Vorstenschool door Multatuli

Analyse DOUWES DEKKER, Eduard (pseudoniem: Multatuli) Vorstenschool
Tjeenk Willink/Noorduijn, 1975 (1872) Korte Samenvatting Het toneelstuk 'Vorstenschool' gaat over een fictieve koninklijke familie dat zich zogenaamd in Duitsland afspeelt. De vrouw van de koning is zeer serieus bezig met haar taak als vorstin maar de koning houdt zich liever bezig met andere onzinnige dingen zoals feestvieren of het uitzoeken voor nieuwe mouwdecoratie voor zijn soldaten (waar hij zelfs iedereen midden in de nacht voor wakker maakt). De koningin (Louise) is een nette dame die zich vaak onder het volk begeeft, openbaarlijk of incognito, om de opinie van het volk op te nemen. De koniging bezoekt ook Hanna, die door de graaf Van Weert in een kwaad daglicht wordt gezet door haar af te schilderen als prostituee. De koningin komt hier achter en onthuld zich later als de echte koningin. Iedereen is geschokt hierdoor omdat ze niet verwacht hadden dat een vorst zich direct tussen het volk zou begeven en zich voordoen als een gewone vrouw. De koningin zet het misverstand over Hanna recht en hersteld haar naam in ere. Hiermee laat ze ook aan de koning zien hoe een vorst dient te regeren en deze lijkt aan het eind dit ook in te zien en zichzelf als persoon te zullen verbeteren, Thema Thema's van dit verhaal zijn: heerschappij, maatschappelijke posities en eer. Dit zijn de voornaamste thema's waar het verhaal op gebouwd is.
Idee De schrijver geeft met dit stuk duidelijk zijn mening op maatschappelijk bestuur zoals dat wordt bedreven. Multatuli stond er om bekend dat hij zijn kritische blik richtte op mensen in hoge functies omdat hij sinds zijn tijd in Nederlands-Indië zelf gezien had hoe verkeerd er soms opgetreden werd. Het verhaal Vorstenschool komt ook uit een van zijn ideën boeken. Hierin schrijft hij verhalen en stukken waarin hij zijn mening en visie uit. De schrijver wil dus een kritische blik werpen op het bestuur van een land en met name de koninklijke familie in dit geval. Omdat er werd gedreigd met arrestatie als hij in zijn toneelstuk de koning/koningin van Nederland zou beledigen werd er in het voorstellingsboekje vermeld dat het verhaal zich in Duitsland afspeelt Titelverklaring Vorstenschool slaat op de koninklijke macht die in dit verhaal volgens eigen zinnen regeert over het land. School slaat waarschijnlijk ook op de leer van de vorst en de verandering hiervan. Personen Hoofdpersonen: De belangrijkste personen zijn: Louise, de koningin, een vastberaden en eerlijk persoon die haar taak goed vervult
George, de koning, in tegenstelling tot de koningin houd hij zich liever met andere dingen bezig. Hanna, een naaister van eenvoudige komaf die wordt beschuldigt van prostitutie. Bijpersonen: Verder zijn er nog een heleboel personen die voorkomen in het verhaal. Kort genoemd: 'De Walbourg' eerdame van de koningin, Weis, de kamerdienaar van de koning
Landsheil, de kleermaker van de koning (die zelfs midden in de nacht opgeroepen wordt) Herman, de broer van Hanna, die er zowat alles aan doet om Hanna's naam te zuiveren. Albert, de verloofde van Hanna Opbouw De opbouw is niet geheel chronologisch in zoverre ik het juist begrepen heb. Dit was behoorlijk modern voor die tijd en niet vaak gebruikt in de toneelwereld omdat dit al snel tot verwarring kan lijden bij het publiek, in tegenstelling tot de lezer van het verhaal in zijn originele vorm.
Perspectief Het verhaal is een toneelstuk en dus kijk je als toeschouwer tegen het verhaal aan. Ruimte Het speelt zich voor het grootste deel af in en rond het paleis van de koning en koningin. Andere locaties zijn bijvoorbeeld een herberg en de woning van Hanna waar de koningin (vermomd) komt om onder het volk te zijn. Dit heeft verder niet een grote betekenis voor het verhaal. Symboliek Er wordt naar mijn inzicht niet erg veel symboliek gebruikt in het verhaal. Behalve dat je de personages in het verhaal symbool kunt zien staan voor de huidige machten van die tijd. Verder is als voorbeeld van symboliek de roos te noemen die in het verhaal voorkomt. Deze wordt uitvoerig beschreven en lange tijd gedragen door de koningin. Aan het eind smeekt Herman, de broer van Hanna, bijna om de roos. De koningin staat deze dan ook af. Originaliteit Het verhaal was erg modern en vernieuwend voor zijn tijd. In tegenstelling tot standaard verhaal die 'maar gewoon een verhaal beschrijven' heeft dit ook een diepere betekenis waarmee Multatuli zijn visie geeft op bijvoorbeeld het vorstenhuis en de regering. Relevantie Het verhaal is in zoverre relevant voor de lezer/toeschouwer dat (als het doel van de schrijver bereikt wordt) de mensen zelf gaan nadenken en zelf een mening vormen over de besproken onderwerpen. Stijl Over de stijl valt niet heel veel te zeggen omdat het in deze vorm gesproken tekst is in een toneelstuk en niet zomaar een geschreven verhaal. Het is een oudere vorm van Nederlands waarin geschreven wordt en hierdoor is er lastig een bepaalde stijl te benoemen die de schrijver hanteert.
Eigen Oordeel Een oordeel vestigen over een boek dat niet van deze tijd is, is behoorlijk lastig. Ik leef niet in die tijd en ben niet bekend met de huidige gang van zaken van die tijd. Op het eerste gezicht lijkt het verhaal dan een standaard oubollig en zelfs saai verhaal dat je maar 'moet' lezen. Maar als je eenmaal in het verhaal zit en dan ook daadwerkelijk gaat doorlezen dan zit je al gauw in het verhaal en door de duidelijke beschrijving van de personages en de omgeving kun je je het ook allemaal goed voorstellen. Hierdoor zit je in het verhaal en dan wordt het al een stuk aantrekkelijker. Ik vond dat de schrijfstijl en het taalgebruik erg mooi verwoord was. Gelukkig stonden er wel vaak voetnoten bij met uitleg over bepaalde woorden, zonder dit was de tekst moeilijker te begrijpen geweest. Het verhaal zelf is niet erg diepgaand of verrassend. Met het doel van de schrijver in het achterhoofd is het verhaal wel te begrijpen en doorgronden maar het blijft niet echt amuseren, iets wat ik in de loop der jaren toch wel het meest ben tegengekomen en gewend ben van verhalen die ik heb gelezen of moest lezen. Maar vanuit een ruimere instelling op het verhaal dan alleen vermaakt willen worden waardeer ik het verhaal wel degelijk. Ik vind het knap hoe de schrijver, Multatuli (Eduard Douwes Dekker), je als lezer (danwel toeschouwer) weet te boeien en zijn boodschap over weet te brengen. Dit is een talent dat niet zomaar iedere willekeurige schrijver bezit en na het lezen van dit verhaal begrijp ik ook zeker waarom E. Douwes Dekker zo geroemd wordt om zijn schrijven. Zeer begrijpelijk. Oordeel van de criticus Realistische argument: Het verhaal is in zoverre realistisch te noemen dat niet zozeer het verhaal en het plot erg reëel en plausibel zijn maar wel de situatie van het bestuur. De personages van de koning en koningin zijn natuurlijk in zekere mate aangedikt om het verhaal aantrekkelijker en / of duidelijker te maken voor de lezer/toeschouwer, maar de situatie van het bestuur en de mensen die bepaalde functies bekleden op hun eigen manier is zeker niet onrealistisch of fictief. In zoverre is dit verhaal realistisch en geloofwaardig genoeg. Vernieuwingsargument: Zoals al eerder genoemd is Multatuli er in geslaagd een goed en voor zijn tijd modern verhaal neer te zetten in zijn eigen stijl. Hiermee heeft hij ook zijn boodschap over kunnen brengen aan de lezer/toeschouwer. Met zijn uitingen van kritiek op de maatschappij op subtiele wijze via dit verhaal heeft hij een kritische blik gegeven die je wel gewend mag zijn van Multatuli. Hij was enig in zijn soort (en dus vernieuwend) die op deze wijze schreef. Morele argument: In het verhaal, meer tussen de regels door, komt de mening/visie van Multatuli naar voren. Hij behandelt hiermee onderwerpen die misschien wel als enige via 'subtiele' wijze zoals toneelstukken konden worden geuit. Duidelijk mag inmiddels zijn dat Multatuli zijn kritische blik uit op het heersende moreel van die tijd. Emotivistische argument: Multatuli heeft met dit verhaal niet de intentie gehad mensen te roeren maar meer om hen aan het denken te zetten en niet zomaar een mening over te nemen van andere. Hij geeft met dit verhaal een tegengeluid en een kritische blik op de tot dan toe standaard gang van zaken. Hij geeft hiermee uiting van zijn ongenoegen en in tegenstelling tot andere schrijvers zal hij nooit een verhaal als deze schrijven om mensen te vermaken of te raken maar meer om zijn doel te bereiken van mensen aan het denken zetten.