Zwarte engel door Joost Heyink

► Zakelijke gegevens Titel: Zwarte Engel
Schrijver: Joost Heyink
Omslagillustrator: Getty Images, Inc. Uitgever: Van Holkema & Warendorf
Eerste druk: 2004
Gelezen druk: 2004
Aantal hoofdstukken: Proloog + 16 hoofdstukken
Aantal bladzijden: 159 pagina’s ► Onderwerp of thema Het boek is een detective. De thema’s zijn: thriller, moord, liefde. ► Verwerkingsopdracht Gebeurtenissen – een samenvatting van de inhoud Tom gaat elke week naar zijn opa (met een dunne witte snor), die op de afdeling Langdurige Opname van het Particulier Ziekenhuis Amalia ligt. Zijn opa is regelmatig in de war, hij ziet Tom vaak aan als Henk, Toms vader. Op een dag verteld zijn opa dat er mensen worden vermoord in het ziekenhuis; er is een complot. Tom weet nu zeker dat zijn opa de draad kwijt is en gaat naar huis. Tom kon aan zijn spreekbeurt beginnen, zijn schaakvriend uit Zuid-Afrika uitdagen voor een potje of met zijn eerste zin beginnen van een boek wat hij wil gaan schrijven. Het werd het laatste, maar zijn gedachten dwaalden steeds weer af naar het verhaal van zijn opa. Hij besloot om het verhaal aan zijn ouders te vertellen, maar die zeiden dat opa gewoon in de war is. Het volgende weekend gaat Tom weer naar zijn opa. Hij ontmoet Floor, die soms achter de balie werkt, ze raken bevriend en worden verliefd op elkaar. Toms opa begint weer over het complot. Hij vertelt dat één overledene, meneer Solokov, had aangekondigd dat hij binnenkort dood zal gaan. De verpleegsters beweren dat er geen complot is en dat de patiënten in de war zijn. Toms opa zegt dat er patronen zijn in het complot: de overleden patiënten zijn ’s avonds kerngezond en overlijden dan ’s nachts, in hun slaap, zijn altijd weduwe en hebben weinig of geen familie meer. Ook begint zijn opa steeds vaker over het complot en ook andere patiënten hebben het er over. Tom besluit om het bizarre verhaal aan Floor te vertellen en ze besluiten samen op onderzoek uit te gaan. Floor kan namelijk in de computer in het ziekenhuis gegevens van overleden patiënten achterhalen. Ze komt erachter dat er de laatste tijd veel meer mensen overlijden, in hun slaap. Floor en Tom besluiten om hun verhaal te vertellen aan de afdelingsdirectie, die hun niet gelooft en beweert dat mensen die op deze afdeling oud zijn en nou eenmaal eerder dood gaan. Floor en Tom laten het hier niet bij. Ze gaan verder op onderzoek uit. Ze komen er achter dat bijna elke keer als er mensen overlijden, zuster Marie Donkersloot nachtdienst heeft. Ze vinden dit alles erg raar en besluiten om een keer als zuster Marie dienst heeft, in het ziekenhuis te blijven om haar te bespioneren. Op een nacht vindt Floor een lijstje in de broekzak van Marie: er staan namen op van patiënten. De opa van Tom, meneer Duvalier, staat er ook op! Hier schrikt Tom erg van. Na een tijdje komen ze er na verder onderzoek achter dat Marie de mensen van dit lijstje wil vermoorden. Ze komen er ook achter dat iedereen van dit lijstje al is vermoord, behalve Toms opa. Tom en Floor besluiten om de eerstvolgende nacht wanneer Marie weer nachtdienst heeft, de wacht te houden bij de toiletten tegenover de kamer van Toms opa. Die nacht gebeurt er lange tijd niets. Tom en Floor hebben afgesproken dat ze om de beurt twee uur de wacht houden en lawaai gaan maken als ze iets verdachts zien of horen. Floor hoort voetstappen en maakt Tom wakker. Ze zien dat Marie de kamer van Toms opa binnengaat. Ze gaan haar achterna. Als ze de kamer in zijn, zien ze Marie bij het bed van Toms opa staan. Ze heeft een grote injectiespuit in haar hand. Marie schok toen ze Tom en Floor zag, maar zei hun zo rustig mogelijk gedag. Tom merkte allang dat er iets niet klopte aan haar stem. Floor vroeg wat er in die spuit zit, maar Marie gaf geen antwoord. Toen Floor het voor een tweede keer vroeg, zei Marie dat Toms opa de balie had gebeld, omdat hij last van zijn rug had en niet kon slapen. Floor vond dat Marie hem net zo goed een pilletje had kunnen geven. Marie vroeg wat ze eigenlijk kwamen doen en Tom begon over de patronen. Marie ontkende alles en Floor begon over het lijstje en weer over de spuit. Floor wou de politie gaan bellen, maar toen liet Marie de spuit aan Tom zien. Toen hij zag dat er niks opstond, gaf Marie hem een trap en pakte hem vast. Marie dreigde: als Floor de politie zou bellen, zou ze toen prikken met de spuit. Ze gingen de kamer uit. Na een tijdje gingen ze weer naar binnen, Marie hield Tom nog steeds geklemd. Wat ze niet wist, was dat Toms opa alles had gehoord en achter de deur stond met een po. Toen Marie een klap er mee op haar hoofd kreeg was ze een tijdje bewusteloos. Tom en Floor bedankten Toms opa. Ze waren daar zo in verdiept dat ze niet doorhadden dat Marie al weer bij bewustzijn was. Ze dreigde weer met de spuit, die ze vasthad alsof het een pistool was. Tom pakte een kussen en sprong op haar. De naald verdween in de zachte vulling van het kussen en ze begonnen te vechten. Ze zei dat Tom en Floor straf verdienen. Wanneer Marie weer bovenop Tom lag, kreeg ze voor de tweede keer een klap met de po op haar hoofd. Toen was het afgelopen. Marie werd opgepakt door de politie en op de afdeling praat men er nog een tijdje over door. Marie werd de Zwarte Engel genoemd. Het volgende weekend toen Tom van moeheid niet kon slapen, kroop hij achter zijn pc: hij had zijn schaakpartij verloren en begon met zijn boek, Het Wak. Hij had zijn eerste woorden. ‘De schaatser wist waar hij heen ging. Er hingen ijspegels aan zijn dunne witte snor.’
Persoonlijke beleving a. Wat vond je van het boek? Ik vond het een leuk boek, vooral omdat het verhaal gebaseerd is op een waar gebeurde zaak: de zaak Lucia de B., de Haagse verpleegster die patiënten vermoord in het Juliana ziekenhuis. Het boek is wel spannend, maar erg voorspelbaar. Toen ik het las, wist ik gewoon zeker dat het goed zou aflopen. b. Met welke personages kon je het meest meeleven? Dat zijn Tom en Floor, omdat zij ongeveer de zelfde leeftijd als mij hebben. Ook weet je goed wat zij allemaal meemaken in het verhaal, hun gedachten worden ook beschreven, dus kon ik mij daar het meest in meeleven. Ruimte a. Hoe worden de plaatsen beschreven waar het verhaal zich afspeelt? Dat wordt niet echt beschreven: het speelt zich af in een ziekenhuis, bij Tom thuis en in een café. b. Welke weersomstandigheden en gegevens over klimaat of seizoenen zijn van belang? In het boek wordt niets over het klimaat, seizoenen en weersomstandigheden vermeld. Maar als het bijvoorbeeld regent in een verhaal, is de hoofdpersoon vaak verdrietig. Zoiets wordt niet in het boek vermeld. c. Is het doel van de beschrijving spanning op te wekken of iets over het karakter van de personages duidelijk te maken? – Tijd a. Waar begint het verhaal; hoe loopt het verhaal af? Het begint met een proloog over Marie Donkersloot, die in haar dagboek schrijft. Het eerste hoofdstuk begint in het ziekenhuis: Tom is op bezoek bij zijn opa. Het loopt goed af, Marie is opgepakt en Tom heeft de eerste twee zinnen van zijn boek. b. Is het verhaal chronologisch verteld? Ja. c. Komen er flashbacks voor? Nee. d. Is er sprake van tijdsvertraging? Nee. e. Is er sprake van tijdsverdichting? Ja, de belangrijkste gebeurtenissen worden uitgebreid verteld, zoals de nacht wanneer Tom en Floor Marie betrappen op de poging tot moord van Toms opa. f. Is er sprake van tijdsprongen? Ja, het speelt zich vaak alleen in de weekenden af, de doordeweekse dagen worden vaak niet beschreven. g. Is het doel van de tijd spanning op te wekken of iets over de personages duidelijk te maken? Het doel is spanning op wekken wanneer er een tijdsverdichting is. Dan wil je namelijk graag weten hoe het verder gaat, maar voordat je dat te weten krijgt moet je nog een stuk lezen, wat de spanning op wekt. Perspectief a. Is het een ik-perspectief? Nee. b. Is het een hij/zij-perspectief? Ja. c. Is het een meervoudig ik-perspectief? Nee. d. Is het een wisselend perspectief? Ja. e. Is het doel van het perspectief spanning op te wekken? Ja, alleen wanneer er een scène is dat Marie in haar dagboek schrijft, gaat het steeds over ‘de vrouw’. Je weet dan niet welke vrouw dat is en dat maakt het juist spannend, omdat je wel graag wilt weten welke verpleegster haar patiënten vermoord. Verteller a. Is het een ik-verteller? Nee. b. Vertelt de ik-persoon wat er op dat moment gebeurt of vertelt hij dat achteraf? – c. Is het een alwetende ik-verteller? – d. Is het een onzichtbare of verborgen verteller? Ja.
Personages a. Hoe is het uiterlijk van de belangrijkste personages: houding, kleding, gedrag, manier van praten? Marie Donkersloot: ze heeft kort, donker haar. Ze is erg onzeker over haar uiterlijk. Haar gedrag is opvallend: overdag doet ze erg sociaal en aardig, maar ’s nachts is ze moordlustig. Haar manier van praten is normaal, behalve tijdens de scène dat Tom en Floor haar betrappen in de kamer van Toms opa, haar stem sloeg toen op hol. Tom Duvalier: hij ziet er normaal uit, heeft donkere krullen en is lang. Hij is erg hulpvaardig, want hij bezoekt zijn opa elk weekend en doet dan veel voor hem. Hij praat ook normaal, maar wanneer hij bang is kan hij opeens niks meer zeggen, het is dan alsof zijn mond met lijm dicht zit. Floor van Heek: ze is klein, normaal gekleed en heeft rood/bruin halflang haar. Ze is erg zelfverzekerd: zij neemt vaak het initiatief. Ze durft ook veel: ze zocht in computerbestanden waar ze niet in mocht komen. Haar manier van praten is normaal, haar stem slaat niet over als ze bang is. Meneer Duvalier: hij heeft een dunne witte snor, hij ziet er normaal uit. Hij wordt snel moe, net als de meeste oude mensen. Hij is vaak in de war, maar soms verteld hij de waarheid: Tom kan dat makkelijk aanvoelen. b. Hoe is het innerlijk van de belangrijkste personages: gedachten, gevoelens, wensen, dromen? Marie Donkersloot: ze is moordlustig: ze wil de patiënten een handje helpen door ze te vermoorden. Tom Duvalier: hij is best gevoelig, hij gaat graag op onderzoek uit, is slim en droomt ervan om een boek te schrijven. Floor van Heek: ze wou Tom graag helpen, ze is best gevoelig, omdat ze het heel erg zou vinden als er wat met de opa van Tom zou gebeuren. Meneer Duvalier: hij is soms in de war, maar zijn gedachten waren wel erg vaak bij het complot en hij wenste ook dat het goed zou komen. Thema a. Wat is het onderwerp of het probleem van het verhaal? Er worden mensen vermoord in een ziekenhuis (complot) en men denkt dat de patiënten in de war zijn door dit verhaal. b. Wat zijn de gevolgen van het probleem? Tom en Floor gaan op onderzoek uit en de verplegers/verpleegsters/afdelingsdirectie gelooft hun niet, maar ze blijven volhouden dat het complot werkelijkheid is. c. Wat is het thema? Thriller, moord, detective, liefde.