Externe gegevens Biografische gegevens: Auteur: Tessa de Loo (pseudoniem voor J.M. Duyvéne de Wit) Geboorte: 1946 te Bussum
Milieu: Geboren in Bussum en opgegroeid in Amsterdam, dus in een stadsmilieu. Ze leeft nu in Portugal. Opleiding: Ze volgt eerst twee jaar het gymnasium, maar stapt over naar het HBS voor een jaar. Dan gaat ze weer naar een andere school: Het Maaslandcollege. Hier slaagt ze met drie negens voor Nederlands, muziek en tekenen. Ze gaat daarna een MO-opleiding Nederlands volgen in utrecht. Ze was liever naar de kunstacademie gegaan, maar dit werd niet door haar ouders goedgekeurd. Ze stopt met haar studie en met haar pogingen te schrijven. Werk: Daarna wordt ze lerares Nederlands en vervolgt haar studie. Ze besluit weer te gaan schrijven. Belangrijkste werk: Debuut: 1983 De meisjes van de suikerwerkfabriek (verhalen) Gelezen werk: 1993 De tweeling (roman), 2004 De zoon uit Spanje (roman) Laatste werk: 2004 De zoon uit Spanje (roman)
Belangrijkste onderwerpen: Het belangrijkste onderwerp van de schrijver is het conflict tussen het individu en de collectief. Dit kan je ook zien in dit boek, want Bardo staat in zijn eentje tegenover de het collectief. Er komen ook vaak problemen in de familie voor, zoals in ‘de tweeling’ en ook in dit boek. Een ander belangrijk onderwerp in het boek is het conflict tussen de kinderwereld en de wereld van de volwassenen. Waardering: Tessa de Loo heeft verschillende prijzen gewonnen voor haar boeken, waaronder: De Anton Wachterprijs voor ‘De meisjes van de suikerwerkfabriek’. Het Gouden Ezelsoor voor ‘De meisjes van de suikerwerkfabriek’. De trouwe Publieksprijs voor ‘De Tweeling’. De internationale Otto von der Gablentz-prijs voor ‘De Tweeling’. De film van ‘De Tweeling’ heeft in vier weken 210.000 bezoekers getrokken. Hierdoor werd deze film Platina. Algemene Kritiek Schrijver Loo, Tessa de
Titel: De zoon uit Spanje: roman
Jaar van uitgave 2004
Bron NRC Handelsblad
Publicatiedatum 22-10-2004
Recensent: Pieter Steinz
Recensietitel Zoon komt terug, vader gaat heen
Het is een apart genre binnen de literatuur, en je zou het de mozaiekroman kunnen noemen: een verhaal dat verteld wordt in monologen van verschillende personages, die elkaar aanvullen en tegenspreken. De modernistische schrijvers uit de jaren twintig van de vorige eeuw waren er dol op; geinspireerd door het kubisme streefden ze naar het zogeheten middelpuntzoekend perspectief, dat de werkelijkheid nog scherper in beeld zou brengen. Het beroemdste voorbeeld daarvan werd As I Lay Dying (1930), William Faulkners roman over de rampzalige tocht van een boer die samen met zijn vijf kinderen zijn vrouw gaat begraven in haar geboortestad. De lezer moet even wennen aan de eigenzinnige vertellers (onder anderen een schizofreen en een dode!), maar kan vervolgens genieten van een heroisch verhaal waarin het experiment de humor en de ontroering niet in de weg staat. Ook Tessa de Loo houdt wel van een experimentje; in twee van haar vroege boeken (waaronder de op scholen veelgelezen novelle Het rookoffer) vertelde ze het verhaal achterstevoren, en nu waagt ze zich aan de mozaiekroman. In het centrum van de aandacht staat een oude vader; deze Gerlof de Windt is nog niet dood, hij is zelfs niet stervende, maar hij is wel hulpbehoevend. Voor zijn tachtigste verjaardag heeft zijn dochter Hilde een feestje georganiseerd waarop ook zoon Bardo zijn opwachting maakt. Dertig jaar tevoren is Bardo het huis uit gegooid, nadat hij zijn vriendinnetje Floor zwanger had gemaakt, en sindsdien heeft hij een flierefluitend bestaan in Zuid-Europa geleid. Zijn terugkomst zorgt voor een schok - bij zijn vader, die hem opvallend snel weer in de armen sluit; bij Floor, die inmiddels is verzand in een passieloos huwelijk met Bardo's broer Edwin; en vooral bij Edwin, die in temperament het tegendeel van zijn broer is en die met lede ogen aanziet hoe Bardo eerst zijn vader en daarna zijn vrouw inpakt. De zoon uit Spanje is het bijbelse verhaal van de verloren zoon in een nieuw jasje. En voor wie dat niet begrepen had, is er aan het eind van het boek extra uitleg van de schrijfster. In de slotmonoloog houdt 'Pa' een pleidooi voor de Bijbel ('de gebeurtenissen die erin beschreven worden blijven zich herhalen in die van de mensheid, tot in onze tijd toe'), waarna hij het verhaal van de vader en de twee zoons uit het Nieuwe Testament van een realistisch einde voorziet: 'in de werkelijkheid is de jongste zoon, al heeft hij in de wereld het een en ander bijgeleerd, zijn streken niet kwijt en is de wrok bij de oudste alleen maar toegenomen door het antwoord van zijn vader.' Pa verwijt 'de schrijver van dit deel van de bijbel' (Lucas) een gebrek aan psychologisch inzicht. De lezer van De zoon uit Spanje kan Tessa de Loo heel wat meer voor de voeten werpen. Zo laat de schrijfster - gedwongen door de beperkte omvang van de roman - de grote gebeurtenissen wel erg snel op elkaar volgen, en slaagt ze er niet in om de bijbehorende psychologische wendingen overtuigend weer te geven. Binnen een paar uur na de thuiskomst van de verloren zoon heeft vader zich met hem verzoend, heeft Bardo zich opgeworpen om zijn vader op zijn ziekbed te verzorgen, en geeft Floor zich in het vaderlijk huis over aan wilde seks met haar schoonbroer. Deze laatste scene is overigens een serieuze kanshebber voor een Nederlandse pendant van de Bad Sex Award, met zijn vermenging van hoogdravende quasi-gepassioneerdheid en kermismetaforiek: 'Wanneer de achtbaan zijn hoogste punt bereikt en uitzicht biedt over de wereld en het firmament, versmelten pijn en genot met elkaar, waarna het in een duizelingwekkende tuimeling kreunend omlaaggaat.' Stilistisch is De zoon uit Spanje onbeholpen. Wie ervoor kiest om verschillende personages het verhaal te laten vertellen, moet in elk geval zorgen dat de vertellers een eigen stem hebben. Maar Floor, Hilde, Edwin en de derde broer Frank spreken allemaal dezelfde boekentaal ('Als het erop aankomt kiest iedereen voor zijn eigen armzalige leven, in amechtige overgave aan zijn begeertes en obsessies') en kleindochter Steffie klinkt als een vrouw op leeftijd. Ook vader, de man met de meeste tekst, grossiert in onwaarachtige monologen; het ene moment lijkt het of hij het liedje 'Pa' van Doe Maar parafraseert ('Poets je schoenen je nagels je tanden'), het volgende breekt hij los in erudiete uitweidingen die zijn verleden als leraar klassieke talen verraden. Des te raarder is het dat hij zelfs in gedachten de woorden memento mori van een vertaling voorziet. Misschien zal De Loo, sinds 1993 woonachtig in Portugal, tegenwerpen dat het haar in dit boek om iets heel anders te doen was, namelijk om het contrast tussen twee verschillende levenswijzen: het druk-druk-druk van de materialistische Nederlanders, die niet genieten van het leven en geen tijd hebben voor de verpleging van hun vader, en het pluk-de-dag van de honorary Spaniard Bardo. Zo'n staketsel - succesrijk in de Duitsland-Nederlandroman De tweeling - schemert inderdaad in De zoon uit Spanje door; maar meer dan bloedeloos melodrama zit er niet omheen. De familie De Windt blijft, zoals dochter Hilde in een ander verband zegt, 'een karikatuur van een gezin.' Schrijver Loo, Tessa de Titel Zoon uit Spanje, De : roman

Jaar van uitgave 2004
Bron Reformatorisch Dagblad
Publicatiedatum 01-12-2004
Recensent Tineke Nieuwenhuis
Recensietitel Het boek van leven en sterven
Tessa de Loo laat kritisch geluid tegen consumptiemaatschappij horen In "De zoon uit Spanje" wordt een oud familiedrama onder het stof vandaan gehaald. Vader Gerlof de Windt ligt op sterven. De laatste verjaardag van vader, zo vinden de kinderen, moet groots worden gevierd, met als hoogtepunt de verzoening tussen vader en de zoon uit Spanje. Via pa en de kinderen horen we hoe deze zoon, Bardo, na veel omzwervingen, terugkeert naar zijn vader, om weer opnieuw te verdwijnen. Bardo zet het leven van mensen op zijn kop. Dat heeft hij al gedaan sinds hij op zijn achttiende een meisje van zestien zwanger maakte en weigerde de consequenties hiervan op zich te nemen. Gerlof, hoofd van een school, vreest vooral voor zijn reputatie en zegt dat hij zijn zoon nooit meer hoeft te zien. Zijn vrouw Ida blijft haar zoon in het geheim ontmoeten, maar Gerlof kan zich niet over zijn trots heen zetten. Het meisje, Floor, trouwt uiteindelijk met de oudere broer, Edwin. Floor wordt echter niet gelukkig met hem omdat zij nog altijd van Bardo houdt. De verschijning van Bardo op het verjaardagsfeest van pa, na meer dan vijfentwintig jaar, brengt veel spanning met zich mee. Vrijwel direct aan het begin van het verhaal lezen we hoe het afloopt. Op het einde van het verjaardagsfeest worden Bardo en Floor betrapt door Edwin op dezelfde daad die ze jaren geleden hebben gepleegd. Weer moet Bardo het huis verlaten. Floor laat Edwin in de steek en reist haar hervonden liefde Bardo, samen met haar dochter Steffie, achterna. Elk hoofdstuk is vernoemd naar het familielid dat zijn verhaal met betrekking tot Bardo vertelt. In de hoofdstukken die door broer Frank, zus Hilde, Floor en Steffie beschreven zijn, komt Bardo er heel wat beter af dan in de hoofdstukken van Edwin. In tegenstelling tot Edwin bewonderen zij deze bohémien die in volkomen vrijheid leeft en zich niet druk maakt om materiële dingen. Zowel het verhaal als het taalgebruik is clichématig. Het is jammer dat er vloeken in het boek staan. Slechts hier en daar verrast de schrijfster de lezer met mooie beelden. Zoals wanneer pa aan zijn overleden vrouw Ida vertelt wat hij voelde op het moment dat zijn zoon weer voor hem stond: "Ruim een kwarteeuw weerstand, versteend en begroeid met fossielen, viel in gruzelementen en alles werd zacht en warm (...) Pas nu, in de vreugde om zijn terugkeer, voelde ik het verlies." De Loo zet zich met "De zoon van Spanje" duidelijk af tegen de westerse welvaarts- en verzorgingsmaatschappij. De christelijke religie wordt afgedaan als een achterhaalde godsdienst die zijn dienst bewezen heeft in tijden van barbarisme. Het probleem van schuld en sterven wordt opgelost door een vage mengeling van een christelijke en zuidelijke levensstijl en oosterse elementen te presenteren. Gerlof doceert dat de bijbel "een boek vol leerzame, archetypische verhalen" is. Hij vergelijkt de geschiedenis met zijn zoon met het verhaal van de verloren zoon. Gerlof verwijt de schrijver van het bijbelverhaal een gebrek aan psychologisch inzicht. Hij vergeet waarschijnlijk dat het hier gaat om een gelijkenis, en niet om een roman. Gerlof noemt zichzelf een verstokte atheïst (hij en Ida komen uit een rood nest). Zijn opvatting is dat hemel en hel in het leven geroepen zijn om de mensen in antieke tijden in het gareel te houden. Toch vreemd dat hij doorlopend tegen Ida praat en hoopt dat zij op hem wacht. En inderdaad: aan het einde van het verhaal heet Ida hem welkom in de eeuwigheid. Het verhaal is zo opgebouwd dat het de lezer in spanning houdt. Pas als de lezer terug gaat lezen, vallen de puzzelstukjes beter op zijn plaats. Ook het procédé waarbij de lezer steeds in het hoofd van een ander personage kruipt, maakt het verhaal aantrekkelijk. Het is echter niet origineel. Wie Hugo Claus' "Omtrent Dee" en "De geruchten" heeft gelezen, herkent onmiddellijk dezelfde werkwijze. Het is ook jammer dat, ondanks het feit dat de lezer zo dicht bij de personages komt, zij niet veel meer worden dan types van mensen. Pa is een typische burgerman die hamert op het belang van normen en waarden. Frank wordt neergezet als een typische homoseksueel: modefotograaf inclusief geblondeerde lok. Edwin is een typische zakenman met dollartekens in zijn ogen. Aan het einde van het boek blijkt dat Floor in haar jeugd "nog net niet van de zwartekousenkerk" was. Je zou toch denken dat invloed moet hebben op iemands leven, maar bij Floor zijn er nauwelijks sporen van te vinden. De enige die niet zelf aan het woord komt, is Bardo. Alsof hij eigenlijk niet echt bestaat. Bardo komt en verdwijnt. Hij representeert een bepaalde levenswijze: een mens wordt geboren en sterft weer, je moet leven los van materiële dingen, in totale vrijheid en onafhankelijkheid. De naam Bardo is ontleend aan het boek van leven en sterven, de bijbel van het Tibetaanse boeddhisme. Het is goed dat De Loo met haar jongste boek een kritisch geluid laat horen tegen een materialistische consumptiemaatschappij waar voor geld alles te koop lijkt te zijn. Maar het slappe aftreksel van oosterse religie en vrijheidsideologie dat in deze roman overblijft, kan geen alternatief zijn. De thematiek vormt slechts een illustratie van de troosteloosheid en uitzichtloosheid van diegenen die denken in totale vrijheid te kunnen leven en wier leven vooral gericht is op dit ondermaanse bestaan. Interne gegevens Keuzemotivatie: Ik heb voor dit boek gekozen, omdat het boek de laatste tijd in de belangstelling staat. Het leek me ook een erg leuk boek. Ik heb al eerder een boek gelezen van Tessa de Loo, namelijk ‘De Tweeling’ en ik vond dit een goed boek. Samenvatting: Gerlof de Wildt is een gepensioneerd docent klassieke talen. Gerlof is ernstig ziek, zijn kinderen willen van zijn laatste verjaardag een feest maken en daar hebben ze ook de 30 jaar eerder uit huis gezette zoon Bardo voor nodig. Zijn dochter Hilde heeft de uitnodigingen voor de verjaardag geregeld. Met haar schoonzus Floor, die met de oudste zoon van de familie Edwin is getrouwd, heeft ze besloten ook de dertig jaar geleden verdwenen zoon Bardo uit te nodigen
Verder zijn natuurlijk jongste zoon Frank en oudste zoon Edwin (met dochter Steffie (16)) uitgenodigd. Net als iedereen zijn cadeaus willen overhandigen komt Bardo binnenlopen. Hij is slordig gekleed en wil zijn vader kussen, die dit weigert. De broers vragen hoe Bardo in zijn levensonderhoud voorziet en Bardo antwoordt dat hij na zijn zwervers carrière in de muziek in Spanje rust gevonden heeft door “bomen te verzorgen.” Zijn vader reageert daar lacherig op, evenals Edwin die zich immers alleen maar druk maakt om geld. Bardo vertelt later dat hij een Spaanse vrouw heeft en twee zoons, wat voor Gerlof een enorme verrassing is: hij heeft dus toch nog twee kleinzoons. Steffie hangt aan de lippen van Bardo als hij vertelt wat hij allemaal heeft moeten doormaken, toen hij op 19-jarige leeftijd door zijn vader uit huis werd gezet. Pa Gerlof wordt gaandeweg steeds meer geïnteresseerd in de handel en wandel van Bardo. Hilde besluit dan maar een onderwerp aan te kaarten. Ze stelt de vraag wie er de laatste dagen voor vader gaat zorgen. Dan blijkt dat de “Nederlandse” kinderen allen een reden hebben om dat niet te doen: Edwin komt met de oplossing dat vader in een verzorgingstehuis moet worden opgenomen. Dan zegt Bardo dat hij pa zou verzorgen, want hij had namelijk: “Mucho tiempo” (pag. 97) Nu dit afgerond is, nemen Frank en Edwin als eerste afscheid. Floor wil Hilde nog even helpen met de afwas. Daarna vertrekt ook Hilde. Bardo en Floor blijven alleen achter: hij biedt haar nog een glas bier aan en maakt haar complimenten over haar figuur. Dan komt de aap uit de mouw. Dertig jaar geleden waren Floor en Bardo op elkaar verliefde: ze werd zwanger van hem, terwijl ze maar zestien was. Abortus was vanwege haar religieuze achtergrond niet aan de orde en Bardo moest van zijn vader hals over kop het huis verlaten. Bardo verleidt Floor op dat moment om opnieuw de liefde met hem te bedrijven. Het wordt een heel heftige seksuele ervaring. Op een bepaald moment valt Floor in slaap, waaruit ze wreed gestoord wordt door Edwin. Die miste haar en is teruggereden naar Gerlof’s huis. Hij maakt een scène, terwijl Bardo zich niet eens geneert voor zijn daad. Edwin herinnert zich dat hij de twee heel vroeger al eens eerder had betrapt bij het vrijen: hij was namelijk verliefd op Floor, maar Bardo had haar weten te versieren.. De volgende morgen heeft Edwin Frank en Hilde opgetrommeld. Ze gaan naar hun vader die net geschoren wordt door de verloren zoon. In de nacht die volgde op de vrijpartij heeft Bardo met zijn vader gesproken over de naderende dood. Hij is de enige van het gezin die dit durft. Hij raadt zijn vader aan de dood onder ogen te zien, alleen dan kun je hem overwinnen. De gezinsleden zijn van mening dat Bardo nu niet meer de verzorging van zijn vader op zich mag nemen: de oude moet maar naar een verzorgingstehuis. Bardo zegt dat het goed is en hij zal vertrekken. Steffie zit twee maanden later met haar moeder Floor in de bus naar Spanje. Ze gaan naar oom Bardo toe. Haar moeder heeft het vertrek geheim gehouden voor Edwin. Pas op het laatste moment heeft ze een briefje geschreven waarop staat ik volg de stem van mijn hart. Het ziet ernaar uit dat ze haar leven met Bardo zal slijten. Ze heeft het kind dat ze van hem verwachtte, wel gekregen, maar na een dag was het in de couveuse overleden. In het laatste hoofdstuk praat de doodzieke Gerlof in het ziekenhuis over de verloren zoon. Hij praat met z’n allang overleden vrouw Ida en aan het eind van dit hoofdstuk kan je concluderen dat hij dood is.
Titelverklaring: De titel is makkelijk te verklaren. De familie De Wildt viert de laatste verjaardag van vader en speciaal hiervoor wordt de 30 jaar geleden verdwenen zoon Bardo uitgenodigd. Nadat hij uit het huis werd geschopt is hij gaan zwerven en woont nu in Spanje bij Sevilla. Bardo is een echte buitenstander, doordat hij na een gebeurtenis) door zijn vader uit het huis is gezet. Hij keert terug op de verjaardag van zijn vader als de verloren zoon. De zoon is dus Bardo en uit Spanje slaat erop dat hij in Spanje woont. Thematiek: De dramatische familiegebeurtenissen staan centraal in deze roman. Een goed voorbeeld hiervan is de dood van vader Gerlof en de spanning tussen Bardo en de rest van het gezin. Karakterbeschrijvingen: Gerlof de Windt: Pa leeft zijn laatste maanden en is nogal verbitterd. Hij heeft het gevoel dat niemand hem begrijpt door de leeftijdsverschillen. Hij is verward door de komst van Bardo, maar is er daarna erg blij mee als Bardo hem in zijn laatste maanden thuis wil verzorgen. Hij houdt nog steeds van zijn overleden vrouw en verteld haar dan ook tussendoor over het familiedrama. Hij had zichzelf het verlies van Bardo nog niet vergeven. Ida: Je leert haar vooral kennen door wat Pa tegen haar verteld en haar antwoorden die hij bedenkt. Ze is een vergevingsgezinde vrouw die goed met mensen om kan gaan en haar hoofd koel hield in moeilijke situaties. Bardo: De informatie over Bardo krijg je alleen door wat anderen over hem denken of dingen die hij zegt en doet. Daardoor krijg je het idee dat het een soort vrijbuiter is die geniet van elke dag van zijn leven. Hij hecht weinig waarde aan materiele dingen. Steffie: Ze vindt dat haar nooit iets verteld wordt over wat er gebeurd in de familie. Haar vader begrijpt ze niet en ze vindt oom Bardo geweldig. Na zijn verschijning lijkt haar moeder in haar ogen ook weer voor het eerst gelukkig. Dat is denk ik haar belangrijkste reden geweest mee te reizen naar Spanje. Floor: Ze begon als de vriendin van Edwin, daarna Bardo en werd toen weer de vrouw van Edwin. Tussen haar en Bardo was een speciale aantrekkingskracht en die hoopte ze in Edwin terug te vinden omdat het broers waren. Maar deze verschilden teveel. Haar huwelijk maakte haar alleen maar ongelukkiger en ze slikte medicijnen en antidepressiva. Als Bardo weer verschijnt, voelt ze de oude aantrekkingskracht opnieuw en gelooft dat hij haar wel gelukkig kan maken. Daarom kiest ze voor de kant van Bardo tijdens de familieruzie. Edwin: Edwin is erg materialistisch ingesteld en vindt de economie, statistieken en de beurskoersen voorname onderwerpen in zijn leven. Hij heeft een erg vijandige houding ten opzichte van Bardo door hun verschillende denkwijze en problemen met Floor i.v.m. haar relatie met Bardo. Hilde: Ze is een psychiater en volgens haar broers blijven de problemen van haar patiënten steeds een beetje bij haar hangen. Door de vijandigheid van Edwin tegenover Bardo twijfelt ze of haar idee over de familiereünie en vergeving wel verstandig was. Hoewel ze het niet eens is met de houding van Edwin laat ze ook nergens uit merken dat ze het tijdens de ruzie om Floor met Bardo eens is. Doordat ze geen commentaar toevoegt lijkt het mij dat ze het eens is met Edwin. Waar en wanneer speelt het verhaal: Het verhaal speelt zich in Nederland af en in een bus die richting Spanje rijdt door o.a. Frankrijk, België en Spanje. Het speelt zich vooral af in de huizen van Pa en zijn kinderen. Op het einde ook in het ziekenhuis. Frank vertelt vanuit Schotland bij een van zijn foto opnames die letterlijk in het water valt door een zware regenbui. Floor en Steffie vertellen vanuit de bus naar Spanje en Edwin vanuit zijn huis, waar hij, als Floor en Steffie weg zijn, het huis verzorgt. Gerlof vertelt in zijn huis net voor zijn dood. Hilde vertelt als ze een uur vrij is van een patiënt. Het verhaal speelt zich in het heden af. Dit is af te lezen aan de bussen etc. Motieven: Er zijn verschillende motieven te vinden in dit verhaal. De familie is het belangrijkste motief in dit verhaal. De omgang tussen de familieleden, vooral in moeilijke tijden en het belang dat je hecht aan je familiebanden. De dood is een motief. Deze nadert Gerlof en daardoor wordt hij gedwongen er over na te denken, hij praat er ook over met Bardo. Bovendien is zijn naderende dood een belangrijk onderwerp in de familie. Liefde. De liefde tussen Floor en Bardo en Edwin en Floor. Maar ook de liefde tussen familieleden. Hierdoor ontstaat er ook een ruzie tussen Edwin, Floor en Bardo, omdat Floor en Bardo seks met elkaar hebben gehad. Hier wordt de rest van de familie in betrokken. Een ander motief is de carrière van de familieleden. In het verhaal gaat het er vaak over wat iedereen is geworden en hoe dit hun gedrag aantast. Er wordt vaak over gepraat. Bijvoorbeeld over de baan van Bardo en wat de rest hiervan vind. de baan van Edwin wordt betrokken in de ruzie, omdat door zijn baan hij geen tijd meer heeft voor Floor. Gerlof is een leraar klassieke talen. Hier hecht hij veel waarde aan en het komt vaak voor dat hij iets zegt in het Latijn. Doordat de anderen drukke banen hebben, komt het dat Bardo Gerlof in zijn laatste dagen verzorgt. Drank is ook een motief. Er wordt veel over gesproken. Gerlof wil op zijn verjaardag steeds drank drinken en in zijn laatste gedachtegangen waarin hij tegen zijn vrouw spreekt, vraagt hij aan haar of er Bokma in de hemel is.
Vertelvorm: Het verhaal wordt vertelt vanuit verschillende personen in de ikpersoon. Er wordt per hoofdstuk overgesprongen van persoon en deze vertelt het verhaal vanuit zijn standpunt. Zo kan het voorkomen dat je twee keer dezelfde gebeurtenis vanuit verschillende personen leest. Opbouw: Het boek bestaat uit 16 hoofdstukken en de titels zijn genoemd naar de namen van de personen die in het hoofdstuk vertellen. Het opvallende is dat er nooit een hoofdstuk is waarin Bardo vertelt. Er wordt alleen tegen hem aangekeken vanuit verschillende standpunten. De persoon die het meeste vertelt is Gerlof. Het boek heeft geen chronologische vertelvolgorde. Gebeurtenissen worden vaak vertelt vanuit meerdere personen, dus vanuit andere standpunten. Er wordt verteld door de hoofdpersonen op verschillende tijden en plaatsen. er is geen normaal tijdsverloop. De personages kijken allemaal terug op de dag van de verjaardag van Gerlof. Dit verloopt telkens vanuit andere standpunten. Op het moment dat ze vertellen zijn ze allemaal op een andere plek of tijdstip. Stijl: Tessa de Loo heeft in dit verhaal een moderne woordenschat. Soms gebruikt ze korte zinnetjes uit een andere taal, bijvoorbeeld het Spaans of het Latijn. Over het algemeen wordt haar taalgebruik door critici afgekraakt. Ik vond dat het verhaal makkelijk te lezen was, maar soms moest je wel terug bladeren om te snappen waar het verhaal ongeveer gebleven was. Dit komt omdat men van standpunt wisselt en daardoor worden sommige gebeurtenissen herhaald. Dit zorgt er voor dat je het soms even niet snapt, maar meestal zie je het snel genoeg om te begrijpen. Slot: Het einde is open. Vader gaat dood, Bardo gaat terug naar Spanje, Floor en Steffie gaan naar hem toe in de zomervakantie, maar er wordt verder niet vertelt wat er gebeurt met de rest van de hoofdpersonen. Ik zal de laatste regels citeren: ‘Zeg Ida… aarzel ik, hebben ze geen Bokma hier? Je kijkt me zwijgend aan. dan begin je te giechelen: Dacht je nou echt dat ze hier stokerijen hebben? En dat de jenever goed zou vallen in je huidige staat? Die trek in jenever is alleen maar een herinnering, die spoedig zal vervagen. Zoals al je herinneringen trouwens. Zal ik je eens lekker masseren, zoals vroeger, daar knapte je altijd geweldig van op. Als je het niet verleerd bent na al die jaren, mompel ik. Natuurlijk niet. Mijn hemel wat zit er een hoop spanning in die nekspieren. Gerlof ontspan een beetje, welkom in de eeuwigheid! De verloren zoon ‘De zoon uit Spanje’ is een boek dat gaat over liefde, familie en de problemen in de familie. Het is een erg goed boek. Het verhaal geeft weer wat verschillende personen in een familie denken over Bardo (de zoon uit Spanje), behalve de gedachten van hemzelf, als hij terugkomt uit Spanje om zijn vader te zien vlak voor zijn sterfbed. Deze personen hebben allemaal een bepaalde visie over hem. Zo ziet Floor hem als een geliefde, Edwin hem als vijand en zijn vader weet eerst niet wat hij van hem moet denken, maar naarmate het boek vordert, draait hij steeds meer bij en begint steeds meer spijt te krijgen dat hij hem ooit het huis uit heeft gestuurd. Ik vind dit een goed boek, omdat het goed weergeeft welke problemen kunnen ontstaan door middel van ruzie binnen de familie. De thematiek en de motieven in het boek worden al snel duidelijk. Zodra men begint over de niet meer lang te leven Gerlof en zijn verloren zoon, heb je al een idee van waar het boek ongeveer over gaat. Zodra je het boek uit hebt is het dan ook duidelijk. De motieven zijn ook erg duidelijk. Het boek heeft enkele dramatische gebeurtenissen (de dood van Gerlof, het vertrek van zijn zoon…) en hierdoor wordt het boek beter. Ze beschrijft deze niet erg duidelijk, maar ze laat je op een onorthodoxe manier meer te weten komen. De belangrijkste gebeurtenissen in het boek zijn, vind ik, het moment dat Bardo de kamer binnenkomt tijdens de verjaardag van Gerlof, en het moment dat Edwin erachter komt dat Bardo met Floor heeft geslapen. Deze hebben gevolgen voor de rest van het verhaal. De gebeurtenissen spelen een minder belangrijke rol dan de gedachten en gevoelens. Hierdoor lees je wat de familieleden over elkaar denken en over de gebeurtenissen. De gebeurtenissen in het boek zijn niet erg goed beschreven, maar in dit boek gaat het er vooral om wat de familie daarover denkt. Dat vind ik leuk om te lezen. De gebeurtenissen in het boek waren realistisch, maar ook vergezocht. De karakters in het boek zijn niet allemaal even goed beschreven. Je krijgt wat minder te weten over Frank, Hilde en Steffie dan dat je over de andere personen te weten krijgt. Niet elk karakter is ook even sociaal. Bardo komt in het begin aardig, een tikje vreemd en ook als een goed persoon over. Maar het blijkt dat hij voor een hoop stampij zorgt en eigenlijk ook een beetje asociaal is. Dit komt omdat hij met Floor, de vrouw van Edwin, heeft geslapen en er geen spijt van heeft. Hier trekt hij Floor in mee en zo wordt Edwin achtergelaten. Edwin is in het begin erg stug en vijandig tegenover Bardo, vanwege het feit dat Bardo Floor al eerder heeft weten te strikken. Eerst lijkt hij dus de boosdoener, maar uiteindelijk blijkt hij het slachtoffer. In het begin vond ik het boek lastig te lezen. Dit kwam doordat in ieder hoofdstuk het perspectief wisselt. Hierdoor moet je je aandacht er goed bijhouden. Door de plotse wisselingen van tijd en plaats in het boek, blijft het boek verrassen. Vaak is het zelfs niet duidelijk waar of wanneer het fragment zich afspeelt. Ik vond het wisselende perspectief in dit boek best leuk. Soms vond ik het lastig lezen, maar toch maakt dat het boek boeiender. Je ervaart niet alleen wat Gerlof zelf vindt en doet, maar ook wat zijn kleindochter en zijn zoons en dochters bezighouden. Ik vond het wel opvallend en ook jammer dat Bardo in geen enkel hoofdstuk vertelt over hoe hij alles ervaart.
Bronvermelding Externe gegevens: Boekverslag ‘De Tweeling’, http://nl.wikipedia.org/wiki/Tessa_de_Loo
Algemene kritiek: Literom
Interne gegevens: ‘De zoon uit Spanje’