Verslag van de Boek/Film vergelijking van “De Tweeling” 1. Titelbeschrijving
Boek: De titel van het boek is De Tweeling en het is geschreven door Tessa de Loo. De Tweeling werd voor het eerst uitgegeven in oktober 1993, door Uitgeverij De Arbeiderspers. Film: De titel van de film, die door Ben Sombogaart is geregisseerd, is De Tweeling. De belangrijkste acteurs zijn Thekla Reuten, Ellen Vogel, Nadja Uhl, Gudrun Okras, Jeroen Spitzenberger en Roman Knizka. 2. Samenvatting van de inhoud
In het kuuroord Spa ontmoeten Anna en Lotte, twee bejaarde vrouwen, elkaar en ze herkennen in elkaar hun lang vergeten tweelingzus. Sinds ze na de dood van hun vader zijn gescheiden, en Anna bij een Duits boerengezin kwam en Lotte, vanwege haar tbc, bij een rijke Nederlandse familie, hebben ze elkaar nog maar een paar keer gezien. Samen rakelen ze hun geschiedenis op, maar ze zijn door de Tweede Wereldoorlog behoorlijk van elkaar vervreemd. Op sommige momenten lijkt verzoening niet meer mogelijk, door de verschillende opvattingen die Anna en Lotte over vele zaken hebben. Maar terwijl ze elkaar hun levensverhalen vertellen, krijgen ze meer begrip en respect voor de ander. Anna, die opgroeide bij Oom Heinrich en de gemene Tante Martha in een arm Duits katholiek boerendorpje, moet dag in dag uit keihard werken en mag, hoewel ze het graag zou willen, niet naar school. Als Anna ook nog eens door haar oom zo hard wordt geslagen, dat bij de dokter wordt geconstateerd dat haar baarmoeder gekanteld is, wordt ze door de pastoor weggehaald en naar het klooster gebracht. Na een bescheiden opleiding, vertrekt ze uiteindelijk weer naar Keu-len, waarna ze tenslotte bij Frau von Garlitz gaat werken. Intussen heeft Hitler de macht in Duitsland gegrepen. De oorlog breekt uit en hierdoor vlucht Frau von Garlitz een aantal keer naar het oosten. Als Lotte haar adres heeft weten te bemachtigen, komt zij Anna bezoeken. Het bezoek valt echter heel erg tegen en er lijkt een haast onoverbrugbare kloof tussen de tweeling-zussen te zijn ontstaan. Teleurgesteld gaat Lotte weer naar huis. Niet lang daarna ontmoet Anna op een feest de sympathieke Oostenrijker Martin Grosalie, met wie zij zich uiteindelijk verlooft. Hij wordt echter naar Rusland gestuurd om te vechten. Als hij eens verlof heeft, trouwen ze in Wenen, maar al gauw moet Martin weer terug om te vechten. Spoedig krijgt Anna echter het on-fortuinlijke bericht dat Martin, die inmiddels SS-officier is, omgekomen is. Immens verdrietig en diep ongelukkig is Anna. Ze besluit om Rode Kuiszuster te worden. Na de capitulatie volgt ze een opleiding en ze gaat in bij de Kinderbescherming. Nu besluit Anna om Lotte op te zoeken. Maar nu wil Lotte niets meer met haar te maken hebben. Lotte groeit op bij een communistisch gezin met een egoïstische vader en een lieve moeder. Ze wordt beschouwd als volwaardig lid van de familie en zijzelf beschouwt haar nieuwe familie als haar echte familie, hoewel ze Anna niet vergeet. Ze blijkt enorm goed te kunnen zingen en zo ontmoet ze David, de zoon van een beroemde liedjeszanger. Ze waren bijna verloofd. Lotte wilde hem nog even laten wachten voordat ze zekerheid wilde geven. Die zaterdag werd hij door de Duitsers opgepakt in een nachtgelegenheid in de Amsterdamse jodenbuurt waar hij muziek maakte met een aantal vrienden. Hij was afgevoerd naar Buchenwald en later naar Mauthausen. Uit de postkaart die de familie van hem ontving, bleek dat hij besefte snel dood te zullen gaan. Lotte werd verteerd door schuldgevoelens. Intussen is de oorlog uitgebroken en Nederland wordt bezet. Bij Lotte thuis worden vele onderduikers verstopt en er heerst constant een gespannen sfeer. Ook is er honger. Lotte wordt er een aantal keer op uit gestuurd om eten te halen of onderduikers te helpen, maar steeds komt ze weer heelhuids terug. Als het weer vrede is en Lotte getrouwd is en samen woont met vioolbouwer Ernst Goudriaan, komt Anna onverwachts op bezoek. Lotte heeft een kind en wil - Ernst beschamend en Anna tot wanhoop drijvend - helemaal niets te maken hebben met Duitsland en ze negeert haar tweelingzus volledig. Deze keer druipt Anna zwaar teleurgesteld af. Ze zien elkaar nooit meer voordat ze elkaar weer tegen komen in Spa. Als Lotte in het Thermaal Instituut in een bad zit hoort ze een hoop geroep. Het blijkt dat Anna is overleden terwijl ze ook in bad zat. Lotte voelt zich schuldig: Waarom is ze niet wat toegeeflijker geweest? Waarom heeft ze niet tegen Anna gezegd dat ze haar begreep, het enige dat ze wilde horen? Ze accepteert eindelijk Anna als haar zus, maar dan is het al te laat. 3. Thema

Verzoening. Het verhaal beschrijft immers de onmogelijke verzoening van een tweeling. Anna en Lotte zijn niet in staat zich te verzoenen voordat de dood van Anna definitief herstel mogelijk maakt. 4. Plaats en ruimte
Het werkelijke verhaal speelt zich af in en om het Thermaal Instituut in Spa, en in vele eethuizen, restaurants en koffieshops in Spa zelf. Het verhaal dat door Anna en Lotte wordt verteld, wisselt met name bij Anna zeer sterk van plaats. Eerst wonen Anna en Lotte in Keulen, dan verkast Anna naar haar boerendorpje bij de Lippe, waarna ze terug naar Keulen gaat en vervolgens haar intrek neemt in huize Von Garlitz. Ze gaat een aantal keer naar Wenen, waar haar schoonouders wonen en zij ook trouwt. Ze heeft echter nooit een vaste woonplaats. Als zuster trekt ze met de gewonden mee. Lotte heeft wat dat betreft een omgeving die beduidend meer vastomlijnd is. Zo woont ze - na haar vertrek uit Keulen - in Hilversum. Hier brengt ze een heel groot deel door. Tenslotte verhuist ze naar Den Haag waar ze samen met Ernst woont. De plaats lijkt niet willekeurig gekozen. Hilversum maakte namelijk nog de hongerwinter mee, wat de auteur goed van pas kwam, om het leed nog wat te versterken. Spa is natuurlijk een prachtig voorbeeld om twee bejaarde vrouwen te laten rondlopen, vanwege de rijke cultuur, natuur en historie die het plaatsje kent. Bovendien laat het zich - net als het Thermaal Instituut - heel goed beschrijven. 5. Historische tijd, tijdsduur en tijdsvolgorde
De tijd waarin het werkelijke verhaal zich afspeelt is waarschijnlijk ergens in de jaren ’90. Het verhaal duurt een aantal dagen (ongeveer een week). De periode die wordt aangehaald door de bejaarde dames, is echter veel groter, zo’n 70 jaar.De flashbacks zijn veelal tijdens de Tweede Wereldoorlog (1940-1945), maar ook van ervoor en erna. Deze tijden zijn belangrijk, want het is zo ingedeeld dat Anna en Lotte rond hun twintigste de Tweede Wereldoorlog meemaken. Er zitten geen opvallende versnellingen en vertragingen in het verhaal. Wel is het begrijpelijk dat van het flashbackverhaal niets wordt verteld over de periode nadat Anna bij Lotte op bezoek is geweest. Dit is immers niet meer interessant; het zou waarschijnlijk alleen maar gaan vervelen. Het hele verhaal dat zich afspeelt in Spa is chronologisch, met uitzondering van de vele flashbacks, waarin wordt teruggeblikt naar het verleden van Anna en Lotte. Deze flashbacks zijn echter weer perfect chronologisch. In de flashbacks slaat het verhaal soms bepaalde tijd over, maar over het algemeen houdt de tijd zich aan de chronologie. 6. Perspectief
Het verhaal is auctoriaal - het wordt ‘van buiten af’ verteld. De alwetende schrijver concentreert zich soms wel meer op een bepaald personage, maar altijd zijn alle gedachten en hersenspinsels van de personages te lezen. Het hele boek is dus vanuit de 3e persoon geschreven. 7. Concrete afwijkingen van de film ten opzichte van het boek
Hieronder zijn in tabelvorm een aantal concrete afwijkingen weergegeven. Film Boek
een ‘onderwaterscène’ waarbij Anna en Lotte elkaar ‘ontmoeten’ dit vindt in het boek niet plaats
bij de ontmoeting van Martin en Anna moet Anna huilen in het boek moet Martin huilen
bij de ontmoeting van Anna en Lotte in Duitsland is de relatie perfect in het boek is het een vervelende, nare en ongeïnteresseerde ontmoeting
het werkelijke verhaal duurt niet langer dan twee/ drie dagen het verhaal duurt iets meer dan een week
Lotte ontdekt dat haar vader wel genoeg te eten heeft in het boek ontdekt het zusje van Lotte dat
de (nieuwe) vader en moeder van Lotte worden niet ziek de (nieuwe) vader en moeder van Lotte worden wel ziek
de relatie met David is ver gevorderd de relatie met David is nog in het begin

Lotte blijft wegrennen voor Anna Lotte wil best horen wat Anna te zeggen heeft
Anna sterft in het bos Anna sterft in bad
Lotte toont geen enkele verliefdheid tegenover Ernst Goudriaan Lotte is wel degelijk uit liefde met Ernst Goudriaan getrouwd
de tweeling wordt op brute wijze gescheiden de tweeling wordt ‘gewoon’ uit elkaar gehaald
David wordt bij een restaurant opgepakt David wordt opgepakt als hij in Amsterdam muziek maakt
8. Subjectief verwachtingspatroon
Bij het lezen van de Tweeling is het ten eerste zo dat je je een heel duidelijk en concreet beeld vormt van het landschap. De theehuizen en patisserieën in Spa, maar ook de plaatsen waarover Anna en Lotte hun levensverhaal vertellen. Het beeld dat ik me hierbij vormde stemt in vrij grote mate overeen met het beeld van de film. Maar in de film wordt er weinig aandacht besteed aan de diverse bezoeken aan deze eetgelegenheden en bezienswaardigheden te Spa. Het bos eromheen, waar in de film Anna doodgaat, is wel typische een bos dat ik me bij het verhaal had voorgesteld. Ook Lotte voldoet aan mijn eisen, als oudje - hoewel ze nog veel minder toegankelijk is dan in het boek. Haar karakter had ik me dus nog íetsje opener voorgesteld, maar haar uiterlijk voldeed aan wat ik in mijn hoofd voor beeld had gevormd. Anna had ik me heel anders voorgesteld. Hoewel ze in de film keurig loopt te hijgen en te puffen, net zoals de boek-Anna, vind ik haar in de film een plompe lompe oude bejaarde, en ben ik van haar vervreemd. Dat is raar, want letterlijk gezien vult de boek-Anna ook een hele deuropening, dus de persoon moet kloppen. Toch had ik mij een ander beeld gevormd van haar en dus viel ze tegen. De jonge Anna en Lotte voldeden volledig aan mijn verwachtingen en waren precies zoals ik me had voorgesteld. Dat in tegenstelling tot de nieuwe vader en moeder van Lotte. Vooral de moeder is in de film nogal bangig en kleinzerig. Niets van wat ik me van haar als lieve, sterke en rechtvaardige vrouw had voorgesteld kom ik in haar tegen. Ook ben ik geschrokken van het verschil in het bezoek van Lotte aan Anna. In het boek is dit compleet anders, en ik had me het dus ook compleet anders voorgesteld. Het oorlogsverhaal en de hele geschiedenis van Anna en Lotte daaromheen klopt wel zo’n beetje met mijn beeld. Tenslotte is de dood van Anna heel anders dan ik me had voorgesteld. Het warme turfbad is vervangen door een koud bos. Hier is geen enkel verwachtingspatroon natuurlijk tegenop gewassen. 9. Oordeel
Boek
Aangezien het boek in de derde persoon is geschreven, voel je je niet speciaal betrokken. Want hoewel ik meegesleept werd door de feiten, waren eigenlijk voornamelijk de dialogen niet interessant, omdat de benodigde diepgang ontbrak. Het is een echt afstandsaanzicht. Ik trok me dus wel hetgeen wat gebeurd is aan, maar speciale betrokkenheid bij specifiek een personage was er niet. Dat vind ik jammer, want een betrokken sfeer en de inzuigende werking van betrokkenheid bij een verhaal zijn zeer belangrijk voor het bevorderen van het leesplezier. Het verhaal is wel erg realistisch. Hoe verschrikkelijk en onvoorstelbaar sommige gebeurtenissen ook zijn voor een 15-jarig scholiertje, ik besef dat ze waarschijnlijk niet ver van de waarheid liggen. De geloofwaardigheid van het verhaal is dus groot en dat komt zeker ook door de gedetailleerde en concrete beschrijvingen die de auteur vaak oproept. Een duidelijk beeld kan hierdoor worden geschapen, en ook de nauwkeurigheid waarmee bestaande locaties en historische gegevens worden vermeld, duiden op een geloofwaardigheidstimulerende research. De opbouw van het verhaal is in het begin verrassend, maar al spoedig raak je eraan gewend en worden de terugblikken gewoon.Zonder de gewenning zit je soms wel in de knoop over wie het nou gaat en wie nou wat beleeft. De chronologische volgorde die de auteur hanteert is echter wel noodzakelijk; zo blijft het begrijpelijk en prettig om te lezen. Het vervelende van de flashbacks is dat je even blijft hangen bij Anna of Lotte, waarna je dus weer terug moet naar Spa met hen beide. Soms heb je daar geen zin in, dan volg je liever in één keer het hele verhaal van Anna of Lotte. Dat is dus negatief aan de opbouw, maar verder is de opbouw niet storend. Verder is het knap en mooi dat de spanning in het verhaal op de juiste momenten de lezer wordt aangereikt. Ik vind het wel een origineel verhaal. Ik had een dergelijke smartelijke tweelinglevensloop nog nooit eerder gevolgd, en ik ben dan ook aangenaam verrast. Het verrassingselement dat gepaard gaat met de originaliteit is echter niet zo groot. Immers, een oude vrouw van in de 70 vertelt over de bijna-doodervaring toen ze 7 was. Je wéét al dat ze op het moment dat ze het vertelt, rustig koffie zit te drinken. Dat is wel vreemd, en haalt toch een klein stukje verrassing en spanning weg. Dit neemt niet weg dat het ook een heel geruststellend en bevredigend idee is; wat er ook gebeurt, ze zitten nu gezellig samen in een restaurant. Dat geeft toch wel een soort van zekerheid, waar ik me tijdens het verhaal graag aan vast hield. De stijl is interessant, maar gaat soms te ver. Want hoewel de abstracte en concrete beschrijvingen voldoende afwisselen, wordt er soms een te grote lading aan abstracte toestanden over je heen gegooid. Die stukjes verliezen regelmatig mijn aandacht, omdat ik verder wil met het verhaal en niet wil blijven hangen in mooi aan elkaar gevlochten abstracte zinnen. Dat neemt niet weg dat de vele vergelijkingen en soms sublieme woordkeuze mij erg raakte. Ik ben nogal gevoelig voor bepaalde, mooi opgebouwde en met fraaie woorden doorspekte zinnen. Ik kwam genoeg aan mijn trekken. Dit maakt de stijl erg compleet, meestal prettig om te lezen en het komt de emotionele boodschap van het verhaal ten goede. Ik vind de Tweeling een ingrijpend boek, omdat het door de verontrustende realiteit en boeiende opbouw een boodschap probeert mee te geven. De betrokkenheid bij het algehele verhaal is groot genoeg, door de prachtige, maar soms te vergaande beschrijvingen, zowel concreet als abstract. Jammer zijn de wat statische en identieke dialogen, die toch een afstand tussen lezer en Anna en Lotte schept. Het boek beschikt wel degelijk over een heerlijke emotionele x-factor, die als het ware het lezen aanmoedigt. Het onderwerp en ook de motieven zijn boeiend en meeslepend. Gescheidenheid is immers iets wat niemand adoreert. Al met al kan ik dus met zekerheid zeggen, dat ik het boek erg de moeite waard vind - nog eens versterkt door de constante interessante spanning tussen Anna en Lotte, die doorbroken wordt door Anna’s dood. Ik vind de Tweeling een fraai boek. Film
De film vind ik goed gelukt. De visualisering verkracht het verhaal niet, en haalt de hoge emotionele waarde zeker niet weg. Ik voelde me meer betrokken bij de film dan bij het boek. De enkele afwijkingen die erin zitten, zijn niet verkeerd. Het grote verschil in het bezoek van Lotte aan Anna stemde mij gelukkiger dan het bezoek in het boek. Het dan verpeste vertrek door de opmerking over Joden van Anna is origineel en goed bedacht. De kernwoorden van de film, zoals begrip, vergeving en verzoening nemen een voorname plaats in en de cast weet het geheel goed en geloofwaardig neer te zetten. Het ontroerende en tragische element is terecht, onderbouwd en goed uitgewerkt. Medeleven en begrip wordt door de film voor zowel Anna als Lotte opgeroepen. Ik vind het een knap geheel en zeker ook gewaagd van de regisseur, om een aantal dingen ingrijpend te veranderen. Het is toch het verwachtingspatroon van de lezer dat dan wordt doorbroken. Ik ben van mening dat het echter goed uitpakt. De dood van Anna in het bosis meer cliché, maar minder belachelijk dan de bad-dood. Ik vind de Tweeling dus een geslaagde film. De voelbare spanning is alom aanwezig en ook de emotionele kant komt goed tot uitdrukking. Er zijn wel een aantal momenten waarop ik de aandacht even verloor, omdat het minder boeiend was, maar die momenten waren schaars. Kortom; een schitterende en indrukwekkende film. Voorkeur

Ondanks het feit dat qua beoordeling de film minstens zo hoog in mijn vaandel staat als het boek, gaat mijn voorkeur toch uit naar het boek. Boeken zijn namelijk in feite veel interessanter en kunnen veel meer boeien en plezieren, omdat je je eigen voorstelling van de gang van zaken kunt maken. En aangezien dat bij het boek goed en op realistische wijze gebeurt, lees ik toch liever het boek. Bij de film pik je ook minder op van de motieven. Dit is niet vreemd, omdat de film nou eenmaal niet negen uur kan duren, zodat alle elementen van het boek erin worden verweven. Maar toch blijft het boek vanwege de grotere diepgang langer hangen dan de film. En dat is juist de kracht van een boek, waarvoor het onderwerp en het verhaal zich dan ook uitstekend lenen. Zo krijgt het boek mijn voorkeur, omdat ik het schokkender, confronterender, spannender en mooier vindt dan de film. 10. Recensies
Aangezien ik op het internet (misschien door mijn onderontwikkelde zoekvermogen) geen enkele recensie van het boek kon vinden, heb ik er maar twee van de film gedaan. RECENSIE VAN DE TWEELING (afkomstig van www.filmvisie.nl) ”De Tweeling" is de verfilming van het boek van Tessa de Loo. Wanneer hun ouders overlijden, worden Anna (Nadja Uhl) en Lotte (Thekla Reuten) van elkaar gescheiden. Lotte wordt meegenomen naar Nederland waar ze alle kansen van de wereld krijgt, terwijl Anna achter blijft in Duitsland, en van haar pleegouders geen onderwijs mag genieten. Beide meisjes groeien op in een ander milieu en een andere maatschappij. Zal dit hun hereniging in de weg staan, als zij elkaar naar jaren weer weten te vinden? Lotte en Anna
De eerste keer dat de twee zussen elkaar ontmoeten lijkt er geen vuiltje aan de lucht. Bij het afscheid echter, maakt Anna een opmerking die bij Lotte verkeerd valt. In eerste instantie neemt Lotte dan ook geen contact meer met Anna op. Na de oorlog ontmoeten ze elkaar weer, Anna komt bij Lotte aankloppen in Nederland. Wanneer Lotte ontdekt dat Anna met een SS-er getrouwd is, wijst ze haar de deur. Lotte haar verloofde is in Auschwitz om het leven gekomen en een SS-bruid komt daarom niet het huis in. Zus of geen zus. De laatste ontmoeting vindt plaats vele jaren later, wanneer beide zussen bejaard zijn. En of er dan nog wat te redden valt, is de vraag. Ingetogen "De Tweeling" is een hele mooie ingetogen film, die mede door de cast tot een groot Nederlands succes geroemd mag worden. Reuten en Uhl zijn aan elkaar gewaagd. En hoe belangrijk is familie voor je, en waar ligt de grens van begrip en vergeving. Geen enkel moment vervalt Sombogaart in de typische platte manier waarop veel Nederlandse films gemaakt worden. Ingetogen, met gevoel voor detail weet hij het ontroerende verhaal over te brengen. Conclusie
De Tweeling is een ontroerende film. Twee zussen door een oorlog nog verder uit elkaar gedreven. Het fantastische spel van Reuten en Uhl maken beide zussen op een geheel eigen wijze toch sympathiek. Waarom in hemelsnaam "Zus en zo" heeft mogen mee dingen naar een Oscar is me een compleet raadsel. "De Tweeling" is niet alleen veel beter, maar had zeker een betere kans gemaakt op het gouden beeldje. Kortom, "De Tweeling" is een ingetogen, ontroerende film. RECENSIE VAN DE TWEELING (afkomstig van www.movietomovie.nl) Wat een mooie film! Direct bij het begin van de film werd ik geraakt door het uit elkaar halen van de Tweeling. Het verhaal geeft weer dat ook de Duitsers in de oorlog vaak meededen en vochten puur om te overleven. Deze film geeft maar weer eens aan dat sommige vooroordelen die we tegen de Duitsers hebben of hadden niet altijd even terecht waren. De film laat een sterk contrast zien tussen arm en rijk in de jaren 20 t/m 40 van de vorige eeuw. Ook de band die een tweeling zo apart maakt wordt sterk gespeeld. Wanneer de ene helft van de tweeling iets overkomt merk je dat de andere helft van de tweeling dit voelt. Het leven van de tweeling wordt gespeeld door 6 personen. Ieder in hun eigen tijd. Toch sluit de overdracht van kind naar jongvolwassene en van jongvolwassene naar bejaarde vrouw zeer goed op elkaar aan. Door de oorlog en de gevolgen daarvan worden beide tweelingzusjes ieder op hun manier getroffen door het overlijden van hun echtgenoot. De 1 sterft in de gaskamer en de ander komt om door een mijn. Hierdoor komen de tweelingzusjes lijnrecht tegenover elkaar te staan. De ene helft van de tweeling die getrouwd was met een Duitser krijgt de schuld van de moord op de man van haar zus. Hiermee wordt de kloof heel duidelijk tussen de Duitsers en Nederlanders in die tijd. Wanneer het Duitse deel van de Tweeling bij terugkomst in Nederland op afstand wordt gehouden door haar zus begrijp ze er niks van en voelt zich dan ook wanhopig als de Nederlandse helft van de Tweeling niks maar dan ook niks meer met haar te maken wilt hebben. Toch komt dit voort uit 2 woorden eerder uit de film waarin De Nederlandse helft van de tweeling een foto van haar vriendje laat zien. De Duitse helft antwoordt met de woorden: "Is het een Jood?" Vanaf dat moment is de kloof gezet. Geweldig goed gespeeld. Dat je met 1 zin de band van een zeer hechte tweeling kan verstoren. Het hele verhaal is gebaseerd op flashbacks. Wanneer de tweelingzusjes elkaar in het rusthuis weer ontmoeten beleven ze hun leven nog 1 maal terug. Het is altijd heel moeilijk om rollen te spelen in een tijd waarin je niet zelf hebt geleefd. Ik vond dat de acteurs dit perfect deden en precies aanvoelde op welke manier je dit op het witte doek moest zetten. Dat is ze mijn inziens goed gelukt. Als ik een film heb gekeken ga ik me nadien altijd even evalueren. Ook tijdens de film observeer ik mezelf om te zien in welke mate ik de film aan het bekijken ben. Ik zat vanaf het begin midden in de film en slechts een minuut of 5 van de film (zeg maar nadat de tweeling uit elkaar was gehaald) had ik zoiets van gaan we nog verder. Kortom een film die zeer boeiend was. Ook de zaal was muisstil en genoot van alle drama en passie. Na afloop van de film bleef iedereen echt even een minuut zitten om te denken en bij te komen. Zeker geen Feel Good Movie, maar wel een film die zeer aan te raden is. 13. Verschil in het bezoek van Lotte aan Anna
In het boek is Anna niet echt geïnteresseerd in Lotte als ze komt. Ze houdt afstand, zegt dat ze moet werken en besteedt weinig aandacht aan Lotte, die zeer teleurgesteld is. De kennismaking viel dus ontzettend tegen, omdat ze allebei geen emoties durfden te tonen. Anna zoekt hierbij haar toevlucht in het werk, dat ze in overvloed heeft op het landgoed van frau Von Garlitz. Het is dus een snoeiharde tegenvaller en zwaar ontdaan gaat Lotte weer terug. In de film is er meteen de herkenning en toegewijde interesse van beide kanten. Beide jongedames vinden het schitterend en ze besteden veel aandacht aan elkaar. Trots laat Anna Lotte aan iedereen zien, en ze zijn erg close. De afstand die in het boek tussen hen is, is er in de film helemaal niet. Ze zijn vol van elkaar en blij elkaar te zien. Als Lotte weer terug moet, beloven ze elkaar vurig te schrijven en Lotte haalt Anna over om naar Nederland te komen. Een bij Lotte verkeerd vallende opmerking van Anna over Joden, gooit op het eind echter nog roet in het eten. Ontdaan en ontzet keer Lotte terug, Anna in onzekerheid achterlatend. Ik denk dat de regisseur hier van het boek is afgeweken omdat het voor de film beter is. Want in het boek is en kan er ook meer aandacht worden gegeven aan waarom Lotte niets meer met Anna te maken wil hebben. In de film is daar geen tijd voor en op deze manier - prettig weerzien, koek en ei, totdat Anna Lotte diep kwetst met een jodenopmerking - wordt er toch een tastbare reden gegeven voor de diepgewortelde Duitslandhaat van Lotte. De verandering is dus met oog op de gebrekkige tijd van de film goed bedacht om een eerste concrete kloof te slaan tussen Anna en Lotte. 14. Het kinderliedje

Het kinderliedje is erg belangrijk in de film. Anna en Lotte hebben dit als één van de weinige dingen nog gemeen, en het is daardoor een leidraad door de film. Bovendien herkennen ze daar elkaar aan. Het kinderliedje is hun gemeenschappelijke kenmerk, een in zekere zin tastbaar gegeven dat hen nog met elkaar verbindt. Zodoende is het van cruciaal belang voor herstel en verzoening. 15. Anna spreekt Nederlands
Als Anna bij Lotte op bezoek is geweest, laat Lotte op een bijzonder nare en vervelende manier weten dat ze absoluut niets meer te maken wil hebben met alles wat Duits is. Anna, die alleen Duits spreekt, kan op deze manier niet met Lotte communiceren, die weigert om ook maar een woord Duits te spreken. Eén van de manieren om toch toenadering te zoeken tot Lotte, is door Nederlands te praten. Omwille van Lotte leert Anna dus Nederlands. 16. Het verblijf in Spa
Ondanks het feit dat de film alweer even geleden is, meen ik me te herinneren dat Lotte minstens 1 keer in haar hotel gaat slapen. En als ze arriveert gaat ze ook nog een keer naar bed. Dus de film duurt 4 dagen. Op dag 1 komt Lotte aan. Op dag 2 ontmoeten Anna en Lotte elkaar en op dag 3 gaat Lotte wandelen in het bos en volgt Anna haar en op dag 4 is Anna gestorven. Dit doet de regisseur waarschijnlijk om het geheel overzichtelijk te houden. De gebeurtenissen moeten immers in veel minder tijd plaatsvinden dan in het boek. 17. De relatie van Anna en Lotte met hun vader
Hoewel Lotte zich niet zo heel veel meer kan herinneren van haar tijd in Keulen met haar vader, is uit het boek toch op te maken dat zowel Anna als Lotte een goede relatie had met haar vader. De vader schenkt hen aandacht en liefde, ze hebben allen respect en de relatie is goed. 18. Anna en Lotte - tegenpolen
1 Lotte is rustig, nuchter, ingetogen en berekenend. 1 Anna is levendig, erg aanwezig en praatziek. 2 Lotte is voorspelbaar en heeft een vlak karakter
2 Anna heeft verrassende kanten en heeft een rond karakter
3 Lotte probeert Anna op een afstand te houden
3 Anna probeert Lotte ‘tot zich te nemen’ en volledig te leren kennen
Keuze 1 is erg logisch: dit is een van de meest opvallende uitersten tussen Anna en Lotte. Zowel in de film als in het boek komt dit naar voren, en omdat dit als eerst in me op kwam, koos ik dit. Keuze 2 heb ik gekozen omdat dit een interessant verschil is. Het is een beetje een voortborduren op keuze 1, maar om het te ontdekken en onder woorden te brengen moet iets langer worden gegraven. Keuze 3 heb ik gekozen omdat dit cruciaal is voor zowel de film als het boek. Het is misschien ook wel het belangrijkste verschil, en de reden waarom verzoening niet meer mogelijk lijkt.