Art. 285b door Christiaan Weijts

Gebruikte editie Eerste druk: 18 mei 2006
Gebruikte druk: 1e
Aantal bladzijden: 321
Uitgever: Arbeiderspers, Amsterdam Gegevens voorkant Op de voorkant zijn blote vrouwenbenen met gelakte teennagels afgebeeld. Genre “Art. 285 b”is een psychologische roman over de liefde voor vrouw, het verlangen naar romantiek, het wezen van de kunst etc. De flaptekst Sebastiaan is pianoleraar en achtergrondpianist in een restaurant. Wanneer Victoria Fabers, studente aan een dansopleiding, hem aanklaagt wegens stalking, gooit dat zijn leven overhoop. Hij ziet zich genoodzaakt een reconstructie te maken van de jaren waarin hij in de ban raakte van deze muze, die in haar vrije tijd bijverdient in een stripteaseclub, en van het dubbelleven dat hij leidde. Hij had zich immers in diezelfde tijd ontfermd over zijn Italiaanse leerlinge Rosetta, met wie hij zich op de sonates van Domenico Scarlatti stortte. Aan de vooravond van zijn proces speelt Sebastiaan in Rome, waar hem veel duidelijk wordt over de relatie tussen kunst en liefde. Maar is hij in staat zichzelf vrij te pleiten? Art. 285b is een virtuoze tragikomedie over onschuld en ervaring, dubbellevens, pianomuziek en pornografie, hoop en heimwee, misdaad en misverstand. Motto en opdracht Er is geen opdracht. Het motto staat aan het einde van de roman.
at bene si quareras. Fortunae crimen in illo. non scelus invenies; quod enim scelus error habebat? Wie vraagt naar schuld, zal deze moeten vinden in het noodlot, niet in zijn dwaling. Heet het dwaling als een man verdwaalt? Het is een citaat uit “Metamorphosen “ van Ovidius. Het motto is van toepassing op de hoofdfiguur. Zijn noodlot werd bepaald door toevallige ontmoetingen met Victoria: ze speelt met hem als een marionet. Hij is bezeten van haar en wordt bezeten door haar. Ze heeft hem in zijn macht en klaagt hem tenslotte aan wegens stalking. Het is een goed idee om het motto aan het einde van de roman te plaatsen. De lezer krijgt zo de gelegenheid om over het einde na te denken. Eigenlijk heeft de roman ook ene open einde, omdat het niet bekend is hoe de relaties tussen de personages aflopen. Geschikt voor …… eindexamenkandidaten van het vwo en studenten. Voor het vmbo is de roman te moeilijk, niet alleen qua structuur, maar bovendien wordt de inhoud van de gebeurtenissen voor deze categorie leerlingen te ingewikkeld verteld. Een belezen lezer van een vwo-opleiding zal de roman wellicht kunnen waarderen. De stijl is fraai, met een onderkoelde vorm van humor, de inhoud over een wegens stalking aangeklaagde man, die er een dubbelleven op na houdt best aantrekkelijk. Voor een debuutroman is “Art. 285b” een knap geconstrueerde roman die echter in mijn ogen niet te gemakkelijk wegleest. Het is ook zeker geen pageturner en een lezer moet daarnaast nog wel een zekere kennis van pianomuziek (in het bijzonder Liszt en Scarlatti) hebben. De roman gaat over een dubbelleven met vrij veel seks en pornografische elementen. Weijts legt ook de relatie met de wereld van de muziek, vooral de sonatines van Scarlatti, omdat hij erachter gekomen is dat de muziek van Scarlatti een afspiegeling van zijn leven vormt. De waardering op de literatuurlijst van www.scholieren.com wordt gesteld op 3 punten, wat voor een debuutroman veelzeggend is. Structuur en verhaalopbouw De roman bestaat uit twee delen. De delen zijn gerelateerd aan en afgeleid van het artikel 285b dat uit 2 leden bestaat. De twee delen zijn weer onverdeeld in getitelde hoofdstukken; meestal zijn het korte titels als “Het verhoor, het nummer van een sonate van Scarlatti, Buongiorno 1, Welkomstkorting, 6 april , 11 september “ etc. Lid 1 wordt verdeeld in 17 hoofdstukken en Lid 2 in 13. In de twee delen wordt het verleden van de afgelopen twee jaren verteld met af en toe een hoofdstuk in de tegenwoordige tijd (2002) wanneer de ik-verteller in het kader van de tegen hem ingediende aanklacht een stapje verder in dat proces zet. In feite heeft de roman dus de structuur van een “voorlichtingsrapport.” Art. 285b is een knap geconstrueerde eigentijdse roman met aanklachten, brieven, sms-jes, een verdediging in de vorm van een voorlichtingsrapport van de reclasseringsdienst. Vreemd is wel dat in het tweede deel hoofdstuk 7 ontbreekt. Na hoofdstuk 6 is er ineens hoofdstuk 8. Voor de structuur moet ook nog worden vermeld dat Weijts drie gecursiveerde stukjes tekst over de oefeningen voor klavecimbel van Scarlatti plaatst. De roman heeft een opening in handeling: je wordt als lezer midden in de gebeurtenissen geplaatst (de aanklacht tegen Sebastiaan) en daarna wordt de voorgeschiedenis in de vorm van een voorlichtingsrapport beschreven. De roman heeft m.i. een open einde. Christiaan Weijts stond zelf in november 2004 terecht wegens stalking toen een ex-vriendin van hem een aanklacht tegen hem had ingediend. Er is dus wel een link met de werkelijkheid, maar er is geen sprake van een autobiografie. Perspectief In het eerste hoofdstuk van Lid I wordt verteld in de ikvorm, Sebastiaan Steijn is daar de verteller. Hij krijgt een verzoek om op het politiebureau te komen wegens een tegen hem ingediende aanklacht. In hoofdstuk 2 is de ikvorm verlaten en wordt de hoofdfiguur steeds aangeduid als “de verdachte”. Het lijkt daarmee de stijl van het onderzoeksrapport voor de officier van justitie te hebben. Er wordt dan verder in de hijvorm verteld, maar het perspectief ligt nog wel bij Sebastiaan. De “edelachtbare”wordt ook een aantal keer rechtstreeks aangesproken. Deze hoofdstukken spelen in het verleden (vanaf het moment dat de hoofdfiguur zijn vriendin Victoria ontmoet) De hoofdstukken in de ikvorm spelen in 2002, wanneer Victoria de aanklacht wegens stalking tegen hem heeft ingediend. Het laatste hoofdstuk is weer in de ikvorm: de uitspraak bij de politierechter. De zaak is rond, zegt de officier van justitie. Het boek is bovendien ook af.
Titelverklaring Artikel 285b is het artikel in het Wetboek van Strafrecht dat over “stalking”gaat. De hoofdfiguur wordt daarvan door een ex-vriendin beschuldigd. Het artikel luidt: Lid 1: Hij die wederrechtelijk stelselmatig opzettelijk inbreuk maakt op eens anders persoonlijke levenssfeer met het oogmerk die ander te dwingen iets te doen, niet te doen of te dulden dan wel vrees aan te jagen wordt, als schuldig aan belaging, gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren of een geldboete van de vierde categorie. Lid 2 Vervolging vindt niet plaats dan op klacht van hem tegen wie het misdrijf is begaan. Tijd en decor Door middel van de data op de dagvaarding is het goed vast te stellen wanneer de roman zich afspeelt. In het eerste hoofdstuk krijgt hij namelijk een uitnodiging om langs te komen op het politiebureau. Dat is eind april 2002. Dan heeft hij een verhouding van twee jaar achter de rug met Victoria. Dat verhaal begint in hoofdstuk 2 van Lid 1. Lid 2 eindigt met de uitspraak van de politierechter: op 11 oktober 2002. De totale vertelde tijd loopt dus van begin 2000 tot oktober 2002. De verteltijd is 321 bladzijden, wat toch menig leesuurtje betekent. Bovendien lukte het me niet om de roman achter elkaar uit te lezen. Het decor speelt enerzijds in Amsterdam, waar Sebastiaan in de hoerenbuurt voor de eerste keer Victoria als danseres van een peepshow ontmoet. Hij woont zelf in de academiestad Leiden, waar hij o.a. zijn andere geliefde Rosetta pianoles geeft. Ook vertrekt hij naar Italië, wanneer Rosetta daar op vakantie verblijft. Het laatste deel van de roman speelt in Rome, wanneer Sebastiaan zich voorbereidt op de rechtszaak. Amsterdam (de stad van de seks) en Italië (het land van de liefde, de Klassieke oudheid en de componist Scarlatti) zijn natuurlijk ook symbolische ruimtes. Het allerlaatste hoofdstuk beschrijft de afhandeling van de rechtszaak wegens stalking en speelt daarom in Amsterdam. Ook wat het decor betreft, is de cyclus rond. Thematiek De roman heeft enkele thema’s. In de eerste plaats kan het thema gevonden worden door te kijken naar de titel. Art. 285b heeft te maken met stalking. Het is een actueel artikel dat in de wetgeving sterker wordt nageleefd sinds de bedreiging aan politieke personen ( Pim Fortuyn, Theo van Gogh, Ayaan Hirsi Ali). In de roman wordt echter aangegeven dat er ook een zekere willekeur van het artikel kan uitgaan. De ex-vriendin van Sebastiaan Steijn klaagt hem aan omdat ze een aantal sms-jes en telefoontjes van hem krijgt, nadat ze hem min of meer afgedankt heeft. Haar eigen gedrag met vrienden en vreemde mannen wat betreft seksualiteit is echter bizar te noemen en het is dan nogal vreemd dat ze Sebastiaan aanklaagt wegens stalking. Gezien het autobiografische element erachter (Weijts werd zelf aangeklaagd wegens stalking door een ex-vriendin) zou het wel eens een literaire wraakneming kunnen. Een tweede thema is dat van de dubbelliefde. Steijn houdt er een dubbelleven en dubbelliefde op na. Hij heeft een relatie met een vrouw en een meisje tegelijkertijd. Op het meisje Rosetta is hij verliefd: hij speelt met haar de sonatines van Scarlatti en hoewel ze eigenlijk seksueel minderjarig is, heeft hij op een vrij natuurlijke manier seks met haar. Eigenlijk is het strafbaar. Hij ziet een mogelijkheid om ooit met haar in een romantische omgeving te wonen. Maar zij leeft in twee culturen (de Nederlandse en de Italiaanse) en kan daardoor toch niet echt ergens aarden. Toch reist hij haar na naar Italië: ze hebben een prachtig minnaarsweekend tijdens de jaarwisseling in Parijs. En toch laat ze hem aan het einde van Deel I min of meer los: ze is in Amsterdam komen wonen en gaat het studentenleven in. Hij zit met Rosetta intellectueel gezien wel op één lijn. Maar in die relatie zit steeds de stoorzender Victoria ( let op de namen in deze roman) tot wie hij zich seksueel zeer aangetrokken voelt. Hij heeft haar als Diana (godin van de jacht) zien optreden in ene peepshow en ontmoet haar daarna weer bij toeval. Juist Victoria die er een losse seksuele moraal op na houdt (veel met mannen omgaat, aan seks en cocaïne verslaafd is) wil maar geen seks met hem. Wanneer je van elkaar houdt, is dat niet noodzakelijk. Maar Sebastiaan blijft daarna verlangen. Het zou hen uit elkaar kunnen drijven en dan belooft Victoria dat hij haar ene keertje mag neuken als het dan toch moet. Dat gebeurt maar daarna lijkt het ook meteen over te zijn. Blijkbaar gaan seks en liefde niet samen. Verder heeft hij weinig intellectueels gemeen met Victoria: haar leven wordt gekenmerkt door een platvloerse attitude: stewardess, fotomodel, danseres in een peepshow. Wanneer hij haar door heeft (hij merkt dat ze gelogen heeft ten aanzien van een wilde, anale verkrachting) schuift ze hem aan de kant. Ze gedraagt zich in deze 21e eeuw als een moderne vrouw die de traditionele rol van de man heeft overgenomen. “Ze is een feministische tsunami” Sebastiaan Steijn overdenkt in de roman het volgende: Wat je ook van het derde millennium mocht denken, één ding was zeker: het zou het millennium zijn van de vrouw.' Vrouwen en meisjes hebben mannen nergens meer voor nodig en voor het eerst worden ze - althans in de beschaafde wereld - ook nog eens bevoordeeld door de wet ?Als je de lange evolutie van de vrouw overzag, vanaf de rib tot aan de Opzij-cover, dan was het feitelijk pas gisteren dat zij zich had bevrijd uit de tirannie van de mannelijke dominantie.' Steijn

is daarvan een slachtoffer. Zo zit hij gevangen tussen de liefde voor twee vrouwen die bovendien heel jaloers zijn op elkaar, waardoor er een driehoeksverhouding ontstaat. Rosetta is jaloers op het vriendin-zijn van Victoria, terwijl ze weet dat Victoria en Steijn geen seks met elkaar hebben. Victoria kan het niet uitstaan dat Sebastiaan een Lolotaliefde koestert voor Rosetta en dat ze wel seks hebben. Zelf weigert ze seks met Sebastiaan te hebben. Het is allemaal erg ingewikkeld geworden voor Steijn en aan het einde van het liedje heeft hij beide vrouwen verloren. Gelukkig is er dan zijn derde grote liefde: die voor de muziek. Als pianoleraar en pianist in en restaurant kan hij zijn hogere gevoelens op die manier ruimte geven. Hij is zeer geïnteresseerd in het leven van Scarlatti, een Italiaanse componist uit de 17e eeuw van wie hij beweert dat hij zijn sonatines schreef uit een soort pedofiele liefde voor een minderjarig meisje. (vgl. de relatie tussen Rosetta en Sebastiaan) Wanneer hij seksuele fantasieën tijdens zijn pianospel heeft, speelt hij een combinatie van twee componisten: Liszt en Scarlatti, wat vreemd klinkt en tegelijkertijd aantrekkelijk is. Er wordt zelfs een Cd gemaakt van Steijns composities. Zijn relatie tot de muziek is daarmee een afspiegeling van zijn relaties tot vrouwen. Er is een nieuw tijdperk aangebroken: op liefdesgebied de verandert positie van de vrouw die het initiatief van de man heeft overgenomen. Het derde millennium betekent ook een ommekeer voor de muziek. Aan het einde van de roman beseft Sebastiaan dat slechts dit aspect hem eigenlijk rest. In een soort afscheidsbrief schrijft hij aan Victoria dat dit gevoel (op te moeten treden op een podium) het enige is dat ze samen delen. Die gedachte had Sebastiaan trouwens al eerder uitgesproken: “>“Hij had het al gemerkt: zodra hij volledig met Rosetta samen wilde zijn, lonkte de snelle wereld en de polygamie en eenmaal daar aangekomen, stelde de verpletterende leegte, het gebrek aan romantiek en de vijandige gevoelloosheid hem een tikkeltje teleur. Hij moest kiezen, als hij tenminste nog te kiezen had. Bovendien concurreerden de meisje smet een derde partij waar hij absoluut trouw aan moest blijven: de perioden van kloosterachtige afzondering die noodzakelijk waren voor zijn muziekstudie. Rosetta, Victoria en zijn fabrieks-Rösler vormden een driehoek en misschien dacht hij op sommige momenten was de fabrieks-Rösler wel de voornaamste van de drie.” (blz. 203) [ Rösler is de naam van een pianomerk] De drie thema’s combinerend zou er een alles overkoepelend themagenoemd kunnen worden: de zin van het bestaan. Veel voorkomende motieven in de roman zijn nog: - het Lolitamotief (oudere man met jong meisje: Sebastiaan en Rosetta, Scarlatti en de dochter van de Portugese koning) - seksualiteit: Sebastiaan bezoekt de peepshows van Diana (Victoria) ; er is een passage waarin hij een Amsterdamse hoer bezoekt en Victoria toekijkt; hij heeft wel seks met Rosetta - pornografie : Sebastiaan bezoekt pornosites op het Internet om aan zijn eigen seksuele behoeften te kunnen voldoen - verslaving (Victoria is verslaafd aan drugs en seks) - de wetgeving in Nederland ( de positie van politie, justitie en reclasseringsdienst ) De stijl van Weijts Weijts schrijft helder proza met een cynische ondertoon. Vooral in zijn uitweidingen over de Nederlandse samenleving is zijn stijl als columnist herkenbaar. Hij hanteert o.a. een humorvolle beeldspraak. Enkele voorbeelden daarvan zijn: - blz. 284: De vlucht was een verschrikking. Het vliegtuig worstelde zich van de ene epileptische aanval naar de andere. - blz. 276 Wanneer Sebastiaan ziet dat zijn vriendin Victoria gezoend wordt door een andere man: Nu voelde hij zich een automonteur die in de waan had verkeerd dat hij het voertuig mocht houden als hij erin slaagde het te repareren, en die vlak voor hij de motorkap sloot, iemand anders achter het stuur zag zitten. - blz. 250 Sebastiaan ziet in zijn supermarkt dat de kassameisjes vervangen zijn door automaten. Een van de laatste genoegens in het ondermaanse – het leukste kassameisje uitzoeken om daar haar je levensmiddelentransactie te laten voltrekken- werd je nu ook al afgenomen. Het kassameisje: de bezemwagen van de automatisering zou haar weldra van het wereldtoneel vegen. Samenvatting van de inhoud Lid 1 (blz. 9-211) Sebastiaan Steijn, een 24-jarige pianoleraar ontvangt op een morgen in april 2002 de post. Het zijn voornamelijk reclamefolders en een uitnodiging om bij de politie langs te komen in mei 2002, omdat er een aanklacht tegen hem is ingediend. De aanklacht is ingediend door zijn ex-vriendin Victoria Fabers wegens stalking. In het tweede hoofdstuk wordt dan voor de lezer de voorgeschiedenis onthuld, maar het gebeurt wel vanuit een ander perspectief want Sebastiaan wordt steeds met de term “verdachte” aangeduid. Het eerste hoofdstuk uit die periode van ongeveer twee jaar daarvoor beschrijft dat hij kennis maakt met een danseresje in een stripteaseclub: hij heeft gekozen voor danseres nummer 4 (Diana – de godin van de jacht). Het is een aantrekkelijk meisje en hij gaat daarna nog meer geld pinnen om even met haar alleen in een hokje te zijn. Ze hebben een gesprek met elkaar waarbij Sebastiaan bekent dat hij na zijn verkering geen meisje meer naakt heeft gezien. Victoria (maar voor de klanten dus Diana geheten) wil haar nummertje wel voor hem afmaken, ook al is het geld in feite op. Sebastiaan is in Leiden pianoleraar en hij verdient daarmee zijn geld vrij gemakkelijk met lesgeven aan voornamelijk oudere vrouwen. Hij is echter verliefd op een 15-jarig meisje van Italiaanse afkomst, Rosetta, dat hij ooit in een discotheek ontmoette. Tegelijkertijd heeft hij iets met Victoria, want na zijn pianoles in Leiden moet hij in Amsterdam in een restaurant als entertainer van de eetgasten spelen. Maar voordat hij naar zijn werk gaat, ontmoet hij bij toeval Victoria die ook naar haar werk in de seksclub moet. Ze spreken af om twee uur ’s nachts, na het werk. Het wordt een leuke maaltijd in een visrestaurant. Midden in de nacht vraagt Victoria aan Sebastiaan of hij haar bij de tramhalte met de hand wil bevredigen. Maar tot een orgasme kan hij haar op die plek niet brengen. Ze geeft aan dat het “net lijkt alsof ze elkaar al heel lang kennen.” Rosa heeft uit Italië een aantal sonates van Scarlatti meegenomen en ze spelen de meegebrachte muziekstukken tegelijkertijd aan de piano. Het schept een band en het lijkt alsof het meisje verliefd op hem is. En dat wordt meteen ook het grote probleem voor Sebastiaan. Hij heeft nu immers een relatie met twee vrouwen tegelijk. Hoewel hij Victoria ontmoet heeft in een pornoclub, wil zij nu juist geen seks met hem, ook al blijft hij bij haar (in Amsterdam) slapen of zij bij hem (in Leiden) Ze vindt dat ze “goed bezig zijn” in hun relatie, maar intussen heeft ze wel om de haverklap seks met andere mannen. Ze zegt zelfs aan seks verslaafd te zijn. Ze vertelt hem vaak allerlei intieme details. Intussen gaat Sebastiaan zelf lichamelijk wat verder met het meisje Rosa. Zij hebben wel seks met elkaar (zelfs onbeschermd) en ze is nog maar 15 jaar. Hij biecht dat op aan Victoria die daarna nog kwaad is op hem ook. Intussen heeft ze hem wel het een en ander verteld over haar verleden. Na de havo was ze stewardess geworden, maar op een van haar reizen had ze een aanbod gekregen als fotomodel te gaan werken en zo kon ze toch wat gemakkelijker geld verdienen. Ze wil namelijk naar de dansacademie en wil dan ook met het geld van de seksclub haar collegegeld verdienen. Ze heeft een lesbische relatie achter de rug, maar de laatste liefde was Jörgen, een man die haar momenteel stalkt. In hoofdstuk 6 “Het Verhoor” moet Sebastiaan bij de politie verschijnen. Het is kort na de dodenherdenking 2002 en hij wordt door een vrouwelijke agente verhoord. Ze verwijt hem allerlei zaken die via de voicemail en sms zijn aangebracht door Victoria die de aanklacht tegen hem heeft ingediend. Hij kraamt daarin smerige taal en bedreigingen aan haar adres uit. Sebastiaan merkt dat hij op een morele muur stoot bij de agente en voelt zich bij voorbaat al veroordeeld. Ze geeft hem het advies vooral geen gekke dingen in de tussentijd te doen. Na afloop van het verhoor gaat Sebastiaan nog langs de Wallen. Een hoertje vertelt hem dat die avond Pim Fortuyn is vermoord (6 mei 2002) Dan vertelt hij weer over het verleden: hij blijft zijn seksuele relaties met Rosa onderhouden, wanneer ze na de pianolessen ook lessen in liefde van hem krijgt. Victoria blijft dat niet leuk vinden, maar zelf houdt ze de seks tussen hen tweeën af, ook al laat ze hem soms irritant ver komen; hij gaat zelfs zo ver dat hij in de peepshow een kamertje huurt om haar te kunnen zien. Hij komt in een soort schizofrene toestand terecht: in Leiden heeft hij seks met een minderjarig meisje met wie hij vooral piano zou moeten spelen en in Amsterdam heeft hij geen seks met de vrouw op wie hij verzot is en die hij ook gratis muzikale begeleiding geeft voor haar dansopleiding. Op een bepaald moment (wanneer hij na Victoria’s werk op haar wacht) ontmoet hij zelfs Jörgen (min of meer de pooier van Vicky) Dat loopt uit op een miserabele avond, waarbij Sebastiaan zich als derde wiel aan haar fiets te veel voelt en op den duur vertrekt. Over de onvrede schrijft Sebastiaan een mail aan Victoria, waarin hij min of meer aangeeft dat Rosa voor hem een “scharrel” is. Die laatste kan echter zijn mailbox openen, omdat zijn wachtwoord te eenvoudig is en zij is daarna heel boos over de inhoud van de bewuste mail. Ze zegt dat het over en uit is tussen hen beiden, maar blijft toch ook mailtjes sturen waarin ze hem jaloers probeert te maken.(o.a. met de pianostemmer van haar moeder) Via MSN hebben ze toch weer contact en lijkt het erop alsof ze niet langer boos is op Sebastiaan. Sebastiaan moet ook op bezoek bij een soort reclasseringsambtenaar die hem al moet begeleiden voordat hij zelfs maar veroordeeld is. De man doet vrij laconiek en denkt dat hij er wel met een berisping zal afkomen. Het is weer een hoofdstuk dat verteld wordt in de ikvorm en ook een hoofdstuk dat in het heden (van 2002) speelt. Rosetta is in 2000 inmiddels naar Italië vertrokken en Sebastiaan neemt ook een vlucht naar dat land. Ze ontmoeten elkaar en komen weer wat nader tot elkaar. Bij terugkomst in Nederland gaat hij met Victoria eten in het visrestaurant, maar tijdens het eten belt Rosetta op. Victoria presteert het uit jaloezie enkele karaffen water in Sebastiaans kruis te gooien tijdens het telefoongesprek. Bij de jaarwisseling 2000-2001 gaan Rosetta en Sebastiaan naar Parijs, de stad van de liefde en daar is het dat Victoria hem belt, waardoor Rosetta weer jaloers wordt. Het blijft steeds hetzelfde: het dubbelleven breekt hem behoorlijk op. Zijn leven lijkt op de muziekstukken die hij wil componeren Liszt met Scarlattti combineren. Ze krijgen weer onenigheid en dan vraagt Rosetta aan Sebastiaan of hij even wil weggaan: ze schrijft daarna een brief aan hem over haar vriendjes door wie ze min of meer seksueel misbruikt is. Sebastiaan krijgt van een vrouw die hem wil inhuren voor zijn pianospel een opdracht om als liftpianist op te treden. Het lukt allemaal prima en na afloop ziet hij kans om kaartjes voor een dansvoorstelling met Victoria te regelen. Ze is echter helemaal niet zo blij met hem, als ze na de voorstelling ontdekt dat hij is komen kijken. Opnieuw krijgen ze ruzie. Dan kan Sebastiaan zijn relatie met Rosetta beter onderhouden. Ze hebben een vrij goede seksuele relatie. Maar iedere keer als het met de een relatie wat beter gaat, komt er een kink in door toedoen van de andere vrouw. Nu belt Victoria hem weer op en zegt dat ze van hem houdt en dat het best wel eens zo kan zijn dat hij met haar mag “neuken”, als hij het dan zo graag wil. Als pianist begrijpt Sebastiaan steeds beter wat Scarlatti met zijn muziek (zijn sonates) wilde bereiken. Hij leest biografieën over de componist en stelt tenslotte in een essay dat Scarlatti ( The Barbarian These) pedofiele neigingen had en dat zijn bekendste sonatines zijn voortgekomen uit een dubieuze band met zijn aanvankelijk minderjarige leerlinge. (vgl. de relatie tussen Sebastiaan en Rosetta) De redactie van het muziektijdschrift vindt het artikel wel interessant, maar plaatst het niet. Toch heeft het schrijven van dit artikel later gevolgen. Datgene wat Victoria in het vooruitzicht heeft gesteld (seks met haar) komt ze waar maken in Leiden. Wanneer ze zijn huis binnenstapt, gaat ze eerst alles schoonmaken. De stoppen van de meterkast springen en ze wordt bang of veinst dat ze bang is. Het komt tot seks, maar de gehanteerde manier is een tamelijk mannelijk standje (de missionarishouding) waarbij Victoria het initiatief heeft en alleen zij na korte tijd een orgasme bereikt. Eigenlijk is Sebastiaan teleurgesteld. Op blz. 203 staat in “het voorlichtingsrapport,” dat er in het dubbelleven van Sebastiaan een tegenstrijdigheid zat:
“Hij had het al gemerkt: zodra hij volledig met Rosetta samen wilde zijn, lonkte de snelle wereld en de polygamie en eenmaal daar aangekomen, stelde de verpletterende leegte, het gebrek aan romantiek en de vijandige gevoelloosheid hem een tikkeltje teleur. Hij moest kiezen, als hij tenminste nog te kiezen had. Bovendien concurreerden de meisje smet een derde partij waar hij absoluut trouw aan moest blijven: de perioden van kloosterachtige afzondering die noodzakelijk waren voor zijn muziekstudie. Rosetta, Victoria en zijn fabrieks-Rösler vormeden een driehoek en misschien dacht hij op sommige momenten was de fabrieks-Rösler wel de voornaamste van de drie.” Op 6 april 2001 heeft hij precies een jaar een verhouding met Victoria en enkele dagen later vertelt een vriendin van Victoria aan een tafeltje waar Rosetta bij is dat Sebastiaan en Victoria dat zo aangenaam gevierd hebben. Rosetta is natuurlijk weer jaloers en wil niet aanvaarden dat Sebastiaan Victoria slechts een “kunstzusje” noemt. Ze woont intussen ook in Amsterdam, omdat haar ouders naar Italië zijn vertrokken en gaat steeds zich meer uitleven in het stadse studentenleven. Ze denkt dat ze een einde aan de relatie met Sebastiaan moet maken. Victoria komt op dat moment weer sms-en: ze wil met Sebastiaan praten. Wanneer hij bij haar komt, vertelt ze hem dat ze tot bloedens toe anaal verkracht is door een vriend die ze mee naar huis had genomen. Sebastiaan reageert er nogal cynisch op. Lid 1 eindigt met twee brieven van Rosetta en Sebastiaan aan elkaar waarin ze schrijven dat ze toch nog wel van elkaar houden. Lid 2 (blz. 215-321) Dit deel begint met de aanklacht van Victoria Fabers tegen Sebastiaan Steijn over stalking, gedateerd 17 maart 2002. In het volgende eerste hoofdstuk staat een bekentenis van Steijn uit het voorlichtingsrapport van de reclasseringsambtenaar die vrij saai en objectief heeft opgeschreven wat Sebastiaan hem in het gesprek heeft meegedeeld. Met een Multatuliaanse wending stuurt Steijn dan de ambtenaar weg. (“ Edelachtbare, ik geef me aan u over, ik leg de wapens neer. IK, Sebastiaan Steijn, neem de pen op en schrijf u een bekentenis.” ) Vervolgens wordt het voorlichtingsrapport over alles wat er gebeurd is tussen Steijn en de twee vrouwen in de vorm van een roman gepubliceerd. Door de link te leggen met Multatuli geeft Steijn ook aan dat hij in feite onschuldig is en dat “barbertje moet hangen”, zoals in het voorwoord van Multatuli’s werk wordt verteld. Sebastiaan krijgt van een wat oudere vrouw een aanbieding om maandelijks een concert te geven en hij doet dat op een bijzondere manier. Hij verwerkt weer Liszt met Scarlatti in zijn compositie en tijdens het spelen denkt hij aan de verkrachting van Victoria. Het windt hem op en het spelen wordt daardoor heel bijzonder. Een muziekmanager wil hem daarop contracteren en stelt ook een opname met een Cd in het vooruitzicht. Intussen lijken Victoria en Sebastiaan weer een relatie te hebben, maar er is nog steeds geen seks tussen hen. Sebastiaan bevredigt zich door pornosites van Felix Vicious te bezoeken. Victoria heeft genoeg verdiend met haar peepshows om de studie te kunnen betalen en stopt ermee. Hij is bij het laatste optreden van haar aanwezig: ze danst op een van de nummers die op zijn CD staat. Ze wil met Sebastiaan ook een hoer bezoeken en ze wil daarbij toekijken. Maar omdat ze mee kijkt, kan hij geen seksueel hoogtepunt bereiken. Daarna is de presentatie van de CD. Hoewel ze gezegd had niet te komen, blijkt Victoria toch aanwezig te zijn. De volgende dag is het 11 september 2001 en zij moet editie voor een danscontract doen in Rotterdam. Ze nemen een hotelkamer waar Sebastiaan door Victoria’s verhalen over een seksorgie die ze heeft meegemaakt dermate seksueel opgewonden raakt dat hij nu wel seks heeft met haar en zelfs een orgasme krijgt. Diezelfde dag vliegen de terroristen in het WTC in New York en Victoria had in haar auditie een bijzondere prestatie geleverd: ze wordt aangenomen. In hoofdstuk 6 “De vergelding” krijgt de ik-verteller Sebastiaan een oproep om te verschijnen bij de reclasseringsdienst van Amsterdam. Ook die moet een advies uitbrengen. Het is een jonge vrouw met wie hij daar spreekt en hij heeft daar wat seksuele fantasieën bij. De officier van justitie wil later zijn zaak afhandelen met 60 uur corvee, maar hij weigert dat te aanvaarden. Niet in de laatste plaats omdat de woorden van Victoria in zijn hoofd opkomen dat hij eens voor zichzelf moet opkomen. Hij wil gewoon bij de rechter voorkomen. Het is juli 2002. Vreemd is dat daarna hoofdstuk 7 (!) ontbreekt. In het volgende hoofdstuk 8 wordt opnieuw gesproken over 10 april 2001. Het zou de nacht zijn dat Victoria anaal verkracht zou zijn, maar van haar vriendin hoort Sebastiaan dat zij die gehele nacht bij Victoria geweest is. Hij begrijpt dat Victoria hem voorgelogen heeft over de anale verkrachting, waarschijnlijk om hem los te weken van zijn Italiaanse lolita Rosetta. Vervolgens wordt hij uitgenodigd om een masterclass in Geneve te geven met als thema de pedofiele neigingen van Scarlatti. Hij doet dat met verve en hij maakt alweer kennis met een meisje uit zijn groep dat hij later in het uitgaansleven ook nog ontmoet. Ze kon zijn these over Scarlatti ontkrachten, maar had dat niet gedaan omdat ze hem zo’n leuke leraar vond en genoten had van de pianolessen. Daarna vertelt de “verdachte” over de dag die zijn leven zou markeren. Op oudejaarsdag 2001 gaat hij de jaarwisseling doorbrengen op een feestje van Victoria. Hij ziet haar op een bepaald moment zoenen en verliefd doen met een andere jongen (ze wil precies om twaalf uur “klaarkomen”) Ze negeert hem volkomen en hij wordt in feite erg jaloers omdat de jongen precies krijgt wat hij zou willen hebben. Hij gaat naar huis en daar begint het moment van het versturen van ongewenste sms-jes, telefoontjes etc. Op nieuwjaarsdag staat dan ook de politie voor zijn deur om hem te waarschuwen daar niet mee door te gaan. Sebastiaan besluit dan halsoverkop naar Italië te vertrekken om in het huis van zijn vriend wat bij te komen. Hij beseft dat Victoria de mensen uit haar leven wilde verdrijven, die doorhebben dat ze loog. Dat was met Jörgen gebeurd, dat overkomt hem nu. Hij laat zich inschrijven voor een taalcursus en ontmoet daar opnieuw jonge vrouwen. Een van hen is een Oostenrijkse (ook nog maar 16 jaar oud) en met haar heeft hij seks waarbij hij eindelijk het initiatief neemt en op een “mannelijke manier” vrijt. Terug in Nederland wordt hij weer bevraagd over zijn ongewenst verstuurde sms-jes. De ik-verteller krijgt een officiële dagvaarding en besluit zijn eigen verdediging ter hand te nemen. Hij vraagt de processtukken op en gaat vervolgens naar Rome. Hij gaat er zijn verdediging voorbereiden. Via een vriend krijgt hij ook een vakantiebaantjes als pianist in een restaurant. Opnieuw verbindt hij Liszt met Scarlatti. Hij belt vanuit Rome nog een keer met Victoria. Dan beschrijft het laatste hoofdstuk de afwikkeling van de rechtszaak. Sebastiaan voert zijn eigen verdediging. Hij maakt het allemaal dramatisch: hij beschuldigt de gehele samenleving dat er geen plaats is voor een liefde zoals hij voor Victoria heeft gevoeld. Een samenleving die verkrachters laat lopen en een aanklacht indient tegen de ware minnaars. De rechter (een vrouw) en de officier van justitie besteden er nauwelijks aandacht aan en hij wordt veroordeeld tot 60 uur taakstraf. Op de trappen van het gerechtsgebouw schrijft hij een brief aan Victoria. Die avond zullen ze allebei optreden (zij als danseres in Rotterdam en hij in het Concertgebouw in Amsterdam) Hij schrijft nog dat de componist Beethoven de toetsen van zijn piano vergeleek met een vrouw die voor hem lag. Bij het aanraken van de toetsen wordt de vrouw wakker. Zo word je ook tot de kunst opgewekt. En die passie is wat Victoria en Sebastiaan in ieder geval nog delen. Na dit einde, is er nog het citaat van het motto en een muziekpartituur van Domenico Scarlatti ( K.87 L.33) Een muziekstuk dat Sebastiaan met zijn Italiaanse geliefde Rosetta had geoefend. Drie stukjes gecursiveerde tekst De roman telt ook nog drie stukje gecursiveerde tekst. In het eerste stukje wordt vertelt over het jaar 1738, waarin naast het uitvinden van de koekoeksklok een belangrijk feit plaats vindt nl. het uitgeven van de oefeningen voor klavecimbel van Domenico Scarlatti. Het zijn stukken die Scarlatti schreef voor de dochter van de koning van Portugal aan wie hij klavecimbelles gaf. Op blz. 220 wordt geciteerd uit het voorwoord bij de dertig oefeningen. Scarlatti zegt hem dank voor het mogen lesgeven aan de dochter aan de koning. Deze dochter wordt later uitgehuwelijkt aan de kroonprins van Spanje. Scarlatti blijft haar leermeesteres. In het derde stukje wordt vertelt dat de Oefeningen van Scarlatti in het bezit komen van de componist Frans Liszt. We schrijven 1835. Liszt is waarschijnlijk de eerste die de sonatines van Scarlatti speelt. De drie stukjes geven achtergrondinformatie (als ware het voetnoten) voor de muziekpassages in de roman. Recensies Edwin Fagel schrijft op de site van
www.derecensent.nl reeds op 29 mei 2006 een heel positieve recensie over deze debuutroman. Zelden verschijnt er een debuut waarin een zo zuiver en een zo gerijpt schrijverschap wordt geëtaleerd als in Art. 285b. Ook veel werken van meer gevestigde schrijvers steken maar bleekjes af tegen dit boek. En zelden verschijnt er in de Nederlandstalige literatuur een roman, laat staan een debuut, die zo ambitieus inzet. En als dit al eens gebeurt: zelden verschijnt er een roman die deze ambitie ook tot een goed einde weet te brengen. Art. 285b hoort tot deze zeldzame categorie. Het is geschreven door Christiaan Weijts (1976), een schrijver die het predikaat ‘veelbelovend’ al ver voorbij is. [……] De auteur legt het ons allemaal keurig uit: de liefde voor Rosetta staat voor Sebastiaans romantische verlangen naar harmonie, de liefde voor Victoria voor zijn verlangen naar spanning en seks. Tel daar het grote aantal subtiele verwijzingen naar andere (al dan niet literaire) werken bij op - er wordt zelfs verwezen naar een anekdote over Reve die ons is overgeleverd door een interview met Hanny Michaelis! - en de conclusie moet zijn dan we met Art. 285b een ontstellend rijk boek hebben. Het boek is een knappe compositie met veel nevenmotieven, waarmee een welhaast volmaakte spanningsboog wordt bewerkstelligd. Lezer, houdt u uw brievenbus in de gaten. Wantrouw jubelende recensenten, geloof ze niet op hun woord. Maar blijf aan de andere kant rekening houden met de mogelijkheid dat ze gelijk hebben. Op 13 juni 2006 prijst Mieske van Eck de roman in het Brabants Dagblad: Zo ontstaat een gepassioneerd, veelkleurig mozaïek, waarin liefde, lust, porno, kunst en muziek de rode draden vormen. Al schrijvend krijgt hij zicht op Victoria als een geestelijk onevenwichtige, aan stemmingswisselingen onderhevige, gestoorde persoonlijkheid. Maar wat zegt dat over hem? Waarom kiest hij voor die grillige vrouw tegen over de heel wat genietbaarder, frisse en intelligente Rosa. Tijdens dit proces van bewustwording ziet de lezer Sebastiaan groeien in zijn rol en als pianist. De gemankeerde lust, zijn vergeefse liefdes en de kwellingen die daarmee gepaard gaan, komen zijn kunstenaarschap ten goede. Christiaan Weijts schreef met ’Art. 285b’ een buitengewoon boeiende, meeslepende, ontroerende, komische en vooral originele debuutroman. Dat hij daarnaast ook nog duidelijk laat zien hoe moeilijk het is stalking te herkennen en te vervolgen, is een aardige toegift. In het NRC verscheen op 16 juni 2006 een recensie van Elsbeth Etty. Ze vindt de debuutroman een typische, nieuwe roman van het derde millennium. De roman Art. 285b zelf is in ieder geval een ingenieus taalspel of laten we zeggen totaaltheater over onze tijd, met verwijzingen naar hedendaagse en klassieke literatuur, muziekgeschiedenis en de eeuwige worsteling over de vraag ?hoe te leven'. En dat alles in een keur aan uiteenlopende stijlen, virtuoos toegesneden op de milieus die Weijts beschrijft en de stemmingen die hij wil oproepen. Zoals Scarlatti volgens Sebastiaan de evolutie van de sonate een flinke duw heeft gegeven, zo probeert Christiaan Weijts dat met de 21ste eeuwse roman, die van alle tijden moet zijn. Maar hij wil meer: geen ?Scarlatti Code', geen Dan Brown-kitsch, maar ?alle geluiden vastleggen in één stuk'. Onmogelijke, krankzinnige taalmuziek, zoals een wereld krankzinnig is waarin emoties worden gevangen in een wetsartikel over belaging. Wie belaagt wie? De vertrouwde wereld wordt belaagd, ingehaald door een tijd waar we nog niets van kunnen begrijpen. Op 23 juni 2006 verscheen in De Volkskrant een recensie van Edith Koenders onder de titel “ Was haar lichaam de dirigent van zijn handen.? “ Ze geeft een korte samenvatting van de inhoud en geeft dan haar oordeel : Weijts schrijft met een bewonderenswaardige souplesse en precisie. “Art. 285b”is een diepgravend betoog, doorspekt met kinderlijk live mails van Rosa, doeltreffende sms’jes en keiharde replieken van Vicky. […..] Minstens zo belangrijk als de (zeer plastisch beschreven seks) is de muziek. Weijts heeft zijn roman knap gecomponeerd rond de sonates van de Italiaanse componist Scarlatti. Het is deze muziek die het verhaal weer laat dansen als het boek na ongeveer tweehonderd pagina’s begint in te zakken. Debet daaraan is de columnist in Weijts, die duidelijk overal een mening over heeft en gerust anderhalve bladzijde kan uitweiden over de samenleving en haar procedures. Over de schrijver Christiaan Weijts studeerde Nederlands en Literatuurwetenschap in Leiden, en werkt als journalist voor het Leids universitair weekblad Mare. Eerder publiceerde hij “Sluitingstijd” (2003), een bundeling van zijn columns die hij wekelijks op de achterpagina van Mare schrijft. Verder schreef hij columns voor het studentenmagazine Sum. Met Art. 285b maakt hij zijn romandebuut.