Alleen bestaat niet door René Poort

Gebruikte editie voor het boekverslag Gebruikte druk: 1e
Verschijningsdatum eerste druk: oktober 2008
Aantal bladzijden: 189
Uitgegeven bij: Augustus te Amsterdam Beschrijving voorkant Door een soort patrijspoort is een afbeelding van een meeuw aan de onderkant te zien. Genre van het boek Psychologische roman. Maar er is ook sprake van een come-of-ageroman. De aangeleverde flaptekst De mensen schuifelden naar binnen. Ik bleef staan om op adem te komen. Het geroezemoes zwol aan en verbrokkelde; alle afzonderlijke stemmen begonnen mij dingen te vertellen, ze stuiterden rond in mijn hoofd met hun verhalen. Mensen lachten en riepen mijn naam, wilden mij mee naar binnen nemen. Ik schudde mijn hoofd om hun stemmen stil te krijgen en rende weg.’ Wat is er toch met Erik? Zo heel veel wijkt hij niet van anderen af – niet meer dan iedereen van iedereen afwijkt. Maar waarom is het dan alsof hij vanachter glas naar de werkelijkheid kijkt, alsof hij gescheiden is van de rest van de mensheid, waar hij, misschien tegen wil en dank, maar toch, bij wil horen. In ragfijne taal beschrijft debutant René Poort het leven van deze Erik, vanaf zijn kinderjaren tot aan de tijd dat hij eindelijk leert hoe met de anderen, de wereld, om te gaan. Dan heeft hij zich inmiddels wel door een heel verleden heen geploeterd, van althans voor de lezer komische verwikkelingen en vreemde erotische avonturen tot bizarre ontmoetingen met een oude man die even goed banden kan plakken als Spinoza interpreteren. En eigenlijk leert hij pas definitief de wereld te omarmen als hijzelf vader geworden is. Pas dan is hij echt in staat de anderen te begroeten, te aanvaarden Titelverklaring Op de eerste pagina van de roman (blz. 7) wordt de titel door Gap aangegeven.
“Alleen bestaat niet”, zei Gap. Want ik laat je niet alleen, ook daar niet.” Maar Erik Wolfsz schrijft al direct terug dat “Alleen wel bestaat.”in de gevangenis. De roman gaat in feite ook over het isolement waarin Erik W. vanaf zijn jeugd verkeert: hij sluit zichzelf ook buiten de gemeenschap en hij kan pas echt andere mensen toelaten, wanneer hij aan het einde van de roman zijn pasgeboren zoontje in handen heeft. Structuur en/of verhaalopbouw Het boek begint met een proloog. In die proloog gaat de hoofdfiguur Erik een jaartje de gevangenis in, omdat hij een dienstweigeraar is. Zijn nieuwe vriendin Gap vraagt hem dan heel veel brieven te schrijven. Hij gaat dat doen in de vorm van herinneringen aan zijn jeugd, , waarin hij een relatie met zijn nichtje heeft gehad. Dat doet hij in 12 getitelde hoofdstukken. Op een bepaald punt in het boek wordt de proloog ingehaald en zien we Erik W. het laatste traject van zijn ontdooiingproces afleggen. Het verhaal is dus niet-chronologisch. Gebruikt perspectief Erik Wolfsz is de verteller van de roman. Omdat hij weigert in dienst te gaan, zal hij ongeveer 20 jaar zijn. Hij vertelt als ik-verteller in de o.v.t. Wat vreemd aan de verteller is , is dat hij met geen woord rept over zijn eigen familieleden als zijn vader en zijn moeder. De tijd van het verhaal Het is vrij gemakkelijk om de tijd waarin het verhaal speelt te bepalen. In één van de verhaalelementen wordt namelijk gesproken over het WK voetbal in Argentinië. Er is een beweging in Nederland die tegen het deelnemen van Nederland is vanwege de dictatuur in dat land en daartoe behoort o.a. de nicht van Erik. Het WK werd georganiseerd in juni 1978 en kort daarop moet Erik de cel in. Hij verblijft daar een jaar en daarna wordt zijn vriendin gap zwanger. Het boek eindigt met de geboorte van zijn zoon. Dat houdt derhalve in dat de tijd van het Nu en het Na-nu kan worden bepaald op 1978-1980. Maar in de hoofdstukken van het Voor-Nu wordt de jeugd van Erik samengevat: hij is dan een schooljongen, wat zou inhouden dat het begin van de roman zelfs teruggaat naar het begin van de zestiger jaren. De schrijver René Poort is zelf in 1958 geboren en die is dus in 1978 ook 20 jaar net als zijn hoofdfiguur Erik. Er zijn trouwens meer overeenkomsten, want René Poort is ook dienstweigeraar en amateur-marathonloper wat Erik ook is. Opdracht Het boek heeft een opdracht. Voor: “Trix.’
Samenvatting van de inhoud Erik Wolfsz heeft een nichtje dat enkele jaren ouder is . Ze vindt hem lief , ze spelen samen, bouwen o.a een hut. Zo beschermt deze Stephanie Erik wanneer hij door een frater op school onheus bejegend wordt. Ook zijn ze samen op een bouwplaats, wanneer ze worden opgejaagd door een oppasser met een hond. Wanneer Erik op de middelbare school zit, speelt hij een wielrenspel met zijn vriendje Bert. Daaraan zijn bepaalde regels gebonden: bijv. zo hard mogelijk fietsen door de drukke stad zonder je aan de verkeersregels te houden. Maar dat heeft fatale gevolgen. Hij gaat op een zeker moment op zijn fiets naar een vriendinnetje (Aimée), maar wordt aangereden door een stadsbus. Onderweg had hij allerlei Latijnse namen voor geslachtsdelen in zijn hoofd geprent, omdat hij vond dat hij toch een beetje achterliep bij zijn klasgenoten en vriendjes die meer over seks wisten dan hij. Wanneer Stephanie op bezoek komt, doet zich een komische situatie voor. Hij had al een eerder aan haar gevraagd of hij haar “kutje”mocht zien. ze gaat dan met haar onderlichaam naakt op zijn ziekenhuisbed liggen. Daar in het ziekenhuisbed ontmaagdt ze hem. Hij was opgewonden geraakt, omdat de mannen bewonderend hadden gesproken toen ze de kerk was binnengekomen tijdens de trouwerij van een familielid. Stephanie laat daarna weinig meer van haar horen, totdat Erik aan een galafeest voor zijn eindexamen toe is. Hij heeft geen vriendin en nodigt Stephanie uit om met hem mee te gaan. Wanneer ze samen een hele mooie jurk kopen voor haar, die haar heel geil staat, gaan ze die avond weer met elkaar naar bed. En de daaropvolgende dagen tot aan het feest iedere keer weer. Op de dag van het feest neemt Stephanie hem mee naar de hut die ze zo veel mogelijk in de oorspronkelijke staat heeft hersteld en ze heeft ook hasj meegenomen. Ze roken en onder invloed van de drug heeft Erik geweldige afscheidsseks met haar. Want onderweg naar het feest springt Stephanie van zijn fiets en gaat ze uiteindelijk niet mee naar het feest. Niet lang daarna krijgt hij een afscheidsbrief van haar waarin ze schrijft dat het toch zo niet kon doorgaan, die relatie tussen neef en nicht. Ze hebben van elkaar geprofiteerd, omdat ze allebei niemand hadden. Wanneer hij later Stephanie op haar kamer gaat opzoeken, leert hij Gabriëlle kennen. Iedereen noemt haar Gap. Het is het WK voetbal in Argentinië. Erik is bezig de fiets van Stephanie uit elkaar te halen, wanneer een zonderlinge man, Swanenberg, binnenvalt om tv te komen kijken. De vriend van Gap en Stephanie zitten bij een beweging die protesteert tegen deelname van Nederland aan de WK. Mijnheer Swanenberg neemt de fietsreparatie over. Niet lang daarna krijgen gap en Erik een relatie met elkaar. Maar helemaal geven kan Erik zich niet. Hij verzwijgt ook dingen voor haar o.a. dat hij een oproep voor militaire dienst heeft gehad en dat hij gewoon niet is gegaan. Dat kan in die jaren niet en de marechaussee staat later voor de deur. Hij moet de gevangenis in gedurende een jaartje. Van gap moet hij alles opschrijven. Zij schrijft hem ook heel vaak, maar Erik kan het niet. Hij gooit alle door hem geschreven brieven weg. In dezelfde gevangenis zit ook mijnheer Swanenberg (die is aangegeven door Gap. Waarom wordt niet helemaal duidelijk: voor het stelen van boeken misschien?) Mijnheer Swanenberg is een echte filosoof. Hij loopt weg met de filosofie van Spinoza. Uit diens Ethica citeert hij regelmatig over de liefde. Gap schrijft wel veel brieven. Wanneer Erik weer uit de gevangenis komt, ziet hij op de deurmat ook brieven aan Gap gericht liggen. Hij denkt dan dat ze een minnaar heeft. De brieven zijn geschreven op een oude Hammond-machine. Hij gaat dan naar een museum waar ze oude Hammonds hadden staan. Daar woont/werkt ook de oude frater van school die hem herkent. Er blijkt inderdaad maanden geleden een Hammond gestolen te zijn (door Gap) Dan bekent Gap dat ze de brieven aan zichzelf heeft geschreven. Ook zij is immers eenzaam. Gap is zwanger maar krijgt een miskraam. Ze wil daarna snel weer zwanger worden van Erik en daarom hebben ze (te) veel seks. Het gaat hem tegenstaan en hij vlucht weg in zijn hardloophobby: hij oefent voor de marathon. Gap probeert met hem ober de ideeën van Spinoza te praten: ze vindt Erik maar een Einzalgänger. Met nicht Stephanie gaat het intussen goed. Ze heeft de weg naar zichzelf gevonden en een Chinese vriendin opgedaan. Ze bleek dus lesbisch te zijn. Stephanie geeft Gap wat aanwijzingen , die daarna gelukkig weer zwanger wordt. Nu wil z e juist geen seks meer met Erik. Die krijgt van haar de opdracht om van alles en nog wat op straat foto’s te maken. Dan komt er een reünie op school. Erik, Gap, Stephanie haar Chinese vriendin gaan met zijn vieren er naar toe. Ook zijn vroegere vriendje Bert is er. Ze halen o.a. fietsherinneringen op. Bert is inmiddels al gescheiden. Een andere man Adri is erg vervelend en handtastelijk. Gap verdedigt Erik wanneer Adri te lastig wordt. Dan breken haar vliezen. Bert wil haar wegbrengen, maar hij eindigt in de greppel naast de weg (door Adrie) daar brengt hij de zoom van Erik en Gap ter wereld. Enkele dagen later komen Gap en Pieter (zoon) thuis. In zijn kinderkamer hangen allemaal foto’s van andere mensen. Die heeft Erik gemaakt toen hij de opdracht van Gap kreeg. Hij beseft nu eindelijk dat je andere mensen in je leven moet toelaten. Thema, motieven en interpretatie De roman gaat over het opgroeien in een isolement. In zijn jeugd heeft Erik een relatie met zijn nichtje, dat met hem speelt (hutten bouwt) en hem op de fraterschool beschermt (wanneer de frater hem ruw bejegent) Wanneer hij een ongeluk krijgt op puberleeftijd (op weg naar een vriendinnetje) is Stephanie de eerste die seks met hem heeft in het ziekenhuis. Later blijkt dat ze als nicht en neef seks met elkaar gehad hebben, omdat ze als het ware op elkaar aangewezen waren. Het lijkt erop als Erik zich niet kan geven aan een ander. De relatie met Stephanie gaat over wanneer ze gaat studeren. Ze neemt wel op een bijzondere manier afscheid van hem (met hasj, een supervrijpartij) later schrijft ze hem een brief waarin ze uitlegt dat hun relatie toch over moest zijn. Ook zij was op hem aangewezen, later gaat ze bij een protestbeweging tegen de organisatie van de WK in Argentinië en nog weer later blijkt ze uit de kast gekomen te zijn en een lesbische Chinese vriendin te hebben met wie ze zich erg gelukkig toont. Erik is intussen in aanraking gekomen met Gap. Zij lijkt wat aardser dan Stephanie en hij heeft vanaf het begin seks met haar. Maar dan moet hij in de gevangenis wegens dienstweigering. Zij dwingt hem brieven te schrijven, maar dat wil maar niet goed lukken. Hij verscheurt ze en Gap krijgt ze pas nadat hij uit de gevangenis is gekomen te zien. Intussen is zij ook in een isolement geraakt, dweept met de ethica en filosofie van Spinoza via een raadselachtige figuur die ze bovendien om onbekende reden heeft aangegeven en die ook nog eens in dezelfde gevangenis zit als Erik. Omdat Erik haar niet geschreven heeft, schrijft Gap zelf brieven aan haar eigen adres, waardoor Erik een een tijdje denkt dat ze een minnaar heeft. Maar ook Gap is dus blijkbara eenzaam. Ze wil dolgraag zwanger worden van Erik, maar wanneer dat lukt, krijgt ze een miskraam. Dan wil z e opnieuw zwanger raken en ze moeten daarvoor veel seks hebben, waardoor dat een verplichting wordt. Op die momenten wil Erik het liefst verdwijnen in de menigte en dat kan via het marathonlopen. Hij maakt de wedstrijd niet af en gaat in bad liggen. Gap denkt dat hij zelfmoord wil plegen. Ze heeft het over de liefde waarover Erik vrij sceptisch is. Maar Gap zegt: “De liefde is goed. U kunt er niet voor vluchten. Wie bemind wordt, kan niet vluchten, want wie wordt bemind, wordt altijd gevonden.” (blz. 168) Wanneer Gap toch weer zwanger wordt, wil ze geen seks meer en stuurt ze Erik met een camera de straat op: hij moet foto’s gaan maken. Het komt tot een apotheose wanneer Stephanie, haar vriendin, Erik en Gap de reünie van school bezoeken. Ze ontmoeten Bert en een andere (nog vervelender) schoolgenoot. Erik wordt lastig gevallen maar Gap redt hem. Haar vliezen breken en dan wordt hun zoontje op miraculeuze wijze geboren. Wanneer deze Pieter later met Gap thuiskomt, is Erik eindelijk verlost uit zijn isolement. Hij heeft de kamer van de kleine volgehangen met foto’s van andere mensen. Hij heeft zijn groei naar volwassenheid compleet gemaakt. De idee van deze roman is dan ook “De mensch is voor den mensch een god.” (Titel laatste hoofdstuk) Oftewel je zult je medemensen nodig hebben om te kunnen overleven. Amor gignit Amorem (titel van een hoofdstuk) Liefde brengt liefde voort. Het geformuleerde idee lijkt een variant te zijn op “homo homini lupus” (De mens is voor de mens een wolf.) Oftewel mensen kunnen je naar het leven staan als wolven. Het kan geen toeval zijn dat Eriks achternaam Wolfsz is. Hij heeft de ontwikkeling van een mens die ene bedreiging is naar mensen die liefde in zich hebben en daardoor liefde voortbrengen, moeten doormaken. Waardering scholieren.com Voor scholieren is een groot deel van deze debuutroman wel aardig om te lezen. Vooral de herinneringen uit Eriks jeugd (schoolperiode) lezen vlotweg en zijn humoristisch. Maar de hoofdstukken over de filosofie van Spinoza zullen de gemiddelde scholier afschrikken. Ze zijn te saai en te filosofisch getint. Het einde van de roman is wel weer aardig. De amusementswaarde voor scholieren is over het geheel genomen wel voldoende. De literaire waarding op onze literatuurlijst is 2 punten. Persoonlijk denk ik niet dat het boek een belangrijke plaats in de literatuurgeschiedenis zal innemen. Eventueel belangrijke recensies Er zijn nog geen recensies verschenen.
Over de schrijver René Poort (Amsterdam, 1958) studeerde psychologie in Utrecht. Na zijn studie was hij achtereenvolgens welzijnswerker, dienstweigeraar, amateur-marathonloper, werkloos en suppoost in een museum voor kantoorbenodigdheden. Sinds 1999 is hij beleidsadviseur bij Reclassering Nederland. Alleen bestaat niet is zijn romandebuut. Bibliografie “Alleen bestaat niet” is de debuutroman van Poort.