek dat niet ontroert te schrijven over een kind in het ziekenhuis. Verder had ik niet echt verwachtingen.

B – Zakelijke gegevens
Titel: Oscar et la dame rose
Auteur: Éric-Emmanuel Schmitt
Uitgever: Albin Michel
Jaar van verschijnen: 2002
Verhaalsoort: briefroman.
Oscar et la dame rose maakt deel uit van een trilogie over godsdienst. Het eerste deel, Milarepa, gaat over het boeddhisme. Het tweede deel, monsieur Ibrahim et les fleurs du Coran, gaat over de islam. Oscar et la dame rose is het derde deel en gaat over het christendom.

C - Inhoud
Korte samenvatting
Het verhaal wordt verteld door de tienjarige Oscar, hij ligt in het ziekenhuis omdat hij leukemie heeft. De hoop was gevestigd op een beenmergtransplantatie. Als deze operatie mislukt, ontfermt een dame rose, een dame die naar het ziekenhuis komt om zieke kinderen te steunen, zich over hem. Oscar noemt haar Mamie-Rose en hij vindt bij haar meer steun dan bij zijn ouders, zijn ouders weten met hun verdriet geen raad en zijn druk met hun werk. Mamie-Rose raadt Oscar aan brieven naar God te schrijven, met hierin zijn gedachten, om te zorgen dat hij zich minder eenzaam gaat voelen. Oscar gelooft eerst niet in God, maar vertelt God later toch over zijn problemen, avonturen en (wijze) gedachten. Zijn avonturen beleeft hij met zijn leeftijdsgenootjes uit het ziekenhuis: Peggy Blue, het meisje op wie Oscar verliefd is, Pop Corn, Einstein, Bacon/Yves en Sandrine. Oscar schrijft zijn laatste twaalf dagen twaalf brieven naar God. Daaruit bestaat het hele boek eigenlijk.
Oscar sterft alleen als zijn ouders en Mamie-Rose eventjes weg zijn.

Beschrijving van de hoofdpersoon
Het uiterlijk en de kleding van Oscar wordt niet uitvoerig besproken. Ik kan me zo voorstellen dat hij een pyjama droeg, omdat hij in het ziekenhuis lag, en kaal was door de chemotherapie. Hij zegt volgens mij maar één ding over zijn uiterlijk en dat is op bladzijde 11. ‘On m’appelle Crâne d’Œuf, j’ai l’air d’avoir sept ans’. Wat volgens mij iets betekent als een eierhoofd en het uiterlijk van een zevenjarige. Het is een wijs jongetje, dit kan je merken aan de opmerkingen die hij maakt, de vragen die hij stelt en aan zijn manier van denken. Hij heeft dingen sneller in de gaten dan de volwassenen om hem heen denken, maar dat geldt volgens mij voor de meeste kinderen wel. Een voorbeeld hiervan is: ‘Mais pourquoi ils ne me disent pas tout simplement que je vais mourir?’ bladzijde 16.
Het is een jongetje dat alles zegt en opschrijft wat hij denkt, dit leidt vaak tot grappige stukjes tekst zoals op bladzijde 13.

- Oscar: Vous êtes périmée?
- Mamie-Rose: Oui.
- Oscar: Comme un yaourt?

Wat ik net bij het gedrag van Oscar heb neergezet vertaalt natuurlijk al een deel van zijn karakter: een wijs, lief jongetje met veel humor. Hij voelt zich in het begin triest en hopeloos omdat de erg belangrijke beenmergtransplantatie mislukt, maar door zijn vriendjes, vriendinnetje en Mamie-Rose wordt hij wat opgevrolijkt. Mamie-Rose en zijn brieven naar God zorgen ervoor dat hij de dood accepteert. Hij gelooft eerst niet in God, maar hij gaat steeds meer in God geloven. Dat hij niet in God gelooft in het begin kan je o.a. op bladzijde 11 lezen: ‘et je ne t’ai jamais adressé la parole parce que je crois même pas que tu existes.’

Verklaring van de titel: Oscar et la dame rose
Erg lastige vraag. Ik denk dat het iets te maken heeft met het feit dat het verhaal over Oscar en zijn dame rose gaat. Je zou je wel kunnen afvragen waarom juist zij in de titel staat en waarom de titel niet Oscar is, of Oscar et ses parents. Antwoord: Mamie-Rose vervult een speciale en belangrijke rol in het laatste deel van Oscars korte leven.

D - Verwerking
Ik heb als fragment de laatste pagina’s van het boek gekozen. Dus pagina 46 t/m 81.
Het door mij gekozen fragment begint met een brief van Oscar naar God. In deze brief, en in de brieven die erop volgen, vertelt Oscar o.a. over zijn avontuur met Peggy Blue, op wie hij verliefd is. Op een gegeven moment zegt hij iets over zijn ouders wat ik erg zielig vond, namelijk op bladzijde 65.

- Oscar: Ils ont peur de moi. Ils n’osent pas me parler. Et moins ils osent, plus j’ai l’impression d’être un monstre. Pourquoi est-ce que je les terrorise? Je suis si moche que ça? Je peu? Je suis devenu idiot sans m’en rendre compte?
- Mamie-Rose: Ils n’ont pas peur de toi, Oscar. Ils ont peur de la maladie.
- Oscar: Ma maladie, ça fait partie de moi. Ils n’ont pas à se comporter différemment parce que je suis malade. Ou alors ils ne peuvent aimer qu’un Oscar en bonne santé?

Ik vind het erg vervelend voor Oscar dat hij het persoonlijk opvat dat zijn ouders zo tegen hem doen. Hij denkt dat hij iets fout heeft gedaan, of eigenlijk nog erger: dat hij een idioot is, stinkt of lelijk is. Terwijl zijn ouders gewoon niet weten hoe ze met hun verdriet om moeten gaan. Iedereen kan begrijpen dat een kind zulke gedachten krijgt als je hem anders, afstandelijker, gaat behandelen als hij ziek is. Als ouders kan je je eigen gedrag natuurlijk niet zo objectief bekijken, maar ik vind dat je in zo’n situatie sowieso meer aan je kind moet denken dan aan jezelf.
Na een tijdje komt de dokter langs met slecht nieuws, maar in plaats van met zichzelf bezig te zijn steekt Oscar de dokter een hart onder de riem. Wat hij zegt ontroerde me, zo lief en wijs voor een kind van zijn leeftijd. Bladzijde 73.

- Oscar: Vous n’êtes pas Dieu le Père. Ce n’est pas vous qui commandez à la nature. Vous êtes juste réparateur. Faut lever le pied, docteur Düsseldorf, relâcher la pression et pas vous donner trop d’importance, sinon vous n’allez pas pouvoir continuer ce métier longtemps.

Één ding verandert, naast de gezondheid van Oscar, naarmate je verder in het boek komt: het geloof van Oscar. Eerst twijfelt hij ernstig aan het bestaan van God, maar aan het einde van het boek is zijn geloof heel sterk en houdt hij hier ook erg aan vast. Hij is erg verdrietig omdat alles misgaat. Peggy Blue is terug naar huis terwijl hij dacht dat ze samen verder zouden gaan en hij is terminaal ziek. Hij schrijft dan ook op bladzijde 75: ‘Cher Dieu. Je ne t’écrirai pas parce que je suis trop triste. Aujourd’hui, je ne t’aime plus. Oscar.’

Dat zijn geloof zo sterk is geworden merk je aan dit fragment op de bladzijdes 76/77:

‘Cher Dieu. Merci d’être venu. J’etais seul sur la Terre. Je contemplais la lumière, les couleurs, les arbres, les oiseaux, les animaux. Je sentais l’air passer dans mes narines et me faire respirer. Je me trouvais vivant. Je frissonnais de pure joie. Le bonheur d’exister. J’étais émerveillé. Merci, Dieu, d’avoir fait ça pour moi. J’avais l’impression que tu me prenais par la main et que tu me m’emmenais au coeur du mystère contempler le mystère. Merci.
P.-S. Mon voeu : est ce-que tu peux refaire le coup de la première fois à mes parents? Mamie-Rose je crois qu’elle connaît déjà. Et puis Peggy, aussi, si tu as le temps…’

De laatste brief die Oscar aan God stuurt is erg kort, maar veelzeggend. Pagina 79. ‘Cher Dieu. Ça fait beaucoup. Je crois je commence à mourir. Oscar.’
Meer valt er ook eigenlijk niet te zeggen. De allerlaatste brief aan God wordt geschreven door Mamie-Rose. Zij schrijft God dat Oscar is overleden en vertelt wat hij voor haar heeft betekend.

Beschrijving van een ander personage die in dit fragment voorkomt: Mamie-Rose.
Mamie-Rose is degene die Oscar door het proces van zijn ziekte begeleidt. Ze steunt hem met wijze raad en troostende woorden. Zij is dan ook degene die Oscar aanraadt brieven aan God te sturen. Ze is een dame rose, een dame die naar het ziekenhuis komt om zieke kinderen te steunen. De naam dame rose komt van het feit dat deze dames rozerode jasschorten dragen. Over haar uiterlijk wordt verder niet heel veel gezegd, wel neem ik aan dat ze oud is aangezien Oscar hier een grapje over maakt. Dit grapje heb ik ook al bij de beschrijving van Oscar neergezet. Bladzijde 13:

- Oscar: Vous êtes périmée?
- Mamie-Rose: Oui
- Oscar: Comme un yaourt?

Het innerlijk van Mamie-Rose wordt snel duidelijk: een integer, lief mens. Ze helpt Oscar met zijn geloof, zijn twijfels en zijn gedachten. Dit merk je o.a. aan stukjes tekst als op pagina 56/57.

- Mamie-Rose: ‘Heureusement qu’il vous fait, mon petit Oscar, parce que la vie serait moins belle sans vous.’
- Oscar: ‘Non. Vous ne comprenez pas. Pourquoi Dieu il permet qu’on soit malades? Ou bien il est méchant. Ou bien il n’est pas bien fortiche.’
- Mamie-Rose: ‘Oscar, la maladie, c’est comme la mort. C’est un fait. Ce n’est pas une punition.’

Beschrijf de verhoudingen tussen de personages en de eventuele veranderingen sinds het begin van het verhaal
De verhoudingen tussen de personages. Oscar en Mamie-Rose houden van elkaar. Oscar heeft moeite met zijn ouders, omdat zijn ouders het moeilijk hebben met zijn ziekte. Oscar gelooft en heeft steun aan God. Oscar heeft een beetje moeite met dokter Düsseldorf, hij heeft het idee dat hij dokter Düsseldorf verdrietig maakt. Oscar is verliefd op Peggy Blue, en is bevriend met de rest van de patientjes. Een aantal voorbeelden van deze verhoudingen heb ik al weergegeven bij de korte samenvatting van het fragment, één voorbeeld is het gesprek dat Oscar met Mamie-Rose heeft over zijn ouders op bladzijde 65, wat ik bij opdracht D1 heb neergezet. Een tweede voorbeeld is iets wat verandert, Oscars geloof in God. Op o.a. bladzijde 19 zegt Oscar nog dat hij niet in God gelooft: ‘Moins seul avec quelqu’un qui n’existe pas?’
Later in het boek is dat wel anders, zoals ik ook al bij opdracht D1 heb neergezet. Namelijk het stukje tekst op pagina 76/77.

Verloop van tijd
Tussen het begin van het verhaal en mijn fragment verloopt ongeveer een tijd van vier dagen. Mijn fragment begint namelijk met Oscars vierde brief, en hij schrijft er elke dag één.

Taalgebruik
Het taalgebruik is makkelijk, het moeten immers de woorden zijn van een tienjarige jongen. Het woordgebruik behoort tot het ‘Français populaire’.

Vijf voorbeelden van het taalgebruik

1. Le petit garçon est mort. Vertaling: De kleine jongen is dood. Bladzijde 80.
2. Ma maladie, ça fait partie de moi. Vertaling: Mijn ziekte maakt deel van mij uit. Bladzijde 65.
3. Mais pourquoi ils ne me disent pas tout simplement que je vais mourir? Vertaling: Maar waarom zeggen ze me niet gewoon dat ik doodga? Bladzijde 16.
4. Oscar, la maladie, c’est comme la mort. C’est un fait. Ce n’est pas une punition. Vertaling: Oscar, je ziekte is zoals de dood. Het is je lot. Het is geen straf. Bladzijde 56.
5. Que tu me disais ton secret: regarde chaque jour le monde comme si c’était la première fois. Vertaling: Dat je mij je geheim hebt verteld: bekijk de wereld elke dag alsof het de eerste keer is dat je hem ziet. Bladzijde 76.

E – Beoordeling
Ik vond het een mooi boek, ik ben blij dat ik het gelezen heb. Ik heb erg veel bewondering voor Oscar, hoe hij er als tienjarige vrede mee heeft dat hij dood gaat. Het lijkt mij erg pijnlijk voor Oscars ouders hoe zij hun kind eigenlijk al verliezen voordat hij doodgaat, Oscar hecht zich steeds meer aan Mamie-Rose in plaats van dat hij zijn laatste dagen intensief met zijn ouders bezig is. Dit moet voor Oscar zelf ook complex zijn omdat hij zich hier waarschijnlijk erg schuldig over voelt. Mede hierdoor kwam bij mij medeleven, ontroering en sympathie voor alle personages op.
De ziekte kanker herkent iedereen denk ik wel uit zijn omgeving/familie.
Ik heb niet echt een beschrijving als echt schokkend ervaren, hoewel ik wel even geschokt was door het stukje waarin Oscar zich afvraagt wat hij fout doet tegenover zijn ouders: of hij stinkt, een idioot is of lelijk. Voor de rest vond ik alles erg ontroerend.