Auteur: Arnon Grunberg
Titel: Tirza
Uitgeverij: Nijgh & Van Ditmar
Plaats van uitgave: Amsterdam
Eerste druk: 2006
Genre: Psychologische roman
Aantal pagina’s: 430
Samenvatting:
Het boek Tirza gaat over Jörgen Hofmeester. Dit is een man die zijn leven niet helemaal meer voor elkaar heeft.
Zijn vrouw is bij hem weggegaan voor een jeugdliefde. Als het boek begint is ze net weer terug. Eigenlijk komt ze het leven van Jörgen een beetje verzieken, maar Jörgen is niet in staat nee te zeggen wanneer ze weer bij hem aan de deur komt.
Hij heeft twee dochters, Ibi en Tirza. Ibi is de oudste. Zij heeft vroeger een seksuele relatie gehad met een man die de bovenverdieping huurde van Jörgen Hofmeester. Een tijdje later is ze vertrokken met haar vriend om in het buitenland en Bed and Breakfast te beginnen.
Hij organiseert een examenfeestje voor Tirza en wilt dat alles perfect verloopt. Hijzelf eindigt echter met een minderjarige klasgenote van Tirza in de schuur, zijn vrouw gedraagt zich als een slet en het vriendje van Tirza lijkt volgens hofmeester sprekend op Mohammed Atta, een zelfmoordterrorist.
De dag dat Tirza gaat vertrekken komt steeds dichterbij. Jörgen zal Tirza en haar vriendje naar het vliegveld in Frankfurt brengen, maar wilt eerst per se nog even langs hun huisje op de Betuwe. Hier loopt hij op een gegeven moment het huisje binnen en hij ziet hoe Tirza en Mohammed Atta seks hebben in de keuken.
Hierna zet hij ze op het vliegtuig.
Een tijdje horen Jörgen en zijn echtgenote niks meer van Tirza. Jörgen gaat naar Afrika de woestijn in om haar te zoeken.
Verhaaltechnieken:
Tijd en ruimte:
De roman is opgebouwd uit drie delen: de huur, het offer en de woestijn.
De eerste twee delen spelen zich af in Amsterdam en een deel van het tweede deel in de Betuwe. Het boek begint op de dag van Tirza’s eindexamenfeestje. Op deze dag speelt een groot deel van het boek zich af. Door middel van flashbacks maak je sprongetjes naar het verleden. De vertelde tijd is vrij kort. Het boek begint en eindigt in het huis van Jörgen Hofmeester in de Van Eeghenstraat in Amsterdam. Dan is er nog het weekend in de Betuwe en schiphol waar het afscheid tussen Tirza en Jörgen plaats vindt. Het laatste deel speelt in het werelddeel Afrika, wanneer Jörgen op zoek gaat naar Tirza. Op de laatste bladzijden van het boek, keert Jörgen terug naar Amsterdam.
In totaal is de vertelde tijd niet meer dan een maand, hooguit twee.
Jörgen Hofmeester:
Jörgen hofmeester is de hoofdpersoon van het verhaal. Door zijn ogen beleef je het verhaal en alleen van hem is bekend wat hij denkt en wat hij voelt.
Jörgen is onhandig en verkrampt, hij probeert altijd het goede te doen maar dat lukt hem meestal niet. Hij heeft twee dochters Ibi en Tirza. Al vroeg in de relatie met zijn oudste dochter Ibi is er iets fout gegaan, waardoor zij nauwelijks meer contact hebben. Alles wat Hofmeester eerder fout heeft gedaan in bijvoorbeeld zijn werk, bij zijn oudste dochter Ibi en zijn echtgenote wil hij goedmaken bij Tirza. Dit is waarom hij haar zo ophemelt. Hij is hierin alleen zo ver doorgeslagen dat de zin van zijn leven afhangt van Tirza. Hij kan haar niet loslaten, want een leven zonder haar is ondraaglijk voor hem.
In het verhaal beschrijft Grunberg de ontmaskering (de bevrijding) van het ‘beest’ binnen de beschaafde Jörgen Hofmeester. Het gaat langzaam in stappen. Hofmeester zelf heeft geen idee dat hij deze fasen doorloopt, en als lezer heb je dat ook niet direct door.
Langzaam aan wordt Hofmeester door zijn jongste dochter, de zonnekoningin, afgewezen, en dat kan hij niet verdragen.
Tirza Hofmeester:
Tirza is de jongste dochter van de ‘echtgenote’ en Jörgen Hofmeester. Ze wordt door haar vader liefkozend ‘zonnekoningin’ genoemd. Ze is mooi en slim en zoals haar vader zegt ook hoogbegaafd. Vroeger werd ze van celloles naar zwemles gesleept door haar vader, hij las haar voor uit Tolstoj en Sartre. Er werd druk op haar gelegd, en toen ze ouder werd kon ze al die verwachtingen niet meer aan waardoor ze een eetstoornis ontwikkelde.
Nu ze ouder wordt gaat ze steeds meer haar eigen weg. Nadat ze haar gymnasiumdiploma gehaald heeft, gaat ze op wereldreis naar Afrika met haar Marokkaanse vriendje Choukri. Ze begint haar eigen leven te leiden: ze wijst dan ook de opvoedende rol van haar vader af, waar Jörgen erg moeilijk mee heeft. Uiteindelijk wordt de verlatingsangst van haar vader haar fataal.
Ibi is de oudste dochter van Jörgen en de ‘echtgenote’. Zij zorgde voor de eerste schokkende gebeurtenis voor Jörgen Hofmeester: hij betrapte haar in een vrijpartij met de architect die de bovenverdieping huurt. Ze kwam met hem in contact doordat zij altijd de huur ging innen. Hierna is het contact tussen Hormeester en Ibi verslechterd. Ibi verliet het ouderlijk huis en stopte met haar studie om met haar vriend in Frankrijk een Bed & Breakfast te runnen.
De ‘echtgenote’:
De ‘echtgenote’is de (ex)vrouw van Jörgen Hofmeester en moeder van Ibi en Tirza. Ze krijgt in het verhaal geen naam, omdat Hofmeester haar niet meer als deel van zijn leven en deel van het gezin beschouwt.
Zij was degene die Jörgen overhaalde om kinderen te krijgen, maar ze hield niet zoveel van haar dochters als Jörgen. Ze had haar man in het verleden al vaker verlaten, maar ze kwam altijd weer terug, de laatste keer duurde het jaren. Hofmeester ging daarom verder met zijn leven.
Het was nogal een schok voor Tirza en Jörgen toen de ‘echtgenote’ vlak voor het examenfeestje ineens op de stoep stond. Jörgen kan geen nee tegen haar zeggen en laat haar uiteindelijk toch binnen. Wat ze wil is niet direct duidelijk, ze doet niets anders dan Jörgen afkraken en benadrukken dat ze er alleen is omdat ze nergens anders heen kan. Het lijkt alsof ze alleen maar duidelijk wil maken dat Hofmeester ‘kapot’ is, maar ook dat haar eigen leven ‘kapot’ is. Ze benadrukt steeds dat ze alleen elkaar nog hebben en dat ze er dus maar het beste van moeten maken, ook al walgen ze van elkaar.
Choukri:
Choukri is de Marokkaanse vriend van Tirza. Volgens Hofmeester lijkt hij sprekend op de zelfmoordterrorist Mohammed Atta. Deze terrorist was de piloot van het vliegtuig dat de eerste toren van het WTC invloog. Choukri wordt gehaat door Hofmeester, zowel om het eerstgenoemde, als om het feit dat Hofmeester Mohammed Atta als de schuldige aanwijst voor het verliezen van zijn kapitaal.
Omdat Hofmeester zijn dochter niet los kan laten, wordt ook hij gedood. Hij wordt met een zaagmachine in stukjes gezaagd.
Vertelwijze:
Motieven:
• Vaderliefde
• Onmacht
• Verlatingsangst
• Seksualiteit
Thema:
De alles omvattende liefde van een vader voor zijn dochter.
Titelverklaring:
Het boek vertelt het verhaal van de liefde van een vader voor zijn dochter: Hofmeester en Tirza. Hofmeester houdt zo veel van Tirza dat het haast een obsessie is. Hij leeft niet meer voor zijn eigen leven, maar voor het hare. Zij, ‘de zonnekoningin’, is zijn liefde en leven, alles draait om haar. Vandaar de titel Tirza.
Schrijfstijl:
Motto:
A couple is a conspiracy in search of a crime
Sex is often the closest they can get. (Adam Philips)
Letterlijk: een (liefdes) paar is een samenzwering op zoek naar een misdaad. Seks is vaak het dichtst bijzijnde middel dat ze kunnen krijgen.
Er komen in de roman enkele stelletjes voor die seks ook gebruiken voor de onmiddellijke behoeftebevrediging. Grunberg laat zijn personage Hofmeester zeggen dat het genot van de beleving van seksualiteit eigenlijk de vernedering is.
In deze roman geldt het voor diverse paren die seks met elkaar bedrijven:
- de echtgenote en Hofmeester: seks is een wreed spel en het verwijt is ook dat Hofmeester zijn echtgenote geen orgasme heeft kunnen bezorgen
- de echtgenote en haar jeugdliefde bij wie ze weer weggaat omdat hij haar geen kind kan geven
- de oudste dochter Ibi die een seksuele relatie onderhoudt (ook voor geld om grotere tieten te kunnen kopen) met een huurder die boven de familie woont
- Hofmeester die een seksuele relatie onderhoudt met zijn werkster uit Ghana : ze is illegaal in Holland en hij maakt seksueel misbruik van haar voor zijn fantasieën
- Tirza die in het vakantiehuisje in de Betuwe op ruwe wijze door haar vriend Choukri (de Mohammed Atta in de beleving van Hofmeester) wordt “geneukt”
- Hofmeester die in Namibië een 9-jarig meisje Kaisa ontmoet dat haar gezelschap aanbiedt en met wie hij het bed deelt, maar waarschijnlijk geen seks heeft.
(bron: www.scholieren.com)
Plaats in de literatuurgeschiedenis:
Zelden heeft een auteur zo'n bliksemcarrière in de literatuur gemaakt als Arnon Grunberg. Bij zijn aantreden in 1994 werd hij meermaals vergeleken met de jonge Gerard Reve: sinds De avonden had nooit meer een debuut zo'n indruk gemaakt als Blauwe maandagen. Inmiddels is Arnon Grunberg vele publicaties verder en dringt zich de vergelijking op met de sarcatische schrijver Willem Frederik Hermans. Ook Grunberg bedient zich van alle genres die de literatuur ten dienst staan: de roman, het korte verhaal, de poëzie, het toneel, het essay; daarnaast is hij een begenadigd columnist en polemist.
Arnon Grunberg (Amsterdam 1971) werkte na zijn verwijdering van het Vossius Gymnasium onder meer als jongste bediende bij een apotheek, als bordenwasser en als uitgever.
De Stichting CPNB nodigde Grunberg uit om het Boekenweek-geschenk 1998 te schrijven. Dit boek, De heilige Antonio, verscheen in maart 1998. Tegelijkertijd kwam Grunbergs essaybundel De troost van de slapstick uit. Dit boek werd bekroond met het Charlotte Köhler-stipendium 1998.
In het voorjaar van 1999 verscheen Grunbergs dichtbundel Liefde is business. In april 2000 verscheen zijn derde roman, getiteld Fantoompijn. De besprekingen van deze roman waren ook weer lovend en de roman won de AKO Literatuur Prijs 2000 en was genomineerd voor De Gouden Uil 2001.
In april 2001 kwam bij Athenaeum-Polak & Van Gennep De Mensheid zij geprezen uit, een nieuwe Lof der zotheid. De roman won de Gouden Uil 2002.
In juni 2003 verscheen De asielzoeker, de roman won de Bordewijksprijs en de AKO-literatuurprijs 2004. De Bijenkorf nodigde Grunberg uit het Boekenweekgeschenk 2004 voor De Bijenkorf te schrijven. Deze novelle, getiteld Het aapje dat geluk pakt, verscheen in maart 2004. Tegelijkertijd verscheen bij Nijgh & Van Ditmar Grunberg rond de wereld, een verzameling van Grunbergs reisverhalen uit NRC Handelsblad.
Grunberg schreef daarnaast nog onder het pseudoniem Marek van der Jagt . Hij debuteerde onder dat pseudoniem met de roman “De geschiedenis van mijn kaalheid” (2000) Later schreef hij ook nog Gstaad 95-98 (2002). Grunberg vindt deze mystificaties een spel met de lezer en weigerde in hoogst eigen persoon de prijzen op te halen die Marek van der Jagt ten deel vielen. Momenteel woont en werkt Grunberg in New York. In 2004 schreef Grunberg de opvallende en dikke roman “De Joodse messias”.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden