Bibliografische gegevens
Titel: Duizend schitterende zonnen
Uitgeverij en plaats: De Bezige Bij, Amdsterdam
Gelezen druk + jaar: 2e druk, 2007
Jaar 1ste druk: 2007
Aantal bladzijden: 396
Bijzonderheden: opgedragen aan Haris en Farah, een aan de vrouwen van Afghanistan

Samenvatting
De psychologische roman ‘Duizend schitterende zonnen’ gaat over twee vrouwen: Mariam en Laila. Ze leven in een oorlog en zijn getrouwd met dezelfde man die hen beide onderdrukt en mishandeld. Samen proberen ze te overleven in de oorlog van Afghanistan, die voor hen ook binnenshuis woedt. De roman is opgebouwd uit vier delen.

Deel 1 over de jeugd van Mariam en haar huwelijk met Rasheed
De ongeschoolde Mariam wordt in 1959 geboren. Ze is een ‘harami’, een onwettig kind met een rijke vader en arme moeder. Van haar moeder krijgt ze al op jonge leeftijd te horen hoe slecht mannen zijn en van haar vader, die ze een keer per week ziet, krijgt ze veel liefde. Op 15 jarige leeftijd pleegt Mariams moeder zelfmoord en wordt Mariam uitgehuwelijkt aan de dertig jaar oudere Rasheed. Ze verhuist naar Kabul. Vooral als Mariam Rasheed niet de zoon kan schenken die hij in zijn eerdere huwelijk is verloren, wordt hij steeds erger. Hij slaat, mishandelt, verkracht en onderdrukt Mariam. De communisten hebben Afghanistan overgenomen.


Deel 2 Laila’s jeugd en haar vriendschap met Tariq
Laila is een negenjarig meisje en erg leergierig. Ze wordt in een intellectueel gezin opgevoed. Laila heeft een vriendje: Tariq. Ze brengen veel tijd met elkaar door en worden op latere leeftijd verliefd. Laila’s moeder is depressief en in 1988 verlaten de Sovjets het land en komt en een binnenlandse machtsstrijd. In Kabul zijn veel gevechten en er sterven onschuldige burgers. Tariq en zijn ouders vluchten. Als afscheid hebben Laila en Tariq, tegen alle wetten in, seks. Uiteindelijk heeft Laila’s vader haar moeder zo ver dat ze ook vluchten. Vlak voor hun vertrek vallen er bommen op het huis. Laila’s ouders komen om en Laila raakt zwaar gewond.

Deel 3 over de vriendschap tussen Mariam en Laila en de verschrikkelijke Rasheed
Rasheed en Mariam verzorgen Laila totdat weer genezen is. Laila krijgt te horen dat Tariq is overleden. Rasheed trouwt met Laila, die zwanger is van Tariq. Mariam haat de mooie Laila. Rasheed mishandelt beide vrouwen. Laila krijgt een dochtertje, Aziza. Mariam smelt voor het meisje en als Laila voor Mariam opkomt als Rasheed haar mishandelt met een riem is dit het begin van hun vriendschap. Ze delen elkaars geheimen en angsten. Samen proberen ze te vluchten, naar Pakistan. Het plan mislukt en Rasheed is woedend. Hij verminkt en bedreigd ze zo erg dat ze het niet nog eens zullen proberen. In 1996 komen de Taliban aan de macht. Vrouwen mogen helemaal niets meer en zijn helemaal niets waard. Laila bevalt van haar tweede kind, de gezonde jongen Zalmai, zonder verdoving tijdens een keizersnee. Als Rasheeds zaak verbrand en er geen inkomen meer is moet Aziza naar een weeshuis. De Taliban voert inmiddels een schrikbewind. Op een dag staat Tariq voor de deur. Als Rasheed erachter komt dat Tariq binnen is geweest breekt er een verschrikkelijk gevecht uit tussen hem en de twee vrouwen. Rasheed wurgt Laila bijna en uiteindelijk slaat Mariam haar gehate echtgenoot dood. Mariam beveelt Laila met Tariq naar Pakistan te vluchten en blijft zelf achter om de schuld op zich te nemen. Mariam wordt zonder proces door de Taliban doodgeschoten in een voetbalstadion vol toeschouwers.

Deel 4 over de afloop en Laila’s huwelijk met Tariq
Laila en Tariq zijn naar Pakistan gevlucht, waar ze onderdak en werk krijgen in een hotel. Dan komt de aanval op New York (11 september 2001) en de wereld verandert snel. Bush valt Afghanistan binnen en er lijkt een veiliger vaderland te komen. In 2002 gaat Laila met haar gezin terug naar Afghanistan om het land te helpen opbouwen. Laila bezoekt het geboortedorp van Mariam. De zoon van de mullah overhandigt haar een doos die de overleden vader van Mariam, voor Mariam heeft achtergelaten. De doos bevat drie dingen: een videoband van Pinokkio (dat begrijpt Laila niet) maar het was de film die Mariam graag wilde zien op haar 15e verjaardag. Een brief waarin hij vlak voor zijn dood om vergeving vraagt en geld. Met het geld helpt Laila het weeshuis in Kabul renoveren. Laila is zwanger van een derde kind, dat later de naam van Mariam zal dragen.

Thema
‘In tijden van oorlog moet je nooit opgeven,’ zou een thema kunnen zijn van dit boek. Laila groeide op in een prettig gezin, maar na de raketaanslag bleef ze alleen over, Tariq was weg, en haar ouders dood. Ze trouwde Rasheed en daar werd haar leven niet beter van, maar ze had niet veel keuze. Ze hield vol en uiteindelijk kwam ze weer bij haar grote liefde Tariq terug en had, naar omstandigheden, een heerlijk huwelijk met twee kinderen, een derde op komst.
‘In landen als Afghanistan worden vrouwen nog steeds onderdrukt’ zou ook een thema van dit boek kunnen zijn. Het is een recent boek en erg op de werkelijkheid gebaseerd, dus dit kan je wel als ‘echt’ beschouwen. Mannen onderdrukken vrouwen, ze moeten een burka aan, ze kunnen niet alleen over straat, mogen niet werken. Door dit soort dingen wordt duidelijk dat de gelijkheid nog ver te zoeken is. Mannen hebben alsnog de macht over vrouwen en dat moet in deze tijden niet kunnen.

Ik kan mij het beste in het tweede thema vinden, omdat ikzelf ben opgegroeid met alle vrijheid om te gaan en te staan waar ik wil. Daarom kan ik ook niet geloven dat er in andere landen nog steeds het beleid gaat van dat vrouwen minder zijn dan mannen. Deze vrouwen hebben ook geen inspraak in verschillende dingen. Al gaat het alleen om de inrichting van het huis; de man beslist.
Motieven daarbij zijn; Mariam wordt, als blijkt dat ze geen kinderen kan krijgen, ernstig mishandeld door haar man. Deze geeft haar de schuld, en neemt haar nog meer privileges af. Mariam mag ook alleen naar buiten als Rasheed met haar meegaat, en dan moet ze gesluierd zijn. Het ergste is nog dat ze niet naast hem mag lopen, maar achter hem moet lopen. Als Laila in het huis komt, en trouwt met Rasheed, wordt zij in het begin behandeld als een prinses. Maar later wordt ook zij gedwongen om een burka te dragen, en mishandeld. Vrouwen in Afghanistan mogen zelfs geen baan hebben, laat staan dat ze een degelijke opleiding hebben gevolgd! Het enige wat zij mogen, is voor de kinderen, het eten, en het huishouden zorgen. Naarmate de oorlog verder woedde in Afghanistan, mochten vrouwen in het algemeen helemaal niet meer op straat komen. Zogenaamd voor hun eigen veiligheid…

Commentaar op het thema
Ik sta helemaal achter het thema, omdat dit een feit is. Daarom wil ik ook niet de kant schrijven van; ‘ik ben het ook niet met het thema eens, want…’. Dit zou gewoonweg belachelijk zijn als ik dit zou moeten schrijven. Verder ga ik ook niet meer op het thema in, omdat ik in het vorige stuk al duidelijk mijn mening heb gegeven over de onderdrukking van vrouwen, en anders wordt dit ook maar een uitgemolken onderwerp.
Vrouwen werden, en worden onderdrukt. Overal ter wereld. Waarschijnlijk in het ene land minder dan in het andere land, maar vrouwen worden over het algemeen nog steeds als het zwakkere geslacht gezien. Weliswaar zijn we fysiek minder sterk, maar dat moet nog niet betekenen dat de man de overhand mag nemen. Vrouwen zijn sterk, intelligent, en succesvol. Punt.

Titelverklaring
De titel komt twee keer voor in de roman. Het is een dichtregel die afkomstig is uit een gedicht van Saib-e-Tabrizi, een Perzische dichter uit de 17e eeuw. De vertaling is weliswaar niet letterlijk weergegeven. Hosseini geeft in zijn verantwoording een bronvermelding. Bij het gedwongen afscheid van Kabul zegt de vader van Laila (blz. 180) “Talloos zijn de manen die op de daken glanzen
De duizend schitterende zonnen achter al zijn muren. “
Laila’s vader heeft het moeilijk om de stad te verlaten waar hij jaren heeft gewoond en die hij zo prachtig vindt. Het wordt een bizar afscheid omdat de vader direct daarna bij een raketaanval om het leven komt.
De dichtregels komen als een spiegel terug in de situatie waarin Laila vindt dat ze weer naar Kabul terug moet als ze met Tariq naar Pakistan gevlucht is. (blz. 385) Bij het ene personage is het met heimwee terugkijken naar de stad die hij gaat verlaten, bij zijn dochter is het gedicht het symbool voor het terugverlangen naar de stad van haar jeugd.

Identificatie met één van de hoofdpersonen
Mariam

Ze is een eigenwijze vrouw, sterk, en hoewel ze analfabeet is, slim. Mariam heeft zich staande gehouden in twee verschrikkelijke oorlogen, en tot het eind hield ze voet bij stuk. Ze koos, bijna, altijd voor haar gevoel, en deed daarom bijna nooit echt iets verkeerd. Maar zou ik echt Mariam kunnen zíjn?
Eigenwijs is ze, omdat Mariam als jong meisje streken uithaalde die ze soms beter niet heeft kunnen doen. Zoals naar vader vluchten toen ze hem per se wilde zien. Helaas had dit een ongelukkige afloop, maar dit was, vind ik, wel het duidelijkste punt. Ze is ook erg sterk, want toen het nodig was, beschermde ze Laila tegen Rasheed. Als ik haar zou zijn geweest, had ik het zeker ook gedaan. Door alle omstandigheden, en gebeurtenissen die zich vooraf hebben afgespeeld, is dit ook logisch. Mariam was ook slim, in de zin van zorgen voor. Ze zorgde er namelijk voor dat ze nooit écht in de problemen kwam. Hoewel dit soms onvermijdelijk was, hield ze vol. Zelf weet ik niet of ik dit kan, of ik kan volhouden. Mariam was ook erg standvast, en had haar eigen mening. Soms kwam dit niet altijd even goed uit, zoals de keer dat ze Rasheed tegen sprak… Ik zou net als Mariam, altijd staan waar ik voor sta. En niet iets anders zeggen omdat iemand dat verwacht. Mariam koos ook altijd voor haar gevoel, zoals de keer dat ze Laila redde van Rasheed en hem wurgde. Haar gevoel zei dat ze niet moest vluchten, dat het genoeg was geweest. Zelf zou ik met Laila mee gaan, vluchten. Omdat ik niet wil dat Laila alleen moet gaan, met Tariq, om toch nog een beetje voor haar te zorgen.
Dus, of ik echt Mariam kan zijn? Ik denk het niet, omdat Mariam in een totaal andere wereld leeft dan ik. Misschien onder alle omstandigheden, dat ik anders handel, anders reageer op situaties. Wie zal het zeggen? Verder vind ik dat Mariam recht heeft gehad op rust in haar laatste jaren, na alle ellende.

Mening over het boek
In dit stuk ga ik mijn mening geven over het boek, aan de hand van een aantal punten. Een daar van is ‘realistische argumenten’. Hierin probeer ik weer te geven of de auteur een realistisch verhaal heeft geprobeerd neer te zetten, of juist niet. In het eind stuk beoordeel ik het boek in zijn geheel, hoewel ik nu al een aardig beeld heb.
Realistische argumenten
Ik vind dat er een goed beeld van de werkelijkheid wordt gegeven, omdat dit onderwerp realistisch is. Er is namelijk oorlog in Afghanistan, en er worden nog stééds meisjes uitgehuwelijkt. De auteur heeft zijn uiterste best gedaan om het gevoel van de personages te weergeven, en dat is goed overgekomen.
Emotivistische argumenten
Het stuk dat Mariam haar moeder vindt, bungelend aan een boom, raakte me heel erg. Ik werd, op mijn ligbed in de zon op vakantie, erg emotioneel terwijl ik dat niet snel wordt van verhalen. Ik verplaatste me namelijk in Mariam, en bedacht me hoe erg het zou zijn als het mijn eigen moeder zou zijn. Gelukkig zat mijn moeder naast me, en was mijn vakantie nog leuker dan hij al was.
Structurele argumenten
De structuur van het boek vind ik erg prettig. Het is namelijk zo geschreven, dat je het uit twee gezichtspunten leest. Dit lijkt mijzelf lastig om te schrijven, en wel zo dat het goed te begrijpen ook.

Intentionele argumenten
Hosseini wil in dit boek duidelijk maken hoe de omstandigheden in Afghanistan werkelijk zijn. Dus uit het gezichtspunt van de inwoners, en niet die van de dictators. Je leest vooral over de omstandigheden voor vrouwen, wat Hosseini een belangrijk onderwerp blijkt te vinden, en wat het natuurlijk ook is.
Vernieuwingsargumenten
Hoe Hosseini het verhaal heeft geschreven, verraste mij, in de positieve zin. Ik ken zijn vorige boek, wat ook erg goed geschreven is. Het boek heeft een goede opbouw, zodat je er langzaam maar zeker in gezogen wordt. Het is voor mij nieuw, deze manier van schrijven.

Structuurelementen
De vertelsituatie is erg helder en duidelijk; uit twee gezichtspunten. Dit is te herkennen aan de hoofdstukken, getiteld met de naam waaruit je het verhaal op dat moment leest. En natuurlijk als je hert verhaal leest, merk je uit welk gezichtspunt je het verhaal beleeft. Dit is erg bepalend voor de betrokkenheid van de lezer. Bij deze manier wordt de lezer betrokken bij het verhaal, waarschijnlijk meer dan bij andere vertelsituaties. Het heeft ook invloed op de spanning; deze is namelijk hoog in het verhaal. De auteur heeft waarschijnlijk voor deze manier gekozen, zodat hij kon laten zien hoe verschillende mensen over het onderwerp van het boek denken. In dit geval hebben zij dezelfde mening, maar de auteur heeft het ook om een andere manier gedaan. Om de reden dat hij zo kon laten zien onder wat voor omstandigheden vrouwen leven in Afghanistan. Hosseini is daar erg goed in geslaagd.
Het begin van het verhaal begint eigenlijk in 1959, wanneer Mariam wordt geboren. Maar we lezen het vanaf 1974, als ze vijftien jaar is. Daarna wordt het verhaal verteld in een chronologische volgorde, maar wel steeds vanuit een ander gezichtspunt. Dit weet ik, omdat er in het ene hoofdstuk bijvoorbeeld: ‘…zag ik hoe Mariam de kandelaar oppakte.’ En in het andere hoofdstuk lees je: ‘Ik zag hoe Rasheed naar Laila keek.’ De verteltijd is, zoals al aangegeven, vanaf 1974 tot en met 2003. Dit is aangegeven door simpel aan te geven. Dit wordt ook in een chronologische volgorde gedaan. Het effect van deze opbouw van tijd is dat je beter de hoofdpersonen begrijpt. Je leert ze kennen vanaf dat ze jong waren, totdat ze kinderen krijgen en overlijden. De spanning wordt ook beter opgevoerd door deze manier van schrijven.
De personages zijn zowel open als gesloten. Mariam is als jong meisje brutaal, maar naarmate ze ouder wordt, wordt ze stiller. Bij Laila daarentegen, is het juist andersom. In het begin is ze wijs, en later begint ze haar eigen mening te vormen. Deze twee zijn de echte hoofdpersonen, want je hebt ook nog de personages die wel een belangrijke rol spelen, maar waar het niet om gaat. Zoals Rasheed, de man waarmee ze beiden getrouwd zijn. Hij speelt een bepalende rol, die veel invloed heeft op de hoofdpersonen. Of Aziza, de dochter van Laila. Zonder haar was Laila geen moeder, en kon ze zich niet verder ontwikkelen in het verhaal. De rollen zijn zo ook goed verdeeld; Rasheed is duidelijk de leider. En zijn twee vrouwen de volgers. Hierbij hebben ze natuurlijk geen enkele inspraak. Rasheeds’ doel is om zijn rol als ‘goede’ man en vader te vervullen, en daarbij heeft hij zijn twee vrouwen nodig. Er zijn geen verbanden met andere teksten aan te wijzen.
De ruimtes waar het verhaal zich afspeelt zijn goed beschreven, en wel zo, dat je de sfeer proeft. Je kunt zowaar bijna de ruimtes daadwerkelijk zíen. Een voorbeeld hiervan is als Mariam nog jong is, en bij haar moeder woont. Als ze haar ‘kamer’ binnenloopt, wordt er beschreven wat zij op dat moment waarneemt. De rol van de ruimtes spelen dus een grote rol in het boek, omdat bijvoorbeeld het verhaal zich afspeelt in Afghanistan. Het klimaat is daar heel anders, en dit wordt ook weergegeven, eveneens als de sfeer in de huizen van de personages. Voor de sociale omstandigheden is het ook belangrijk, zoals wanneer de Ramadan er is. Dan wordt er uitgelegd hoe alles wordt opgemaakt, opgeruimd en hoe de mensen zich klaarmaken. Dit heeft zeker invloed op de manier van lezen; op deze manier zit je eerder in het verhaal, en kun je beter meeleven.

De spanning in het verhaal is in het begin meteen al hoog, naar aanleiding van de dood van Nana. Ook omdat je het leest uit verschillende gezichtspunten, zodat je soms even moet wachten op sommige gebeurtenissen. Je kunt je door de schrijfstijl ook beter identificeren. Het effect op mij door deze manier van schrijven is dat ik maar door wil blijven lezen. Het is erg goed geschreven, onder andere door alle elementen die Hosseini gebruikt.

Over de schrijver
Khaled Hosseini , geboren te Kaboel, Afghanistan, 4 maart 1965, is een Afghaans-Amerikaanse schrijver en arts. Zijn vader was werkzaam bij het Afghaanse Ministerie van Buitenlandse Zaken, zijn moeder was een lerares op een middelbare school voor meisjes in Kaboel. In 1970 zond het ministerie de familie uit naar Parijs, waar zijn vader voor de Afghaanse ambassade ging werken. In 1976 vond er een bloedige staatsgreep plaats in het thuisland, waarbij de communisten aan de macht kwamen. Hierop besloot vader Hosseini om niet meer terug te keren naar Afghanistan, maar om politiek asiel aan te vragen in de Verenigde Staten. Rond 1980 vestigde de familie zich in San Jose, Californië. Omdat ze met weinig middelen de oversteek gemaakt hadden, leefden ze een korte periode in de bijstand.
Khaled Hosseini behaalde zijn middelbare school diploma in 1984 en ging studeren aan de universiteit van Santa Clara, waar hij vier jaar later zijn bachelor biologie behaalde. In 1989 ging hij geneeskunde studeren aan de universiteit van San Diego, waar hij zijn titel als Doctor of Medicine verdiende. Hij voltooide zijn coschappen interne geneeskunde bij het Cedars-Sinai Medisch Centrum in Los Angeles in 1996. Als kind las Hosseini enorm veel, van Perzische literatuur tot vertalingen van buitenlandse romans, van Alice in Wonderland tot de misdaadverhalen van Mickey Spillane. Zijn herinneringen aan een vreedzaam Afghanistan, voor de inmenging van de Sovjet-Unie en zijn persoonlijke ervaringen met de etnische Hazara bevolking waren de inspiratie voor zijn eerste roman “De vliegeraar”.