Als broer en zus door René Appel

Uitgave Het boekje werd cadeau gegeven in de maand juni bij de aanschaf van een boek van minstens € 12,50. Het werd geschonken door de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek in het kader van de Maand van het Spannende Boek. Het werd in een oplage van maar liefst 485.000 exemplaren gedrukt, een recordoplage voor een dergelijke uitgave. De voorkant toont een wazige foto van een vrouw die uit het raam staart.. Het boek telt slechts 95 bladzijden, die verdeeld zijn over 4 hoofdstukken. Genre Het boek wordt aangeduid met de term psychologische thriller.
Verhaalopbouw De thriller heeft een duidelijke verhaalopbouw. Er zijn vier hoofdstukken: Wat er gebeurde I (blz. 5-10) Ervoor (blz. 11-55) Wat er gebeurde II (blz. 56-57) Erna (blz. 58-95) In de verhaaltijd moet hoofdstuk “Ervoor” gelezen worden voor het eerste hoofdstuk, zodat er sprake is van een niet-chronologische roman. Dit heeft voor deze roman een spanningwekkend effect, omdat er in de beide hoofdsrukken “Wat er gebeurde” een man en een vrouw als personage worden opgevoerd, terwijl hun namen niet worden genoemd. Het kan dus zijn dat er een ander stel spanningen heeft dan in de hoofdstukken “Ervoor” en “Erna” . Perspectief In het eerste verhaal (de gewone thriller) is het perspectief dat van de alwetende verteller. We kijken in de hoofden mee van vooral Fred, Lex, Sylvia en Marja. Ze worden van buitenaf en soms van binnenuit beschreven. Tijd en plaats Appel vertelt zijn verhaal heel actueel. De gebeurtenissen spelen zich af in het najaar van 2004 . De bezetting van de Russische school in Beslan wordt aangehaald op blz. 22. Dat was in september 2004. De twee bevriende echtparen wonen in Utrecht. Dat blijkt uit de aanduiding Nieuwe Gracht en op blz. 87 vraagt Fred aan zijn monteur of hij de auto in Utrecht heeft verkocht. Titelverklaring Op blz. 79 antwoord Fred op een vraag van de rechercheur hoe zijn relatie met de vermoorde Sylvia was, dat die er één was “als een broer en zus”. De rechercheur reageert hierop enigszins schamper. Naar later blijkt ook terecht. Thematiek en motieven In deze kleine roman gaat het in de eerste plaats om “het whodunit”-thema en in tweede instantie om het “whydonit-motief”. In het eerste hoofdstuk is namelijk niet zeker welke man welke vrouw vermoordt en dat wordt pas duidelijk in het laatste hoofdstuk. In het eerste hoofdstuk wordt al wel duidelijk waarom de man de vrouw om het leven brengt of gewelddadig bejegent. Ze wil hem namelijk verlaten, maar dat zou dus zowel op Lex als op Fred kunnen slaan, wanneer de vrouw Sylvia is. Motieven in de roman zijn derhalve: - gestrande huwelijken, (Sylvia en Lex zijn op elkaar uitgekeken, en na de geboorte van zijn dochter Kelly gaat het ook niet meer zo goed tussen Marja en Fred) - de midlifecrisis van vooral Fred (hij was al eerder drie weken van huis) - overspel, (zowel Lex als Fred plegen overspel) - het zoeken naar avontuur (Fred, Sylvia en in zekere zin toch ook Lex) - illegale praktijken in de autohandel Motief voor de moord is tenslotte verlatingsangst, die Fred treft wanneer Sylvia hem in de auto meedeelt dat ze een ander heeft (Timo uit de bar Timeless). Aanleiding tot het schrijven van de roman Rene Appel vertelt dat het verhaal werd geïnspireerd door een rechtszaak die hij bezocht in Den Bosch. "Het ging om een hoger beroep dat was ingesteld door een van de gebroeders Anker. Ik had zelf het idee dat zijn cliënt zo schuldig als wat was. Maar ik kon wel wat met het idee van een man die verliefd wordt op een vrouw die een beetje een opgeiler is. Een vrouw van in de dertig die eigenlijk helemaal niet zo in die man is geïnteresseerd, maar alleen via hem aan de weet wil komen of ze nog aantrekkelijk genoeg is om ergens anders een spannend leven te gaan leiden."
De inhoud van de roman Wat er gebeurde I Een niet bij name genoemde man en vrouw zitten in een auto die bij een parkeerplaats vlak bij het straat staat geparkeerd. De vrouw verbreekt de relatie omdat ze een ander heeft. De man kan dat niet verkroppen en wordt handtastelijk. Hij duwt haar hoofd tegen het dashboard. Ze schreeuwt het uit van de pijn. Ervoor Lex Henkelman (een verkoper van elektrische apparaten) en zijn vrouw Sylvia zijn in een bowling met hun beste vrienden Fred en Marja Verhoef. Het is hun vaste ritueel en erg spannend is het allemaal niet. Na het bowlen gaan ze weer volgens een vaste gewoonte eten. Lex maakt wat kinderachtige grapjes en wil ook graag winnen met bowlen. Als Sylvia en Fred naar het toilet gaan, ontstaat er een zekere spanning tussen hen beiden. Toen ze Lex had leren kennen, had ze eigenlijk meer gevoeld voor Fred: die was avontuurlijker (eigenaar van een garage met een paar vuile zaakjes). Ze wil spannende dingen doen: uitgaan, dansen. In de komende dagen belt ze hem vaak op en ze ontmoeten elkaar in de stad nadat ze een lekke band heeft gekregen met de fiets. Ze rijden naar het strand en hebben spannende gesprekken. Het ziet ernaar uit dat Sylvia uitgekeken is op Lex en dat ze wel een avontuurtje wil beginnen. Lex heeft ook geen spannend bestaan als verkoper in de winkel. Wel ziet hij wat in het meisje Yvonne, dat privé-problemen met hem bespreekt en binnenkort op haar zelf gaat wonen. Fred heeft de garage Four Wheels Paradise en houdt o.a. zich bezig met het terugdraaien van de kilometertellers (zelfs digitale meters), het opknappen van total loss verklaarde auto’s, het toepassen van illegale praktijken. Het komt steeds vaker tot afspraakjes tussen Sylvia en Fred. Ze houdt wel van de spanning in haar leven: steeds gaan ze in de richting van het strand en de duinen, omdat Sylvia hier gek op is. Op een avond gaat Sylvia ook nog naar een café (Timeless) in de binnenstad, waar ze een leuke jongeman ontmoet, Timo. Die brengt haar later terug naar huis, maar er gebeurt verder niets. Hij verhuist binnenkort naar Amsterdam en ze zal hem niet meer zien. Ze dagdroomt wel van hem. Fred en Marja hebben een beetje ingeslapen huwelijk, mede door het kindje dat er een jaartje geleden is gekomen (Kelly). Lex dringt er bij Sylvia op aan om ook een kind te krijgen, maar die moet daarvan niets hebben. Boven het verhaal hangt het gegeven dat Fred een jaar geleden ineens drie weken volkomen verdwenen was en dat hij daarover niets heeft losgelaten. Het is voor alle personages een raadsel waar hij toen gezeten had, maar voor Sylvia is dat best een spannend gegeven. Eigenlijk is ze niet zo in Fred geïnteresseerd als loverboy, maar hij brengt wat spanning in haar leven en zij kan zo testen of ze nog de moeite waard is als vrouw. Wat er gebeurde II In dit vervolg op het eerste deel is de moord gepleegd door de man. Hij probeert zijn auto zo schoon mogelijk te maken. Op het dashboard wordt een donkere afdruk van bloed van het slachtoffer zichtbaar. Nog steeds wordt er verteld over een man en een vrouw: geen namen worden er genoemd. Vervelend is wel dat de auto niet wil starten. Maar even later lukt dat toch. Erna Lex mist zijn vrouw Sylvia en belt de vrouw van zijn vriend, Marja. Die weet ook niet waar ze is. Lex voelt zich ziek en meldt zich af op de zaak. Hij praat nog even met Yvonne, die aangeeft dat ze geen spijt heeft van wat ze met elkaar gedaan hebben, maar dat het beter niet nog een keer kan gebeuren. In haar spullen ziet hij een doosje lucifers uit Timeless: hij gaat naar de bar, maar de barjuffrouw kent geen Sylvia. Fred komt thuis en vraagt aan Marja of ze (als de politie het ooit zou vragen) wil antwoorden dat hij met haar de hele tijd op de bank televisie heeft gekeken: hij had problemen met een koper van een auto. Dan loopt hij weer naar buiten en vloekt dat zijn grote Cherokee gestolen is. Hij doet daarvan aangifte bij de politie. Lex gaat na vier dagen ook aangifte doen van de verdwijning van Sylvia. Omdat hij zo lang gewacht heeft, laadt hij wel de verdenking op zich. Enkele dagen later hoort hij dat het lichaam van zijn vrouw gevonden is: vlak bij een strandovergang heeft iemand geprobeerd haar te begraven. De politie komt huiszoeking bij hem doen en tegelijkertijd brengen ze Yvonne ter sprake. Hij wordt nu toch serieus verdacht: ze hadden vaak ruzie, hij is vreemd gegaan met Yvonne en hij heeft pas na vier dagen aangifte gedaan. Lex is wanhopig. De politie verifieert bij Marja of Fred die bewuste dinsdagavond thuis is geweest. Ze bevestigt wat Fred gevraagd heeft, nl. dat hij de hele avond tv heeft zitten kijken. Fred gaat ook naar café Timeless en van de bardame krijgt hij met wat geld los dat er een Timo in het spel is. Hij wordt daarna opgeroepen door de twee rechercheurs die de zaak van Sylvia onderzoeken. Ze hebben een printlijst gemaakt van de telefoonnummers en daaruit blijkt dat ze heel vaak met elkaar gebeld hebben. Ze vragen hem naar de relatie met Sylvia. Die was er één van als een broer en een zus, antwoordt Fred. Een van de agenten vraagt nog naar de gestolen auto van Fred. Thuisgekomen is hij nogal uit zijn humeur, wat ook Marja erg opvalt. Ze vraagt hem waar hij die bewuste dinsdagavond eigenlijk geweest is. Hij houdt vol dat hij een zaakje met een klant moest oplossen. Intussen wordt ook duidelijk dat hij drie weken heeft doorgebracht met een vrouw, die later gearresteerd is. Weer wat later wordt Fred gebeld door de rechercheur die hem meedeelt dat ze zijn auto hebben gevonden. Fred is erg verbaasd. Het blijkt dat op het dashboard bloedspatten zijn gevonden, die nader onderzocht zullen worden. Fred verzint een smoes dat Sylvia een keer een bloedneus bij hem had gehad in de auto. Lex brengt weer een bezoekje aan Yvonne en ze troost hem lichamelijk. Fred komt van zijn monteur te weten dat hij de auto in Utrecht aan een Nederlander heeft verkocht in plaats van aan iemand in het Oostblok, waardoor hij gemakkelijk zou hebben kunnen verdwijnen. Maar nu is de monteur er een paar honderd euro rijker van geworden. Helaas is de auto nu opgespoord. Nu is Fred meer verdacht dan Lex. Hij geeft toe dat hij Sylvia enkele keren heeft ontmoet, meestal op het strand. Bij de laatste ondervraging trapt hij in de val die de rechercheurs voor hem zetten. “Uit een printlijst van haar mobieltje blijkt dat jullie elkaar vaak belden”, zegt een van de rechercheurs. Fred antwoordt: “Ze had toch helemaal geen mobieltje meer.” Daarmee verraadt hij zich als dader, want na de moord had hij haar mobieltje in de singel gegooid. De rechercheurs raden hem aan een advocaat te bellen. Recensies In de scholieren afdeling van het NRC op 30 mei 2005 wordt het boekenweekgeschenk gematigd positief besproken door Gert Jan de Vries. “Als broer en zus is in opzet en omvang een bescheiden boekje. Appel schetst een klein familiedrama dat zich afspeelt in het milieu van twee bevriende neven, Fred en Lex, die ooit voor kruimeldieverij zijn bestraft. Ze leiden herkenbare leventjes en hebben tot op de draad versleten huwelijken. In het magisch vierkant dat ze met hun eega's vormen moet wel iets misgaan. En bij Appel gaat dat niet met spektakel - het hele boekje is nogal onspectaculair - maar het is prachtig om te zien hoe hij het schrijversvak in dit werkje bijna doceert aan zijn lezers. De vier hoofdstuktitels zijn illustratief: 'Wat Er Gebeurde I', gevolgd door 'Ervoor', gevolgd door 'Wat Er Gebeurde II' en tot slot 'Erna'. We vallen kortom middenin de climax - al houdt Appel de eieren nog even warm - krijgen dan de voorgeschiedenis, vervolgens de rest van de climax (nog steeds in een anonieme hij-zij-vorm) en tot slot de afloop. Daarmee wordt het eerlijk gezegd geen moment een verbijsterend boek, maar wel een voorbeeldige gratis cursus verhaalcompositie.” Over de schrijver René Appel werd geboren in 1945 in Hoogkarspel, een dorpje tussen Hoorn en Enkhuizen. Hij bezocht de Rijks HBS te Enkhuizen, waar hij in 1962 het diploma HBS-B behaalde. Na een korte, maar teleurstellende studie Scheikunde van een half jaar, schreef hij zich in voor de universitaire studie Nederlands MO. Het diploma Nederlands MO-B behaalde hij in 1967. Tijdens de studie Nederlands ontwikkelde hij - zoals veel collega studenten - een voorzichtige ambitie om te gaan schrijven, maar hij publiceerde nooit iets. Na een korte militaire carrière van 2½ maand, voortijdig afgesloten wegens gebleken psychische instabiliteit, werd hij leraar Nederlands op de Gemeentelijke Scholengemeenschap te Hilversum. In 1969 pakte hij zijn studie Nederlands weer op, waarbij hij zich ging specialiseren op de Nederlandse taalkunde, vooral omdat - naar eigen zeggen - al z'n vrienden zich al met letterkunde bezighielden. In 1970 hield hij op met lesgeven en werd kandidaat-assistent bij de Faculteit der Letteren, aanvankelijk bij Nederlandse Taalkunde, later bij Algemene Taalwetenschap. In 1972 studeerde hij af bij Algemene taalwetenschap, waar hij zich voornamelijk met de onderdelen taalverwerving en sociolinguïstiek bezighield. Hij werd wetenschappelijk medewerker bij de vakgroep Ontwikkelingspsychologie van de Universiteit Utrecht. In de loop van de jaren zeventig ging hij zich binnen zijn universitaire werk vooral richten op de tweedetaalverwerving van allochtonen en het Nederlandse taalonderwijs voor deze groep. Begin jaren zeventig leidde de ambitie om te gaan schrijven ook tot daadwerkelijke productie. Hij schreef korte verhalen in onder meer studentenweekblad Propria Cures (was ook een tijdje aspirant-redacteur), Hollands Maandblad en Maatstaf. Daarnaast publiceerde hij enkele gedichten in Hollands Maandblad. In deze periode was hij ook enige tijd freelance voetbalverslaggever bij de Volkskrant. Met name door persoonlijke omstandigheden stopte de (korte) stroom aan eigen creatief werk. Vanaf 1976 was hij wel recensent voor misdaadliteratuur van NRC-Handelsblad, een functie die hij tot 1986 uitoefende. Wat betreft zijn academische activiteiten het volgende. In 1980 keerde hij terug naar de vakgroep Algemene Taalwetenschap van de Universiteit van Amsterdam. In 1984 promoveerde hij daar cum laude op
Immigrant children learning Dutch; sociolinguistic and psycholinguistic aspects of second language acquisition. Mede op basis van dat proefschrift ontwikkelde hij zich steeds meer tot een (landelijk erkend) deskundige op het gebied van taal en minderheden. Hij heeft dan ook verschillende publicaties op zijn naam staan over dit en aanpalende onderwerpen, vaak geschreven in samenwerking met collega's, zoals het boek Nederlands als tweede taal in het basisonderwijs (met Folkert Kuiken en Anne Vermeer) en Bilingualism and language contact (met Pieter Muysken). Van 1994 tot 2003 was René Appel bijzonder hoogleraar 'Verwerving en didactiek van het Nederlands als tweede taal' namens de Gemeente Amsterdam. Sinds 2003 werkt hij als schrijver. Rond 1985 werd de ambitie om zelf fictie te gaan schrijven weer groter, met name omdat het bespreken van boeken van anderen op den duur weinig bevredigend was. Daar kwam bij dat René Appel als recensent had kennis gemaakt met psychologische thrillers van auteurs als Patricia Highsmith en Ruth Rendell, die hem mede inspireerden tot het schrijven van een misdaadroman. Dat werd Handicap, dat in 1987 verscheen (zie verder de bibliografie op deze site, ook voor vertalingen, nominaties voor prijzen e.d.). Na een flinke serie boeken voor volwassenen verscheen in 1999 zijn eerste (spannende) kinderboek, Complot voor de leeftijdsgroep 10+. In 1997 schreef hij het scenario voor de korte tv-film Betaalde liefde, uitgezonden door de IKON. René Appel is getrouwd en heeft twee kinderen. Hij woont in Amsterdam. Enkele bekende romans van Appel - Tweestrijd (1998) - De echtbreker (2000) - Zinloos geweld (2001) - Noodzakelijk kwaad (2002) - Doorgeschoten (2003) - Misbruik wordt gestraft (2004) - Loverboy (2005) N.B. Scholieren die recensies of andere informatie nodig hebben, kunnen contact zoeken via e-mailadres info@reneappel.nl. Surfen naar de site van René Appel is ook mogelijk:
René Appel Informatie over de schrijver, een interview met hem, vragen en antwoorden over zijn romans: je kunt het er allemaal vandaan halen.