Titel: Het hemelse gerecht Auteur: Renate Dorrestein Uitgeverij: Pandora Plaats van uitgave: Amsterdam Jaar van uitgave: Motivatie voor de boekkeuze. Ik heb dit boek gekozen omdat het me aantrok hoe er werd beschreven over 2 vrouwen en 1 man. De relatie werd niet echt duidelijk dit maakte het interessant om het boek te gaan lezen. Ook leek de schrijver Renate Dorrestijn een goede schrijver. Een samenvatting van het boek. Het boek gaat 2 zussen, Ange en Irthe, ze runnen een restaurant, Het Hemelse Gerecht. Ange is altijd bezig in de keuken zij maakt alle gerechten. Irthe helpt haar daar soms bij maar haar hoofdtaak is om de relaties te behouden en ze is de bediening. Ze hebben het restaurant 15 jaar en al een paar jaar helpt Gilles bij hen. Hij werkt niet alleen bij de dames maar hij slaapt ook bij ze, hij is de minnaar van Ange en Irthe, het is eerst nog niet helemaal duidelijk in het boek bij wie hij nou slaapt maar na loop van tijd merk je dat hij dat bij allebei doet en daar hebben de dames tot op zekere hoogte ook geen moeite mee. De dokter van het dorp komt vaak langs, Henri, Ange haat hem… waarom is niet echt duidelijk. Henri stelt voor om een keer op vakantie te gaan, de zussen denken er niet over omdat ze het veel te druk hebben maar Gilles spreekt het wel aan. Irthe daarin tegen kan het goed met hem vinden, ze kan het overigens met bijna iedereen goed vinden. Ze is erg sociaal en maakt meestal met iedereen een praatje, maar ze kan ook buien hebben waarin ze tijden lang ontzettend sacherijnig zijn vooral tegen haar zus en Gilles. Maar zij trekken zich er niet zoveel van aan. Ook is er in het begin van het verhaal het probleem dat het water in de rivier waar zij aan wonen erg hoog staat. Dit water overstroomt ook en ze kunnen het nog maar net droog houden in huis en in het restaurant. De schuur waar Irthe haar museum is, een opslagruimte waar ze al haar dozen, potten enz. bewaard van alles wat ze heeft gekookt overstroomt op het laatst ook. Het is eigenlijk als een grap begonnen maar het is haar toch wat serieuzer geworden en het betekend best veel voor haar al laat ze dat niet echt merken. Maar net op het laatste moment stopt de doorgaande regen en het huis blijft droog. De zussen hebben zich niet echt druk gemaakt over het stijgende water want zij hadden het veel te druk met het restaurant en ze dachten het komt altijd wel goed met ons dus dit ook wel, Gilles was echter wel bezorgder. Toen de hevige regenval was opgehouden en het water zakte maakte Gilles iets schokkends bekend… hij verteld Ange en Irthe dat hij niet meer van ze houd en dat hij gaat weg. Hij houdt alleen nog van ze als broer en zus. De zussen laten dit echter niet toe, als hij zijn spullen aan het pakken is en een koffer wil pakken op het zoldertje gebeurt er voor hem iets heel ergs, Ange en Irthe staan achter hem en hij wordt opgesloten in het opberghok. Na alle hevige regenval wordt het dorp getergd door een hittegolf. Elke zomer geeft Irthe een feest voor de mensen uit het dorp, dit keer weer. Ook komt de timmerman met zijn kind, Gilles. De zussen bestellen ook een nieuwe boot bij hen. Verder gaat het leven in het restaurant gewoon door, de gasten komen en de gasten gaan. Toch dat Gilles weg is, is raar, de dames hebben tegen de mensen in het dorp gezegd dat hij op vakantie is. De mensen vinden het wel raar dat hij niets van zich laat horen. Maar dan komt er goed nieuws, Het Hemelse Gerecht krijgt een Michelin-ster en komen in de 'Guide Michelin'. Je zou denken dat dit goed gevierd zou worden maar dat is niet zo, Irthe is jaloers en laat Ange een beetje links liggen. Op een middag staat er een meisje op de stoep, ze is rond 6 jaar en lijkt op Gilles, het is de dochter van Gilles, deze dochter heeft hij uit een andere relatie maar heeft zijn dochter al heel lang niet meer gezien. Ze heet Dixie, haar moeder ging op vakantie samen met haar nieuwe vriend en wil dit zonder haar dochter. Ange kan het er niet bij hebben, ze is ontzettend druk met het restaurant en vind het belachelijk dat dat kind zo bij hen wordt afgezet. Op een dag komt de postbode langs en verteld dat de zoon van de timmerman ziek is, en erg ook. Een tijdje later komt de slager langs om het vlees te brengen en verteld dat Gilles overleden is. Alleen Ange is er en in plaats van medeleven tonen wordt ze boos over het vlees wat niet goed is, er komt een ruzie. Irthe is er niet dus kan dit niet oplossen want zij moet vaak dingen van haar zus goedpraten. Ze doet ook heel kattig tegen Dixie, maar Dixie vind dit blijkbaar niet erg want ze mag haar wel. Ze is eerlijk en zegt waar het op staat. Irthe is meteen helemaal weg van het meisje, ze wilde zelf ook kinderen maar had het daar te druk voor. Ze is heel moederig en zit steeds aan de dochter van Gilles te plukken dit vind Dixie niet leuk en daarom trekt ze ook meer naar Ange. Ze gaan met z’n drieën naar de begrafenis van Gilles, op het laatst gaat het verkeerd. Ange gebruikt een zin over een boot om haar steun te betuigen maar dit valt in de verkeerde aarde. Hij zou de boot maken van de zussen en er komt een hevige ruzie met de vrouw van de timmerman, ze valt uit dat ze allemaal taken geeft aan haar man en dat het hun schuld is dat de baby ziek is geworden door het eten bij het restaurant. Ze gaan weg met z’n drieën omdat er toch geen land mee te bezeilen is. Thuis let Ange even niet op en snijdt in haar hand, ze ziet een op dat moment ook een zelfmoordpoging van de slager in de rivier, maar ze kan niets doen omdat ze te veel bloed verliest en bewusteloos raakt. Nu ze niet goed meer kan werken in de keuken is Irthe de baas in de keuken en dat vind Ange moeilijk omdat zij altijd de baas is geweest. Dixie slaapt in de kelder, het is hier niet zo warm en het is zo ver mogelijk van de zolder omdat ze daar natuurlijk niet mag komen omdat haar vader daar zit. Ze heeft wel door dat Irthe flessen water naar boven bracht, maar nu ze dit al een tijdje niet meer doet gaat Dixie dit maar doen. Ze gaat met haar Aap, haar knuffelbeer naar boven met een fles water, als ze boven is op de zolder stinkt het er heel erg en is het er erg donker. Opeens hoort ze iets en slaakt een gil en rent weer naar beneden maar ze laat wel haar aap vallen en de fles met water. De volgende dag doet Dixie een beetje raar en Irthe is bang dat ze ziek is, ze geeft haar zus de opdracht om naar Henri te gaan voor haar hand en dat ze Dixie ook even meeneemt naar de dokter om haar even na te kijken. Ze heeft echter niets, ze doet zo omdat ze boven is geweest. Irthe is ondertussen naar de ijzerhandelaar gegaan, ze heeft een nieuwe motor nodig voor de nieuwe boot, als ze weer weggaat met de boot en ze halverwege is slaat de motor af en wil ook niet meer aan. Ze zal moeten roeien, dan wordt het ineens donker op klaarligte dag, er komt een enorme onweersbui aan en vaart snel naar huis. Ondertussen lopen Ange en Dixie naar huis vanaf het dorp. Ze gaan rennen als ze het onweer zien aankomen maar ze zijn niet op tijd, om te schuilen gaan ze naar een hutje onderaan de dijk. Maar na de bui kunnen ze er niet meer uit. Dixie gaat door een gat en rent naar huis om Irthe te waarschuwen dat Ange vast zit. Maar ondertussen dat Ange en Dixie vastzitten slaat de bliksem in bij de schuur, Irthe is zo beduust dat ze de brandweer niet belt, maar dan komt er een man met bloemen van Henri, die belt de brandweer voor haar. Er is een klik tussen de man en Irthe maar hij moet weer door. Ondertussen bij Irthe in de keuken zitten Henri, de bakker en de postbode ze hebben het over de schuur en Henri zegt dat er toch alleen maar troep in lag. De andere mannen beschuldigen hen der van dat de griepepedimie door hun komt omdat het langs de rivier ligt. Ze gaan boos weg en Henri heeft de meiden niet verdedigd. Als Dixie thuis komt wil Irthe eerst rustig aan doen om Ange te bevrijden maar Dixie dringt zo aan dat ze het toch maar wel gaat doen. Ondertussen dat Irthe weg is gaat Dixie boven kijken voor aap maar die ligt er niet, ze ziet dan ineens het berghok. Ze gaat er kijken en ruikt de stank, dan ziet ze een man tussen allemaal poep zitten ze schrikt zich dood en rent naar beneden. Als de zussen weer thuis komen staan er al weer klanten voor de deur, maar het restaurant is gesloten. Maar de klanten staan bij het raam van de keuken en kijken naar Dixie die onder de tafel zit te beven van angst. Henri is er ook en Ange en zij gaan naar binnen, Irthe gaat naar het dorp. Dan verteld Dixie dat ze een man heeft gezien op de zolder en Henri wil gaan kijken, Ange zegt dat ze raar heeft gedroomd en ze brengt haar naar bed. Henri gaat er achteraan omdat hij toch wil gaan kijken en dit kan natuurlijk niet. Als hij in het opberghok kijkt geeft Ange hem een duw en doet de deur op slot, nog een man vast. Ze ziet in de verte de mensen van het dorp aankomen en gaat met Dixie naar de boot en wil gaan vluchten zonder Irthe. Ze zijn over de rivier vlakbij het dorp als ze Irthe aan zien komen rennen, zij is vast gehouden in het cafe door de dorpsbewoners. Toen de dorpsbewoners op weg waren naar het huis van de zussen is ze door het wc raampje gevlucht, ze was op weg naar de haven om daar te vluchten met een boot. Maar Ange was er al, ze gaan met z’n 3en op weg, waarnaar toe weten ze nog niet maar ze weten wel dat ze het altijd redden samen.
Persoonlijke reactie: Eerst vond ik het boek een beetje langdradig, het ging alleen maar over het restaurant en niet over Gilles. Maar later werd het wel heel spannend en ik wilde door blijven lezen. Ik vond het heel droevig voor Dixie dat ze afwerd gezet en ik vond het heel erg voor Gilles dat hij daar op de zolder zat alleen omdat hij niet meer van ze hield. Wat ik verwarrend vond maar ook goed was dat je niet precies wist met wie hij dan een relatie had in het begin van het verhaal. Open plekken: De grootste openplek is rond Gilles, waarom hij niet meer van ze houd, waarom hij bij allebei de dames sliep, en hoe hij er aan toe is in het opberg hok. Hoe het met Gilles afloopt weten we niet, dat is dus een openplek die niet opgevuld wordt. Dit geldt ook voor Henri die in het hok zit. Er wordt wel duidelijk dat hij nog wel van de dames hield maar meer als zussen en niet meer als geliefden. Er wordt ook niet duidelijk waarom hij bij beide dames sliep. Er is ook een grote open plek rond Dixie, waar ze terecht komt toen de zussen weg gingen want haar moeder had haar nog niet opgehaald. Personages: De hoofdpersonen zijn Irthe en Ange, dit zijn 2 zussen. Hun doel is om het restaurant zo goed mogelijk te laten verlopen maar door Gilles gaat dit niet door omdat hij weg wil en hij is een goede hulp van de dames. Hij is dus de tegenstander in de ogen van de zussen omdat hij weg wil gaan. Maar de zussen zijn weer de tegenstanders van Gilles omdat hij niet weg kan door de zussen. Ook is Dixie een tegenstander van de zussen omdat ze niet ongestoord hun gang kunnen gaan maar er alleen maar meer zorgen bij krijgen. Henri probeert de helper te zijn, bijvoorbeeld met de snee bij Ange maar later is hij ook een tegenstander. Het is dus eigenlijk dat iedereen een tegenstander is voor Irthe en Ange. Dat zijn ze zelfs voor elkaar omdat de jaloezie en rivaliteit tussen de zussen is heel groot. Verhouding fabel en sujet: Fabel en sujet vallen wel samen, het verhaal is in chronologische volgorde verteld maar er zijn wel terugblikken om te laten zien hoe de geschiedenis van Irthe en Ange is gegaan. Hierdoor is het makkelijk om het verhaal te begrijpen en dit leest ook makkelijk. Perspectief: Het perfectief is het alwetende perspectief, hierdoor is het een betrouwbaar perspectief, het wordt verteld uit het oog van de verteller die alles weet van de personages. Je ziet vooral de dingen door de ogen van Ange en Irthe, je komt achter hun gedachten en dit maakt het extra spannend. Er is sprake van een wisselend personeel perspectief. De gebeurtenissen worden beschreven door de ogen van Irthe of Ange. Informatie over het verleden wordt de lezer gegeven via de gedachten van de zusters. Ook als er een uitgebreide beschrijving van het dorp en zijn bewoners wordt gegeven (blz. 22/23), dan gebeurt dat vanuit de optiek van Ange. Het is onaannemelijk dat de schrijfster op dat moment haar ideeën via een hoofdpersoon ventileert. Tijd: De gebeurtenissen worden in chronologische volgorde gepresenteerd. Via de monologue intérieure wordt de lezer geïnformeerd over het verleden. Van zelfstandige flash-backs is dan ook geen sprake. De verhaaltijd is in totaal ongeveer anderhalve maand, waarvan drie weken niet beschreven worden.
Hoofdstukindeling: Het boek is en 3 hoofdstukken ingedeeld. In het eerste hoofdstuk wordt beschreven hoe het er aan toe gaat voordat Gilles weg is. In het 2e hoofdstuk wordt er beschreven wat er allemaal gebeurd nadat Gilles weg is, hoe de mensen reageren bijvoorbeeld. En in het 3e hoofdstuk ga je de jaloersheid merken tussen de zussen, Ange kan niet goed meer in de keuken werken omdat ze in haar pols heeft gesneden en hierdoor moet Irthe ineens heel veel doen en dat vind ze moeilijk. In dit hoofdstuk kom je ook weer wat tegen van Gilles. Motieven: Eten en gegeten worden, de een ze dood is de ander ze brood
Jaloezie
De dood, er gaan verschillende mensen dood
Water, de overstroming
Vuur, de brand in de schuur en bij de dorpsmensen
Warmte, de hittegolf
De dorpsbewoners, ze komen vaak langs
Liefde, de voor Gilles
de aap van Dixie, die komt heel vaak voor als het over Dixie gaat. Thema: Trouw, de ontrouw van de mannen in hun leven en de trouw die de zussen voor elkaar hebben. Relatieproblemen, de problemen in de relatie tussen Gilles en de zussen maar ook de zussen tegenover elkaar. Titelverklaring: 'Het Hemelse Gerecht' is allereerst de naam van het restaurant. Een goed gekozen naam, want de gerechten die er worden geserveerd zijn van hoge kwaliteit. Ten tweede komen deze woorden letterlijk in het boek voor als het onweer losbarst. Irthe ziet het onweer als een 'hemels gerecht', de gerechtigheid Gods. De dorpelingen ten slotte, zien het onheil dat hen overvalt ook als een 'hemels gerecht' en uiteindelijk zien zij zichzelf als vertegenwoordigers van de hemelse gerechtigheid.
Diepere betekenislaag: Wat er eigenlijk met het verhaal wordt bedoeld is dit, ze willen niet dat de Gilles hun verlaat, ze denken dat ze wel zo zelfstandig zijn maar ze hebben hem eigenlijk heel hard nodig. Hoofdgedachte van het verhaal: De hoofdgedachte van het verhaal is; 2 zussen die samen een restaurant runnen en samen de zelfde man delen, maar deze man wil bij hun weg en dit laten ze niet toe, alles staat op zijn kop. Beargumenteerde eindoordeel: Mijn eindoordeel van het verhaal is dat het eerst wel langdradig was omdat er weinig werd verteld over Gilles en alleen over het restaurant. Het werd spannend toen Dixie kwam want zij vestigde de aandacht meer op de thuissituatie. Hierdoor kwam je dus meer te weten over het reilen en zijlen van Gilles. Soms vond ik het wel verwarrend vanwege alle namen van de timmerman, de bakker, de slager enz. maar dat is ook mijn zwakke punt, namen onthouden. Korte biografie: Renate Dorrestein is geboren in Amsterdam op 25 januari 1954. ze heeft ook nog een oudere zus, een zusje en een broertje. Haar ouders waren advocaat en onderwijzer en ze is katholiek opgevoed. Op het Keizer Karel College in Amstelveen gaat ze het Gymnasium doen, hier loopt ze vaak met krukken of in een rolstoel om dat ze vaak operaties heeft gehad om kraakbeen te verwijderen. Na het behalen van haar gymnasium diploma besluit ze om te gaan werken. Ze werkt onder andere voor het tijdschrift Panorama en maakt verre reizen hiervoor. In 1977 begint ze samen met Liesbeth Hendrikse een bureau dat in opdracht journalistieke produkties verzorgt. Twee jaar later vestigt ze zich als zelfstandig tekstschrijfster en in 1981 is ze korte tijd hoofdredacteur van het tijdschrift 'Mensen van Nu'. In datzelfde jaar vindt een dramatische gebeurtenis plaats: haar jongere zusje maakt op 20-jarige leeftijd een eind aan haar leven omdat ze boulumia had. Ze schrijft ze columns voor 'Viva', 'De Tijd' en 'Bzzlletin'. In 1985 richt ze samen met onder anderen Elly de Waard en Anja Meulenbelt de Anna Bijns Stichting op die sinds 1986 de Anna Bijns-prijs toekent, bestemd voor een auteur die 'de vrouwelijke stem in de letteren' opvallend en aansprekend doet klinken. Na terugkeer van de universiteit van Michigan besluit ze zich geheel aan het schrijven te gaan wijden. Latere jaren worden sterk bepaald door haar ziekte ME (myalgische encephalomyelitis), ook vaak aangeduid als chronisch vermoeidheidssyndroom. In 1991, na anderhalf jaar stilzwijgen over de ziekte, spreekt ze over haar leven als ME-patiënt in een radioprogramma, waardoor er veel aandacht komt voor de ziekte die vaak niet als zodanig erkend wordt. Tot meer publiciteit rond ME draagt ook het boek bij dat Dorrestein schrijft over haar leven met deze ziekte: 'Heden ik' (1993). Na het verschijnen daarvan richt ze het ME-fonds op dat onderzoek naar de ziekte moet stimuleren. Dorrestein komt de ziekte voor een groot deel te boven en meldt in 2001 in een interview in de Volkskrant weer negentig procent van haar vroegere energie terug te hebben. Autobiografische elementen: Haar zusje heeft zelfmoord gepleegd omdat ze boulimia had. Hier voelt Renate zich erg schuldig over en dit laat ze ook doorschemeren in haar boeken. Door over dood en pijn te schrijven. Maar ik wist niet dat de zelfmoord van haar zusje hier achter zat dus ik heb het niet gemerkt totdat ik het las. Dit vind ik een beetje jammer. Ook merkte ik ook heel erg de doorzettingskracht van de zussen, zij heeft dit ook gehad met haar ziekte ME.
Engagement: Kern van dat engagement zijn Dorresteins 'nooit bedarende woede over het feit dat mannen en vrouwen niet dezelfde soort levens kunnen leiden' en de verontwaardiging over 'het noodlot dat mij indeelde bij nou net dat geslacht waaraan toevallig geen voordelen toevallen'. Dorrestein trekt ten strijde tegen ideeën over vastliggende rolverdelingen tussen mannen en vrouwen en de systematische ontkenning van de manier waarop vrouwen de werkelijkheid ervaren. In haar columns (verzameld in 'Korte metten') en artikelen zet ze haar standpunten uiteen en pakt ze alle feministische thema's aan, in haar romans kiest ze voor vlot leesbare, spannende en fantasierijke verhalen vol bizarre gebeurtenissen waarbij de scheidslijn tussen verbeelding en werkelijkheid moeilijk te trekken is. Mannen delven ook vaak het onderspit in haar romans, ze worden vaak kleurloos omschreven. Recensie 1: Schrijver; Dorrestein, Renate
Titel; Hemelse Gerecht, Het
Jaar van uitgave; 1991
Bron; De Standaard
Publicatiedatum; 14-09-1991
Recensent; Karel Osstyn
Recensietitel; Onderdruk van emoties
Renate Dorrestein, bekend als columniste en feministe, toont in haar romans de donkere lagen van het bewustzijn. Boeken als Buitenstaanders of Noorderzon vielen op door een bizarre plot en door onevenwichtige personages, die door de auteur met een stalen greep richting gegeven werden. Dorrestein schrijft een snelle, vlotte taal die het onderwerp als een trein tussen klippen en afgronden stuurt. Haar nieuwe boek Het hemelse gerecht is niet anders daarin, maar het is wel toegankelijker, herkenbaarder. De dorpsgemeenschap die Dorrestein beschrijft valt te situeren. Het restaurant waar het in het boek om draait en dat geleid wordt door twee zusters, eveneens. Het boek zit nog vol met verrassende wendingen, maar Dorresteins doel is duidelijker dan ooit: tonen hoe onvoorspelbaar mensen zijn, hoe plotseling uit het niets konflikten opduiken, hoe ondoorgrondelijk de drift is, hoe onontkoombaar het lot. Irthe en Ange (Dorrestein vindt altijd van die onwezenlijke namen uit) hebben sinds vijftien jaar hun restaurant Het hemelse gerecht naar de top doen klimmen. Het ligt buiten de randstad in een waterrijk gebied, even buiten een dorp en achter een dijk. Ze hebben een vast publiek, en ze hebben ook een enorme routine ontwikkeld om dag in dag uit klaar te staan met een perfekte tafel voor de gasten. Sinds vijf jaar hebben ze er een hulp bij genomen, maar Gilles is meer dan dat: hij is ook de inofficiële minnaar van de beide zussen. Niemand in het dorp heeft enig vermoeden en dat is goed. Met de ongeduldige en opvliegende Ange in de keuken als een onweerstaanbare chef en de diplomatische, maar zakelijk-koele Irthe in de gelagzaal draait het restaurant prima. Ze voelen de steun van een man in de rug. Ze zijn gelukkig met zijn drieën. Als Gilles aankondigt dat hij het niet meer ziet zitten en eraan denkt weg te gaan, reageren de zussen prompt. Dat ze hun gevoelens verborgen houden, betekent niet dat ze er geen hebben. Ze sluiten Gilles op op zolder en laten het hele dorp denken dat hij met vakantie is. Dorrestein laat die krankzinnige waarheid stilletjes doorsijpelen; je merkt alleen aan de kribbige sfeer in het restaurant dat er iets mis is. Maar als er na een erg natte winter ineens een hittegolf komt, slaan de emoties door. Ook in het dorp, waar een paar kinderen erg ziek worden en er eentje zelfs sterft. En Ange die de leveranciers uit het dorp allemaal buitenkaffert, maakt hen er niet geliefder op. Bovendien is Gilles' dochtertje uit zijn vorige huwelijk komen aanwaaien. De achtjarige Dixie ontdekt natuurlijk tot haar grote schrik een man op zolder, maar in de verwarring die intussen kompleet is, ziet ze het verband niet. In een grandioze apoteose, waarin een ontstellend onweer losbarst boven het uitgedroogde land en een schuurtje in de tuin van het restaurant door de bliksem getroffen wordt, breekt de hel los. Tussen Irthe en Ange is alle verstandhouding zoek. De ene denkt van de ander dat ze loslippig geweest is en hun geheim verraden heeft. Ze zijn te stuurs om in te zien dat de kleine Dixie op eigen houtje haar ontdekking gedaan heeft. Ze verliezen hun ooit zo sterke verbond, om als een blok weerstand te bieden tegen de dorpsgemeenschap. Als die met fakkels naar het restaurant - dat inmiddels zelfs een Michelin-ster gekregen had - op komt stappen om de hele zaak in brand te steken, vinden de zussen en Gilles' kind elkaar terug - noodgedwongen, op de vlucht. Renate Dorrestein sluit het boek af met het vooruitzicht dat Gilles in de brandstichting omkomt. Dat hoeft niet meteen te betekenen dat ze daarmee de man voorgoed buiten spel zet en van de hand wijst. Natuurlijk voelen de twee zussen zich aardig in de steek gelaten door Gilles en koelen ze daarom hun wraak op hem. Dorrestein schildert ze echter als twee feeksen, bij wie van al hun goeie en slechte kanten alleen nog de slechte doorwegen. Vandaar hun extreme handelingen, hun woede en hun wanhoop. Eigenlijk toont ze Gilles als een vrijer wezen en misschien maakt dat hen net zo gefrustreerd. Toch hebben ze zelf mogen kiezen. Ze hebben gekozen voor hun ambitie en daar moet alles voor wijken. Op het einde verliezen ze alles weer, behalve het kind, dat al die tijd een blok aan hun been was. Dorrestein laat de feiten gewoon voor zichzelf spreken. Welke konklusie je ook trekt, ze blijft achter haar personages staan - of die nu helemaal doorgeslagen zijn of niet. Want de gemeenschap buiten hun kleine, asociale verbond gaat ook niet vrijuit. Met de afgunst en de debiliteit van de dorpsbewoners beeldt Dorrestein niet alleen een stuk Nederland uit, maar de hele wereld. Ze laat zich meevoeren door haar cynisme, alsof het schrijven haar meezuigt naar een onvermoede diepte van emoties, waar geleidelijk aan overdruk ontstaat. Hoe dan ook, Renate Dorrestein portretteert een weinig verkwikkend beeld van de mens, net zo goed van de vrouw als van de man. Het ziekelijke van haar personages maakt ze tot slachtoffers, allemaal en soms ook een beetje tot karikaturen. Het is maar dat Dorrestein er zo'n sterke thriller van heeft weten te maken, want Het hemelse gerecht smaakt verder heel bitter en wrang. Recensie 2: Schrijver; Dorrestein, Renate

Titel; Hemelse Gerecht, Het
Jaar van Uitgave; 1991
Bron; Haarlems Dagblad
Publicatiedatum; 31-01-1991
Recensent; Bert Kuipers
Recensietitel; Renate Dorrestein verdient een ster voor Het hemelse gerecht, voor alle trouwloze mannen of Dorresteins patent op het bizarre. "Misschien is het in algemene zin wel een goed idee om mannen bij elkaar achter gesloten deuren te houden, dan kunnen ze samen alle dingen doen die mannen graag doen, en dan bestaat er verder ook geen risico dat ze je teleurstellen of te veel van je willen; het is altijd het een of het ander, er is met hem voortdurend wat en zelden iets goeds". Opnieuw een onvervalste uitspraak van Renate Dorrestein die er zo langzamerhand een patent op lijkt te hebben, net als op het bizarre dat zo kenmerkend is voor haar op sprookjes of parabels lijkende verhalen en romans. Aan de typering 'parabel' geef ik hier trouwens de voorkeur, daar de gebeurtenissen in Dorresteins verhalen - hoe wonderlijk en gruwelijk ook - een gelijkenis hebben met die uit een andere wereld. Een wereld overigens, waar ze liever niet over schrijft, niet alleen omdat die (lees: de realiteit van de heterosexueel) haar zo tegenstaat, maar eenvoudig ook omdat het een werkelijkheid is die gefabriceerd is en overheerst wordt door mannen. Het hierboven vermelde citaat, dat stamt uit Dorresteins nieuwste boek Het hemelse gerecht, is dan ook niet zo maar een frase uit de feministische 'agitprop'. De woorden hebben geldigheid, zeker als ze uitgesproken worden door vrouwen die bestaan in de context van haar verhalen en romans. In Het hemelse gerecht hebben ze bovendien nog een bijzonder navrante implicatie. Wie er desondanks moeite mee heeft, of sterker nog: erover valt, werpt voor zichzelf een barricade van verongelijktheid op, waarachter het goed schuilen is. Maar tevens vormt die ook een hindernis die onbekommerd lezen van Dorresteins boeken behoorlijk in de weg kan staan. Het zijn vooral de mannelijke lezers die moeite met haar werk hebben, want zij kunnen zich met geen enkel mannelijk personage identificeren. Als er al eentje opduikt, is hij volkomen kleurloos, speelt hij een ondergeschikte rol in het verhaal en is hij niet zelden de speelbal van grillige vrouwen. In het hemelse gerecht is het de sullige Gilles, de man van Ange ("Ange tange toverheks") en Irthe. De zusters drijven een restaurant waarin Ange kookt en Irthe het zakelijke gedeelte voor haar rekening neemt. Als Gilles een einde aan de relatie wil maken, sluiten de vrouwen hem op in een zolderkamertje, want hij komt de zusters immers van pas, niet alleen in de liefde, maar ook bij de exploitatie van het restaurant. "Eerste regel (van het spel): zie dat je je man behoudt! Zonder man ben je niemand", zo heet het aan het eind van de roman. Gilles pleegt verzet, maar dat wordt met raffinement in de kiem gesmoord. De vrouwen zetten hem op water en brood, voordat hij in hongerstaking kan gaan. Ze hebben al eens eerder met zo'n bijltje gehakt, getuige de duistere verwijzingen naar de vader die ze ooit dood onder aan de trap hebben gevonden. Toen heeft het noodlot hun plan ook uitgevoerd. Gilles was er bovendien voor gewaarschuwd: "Denk aan wat de Chinezen adviseren: Wie in leven wil blijven houde ook de kok te vriend." De afloop van deze intrige die zich natuurlijk vertakt in andere verwikkelingen, laat ik hier onvermeld. Dorresteins verhalen kun je beter niet na vertellen. "Eten of gegeten worden", dat is het devies van Het hemelse gerecht. Het lijkt opnieuw een verwijzing naar een autobiografisch gegeven dat misschien wel een van de belangrijkste motieven voor Dorresteins schrijverschap is. De verhalen die ze vertelt zijn, zoals ze ooit eens verklaarde, eigenlijk afkomstig van haar zus die ook schrijfster had willen worden, maar die aan boulimia leed en zelfmoord pleegde. Net als in haar andere werk (Het perpetuum mobile van de liefde, bijvoorbeeld) speelt dit zusje indirect ook een belangrijke rol in Het hemelse gerecht. Dorrestein wreekt haar dood in de fictie die ze schrijft en dat doet ze zo overtuigend, dat ik mij goed voor kan stellen waarom ze zo vaak te keer gaat over de wereld die de hare niet is, al zint mij dat af en toe weinig. Ik sluit me echter niet aan bij de critici die haar boeken veroordelen omdat er toevallig een paar boude uitspraken in staan. Ongezouten beweringen zijn net als de gotieke en sprookjesachtige onderdelen van Dorresteins stiel. Wat ze in Het hemelse gerecht allemaal bij elkaar roert, stampt, pureert en pocheert, komt uit de 'fijne keuken' en verdient wat mij betreft een ster.