Motivatie
Ik heb laatst met vriendinnen 2 films van Casanova gezien, een film van de BBC of eigenlijk een serie, en de hollywood film van Casanova. Ik vond dit verhaal wel heel erg leuk en ik ging op zoek naar een boek daarover, en toen kwam ik dit boek tegen. Het verhaal van Casanova zelf vind ik erg intrigerend omdat ik benieuwd ben hoe een man nou voor zoveel vrouwen als een (tijdelijke) minnaar kan zijn. Verder vind ik ook heel leuk om wat over geschiedenis te lezen, wat ik dan ook wel vaker ga proberen te doen.
Het boek zelf heeft best wel wat diepgang, namelijk voor Lucia, een vrouw met littekens die toch wel een redelijk mooi leven leidt.


Verwachting
De voorkant van het boek laat in een hoekje een man zien die een sluier van een vrouw optilt. De omranding van dit plaatje bestaat uit een aantal hoge gebouwen, een kerk misschien en een paar bomen. Dit zou kunne staan voor de stad waarin het boek zich afspeelt, namelijk Amsterdam. De rest van de voorkant van het boek is leeg.
De titel komt letterlijk in het boek voor wanneer Giacomo Casanova samen met zijn broer Lucia voor het eerst ontmoeten. Zodra Lucia voor hen weg schijnt te zijn, zegt Giacomo dat Lucia een gebrek heeft, namelijk dat ze te jong is. Zijn broer antwoordt dat het dan een schitterend gebrek is. Later is het schitterend gebrek van Lucia haar gezicht dat bedekt is met een sluier. Lucia heeft een lelijk gezicht, maar door een sluier over haar gezicht te doen, krijgt ze iets speciaals over zich heen, wordt ze door veel mensen opeens gezien als een prachtige vrouw.

Eerste reactie
Ik vind het een prachtig boek en ook zeer intrigerend. Het gaat best diep in op de personages en hoe ze zo zijn geworden. Daarnaast is het mij nu ook duidelijk waarom Casanova voor zoveel vrouwen een (tijdelijke) minnaar kon zijn, wat ook wel een van mijn redenen was om dit boek te gaan lezen.

Ik heb de samenvatting van de Uittrekselbank en de recensies van Literom.
Samenvatting
Titel: Schitterend gebrek, Een
Geschreven door: Japin, Arthur Auteursinformatie
Jaar: 2003
Taal: Nederlands
Vorm: Roman
Periode: 1980-
Thema: Amsterdam , Casanova, Giacomo , Italië , Liefde , 18e eeuw
Bron: Kraan, Reyer
Uitgever: Biblion Uitgeverij
Samenvatting

Voor deze bespreking is gebruikgemaakt van: Arthur Japin, Een schitterend gebrek . Uitgeverij De Arbeiderspers, 2003.

Hoofdpersoon en ikverteller is de Italiaanse Lucia. Zij is geboren in 1728 en groeide op in een eenvoudig milieu. Ze kende een onbezorgde jeugd en was de lieveling van de gravin bij wie haar vader in dienst was.

De beslissende gebeurtenis van haar jonge jaren vond plaats in 1742. Voor de bruiloft van de dochter van de gravin komen als gasten vanuit Venetië onder anderen de broers Francesco en Giacomo Casanova. Tussen Lucia (veertien) en Giacomo (zeventien) ontbloeit voor beiden hun Grote Liefde. Ze beloven elkaar trouw en leggen hun toekomstplannen vast: over een halfjaar zullen ze zich verloven, een paar maanden later trouwen.


Na Giacomo's vertrek krijgt Lucia een Franse huisonderwijzer om haar bij te scholen en voor te bereiden op haar omgang met de hogere kringen. Ze toont een verbluffende ijver en studieaanleg. Haar vorderingen zijn enorm. Maar de gravin waarschuwt haar wel voor het leven in de Venetiaanse 'beau monde': alles draait om het uiterlijk; het is een slangenkuil van jaloezie, intriges en machtsstreven: 'op de bals in Venetië is het oorlog' (p. 44).

Niet lang voordat Giacomo terugkeert, slaat het noodlot toe. De huisonderwijzer krijgt de pokken en sterft. Lucia verzorgt hem en raakt ook besmet. Ze laat zich aan armen en benen vastbinden om zichzelf niet open te krabben. De jeuk is eigenlijk ondraaglijk. Radeloos schuurt ze haar gezicht langs het kussen. Wanneer ze op het nippertje overleeft en zichzelf in de spiegel bekijkt, ziet ze hoe geschonden haar gezicht is. Het stort haar in een hevige tweestrijd. Uiteindelijk neemt ze de beslissing om zich voor Giacomo's carrière op te offeren en hem het verzinsel over te laten brengen dat ze er met een van de knechten vandoor is gegaan. Liever één ongelukkig, zo redeneert zij, dan allebei. Zonder haar zal Giacomo zich vrij kunnen ontplooien. Wanneer het leugenbericht over Lucia's verdwijning hem wordt overgebracht, keert hij echter verbitterd naar Venetië terug.

Voor Lucia begint dan een zwerftocht door Italië. Voortaan noemt ze zich - met dank aan de Franse huisonderwijzer - Galathée de Pompignac. Ze trekt naar het Zuiden en vindt werk bij een vooruitstrevende familie in Bologna. Daar is ze, op dienstbare afstand, getuige van de discussies tussen de femmes savantes over het primaat van verstand of gevoel. De meeste dames zijn conform de tijdgeest nog in de ban van de Verlichting (het rationalisme). Maar een Franse gravin, die zich opwerpt als Galathées beschermvrouwe, vertegenwoordigt de opkomende Romantiek en bepleit sterk te vertrouwen op de intuïtie.

Met deze Française trekt Galathée als haar secretaris verder op. Ze woont jaren bij haar op haar kasteel in Vincennes, dichtbij Parijs. Voor Galathées vorming zijn het heel belangrijke jaren. Maar de gravin wordt ziek en overlijdt. Galathée besluit ditmaal naar het Noorden te reizen. Amsterdam lokt: ze heeft veel gehoord over de vrijheid en de tolerantie in die stad.

De werkelijkheid is ontnuchterend. Door de economische achteruitgang én door haar misvormde uiterlijk lukt het haar niet een baan te vinden. Zo belandt ze ten slotte in de prostitutie. Het is een hard bestaan. Door haar verminkte gezicht is ze vaak gedwongen klanten van het laagste allooi tegen een minimaal tarief te accepteren.

Even lijkt er een betere periode voor haar aan te breken als een welgestelde jood haar 'kamert', dat wil zeggen haar als privé-prostituee op een appartement onderbrengt. Maar in het tolerante Amsterdam blijkt seks tussen joden en niet-joden bij de wet verboden. Ze worden betrapt en door de politie van hun bed gelicht. Galathée komt voor straf twee jaar in het spinhuis terecht. Een afschuwelijk verblijf. De prostituees worden er in kooien tentoongesteld. Tegen een bescheiden entree mag het publiek hen naar hartelust uitjouwen, bespotten en bespuwen.

Haar leven neemt pas een gunstiger wending als ze - naar het voorbeeld van de Venetiaanse maskerades - haar werk gesluierd gaat doen. Ze laat steeds geraffineerdere voiles maken. Door die geheimzinnige uitstraling stijgt haar klandizie sterk, vooral in de betere kringen. Ze krijgt zelfs een heel comfortabel leven, wanneer een beperkt aantal Amsterdamse prominenten zich, elk op zijn vaste wekelijkse avond, met haar onderhoudt.

Op een avond stelt een van die vaste klanten in de schouwburg een Frans sprekende gast aan haar voor: le Chevalier de Seingalt. Zij herkent in hem meteen haar vroegere geliefde Giacomo. Maar door haar voile(s), haar andere naam, haar veel lagere stem en haar volwassen postuur merkt hij totaal niet dat hij opeens zijn 'trouweloze' jeugdliefde ontmoet. Hij maakt haar het hof. Er groeit een intensief contact. Ze voeren intrigerende gesprekken, onder andere over trouw en ontrouw van vrouwen en mannen, gesprekken die telkens balanceren op de rand tussen onthulling en geheimhouding. En ze vrijen ook, waarbij Lucia/Galathée haar gelaat zoals altijd bedekt houdt.

Bij Giacomo's afscheid - hij zit al in de koets - verspreekt zij zich en laat de naam van Lucia vallen. Verbijstering bij Giacomo, die zo snel als zijn werk het toelaat naar Amsterdam terugkeert en opheldering vraagt. Galathée redt zich uit de situatie door hem per brief te melden, dat zij deze Lucia toevallig heeft leren kennen en dat die op bepaalde avonden in een bordeel te vinden is. Verder verontschuldigt ze zich, omdat ze dringend de stad uit moet en hem in Amsterdam niet meer zal ontmoeten.


Giacomo gaat naar de aangegeven plaats en treft daar, ongesluierd, de verlepte en mismaakte Lucia aan. Hij is geschokt, praat even met haar en beseft dat hij haar vroeger groot onrecht heeft aangedaan. Aan Galathée stuurt hij een brief met geld en een verslag van zijn bevindingen. 'Arme Lucia, zij is niet ronduit lelijk geworden, maar iets wat nog veel erger is: weerzinwekkend' (p. 234).

Galathée blijkt intussen zwanger te zijn. Van wie is niet goed vast te stellen, maar vermoedelijk is het van Giacomo. Het geld gebruikt ze voor een overtocht per boot naar Amerika, samen met een van haar vaste klanten, een twintig jaar oudere Amerikaanse handelsman.

Blijkens het nawoord is Lucia er met hem getrouwd en hebben ze drie kinderen gekregen, van wie ze de oudste Jacob (Giacomo) noemden. Zij overleefde haar man dertig jaar en overleed in 1802, 74 jaar oud.

Eindoordeel
A. Onderwerp
Het onderwerp van ‘Een schitterend Gebrek’ is de liefde, het is natuurlijk wel een boek over Giacomo Casanova. Casanova zelf is beroemd vanwege de liefde die hij had voor vrouwen en het gaat verder ook over de eerste liefde van zowel Casanova als van Lucia. Er werd veel op het onderwerp in gegaan, er was bijvoorbeeld een weddenschap tussen Casanova en Lucia, over dat hij nog nooit een vrouw had gekwetst. Lucia geloofde dit niet omdat zijzelf wel door hem was gekwetst. Dit wist hij echter niet omdat hij dacht dat hij mevrouw Galathée de Pompignac voor zich had, en niet zijn eerste liefde.

Als liefde iets is wat je van iemand krijgt, zou je verwachten dat de mijne was opgehouden te bestaan toen ik hem niet meer ontving. Dat is niet zo. Die is gebleven. Altijd. Mijn diepste geluk heb ik zelfs zonder Giacomo beleefd, toen hij in Venetië was en ik, geschonden, van mijn ziekte herstelde. Daarover kon geen misverstand bestaan. Nooit was ik zo vol van hem als op dat mmoent, waarop hij ver van mij was en ik besloot mijn toekomst voor hem op te geven. Mijn liefde leefde, niet omdat ik werd bemind, maar omdat ik zelf liefhad!

Wat er uit dit boek moet worden geleerd is dat je liefde met géven en niet némen. Dat zegt Lucia ook in dit fragment. Ze is er bezig met de liefde en ook zeker met Giacomo, maar ook hoe ze kan overleven in de 18e eeuw. Hier legt ze uit waarom haar liefde nooit ophield te bestaan.
De liefde is natuurlijk een erg mooi onderwerp, het is iets dat iedereen meemaakt, net zoals de combinatie van liefde en dood in het vorige boek voor mijn leesverslag. Het is niet echt herkenbaar maar wel heel erg begrijpelijk. Wij leven nu in een totaal andere wereld dan zij, dit zou echter wel kunnen voorkomen, in een moderne variant natuulijk.

B. Gebeurtenissen
De gebeurtenissen waren natuurlijk aanwezig maar het ging om de gedachten. Lucia wilde erkenning en wilde dat er van haar werd gehouden, ondanks dat zij niet meer zo knap was vanwege haar gezicht. Wilde iemand haar niet, dan deed ze alles zodat hij haar wel wilde hebben. Ze hoopte ook nog steeds dat Giacomo nog wel wat voor haar voelde en was dan ook heel erg teleurgesteld toen dat niet meer zo was vanwege onder andere haar gezicht.

De gebeurtenissen waren meestal niet helemaal onverwachts. De pokken bijvoorbeeld had zij gekregen omdat zij de jurk had gedragen die uit Venetië mee was genomen door haar franse leraar de Pompignac, die al eerder was overleden door de pokken maar die zij ook had verzorgd. Zij was sowieso al in aanraking geweest in de pokken, maar de jurk gaf waarschijnlijk de doorslag. Ook waren er zeker romantische gebeurtenissen bij, zoals de 14-jarige Lucia die elke ochtend naar Giacomo gaat en daar bij in bed gaat liggen.
Er was wel zeker harmonie bij de gebeurtenissen en waar het was. Bij de pokken lag Lucia in een armzalig schuurtje, terwijl ze met Giacomo als 14 en 17 jarigen in een práchtige kamer bezig waren. Als Lucia later in Amsterdam woont, woont ze als het goed gaat met haar in een mooi appartement, wat logisch is omdat ze dan meer geld verdient.

C. Personages
De hoofdpersonages waren heel duidelijk Lucia of Galathée de Pompignac en Giacomo Casanova. Je las het hele boek vanuit een ik-personage, zodat je erg betrokken was bij Lucia en daardoor maar één kant van Giacomo kreeg te zien. Maar dat is juist de bedoeling van dit boek, dat je het vanaf de kant van Lucia ziet en een keer níet van de kant van Giacomo. Want daarvoor kun je zijn memoires waarschijnlijk wel een keer doorlezen.
Lucia was ooit een vrolijk meisje van 14 dat verliefd werd op een knappe jongen van 17. Dit heeft hun hele leven veranderd. Lucia vertelt haar verhaal van haar jeugd t/m haar ontmoeting met Giacomo in Amsterdam, waar ze een stuk verbitterder is dan vroeger. Ze werkt als een hoer om haar hoofd boven water te houden en heeft zo wel succes. Giacomo is een jongen die door Lucia zijn vertrouwen in alle vrouwen heeft verloren en denkt dat ze allemaal hetzelfde zijn. Hij is daardoor ook een stuk verbitterder maar ook losbandiger geworden.
De hoofdpersonen werden heel erg levensecht voorgesteld. Ze waren allebei helemaal doorgrond. Lucia bekeek alles van Giacomo en ondertussen ontdekte je hoe Lucia zelf was. Daardoor was het niet een ontmoeting waarbij je steeds meer van de ander te weten komt. Je hebt eindelijk door aan het eind hoe ze echt zijn en dat is toch wel erg mooi gedaan in het boek.

D. Opbouw
Het boek is niet helemaal chronologisch verteld. Het begint in Amsterdam, als Lucia een van haar klanten weer ontmoet. Dan springt ze naar haar jeugd, om te vertellen hoe het daar was en hoe ze Giacomo heeft ontmoet. Ondertussen springt ze af en toe terug naar het leven in Amsterdam. Na haar jeugd komt haar tijd bij een franse gravin die erg gek is van ontdekkingen doen. Daarmee reist ze heel veel en uiteindelijk belanden ze in Parijs, waar de vrouw overlijdt. Daarna gaat Lucia verder naar Amsterdam waar ze verteld dat ze in het spinhuis heeft gezeten nadat ze voor gek is gezet in het spinhuis zelf, toen ze met één van haar klanten daar was als een soort uitje.
De flashbacks waren wel erg belangrijk om te leren kennen hoe Lucia zo is geworden. Het verhaal was hierdoor soms een beetje verwarrend om te lezen maar al snel kon je de draad weer oppakken.


E. Thematiek/Motieven
Een thema is schoonheid van buiten. Lucia is verminkt eigenlijk door de pokken en daardoor is ze de schoonheid van haar gezicht kwijt, zoals Casanova in zijn memoires noemt, `Lucia was niet rondweg lelijk geworden, maar iets wat veel erger was: weerzinwekkend'. Dit is uit de vertaling door Theo Kars. Om haar schoonheid toch wel wat terug te vinden is Lucia een voile gaan dragen, zodat de voile eigenlijk haar schoonheid van haar gezicht wordt. Daardoor komen we ook op een ander thema, namelijk verbergen. Lucia verbergt haar gezicht onder de voile en dat is dus eigenlijk bedrog, ze geeft een ander deel van de werkelijkheid weer. En hierin komen wij het motto tegen van het boek, namelijk “Veel van wat men aanvankelijk alleen in de verbeelding bestaat, wordt werkelijkheid.”. Hier is de verbeelding dat Lucia weer door andere mensen als een schoonheid wordt aangezien en dit wordt werkelijkheid doordat Lucia een voile gaat dragen. En hierbij past weer een ander thema bij, alweer, namelijk van de grootvader van Lucia die spiegels maakte waardoor men zich anders ging zien door van een andere kant te kijken. Je hoopt dat je er op een bepaalde manier eruit ziet, de verbeelding, en je komt erachter door op een andere manier te kijken, dan maak je het werkelijkheid.

F. Taalgebruik
Het boek Een schitterend gebrek leest makkelijk weg. Het is heel gewoon taalgebruik en alles wordt ook gewoon benoemd. Vrijt Lucia/Galathée met Giacomo, dan staat dat er ook gewoon. Er wordt nergens omheen gedraait en dat is toch wel lekker om te lezen. Het is simpler om dat zo te lezen dan dat alles niet benoemd wordt en dat je er zelf achter moet komen. Soms is het wel leuk, maar niet hele boek, dan is het zeer vermoeiend. In het boek is veel gebruik gemaakt van omschrijvingen van de omgeving. Het wordt niet altijd gedaan, zodat je zelf altijd nog wel wat bij kunt verzinnen.

Uitsmijter
Ik zou dit boek aanraden als de persoon die het boek dan misschien zou willen lezen, wel van romantiek houdt en zich niet ergert aan kleine details die ons als moderne lezers opvallen, zoals dat Lucia als ze met Giacomo vrijt haar voile ophoudt. Het zou zeker een aanrader zijn als de persoon zich al voor Casanova interreseert, want dit geeft een deel van de geschiedenis van Casanova weer.