SAMENVATTING
Toen de mannelijke ik-figuur, een beeldhouwer, Olga ontmoette was het liefde op het eerste gezicht. Ze trouwden en de eerste paar jaar waren ze gelukkig. Daarna ging het mis. Haar moeder, een heks in de ogen van de ik-figuur, kreeg het huwelijk stuk. Het verhaal begint wanneer zij al bij hem is weggegaan. Hij is er helemaal kapot van en houdt nog steeds van haar. Als ze opnieuw een man tegenkomt gaan ze een keer naar een voorstelling waar haar ex, de beeldhouwer, ook is. Hij kon het niet uitstaan dat ze met een andere man zat te flirten en ging naar de wc. Daar werd hij niet goed en toen hij eruit kwam kregen ze ruzie. Hij sloeg haar een blauw oog en rende er vandoor. Hij hoorde daarna niets meer van haar en besloot om haar maar eens te bellen om het uit te praten, hij was tenslotte nog haar echtgenoot. Uiteindelijk gingen ze naar een advocaat om echt te scheiden.
Olga trouwt opnieuw met een man uit Rotterdam. Later kwam zij er achter dat hij alleen maar geïnteresseerd was in voetbal en Churchill. Dit ging dus ook niet goed want ook hier ging de moeder tussen zitten. Ze ging weer scheiden.

Toch trouwt ze opnieuw, nu met een Amerikaanse zakenman uit Alkmaar. Ze ging naar Amerika en kwam overal op de wereld. In het begin ging dit goed maar later niet meer. Zij had ontstoken eierstokken en was om de 14 dagen 5 dagen ongesteld en anders deed het veel pijn. In plaats van gemeenschap te hebben ging hij naar de kroeg en kwam bezopen thuis waarna hij haar bont en blauw sloeg. Ze bleef haar eerste ex brieven en kaarten sturen. Na 8 maanden niets van haar gehoord te hebben stond ze weer op de stoep, ze was weer gescheiden.
Daarna ging ze snel achteruit. Ze was al geknakt vanwege de vele mislukte huwelijken maar toen haar moeder haar bewusteloos op de wc had gevonden en ze naar het ziekenhuis was gebracht waar een onderzoek had plaatsgevonden en het bleek dat ze een hersentumor had. Ze werd snel kaal en hij besloot een pruik voor haar te kopen. Iedere dag zat hij een paar uur bij haar aan het bed en toen hij op een gegeven moment kwam was ze overleden maar hij had haar nog wel heel gelukkig gemaakt met die pruik want vlak voordat ze stierf drukte ze hem met twee handen tegen haar aan.

Essayistisch ervaringsverslag
Ik had het boek gekozen omdat ik graag nog een boek wilde lezen wat bekend was en een totaal ander genre betrof. Natuurlijk heb je dan de keuze uit vele boeken maar omdat ik de film van Turks Fruit al een keer op school gezien had dacht en het boek in de boekenkast thuis zag staan koos ik daarom voor Turks Fruit. Daarnaast sprak me de flaptekst ook aan want ik wist niet meer precies waar het over ging. De titel had er niets mee te maken want je kan de titel pas verklaren als je de laatste twee pagina’s hebt gelezen wanneer zij op sterven ligt en alleen maar Turks fruit mag eten omdat dat zacht fruit is. Ik vind de titel daarom ook niet zo heel goed maar zelf kan ik geen betere bedenken.
Toen ik het boek uit had was het eerste wat ik me afvroeg: “wat gaat er nu met de kunstenaar gebeuren”. Er zijn eigenlijk maar twee opties mogelijk, de eerste is dat hij haar niet kan vergeten en nu ze dood is zelf helemaal depressief raakt en op het verkeerde pad komt en de tweede mogelijkheid is dat hij haar nu kan vergeten omdat hij weet dat er nu niemand anders aan ‘zijn’ vrouw zit, dit zou een geruststellende gedachte kunnen zijn. Beide acht ik mogelijk maar zelf hoop ik wel dat de tweede uitkomt want anders komt er van zijn werk niet zo veel meer terecht en gaat hij waarschijnlijk hele gekke dingen doen want hij is fantasierijk genoeg. De tweede zou niet alleen beter voor hem zijn maar dus voor iedereen. Ook vraag ik me af of dat de moeder nu met een schuldgevoel zou rondlopen omdat Olga geen gelukkig leven heeft gehad en omdat zij de grootste oorzaak daarvan was. Ik ben alleen bang dat dat niet het geval zal zijn.
Wat mij het meest is bijgebleven is de beschrijving van een vrijpartij voor de spiegel. Ze konden dan zien waar ze mee bezig waren en bij iedere stoot kan je zijn ballen tegen haar kont zien ketsen. Ik vond dit zo’n afgrijselijk detail dat dit me nog lang is bijgebleven net zoals die hele passage.
Ik vond het boek wel goed geschreven en het was een boeiend verhaal met een nog boeiender levensverhaal maar ik vind wel dat het heel erg seksistisch is. Dat had van mij toch wel een stuk minder gemogen. De manier van schrijven vind ik knap omdat hij begint in het ik-perspectief en daar niet één keer vanaf gaat. Ook de flashbacks zijn boeiend omdat dat juist informatie verschaft die je nog niet wist omdat het boek begon toen ze al twee weken uit elkaar waren.

Recensie 1
Smetteloos passieverhaal van Jan Wolkers door K.L. Poll uit NRC Handelsblad 06 december 1969

Turks Fruit, de nieuwe roman van Jan Wolkers, is het verhaal van een gepassioneerde liefde van een man voor een vrouw. De vrouw Olga, dochter van een Alkmaarse groothandelaar in huishoudelijke artikelen en de man is een beeldhouwer, de ik van het boek die nooit aangeduid of aangesproken bij zijn voor- of achternaam. Alles wat verteld wordt heeft te maken met zijn liefde voor Olga, van het moment af dat de ik als lifter bij haar in de auto stapt, tot het einde, de maanden in een ziekenhuis waar zij langzaam doodgaat, na een hersentumor-operatie. Daartussen liggen de zes jaar waarin zij getrouwd en "beestachtig gelukkig" zijn zoals een vriend het later noemt, en de paar jaar na hun scheiding, waarin zij elkaar nog wel af en toe zien, maar zonder dat het lukt de breuk te doen verdwijnen.
Over de oorzaken van die breuk wordt niet veel gezegd, en dat hoeft ook niet. Het gaat de verteller niet om het analyseren van de schuldvraag, maar om het vastleggen van zijn liefde, die ook na de scheiding niet is aangetast. Hij blijft, zoals hij schrijft, als een gek van haar houden, en het boek is een opeenstapeling van herinneringen, van concrete beelden uit de tijd dat zij samen en uit de tijd dat Olga bij hem weg was, zonder conclusies en beschouwingen achteraf.

Een uitzondering is de passage, waarin hij ingaat op de invloed van Olga's ouders. "Maar het waren niet alleen die giftige telefoontjes die haar op den duur bij mij vandaan hebben gedreven. Het zaad voor het onkruid dat haar hele leven zou gaan overwoekeren was al vroeg uitgezaaid. En ik geloof dat het vooral funest voor Olga is geweest zoals ze haar vader zag, zoals ze hem wel moest zien. Omdat haar moeder niets anders van hem had overgelaten dan een dikke, zakkerige snoepgrage jongen, die, als ze met de soepterrien over de gang kwam aanlopen er gauw even in moest kijken en dan moeizaam en ondeugend voor haar uit huppelde terwijl hij hoog en schor acandeerde: "Soep-soep-soep-ballen-ballen-ballen-hoi-hoi-hoi!" Want hij kon niet anders, dan tussen ontrouw en vernedering, de clown uithangen." En even later: "Toen ze pas bij me was sliep ze altijd met haar knieën opgetrokken tot aan haar borsten en haar duim tot haar hand in haar mond. Al slapend drukte ze me dan met dat mooie achterwerk van haar naar die smalle strook niemandsland waar ik alleen op kon blijven liggen als de dekens stevig genoeg onder het matras waren gestopt." Uit deze gegevens zou men kunnen afleiden, dat Olga, meer dan de ik, geneigd was haar gulzige verliefdheid op zichzelf te richten, en dat zij daardoor minder dan hij geschikt was om hun tweepersoonsleven lang vol te houden. Maar in zulke algemene, onpersoonlijke termen laat de schrijver zijn vertellersfiguur nooit denken.
In zijn vorige roman, Horrible tango, zag het er naar uit, dat Jan Wolkers de kant van de verliteratuurde mooischrijverij was opgegaan, waarbij een kryptische verteltrant, hoogdravend woordgebruik en ultra-korte zinnetjes de lezer het hoofd op hol moesten brengen. Die gebreken zijn in dit nieuwe boek, als door een klein wonder, geheel verdwenen. Turks Fruit is van het eerste tot het laatste woord doorzichtig en nauwkeurig geschreven. Er komen, net als in zijn vroegere boeken, weer veel verhalen over dieren in voor, maar zij misstaan nooit, net zomin als alle vrijscènes. Er is veel dierlijks - zowel in de zin van primitief en primair lichamelijk als in die van paradijselijk en taboeloos - in de liefde die Wolkers heeft willen weergeven. Het is ook een liefde waarin de vrijbegeerte vrij wel nooit uit de gedachten van de verteller verdwenen is. Als hij die in de beschrijving had weggelaten, zou er niet een minder volledige, maar een totaal andere liefdesgeschiedenis tevoorschijn zijn gekomen. Bovendien zijn de dier- en vrij-fragmenten nodig om iets duidelijk te maken van het puriteinse isolement waarin Olga en de beeldhouwer leven ten opzichte van de rest van de mensheid. Alleen dieren - een kat, een mus, een bergeend, een meeuw - zijn welkom in het huis van de ik als getuigen van zijn passie. Andere mensen niet. Wanneer Olga bij hem weg is, haalt hij de ene vrouw na de andere bij zich binnen, maar zij worden alleen maar opgevoerd om te laten uitkomen dat geen van allen in staat zijn Olga's plaats in te nemen. De enige over wie door de beeldhouwer niet met afschuw gepraat wordt, is Olga's vader. Die kan zijn hartstocht voor Olga dan ook geen kwaad doen. Hij is half kinds en hij gaat al in het begin van het verhaal dood, met als laatste woorden zijn vaste grap: "Ken je die van die twee jongen die naar Parijs gingen? Ze gingen niet." Wat Turks fruit behoedt voor melodrama, is niet alleen het ontbreken van loos pathos, maar ook de voortdurende aanwezigheid van lachwekkende details, op een nooit te nadrukkelijke, verliefde toon door alle ellende en geluk heengestrooid, van de moeilijkheden met de sluiting van zijn broek in het begin, tot de rode pruik die hij Olga in het ziekenhuis geeft, als haar rode haren beginnen uit te vallen. Het zijn deze details, die het larmoyante of kleverige uit de roman weghouden, en die de lezer verzoenen met de edele rol van de verteller.
Want edel en sympathiek is hij: een trouwe Tarzan met zijn wijfje en zijn dieren in hun hol in Amsterdam, maar dan een Tarzan die verliest, die geen raad weet, en een lady Greystoke, die zelfs met een rode pruik niet van haar ondergang te redden valt. De slotwoorden van het boek: "Toen ik haar voor 't laatst gezien had - niet afstotelijker dan ze er de laatste tijd had uitgezien - en de dokter met mij opliep door de gang vroeg hij of hij die pruik soms voor me moest bewaren omdat ze meteen gekist zou worden en naar het crematorium in Velzen zou gaan. Ik zei dat ze hem moest ophouden. Dat ze het zelf zo gewild had."

Mening: De schrijver van deze recensie is niet negatief. Hij is dus positief maar geeft geen argumenten. Hij is wel positief omdat hij het verhaal analyseert in een positieve bewoording. Met zijn standpunt ben ik het wel eens en voor de rest kan ik het niet weten. Hij schrijft bijvoorbeeld dat als de beschrijving van de vrijbegeerte niet was beschreven er een totaal andere liefdesgeschiedenis tevoorschijn zou komen. Ik ben geen ervaren lezer en als ik dit dus lees geloof ik dat want die recessenten hebben meer ervaring met literatuur dan ik, ik leg me daar gewoon bij neer. Ik ben van mening dat dit geen goede recensie is maar het gewoon een artikel over dit boek is waardoor ik wel iets meer te weten kom over het boek maar dat ik er weinig waarde aan hecht want ‘als dit’ ‘als dat’ dat is helemaal niet ter sprake en daardoor hecht ik aan die conclusies weinig waarde.


Recensie 2
Turks Fruit: schrijnende en genadeloze roman door Ben Bos uit De Nieuwe Linie 22 november 1969

Het moet worden vastgesteld. De nieuwe roman van Jan Wolkers is erg goed. Het is een van de beste boeken die ik dit jaar las. "Turks Fruit" is zelfs een verrassende stap voorwaarts van Wolkers. Was zijn referentiekader sterk bepaalt door het ouderlijk milieu en de ervaringen uit de vroege jeugd, nu is dit terrein, lijkt het, definitief afgesloten.
Tussen het verleden en de tegenwoordige tijd staat voor Wolkers de vrouw Olga. De roman is, geloof ik niet een cruel joke, opgedragen aan Olga Stabulas. De vrouw in de roman en de vrouw in werkelijkheid worden zo, voor de lezer, aan elkaar gekoppeld. Wolkers suggereert dat de ervaringen van zijn ik-figuur (een beeldhouwer) met Olga minstens hier en daar autobiografisch zijn. Overigens doet deze vaststelling verder niet ter zake. De roman op zich is een meesterwerk, waarin Wolkers de menselijke onmacht opnieuw centraal stelt.
De spanning loopt op tussen Olga en de beeldhouwer, die zijn vrouw uitwoont, uitleeft, consumeert, stuk steekt. Zij laat zich van hem scheiden. Takelt af. Hertrouwt, scheidt opnieuw, hertrouwt nog eens. Komt, na buitenlandse reizen, terug in Nederland en ondergaat een tragisch sterfproces. De ik-figuur volgt zijn ex-vrouw tot aan de dood. Hij bezoekt haar elke dag in het ziekenhuis, tot de hersentumor het leven wegneemt en elk bezoek overbodig maakt. Deze lijn in het werk wordt overspoeld door markant genoteerde details, door herstructiedriften, die de ik-figuur aan de feiten toevoegt.

In het oproepen van het bestaan als gruwelijke onzin verloochent Wolkers zichzelf niet. Bekende elementen komen boven, maar vernieuwt, opnieuw waargemaakt in een meeslepend gebeuren. Dat kan Wolkers. De taal zo richten dat het verhaal zichzelf optilt in een meer. Er gebeurt doodeenvoudig meer dan er staat. Wolkers kan emoties losslaan, ook weerstanden oproepen, dan de lezer uit zijn veilige leeshouding. Je moet in dit boek van Wolkers kiezen. Je kunt je de weelde niet veroorloven zelf buiten schot te blijven. Het feit dat dit niet kan pleit voor de schrijfkunde van Wolkers. Hij is een bezeten auteur; hij vecht met de taal om er de groots mogelijke effecten uit te slaan. Logisch dat er in "Turks Fruit" schokeffecten zijn opgenomen, die dit keer (als vanouds zal ik maar zeggen) betrekking hebben op een overmaat aan seksualiteitsbestialitieten, die toch inmenselijk zijn. Nieuw voor Wolkers is dat hij de sex omgeeft met humor. Vaak hanteert hij het lach of ik schiet-grapje, maar je lacht, gegarandeerd.
Scherpe zelfanalyse
De inhoud van het verhaal wordt slechts met brokken en beetjes onthuld. Je moet, als lezer, de elementen samenvoegen om de loop van het verhaal zinnig te maken. Wolkers hanteert daarvoor de terugblik, die weer actueel wordt, het nu bezet. In die zin heft hij de tijd op. Alles komt samen op het punt "nu" van het schrijven. Hij probeert overigens niet het verleden in "Turks Fruit" te boven te komen. Hij inventariseert hard, nuchter en bewogen en roept daardoor impliciet de vraag op; waarvoor was de realiteit tussen Olga en de ik-figuur zo zinvol onzinnig? Een vraag die niet valt te beantwoorden. Daarom is 'Turks Fruit" ook een heel schrijnend boek, zo authentiek als de pest en genadeloos. Zonder pardon gooit Wolkers de ervaringen van de ik-man eruit. Hij herneemt zijn optie op het leven en moet vaststellen: leven is waanzin, eenzaamheid, ellende, rottigheid. Je maakt gebaren tegen de liefde, maar die onttrekt zich aan de mens, altijd. Er is geen houden aan. De destructie is sterker dan de constructie. Mensen zijn en blijven vreemden voor elkaar.
Prachtig hoe Wolkers in de schets van de milieu-achtergronden van Olga het vaderperspectief omkeert. Is de vader altijd de beul geweest in het vorige werk van Wolkers, hier representeert hij de humor, de levendigheid, het ware. Opvallend ook is dat Wolkers zich via de ik-figuur uitsluitend richt op de vrouw Olga, alsof hij haar over de dood heen bij zich wil houden. Is er al sprake van zelfreflectie dan is deze altijd ingebouwd in het beeld van Olga. In haar spiegelbeeld krijgen de roman details een complexiteit die adembenemend is.
Alle elementen van dit boek lopen onverbiddelijk naar de slotscène, het meegeven van de rode pruik aan de dode Olga, die totaal ontluisterd is. De afstand tussen de man en Olga is nergens zo diep waar gemaakt als in de onherroepelijkheid van dit slot, waardoor je "Turks Fruit" gedwongen wordt twee keer te lezen.
Het begin van deze roman is jammer genoeg. althans volgens mij, niet zo sterk. Er zijn veel "Dat"-zinnen, die niet ritmisch keihard zijn gemaakt. Precies in het begin van zijn roman wil Wolkers de lezer schokken en amuseren met sex: hij overschreeuwt zich (een verdomd klein beetje), maar revancheert zich grandioos in het openvouwen van de wereld van Olga en de ik-figuur, die mislukt. Ook in "Turks Fruit" hebben, net als in ander werk, de dieren een katalyserende functie, ook nu weer is er veel ruimte voor gruwel, hardheid, gemeenheid, menselijke kleinheid en wreedaardigheid, maar Wolkers maakt deze, voor hem kenmerkende elementen ondergeschikt aan een verhaal dat splinternieuw is, een nieuwe Wolkers aanreikt. Een Wolkers die komt tot een scherpe zelfanalyse. Hij heeft daarvoor de moed om dichter bij huis te komen dan vroeger het geval was. Ik heb de indruk dat na deze roman een meer naar buiten gerichte problematiek mogelijk kan worden. Zeker is het niet., maar het zou me niet verbazen. Ik vind "Turks Fruit" een drempelboek. Daarom is het ook zo geweldig goed geschreven, schat ik. Tot mijn genoegen moeten alle critici die meenden dat Wolkers nu toch wel de koe van het verleden had leeggemolken, hun mening herzien. Wolkers melkt namelijk niet. Hij is een van weinige taalkunstenaars die we hebben. Hij is een man met onbeperkte taalmogelijkheden. Het is (werkelijk waar) adembenemend hoe hij passages op elkaar kan laten inhaken, hoe hij gebruikte beelden verderop in zijn verhaal kan laten terugkomen, waardoor ze ineens dubbele bodems krijgen, overvonken in dubbelbetekenissen. De grootste verdienste van "Turks Fruit" is dat Wolkers je laat geloven in het levenslot van Olga Stabulas uit Alkmaar het mensenlot überhaupt te betrappen.
Hij forceert je tot een afschuwelijke identificatie met een stuk rottig leven, waarin de tederheid dan toch weer het zinloze zonder meer afweert. Daarom blijft de kwaliteit van deze roman zweven: Je kunt hem niet onderbrengen. Je moet dit boek eenvoudigweg lezen en herlezen.
Tot slot moet ik dan nog de informatie geven dat Wolkers zijn roman begint met een citaat uit de avonturen van Kuifje en onder zijn naam met trots heeft laten noteren: Ere-lid Pop-music.

Mening: De schrijver van deze recensie is wel heel positief. In tegenstelling tot de eerder beschreven recensie geeft deze recensent wel argumenten voor zijn standpunt. Daarnaast zijn er woorden gebruikt als ‘meesterwerk’,‘prachtig’ en ‘erg goed’. De belangrijkste argumenten zijn dat hij op een schitterende manier de menselijke onmacht centraal stelt met alle menselijke bijbehorende emoties en dat hij op een hele speelse manier met de taal omgaat, laat passages op elkaar inhaken en gebruikte beelden komen later in het boek terug. Ik ben het met volkomen met de recensent eens en heb er niets aan toe te voegen.