Structuuranalyse van “De helaasheid der dingen” – Dimitri Verhulst
Eerder al heeft het boek de gouden uil en de literaire jongerenprijs gewonnen. Een autobiografisch kunstwerk, dat is 'De helaasheid der dingen' van Dimitri Verhulst waarin de schrijver zijn jeugd op een onomwonden, schaamteloze manier voor de lezer op tafel legt. Het opgroeien tussen ooms, vader en grootmoeder, die nogal roekeloos door het leven gaan en bovendien niet van de drank kunnen afblijven is normaliter niet de meest geschikte en gezonde situatie om een bevredigende jeugd in door te brengen.
Je jeugd doorbrengen in een armoedig milieu, aan de onderkant van de maatschappij en alcoholisme zijn de hoofdthema’s van het boek. Thema’s zoals seksualiteit, de puberteit, de kloof tussen arm en rijk en het dorpsleven zijn bovendien ook prominent aanwezig in het boek. Op een luchtige en realistische wijze stelt hij zijn familie voor - die van dag tot dag leeft en zijn geboorteplaats Reetveerdegem waar er meer cafés te vinden zijn in dat ene dorp dan alle cafés bij elkaar opgeteld in een normale doorsnee provincie. Veel mensen zouden sceptisch tegenover dit leventje staan, in tegenstelling tot de familie Verhulst die geen waarde hecht aan materiële zaken maar wel aan vriendschap en die onbekommerd elke seconde genieten van simpele dingen.
Wanneer tante Rosie en haar dochter vanuit Brussel bij de familie Verhulst intrekken, verandert alles. Ze logeren bij de familie Verhulst voor een paar weekjes omdat tante Rosie ruzie heeft met haar man. In de wereld waar tante Rosie en haar dochter Sylvie in terechtkomen, gaat het er heel anders aan toe dan ze gewend zijn. In Brussel hadden ze veel luxe maar dat is nu anders.
De schrijver heeft waarschijnlijk voor deze personages gekozen om de tegenstellingen in de leefomstandigheden en het milieu waarin Dimitri en Sylvie leven te verduidelijken en de kloof tussen arm en rijk aan de kaak te stellen. Hij laat hiermee ook zien dat iemand die uit de stad komt en in goede leefomstandigheden leeft, doorgaans een betere toekomst staat te wachten. Sylvie studeert goed, praat mooi beschaafd Nederlands, is deftig gekleed, samengevat alles wat elitair is hoort bij haar. Dimitri die tussen zijn vloekende en bezatte ooms leeft, weet niet wat hem overkomt. Hij is de tegenpool van Sylvie en heeft behalve de familieband niets met haar gemeen. Hij ziet in dat zijn familie niet is zoals een normale familie hoort te zijn en begint zich voor allerlei dingen te schamen zoals het gevloek en de met seksgetinte praatjes van zijn ooms. Dat hij op de komst van zijn nichtje niet zit te wachten, staat als een paal boven water.” Veel had ik mijn Brusselse nichtje nog niet gezien, tenzij dan sporadisch op nieuwjaarsdagen en begrafenissen, waarbij wij elkaar wijselijk negeerden omdat we aanvoelden elk uit een andere wereld te komen. Ik geloof dat ze pianospeelde en aan ballet deed in roze tutu’s. Zij was een kind dat zorgvuldig bijhield hoeveel calorieën ze per dag zoal naar binnen speelde en Kerstmannen met grotere bankrekeningen op bezoek kreeg. De universiteit lag als een zekerheid op haar te wachten, en omdat ze de schoonheid van haar moeder had gekregen zou zij het zich weldra kunnen veroorloven mannen hun tijd te laten verspillen met de aan haar gerichte hofmakerij, en daarvan genieten. Iets jonger dan ik was ze, maar door haar zelfverzekerde indruk durfde ik dat leeftijdsverschil op geen enkel vlak uit te spelen. Tevreden was ik niet met haar komst. Ik had het prima in ons mannenbastion en beschouwde haar als een stoorzender. Sylvie’s keurige opvoeding speelde ons parten, we voelden ons door haar blik betrapt op onze miezerigheid.”
Een schijnbaar onbelangrijke plaats in het verhaal is het ziekenhuis De Pelgrim waar de vader van Dimitri, Pierre naartoe besluit te gaan en eeuwig een einde maakt aan zijn alcoholverslaving. Hij wil zijn leven een andere wending geven. Het is zijn eigen beslissing en ook omdat hij voelt dat zijn lichaam achteruit gaat en zijn ingewanden de drank niet meer kunnen zien of ruiken. Zijn besluit om te ontwennen valt in als een bom bij de familie. Zijn broers zijn ontzettend verbijsterd en willen in eerste instantie niet dat hij naar een ontwenningskliniek gaat. De ontwenningskliniek wordt voor hem een keerpunt in zijn leven. De schrijver doet dit om aan te tonen dat de mens zijn lot in eigen handen heeft en zijn leven kan veranderen, ook wanneer hij zich in een uitzichtloze situatie bevindt. `Jullie moeten me vandaag wegbrengen naar de ontwenningskliniek. Ik kan niet meer.’ Van de gedachten weten we dat ze ’s nachts komen, in bed, en we vermoedden dat mijn vader uit zijn slaap was gehouden door een immense doodsangst. Dat hij de pijnen in zijn ingewanden had gevoeld, zijn lever, zijn maag, zijn borst. En dat hij, alleen met zichzelf, zijn dappere omgang met de aftakeling verloor.
De sanseveria die op de cover van het boek te zien is, is waarschijnlijk niet zomaar lukraak gekozen. De plant werd door Dimitri en zijn ooms als geschenk aan een onbekend Iranees stel gegeven als dank omdat ze een voorstelling van Roy Orbison mochten bijwonen, die ze voor geen geld wilden missen. Een sanseveria is een plant die met minimale zorgen door iedereen kan gehouden worden, te vergelijken met Dimitri die het moet stellen met een ondermaatse verzorging maar niet veel nodig heeft om zich optimaal te ontwikkelen.
Zo kwam ik tot een merkwaardige vaststelling en inzicht. Dimitri, opgegroeid in een milieu waar de kansen tot zelfontplooiing nog kleiner zijn dan onzichtbaar, heeft zich opgewerkt en progressie geboekt tot een succesvol iemand. Dit bewijst dat ondanks je opgroeit onder minder fraaie omstandigheden je toch nog veel kan bereiken. Dimitri was snugger genoeg om te beseffen dat er meer was dan drank in het leven en heeft het rechte pad gekozen. Hij heeft meegemaakt wat drank met mensen kan doen: de ondergang van zijn vader en ooms. Hieruit blijkt dat niet de afkomst en het milieu bepalend zijn voor de toekomst maar jijzelf en de wil om iets te bereiken.
Met een vlotte pen geeft de schrijver een realistisch beeld van het gezin en milieu waarin hij opgroeit. Onverbloemd en zonder schroom gunt hij de lezer een blik in zijn kindertijd en jeugdjaren. Het verhaal is stilistisch mooi geschreven en ongecompliceerd. Ondanks alle ellende die de schrijver meemaakt, is het alles behalve een droefgeestig boek. Met veel cynisme en humor doorspekt, leest het aangenaam en vlot. Zijn boodschap is er een van hoop: het is mogelijk om te ontsnappen uit de ellende en een goed bestaan op te bouwen. Het boek is een prachtig staaltje Vlaamse literatuur, een juweeltje, een must om te lezen.
Eerder al heeft het boek de gouden uil en de literaire jongerenprijs gewonnen. Een autobiografisch kunstwerk, dat is 'De helaasheid der dingen' van Dimitri Verhulst waarin de schrijver zijn jeugd op een onomwonden, schaamteloze manier voor de lezer op tafel legt. Het opgroeien tussen ooms, vader en grootmoeder, die nogal roekeloos door het leven gaan en bovendien niet van de drank kunnen afblijven is normaliter niet de meest geschikte en gezonde situatie om een bevredigende jeugd in door te brengen.
Je jeugd doorbrengen in een armoedig milieu, aan de onderkant van de maatschappij en alcoholisme zijn de hoofdthema’s van het boek. Thema’s zoals seksualiteit, de puberteit, de kloof tussen arm en rijk en het dorpsleven zijn bovendien ook prominent aanwezig in het boek. Op een luchtige en realistische wijze stelt hij zijn familie voor - die van dag tot dag leeft en zijn geboorteplaats Reetveerdegem waar er meer cafés te vinden zijn in dat ene dorp dan alle cafés bij elkaar opgeteld in een normale doorsnee provincie. Veel mensen zouden sceptisch tegenover dit leventje staan, in tegenstelling tot de familie Verhulst die geen waarde hecht aan materiële zaken maar wel aan vriendschap en die onbekommerd elke seconde genieten van simpele dingen.
De schrijver heeft waarschijnlijk voor deze personages gekozen om de tegenstellingen in de leefomstandigheden en het milieu waarin Dimitri en Sylvie leven te verduidelijken en de kloof tussen arm en rijk aan de kaak te stellen. Hij laat hiermee ook zien dat iemand die uit de stad komt en in goede leefomstandigheden leeft, doorgaans een betere toekomst staat te wachten. Sylvie studeert goed, praat mooi beschaafd Nederlands, is deftig gekleed, samengevat alles wat elitair is hoort bij haar. Dimitri die tussen zijn vloekende en bezatte ooms leeft, weet niet wat hem overkomt. Hij is de tegenpool van Sylvie en heeft behalve de familieband niets met haar gemeen. Hij ziet in dat zijn familie niet is zoals een normale familie hoort te zijn en begint zich voor allerlei dingen te schamen zoals het gevloek en de met seksgetinte praatjes van zijn ooms. Dat hij op de komst van zijn nichtje niet zit te wachten, staat als een paal boven water.” Veel had ik mijn Brusselse nichtje nog niet gezien, tenzij dan sporadisch op nieuwjaarsdagen en begrafenissen, waarbij wij elkaar wijselijk negeerden omdat we aanvoelden elk uit een andere wereld te komen. Ik geloof dat ze pianospeelde en aan ballet deed in roze tutu’s. Zij was een kind dat zorgvuldig bijhield hoeveel calorieën ze per dag zoal naar binnen speelde en Kerstmannen met grotere bankrekeningen op bezoek kreeg. De universiteit lag als een zekerheid op haar te wachten, en omdat ze de schoonheid van haar moeder had gekregen zou zij het zich weldra kunnen veroorloven mannen hun tijd te laten verspillen met de aan haar gerichte hofmakerij, en daarvan genieten. Iets jonger dan ik was ze, maar door haar zelfverzekerde indruk durfde ik dat leeftijdsverschil op geen enkel vlak uit te spelen. Tevreden was ik niet met haar komst. Ik had het prima in ons mannenbastion en beschouwde haar als een stoorzender. Sylvie’s keurige opvoeding speelde ons parten, we voelden ons door haar blik betrapt op onze miezerigheid.”
Een schijnbaar onbelangrijke plaats in het verhaal is het ziekenhuis De Pelgrim waar de vader van Dimitri, Pierre naartoe besluit te gaan en eeuwig een einde maakt aan zijn alcoholverslaving. Hij wil zijn leven een andere wending geven. Het is zijn eigen beslissing en ook omdat hij voelt dat zijn lichaam achteruit gaat en zijn ingewanden de drank niet meer kunnen zien of ruiken. Zijn besluit om te ontwennen valt in als een bom bij de familie. Zijn broers zijn ontzettend verbijsterd en willen in eerste instantie niet dat hij naar een ontwenningskliniek gaat. De ontwenningskliniek wordt voor hem een keerpunt in zijn leven. De schrijver doet dit om aan te tonen dat de mens zijn lot in eigen handen heeft en zijn leven kan veranderen, ook wanneer hij zich in een uitzichtloze situatie bevindt. `Jullie moeten me vandaag wegbrengen naar de ontwenningskliniek. Ik kan niet meer.’ Van de gedachten weten we dat ze ’s nachts komen, in bed, en we vermoedden dat mijn vader uit zijn slaap was gehouden door een immense doodsangst. Dat hij de pijnen in zijn ingewanden had gevoeld, zijn lever, zijn maag, zijn borst. En dat hij, alleen met zichzelf, zijn dappere omgang met de aftakeling verloor.
De sanseveria die op de cover van het boek te zien is, is waarschijnlijk niet zomaar lukraak gekozen. De plant werd door Dimitri en zijn ooms als geschenk aan een onbekend Iranees stel gegeven als dank omdat ze een voorstelling van Roy Orbison mochten bijwonen, die ze voor geen geld wilden missen. Een sanseveria is een plant die met minimale zorgen door iedereen kan gehouden worden, te vergelijken met Dimitri die het moet stellen met een ondermaatse verzorging maar niet veel nodig heeft om zich optimaal te ontwikkelen.
Zo kwam ik tot een merkwaardige vaststelling en inzicht. Dimitri, opgegroeid in een milieu waar de kansen tot zelfontplooiing nog kleiner zijn dan onzichtbaar, heeft zich opgewerkt en progressie geboekt tot een succesvol iemand. Dit bewijst dat ondanks je opgroeit onder minder fraaie omstandigheden je toch nog veel kan bereiken. Dimitri was snugger genoeg om te beseffen dat er meer was dan drank in het leven en heeft het rechte pad gekozen. Hij heeft meegemaakt wat drank met mensen kan doen: de ondergang van zijn vader en ooms. Hieruit blijkt dat niet de afkomst en het milieu bepalend zijn voor de toekomst maar jijzelf en de wil om iets te bereiken.
Met een vlotte pen geeft de schrijver een realistisch beeld van het gezin en milieu waarin hij opgroeit. Onverbloemd en zonder schroom gunt hij de lezer een blik in zijn kindertijd en jeugdjaren. Het verhaal is stilistisch mooi geschreven en ongecompliceerd. Ondanks alle ellende die de schrijver meemaakt, is het alles behalve een droefgeestig boek. Met veel cynisme en humor doorspekt, leest het aangenaam en vlot. Zijn boodschap is er een van hoop: het is mogelijk om te ontsnappen uit de ellende en een goed bestaan op te bouwen. Het boek is een prachtig staaltje Vlaamse literatuur, een juweeltje, een must om te lezen.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden