JAN WOLKERS ZOMERHITTE (2005)

Gebruikte editie
De kleine roman werd uitgegeven ter gelegenheid van de Nederlandse boekenweek 2005. De Stichting Collectieve Propaganda voor het Nederlandse Boek brengt een dergelijke uitgave uit. Het boek wordt in de week van 9 maart 2005 gratis meegegeven aan de klant die in de Boekenweek een boek van € 11,50 aanschaft. Meestal worden er 750.000 exemplaren gedrukt, wat natuurlijk een enorme promotie voor een auteur is. De roman telt 92 bladzijden. Op de voorkant staat een afbeelding van een geheel naakte, wulpse vrouw met haar rug en billen naar de lezer gekeerd, maar duidelijk is te zien dat ze in een stranddecor staat. Het is een foto van zijn vrouw Karina, twaalf jaar geleden genomen. In haar rechterhand houdt ze een kledingstuk. Op de achterkant zit de bijna 80-jarige schrijver geheel gekleed in een Rodin-achtige houding in een duinlandschap. Hij kijkt naar de naakte vrouw op de voorkant. Het geheel lijkt op de eerste ontmoeting van de geheel geklede hoofdfiguur met de naakte Kathleen. Het is Wolkers' eerste roman sinds 21 jaar geleden het minder bekende De onverbiddelijke tijd verscheen.


Bij de presentatie
"Dit is zo'n echte Wolkers. De vitaliteit die eruit spreekt, probeer die maar ergens anders in de Nederlandse literatuur te vinden", aldus de trotse directeur Wim Kraima van de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) maandag bij de presentatie in Amsterdam. Volgens de auteur gaat het boek over "liefde, misdaad, drugs, moord, zelfmoord, liefde voor de kunst" en dat allemaal in 92 bladzijden. "Als ik het voor mezelf had geschreven, dan was het misschien dubbel zo dik geworden. Nu was er de beperking van het Boekenweekgeschenk. Maar de natuur komt er ook nog in voor, het natuurgeweld en dromen. Hele enge dromen. Je doet er goed aan om het niet alleen te lezen, maar als iemand je hand vasthoudt", zegt Wolkers. Het schrijven in opdracht was voor hem geen probleem. "Ik was er al aan bezig toen het verzoek kwam. En ik ben deze manier gewend door mijn leven als beeldend kunstenaar. Dan maak je een ontwerp, dat moet dan en dan klaar zijn... Dat gebeurt ook zonder dat je eraan denkt, het is gewoon een proces dat zich voltrekt." De afgelopen decennia is Wolkers doende geweest met beeldende kunst en essays. Er is ook niet gauw nog een roman van hem te verwachten: "Mijn dagen zijn wel gevuld ja. Een beeld voor Rembrandt, een beeld voor Theo Thijssen. En er komt een dagboek van mij uit. Mijn dagboek over 1974. Het is nooit geschreven om uit te geven, het zijn waarnemingen."

De promotest voor de Boekenweek
Op een eiland in de Waddenzee ontmoet een fotograaf op het naaktstrand een jonge vrouw, Kathleen. Wanneer hij haar later opzoekt in de disco waar ze een zomerbaantje heeft, ziet hij dat ze wordt opgehaald door een oude man. Niet veel later maakt de fotograaf kennis met Federici, die net als hij onder de indruk blijkt van de mooie Kathleen. In de daaropvolgende dagen ontstaat er een geheimzinnige band tussen de twee mannen. Ze vertellen elkaar over hun leven en ervaringen, en volgen ondertussen de ontmoetingen tussen de jonge vrouw en de oude man, die niet helemaal betrouwbaar lijkt. Wie is hij, en wat doet hij eigenlijk op het eiland? En wie is de jonge man die hem en de jonge vrouw vaak blijkt te vergezellen? Gaandeweg ontrafelen de twee mannen de raadsels die de drie metgezellen omringen, waarbij ze stuiten op een levensgevaarlijk en ingewikkeld complot.

Zomerhitte is een Wolkers pur sang, waarin alle elementen uit zijn rijke oeuvre zijn terug te vinden: liefde en dood, kunst en religie, de natuur, noodlot en geweld. In een exuberante, geestige en tintelende stijl vertelt hij een verhaal vol suspense en intrige.

Opdracht
Jan Wolkers draagt het boekenweekgeschenk op aan zijn vrouw. ”Voor Karina”

Motto
“beauty is a shell
from the sea
where she rules triumphant
till love has had its way with her (William Carlos Williams) "

Vrij vertaald: schoonheid is een schelp uit de zee, waar ze zegevierend de scepter zwaait totdat de liefde het met haar heeft gehad. De schoonheid in het verhaal is Kathleen die de verteller op het naaktstrand ontmoet en die een prettig getraind lichaam heeft. Hij wordt op haar verliefd. Ze neemt de touwtjes in handen. Het motto suggereert dat hij genoeg van haar zou kunnen krijgen als hij haar eenmaal bezeten heeft, maar niets is minder waar. Na de spannende belevenissen op het eiland, verlaten ze samen het eiland op weg naar een mooie en liefdevolle toekomst.


Opbouw van de roman
Boven het verhaal staat de titel Zomerhitte afgedrukt. Daarna wordt het verhaal achter elkaar doorverteld zonder een onderverdeling in hoofdstukken. Een aantal gebeurtenissen wordt van elkaar gescheiden door een witregel met de functie van een black out in een film. Het verhaal wordt chronologisch verteld: er zijn geen flash backs. Er worden geen grote sprongen in de tijd gemaakt.

Perspectief
De roman wordt verteld door een fotograaf. Hij wordt in beslag genomen door een geheimzinnig drietal. De fotograaf vertelt in de ikvorm. Het is niet raar dat Wolkers een fotograaf kiest. Zelf is hij beeldhouwer. Beide kunstenaars zijn uitermate geschikt om dingen waar te nemen, professioneel te kijken.

Thematiek
Het thema van de boekenweek was dit jaar De Vaderlandse geschiedenis, maar voor het geschenk was het niet noodzakelijk dit thema uit te werken. Wolkers mocht volgens het interview in BOEK (, jaargang 2, nummer 2) zijn eigen plan trekken, anders had hij het eervolle aanbod niet geaccepteerd. Het is daarom een echte Wolkers-roman of misschien liever novelle (vanwege de geringe lengte).

Centraal staat ook in dit werk de lofzang op de liefde. Een al wat oudere fotograaf (hoe oud is niet echt duidelijk uit de gegevens op te maken) ontmoet op het naaktstrand een mooie jonge vrouw, Kathleen. Hij is geobsedeerd door haar geschoren schaamhaar, maar daar tegenoverstaat dat zij dotjes haar onder haar oksels heeft. Dat laatste is wel bijzonder in deze tijd. Hij vindt dat wel aantrekkelijk. Ze raken met elkaar in gesprek en het is duidelijk dat de fotograaf verliefde gevoelens voor haar koestert. Hij gaat 's avonds meteen al naar de discotheek waar ze werkt en is in feite ook jaloers wanneer ze aan het einde van die avond bij een oudere man in een auto stapt. Van het een komt het ander: ze zoeken weer contact via de plek het naaktstrand en dan merkt de fotograaf (een geoefend kijker, desnoods voyeur) dat het meisje deel uitmaakt van een driemanschap dat zich met de drugshandel bezig houdt. Hij zorgt ervoor dat het resultaat van de drugssmokkel wat minder aantrekkelijk wordt door de buit te verstoppen, maar doet daarbij alle mogelijke moeite om het meisje buiten de armen van de politie te houden. In ruil voor die houding geeft de studente geschiedenis hem zijn beloning op lichamelijk terrein, waar de bijna 80-jarige auteur zich weer behoorlijk kan uitleven in sappige details, waarmee hij sinds de publicatie beroemd en berucht is geworden. De christelijke boekhandels die al bedenkingen hadden tegen de m.i. fraaie voorkant waarop een naakte afbeelding van Wolkers' vrouw Karina te zien is, zullen zich waarschijnlijk ook minder gemakkelijk voelen over de inhoud van de novelle met betrekking tot de clientele van hun winkels. Wolkers windt om zijn seksscenes namelijk nog steeds geen doekjes. Zijn hoofdfiguur weet zijn Kathleen buiten het justitiële apparaat te houden, maar daar moeten twee sterfgevallen voor zorg dragen. Eigenlijk draait in dit kleine werkje dus alles om de kracht van de liefde. Aan de andere kant brengt hij dus niets nieuws in de literatuur. Eigenlijk ben ik van mening dat het meer een eerbetoon aan Wolkers zelf is i.v.m. zijn 80-jarige leeftijd dan een breed publiek kennis te laten maken met literair werk. Wie kent Wolkers namelijk niet?

Wolkers ondersteunt zijn thema met veel gebruikte motieven uit zijn andere werk. De liefde wordt in zijn oeuvre altijd ondersteund door onomwonden seksuele passages: hier voornamelijk tussen de fotograaf en Kathleen. Vandaar dat seksualiteit een belangrijk motief ook in Zomerhitte is. Het exhibitionisme van Kathleen is ook al zo'n seksueel getint motief: ze bevredigt zich terwijl andere mannen toekijken en laat zich ook bewonderen op het naaktstrand.

Andere motieven zijn de dood en zelfmoord: de misdadigers leggen het loodje, zodat ook het motief dat “misdaad niet loont” zijn plaats krijgt. Een volgend motief is de liefde voor de kunst: dit keer wordt deze rol van kunstminnaar gespeeld door de oudere man Federici, die als chauffeur met een rijke, oude dame door Europa heeft getoerd en haar daarbij tijdens de bezoeken aan musea heeft vergezeld. Op die manier is hij een kunstminnaar geworden.


Wolkers zou Wolkers niet zijn als hij de natuur niet een belangrijke rol laat spelen: zijn liefde voor de natuur, die van het strand en de zee, (de geliefde Waddeneilanden) de bloemen en de vogels die de fotograaf vastlegt, zijn ook typisch voor zijn werk. Vanaf zijn eerste romans lijkt de schrijver heel erg betrokken bij de natuur en zijn dierenliefde. Raar lijkt het dat hij de zieke konijnen die hij fotografeert daarna doodslaat, maar hij doet dat om te voorkomen dat roofvogels (de meeuwen) de lijdzaam op hun dood wachtende dieren hun de ogen uitpikken. Dat laatste horrormotief komt in de roman terug, wanneer een vogelwachter de fotograaf een nest velduilen wil laten zijn, maar de broedse uilen zijn zo agressief dat de vogelwachter daarbij een oog wordt uitgepikt. Hier kun je de Wolkers terugvinden van de verhalen in “Gesponnen suiker” bijvoorbeeld “Gevederde vrienden”.

Titelverklaring “Zomerhitte”
De gebeurtenissen spelen zich tijdens een broeierige, hete zomer: het ideale klimaat om op het naaktstrand te liggen en verliefd te worden op een mooie, jonge vrouw als Kathleen. Er gebeuren ook nogal wat hete dingen in een kort tijdsbestek: heftige vrijpartijen, een drugsdeal en twee doden, die er het gevolg van zijn. Als bijkomstige verhaalelement verliest een vogelwachter zijn oog aan een velduil. Het is met recht een hete zomer (2003?).

Plaats en tijd
Plaats van handeling is het naaktstrand op een Waddeneiland. Wolkers die zelf op Texel woont, is goed thuis op de Waddeneilanden. Het valt echter niet duidelijk uit de tekst op te maken op welk Waddeneiland het is, maar er mogen wel auto;'s rijden op het eiland. Daarmee valt Vlieland af, omdat hier geen auto's mogen rijden. Het enige officiële naaktstrand op de Waddeneilanden is gelegen op Texel. Op andere eilanden zijn wel plaatsen waar naturisten verblijven, maar dat zijn onofficiële ontmoetingsplaatsen. Dat wil daarmee overigens nog niet zeggen dat het verhaal op Texel speelt vanwege de vrijheid die een auteur zich kan permitteren om informatie te verzamelen.

De tijdsaspecten: de gebeurtenissen spelen zich in de zomer. Het is een hete zomer. Aangezien er wordt gesproken over betalingen op het terras in euro's, moet het verhaal zich afspelen na 1 januari 2002. Het is niet onaannemelijk dat de hete zomer van 2003 model heeft gestaan. Kathleen vertelt dat ze in 1978 is geboren. Dat zou betekenen dat ze in het verhaal op dat moment 25 jaar zou zijn, wat heel aannemelijk is. De vertelde tijd is verder enkele dagen tijdens een hete zomer, de verteltijd is 92 bladzijden en het verhaal kan in anderhalf uur tijd gemakkelijk gelezen worden.

Samenvatting van de inhoud
'Aan het strand vind je soms een door de vloed achtergelaten aantal voorwerpen dat zo perfect van compositie en kleur is dat je onwillekeurig opkijkt of je in de verte niet de schim van Kandinsky ziet wegschuifelen.' (beginzin)

De ik-verteller is een fotograaf die twintig jaar geleden voor het eerst op het eiland was om een fotoreportage te maken van konijnen die leden aan myxomatose. Daarna komt hij er regelmatig terug en huurt hij een zomerwoning van een eilandbewoner. Wanneer hij met zijn camera op pad is, ziet hij op het naaktstrand een mooie, jonge vrouw. Hij raakt geobsedeerd door d'r haargroei. Daar waar ze zoals de meeste vrouwen anno 2005 geschoren schaamhaar heeft, ziet hij wel dotten haar onder haar oksels. Dat is voor een moderne vrouw ook wel bijzonder. Hij gaat naast haar liggen, hij moet zich van haar uitkleden, omdat hij op het naaktstrand ligt. Ze komen met elkaar in gesprek. Ze werkt in de zomer enkele maanden in een disco op het eiland om haar studie geschiedenis te kunnen betalen. Ze heet Kathleen. Ze beloven elkaar weer te zien.

Die avond gaat de fotograaf naar de disco waar Kathleen werkt. Het zit er vol met boerenpummels die te veel zuipen en hij kan er zo ruzie mee krijgen. Gelukkig is Kathleen een aantal van die pummels verbaal gemakkelijk de baas. Hij wacht op haar, maar als de disco sluit, stapt ze in een auto bij een oudere man. Hij is eigenlijk een beetje jaloers, omdat hij wel wat voor haar voelt. Hij ontmoet dan Federici, een oudere man die jarenlang met een rich old lady door Europa heeft getoerd en menig museum aan de binnenkant heeft gezien. Ook deze oudere man heeft een oogje op Kathleen, maar in de loop van het verhaal blijkt dat het zuiver een platonisch oogje is. Aangezien hij kunstminnaar is, zou hij wel eens een afsplitsing van Wolkers kunnen zijn.


Ook de volgende dag ziet de ikverteller deze Federici weer die opnieuw wat meer van zijn avonturen vertelt. Nadat hij weer wat foto's genomen heeft, gaat de fotograaf naar het naaktstrand en ja hoor, daar verschijnt Kathleen weer. Ze vertelt hem dat verder op het strand kwallen liggen die eigenlijk gefotografeerd moeten worden. Maar het is een smoes om met hem mee naar zijn kamer te gaan. Daar vertelt ze van de oude man: ze wordt door hem betaald als ze zich voor zijn aangezicht bevredigt. De fotograaf vraagt of ze dat ook voor hem wil doen en ze wil dat wel doen.

Wanneer hij de volgende dag op een terrasje zit, komt de oudere man bij wie Kathleen na de disco in de auto stapte, daar ook zitten, even later gevolgd door een jonge man die er een beetje crimineel uitziet. Ze vinden het niet leuk als hij een foto van hen maakt. Later ontmoet hij een vogelwachter van het eiland die hem vertelt dat hij een nest met velduilen weet te zitten, waarvan de fotograaf een foto kan maken. Ze gaan er naar toe, maar omdat velduilen gevaarlijk zijn als ze broeds zijn, gebeurt er iets ergs. De velduil pikt een oog uit bij de vogelwachter. Het is een dramatische gebeurtenis. De fotograaf zorgt ervoor dat er een ambulance komt. Hij heeft er ook een foto van genomen. Het speelt erg door zijn hoofd en hij wil het allemaal van zich af vertellen aan Kathleen, maar ze is niet in de disco. Wel ontmoet hij opnieuw Federici. Ze hebben het over Kathleen en speculeren over haar afwezigheid, ze drinken een slobberwijntje en Federici maakt voortdurend aantekeningen. Hij noemt het waarnemingen. Ze drinken zoveel dat de fotograaf eigenlijk niet meer kan rijden, maar hij doet het toch. Onderweg vindt hij zich een gevaar op de weg en hij zet zijn auto langs de kant. De politie die langs komt, kan hem zo niet veel maken.

De volgende dag gaat hij weer naar het strand en ziet een vreemd tafereel. Kathleen en de jongeman zijn op het strand. De man gaat surfen en brengt een zware rugzak afkomstig van een zeilboot aan wal. Waarschijnlijk gaat het om een drugssmokkel. Als de politie aankomt, houdt Kathleen die aan de praat en de jonge man verstopt de rugzak in de duinen. De fotograaf heeft die rugzak snel gevonden en verstopt hem nog beter. Dan gaat hij weer terug naar huis. Hier zit Federici op hem te wachten: hij vertelt wat hij gezien heeft op het strand. Federici vindt het niet handig en zegt dat hij maar beter de politie had kunnen waarschuwen. De ikfiguur zegt dan dat hij in dat geval ook Kathleen verraden zou hebben. Federici die al gezien heeft dat de jonge man een pistool droeg, zegt dat hij een pistool bezit uit de tijd dat hij met de oude dame door Europa toerde. De fotograaf mag die voorlopig wel hebben. Die denkt dat hij het niet nodig heeft. Hij gaat daarna wat bloemen van dichtbij fotograferen en als hij omhoog kijkt, kijkt hij in het pistool van de jonge crimineel die hem dwingt de rugzak met drugs weer op te sporen. Ze gaan het duingebied in, waar de fotograaf zich wat zekerder voelt, omdat hij er al jaren foto's maakt. In een moerassig gebied laat hij een zware wilgentak naar achteren schieten, die precies op de keel van de jonge crimineel terechtkomt. Die is meteen dood. Hij ziet dat hij een hartoperatie heeft ondergaan en bindt de zware rugzak aan hem vast. Hij laat hem met rugzak en al onder water verdwijnen.

Thuisgekomen ziet hij dat Federici op hem wacht. Hij vertelt weer van de jongeman, maar eindigt ermee dat die in een sportwagen is gestapt en verdwenen is. Federici twijfelt eraan of hij hem moet geloven. Die avond verschijnt Kathleen in zijn woning: ook zij komt namens haar baas (de oude man) verhaal halen. De ikfiguur vertelt opnieuw het verhaal. In ruil daarvoor krijgt hij een adembenemende portie seks. Het pistool dat hij van Federici heeft gekregen is de volgende morgen verdwenen, net als Kathleen. Wordt hij toch door haar bedrogen? De ikfiguur gaat naar het hotel waar Federici verblijft en vertelt hem nu de ware toedracht van de dood van de jonge man. Federici schrikt wel. Daarna gaat de fotograaf naar de woning van Kathleen en die vertelt het verhaal dat de oude man zelfmoord gepleegd heeft. Ze heeft er geen wroeging over en opnieuw beleven ze een seksueel pleziertje met elkaar. De fotograaf vindt dat ze samen weg moeten gaan van het eiland. Hij nodigt haar uit bij hem te komen wonen. Ze stemt erin toe, maar moet nog wat voorbereidingen treffen. De huiseigenaar die hem het huis verhuurt, is niet zo blij dat hij een week eerder vertrekt en hij moet dan ook het volle pond betalen. Daarna wordt het nog noodweer in de broeiende zomerhitte die er steeds geheerst heeft en in dat noodweer komt Federici hem nog een keer bezoeken. Ze praten nog wat over de zelfmoord van de oude drugsbaas. Wanneer de ikverteller aangeeft dat hij met Kathleen verder wil, twijfelt Federici aan de goede bedoelingen van haar. Hij waarschuwt dat liefde blind kan maken. (een mooie woordspeling in dit verhaal waarin steeds over uitgepikte ogen wordt gesproken) Toch heeft hij ongelijk, want wanneer hij Kathleen gaat ophalen, is ze er inderdaad klaar voor om met hem af te reizen. Op de boot naar het vasteland ontdoet ze zich van het pistool. Dat is alvast een geheim minder. Ze zegt tegen de fotograaf, dat hij ook nog een geheim voor haar heeft. Dat zal hij later ooit wel eens vertellen. Maar in het begin van de roman, toen ze elkaar op het naaktstrand ontmoetten had ze al gezegd: “Je moet nooit teveel weten. Wat je niet weet, bestaat niet.” Eerst gaat ze met de fotograaf naar zijn vakantiehuis in Frankrijk, waar hij schelpenzand zal kopen waarin zij zich zal mogen wentelen en dan zal hij een foto van haar maken.

Mening
Wie het werk van Jan Wolkers kent, zal veel herkenbaars tegenkomen. De motieven liefde dood en seksualiteit zijn onlosmakelijk met deze vitalistische schrijver verbonden. Ook in deze novelle van de Boekenweek 2005 is dat het geval. Op zich is het best knap dat iemand op z'n 80-jarige leeftijd nog zo'n levenlustig verhaal kan schrijven, maar ….. zoals met de meeste Boekenweekgeschenken is door de geringe omvang van 92 bladzijden het verhaal onvoldoende uitgewerkt. Het krijgt wel een enorme vertelsnelheid, maar eigenlijk heeft het toch een beetje te weinig diepgang. Ook is het hier en daar wat ongeloofwaardig: een doorgewinterde drugscrimineel zal zich toch niet zo gemakkelijk laten verschalken door een beroepsfotograaf. Ook de motivatie van Kathleen om zich als geschiedenisstudente in de drugshandel te begeven, is m.i. te mager. De oppervlakkigheid waarmee ze in ruil voor geld zich ook seksueel laat gebruiken door oudere mannen, vind ik niet erg geloofwaardig overkomen. Het lijkt me trouwens geen aanbevelenswaardige wijze om je toekomstige vrouw te ontmoeten.

Reacties in de pers n.a.v. het boekenweekgeschenk
“Jan de Man”, Interview door Jeroen Jansen in Boek jaargang 2, nummer 2. In dit interview komt vooral de vitaliteit van de 80-jarige schrijver aan de orde en zijn ideeen hoe hij aan het boek voor het Boekenweekgeschenk is gekomen.


“Zie je die schitterende hagel?” Interview door Arjan Peters in De Volkskrant op vrijdag 4 maart 2005. Wolkers geeft o.a. af op de Nederlandse kritiek, alsof hij alleen maar over seks zou hebben geschreven. Maar de dood is een veel interessanter onderwerp. De dood is een hele mooie oplossing voor het leven. In het gesprek noemt hij ook enkele elementen die hem al een hele tijd geobsedeerd hebben, bijvoorbeeld het uitrukken van het oog van de vogelwachter, wat in een heel vroeg opstel van Wolkers is voorgekomen. (het horrorelement)

In Trouw van zaterdag 5 maart wordt het geschenk door Tom van Deel uitvoerig beschreven. Hij prijst de schrijver: “Met groot gemak ontvouwt Wolkers, die na al die jaren van onthouding het metier van het vertellen nog steeds uitstekend beheerst, de wereld rondom deze Kathleen.”” …… “Een echte thriller wordt de novelle nergens: Wolkers blijft zich er overal in de tekst van bewust dat hij ironisch, humoristisch of pasticherend aan het schrijven is. Alles is net niet helemaal doorzichtig in elkaar gestoken, op een bedoeld amusante manier.” Zijn conclusie: “De CPBN heeft er goed aan gedaan Wolkers te vragen het geschenk te schrijven en Wolkers heeft met `Zomerhitte' aan de verwachtingen voldaan en een echte Wolkers afgeleverd.”

Over de schrijver Jan Wolkers

Voor een uitgebreide biografie kan hier kortweg verwezen worden naar de internetsite: www.wolkers-fragmenten.nl Op deze site is veel materiaal over Wolkers te vinden.

Jan Wolkers wordt op 26 oktober 1925 geboren in Oegstgeest als derde kind in een streng gereformeerd gezin dat later tien kinderen zal tellen. Zijn ouders hebben een levensmiddelenwinkel. In de dertiger jaren daalt de omzet, daarom wordt Wolkers in 1938 van de MULO gehaald om zijn ouders te helpen in de winkel. Hij keert niet meer terug naar school, maar neemt baantjes als onder meer dierenverzorger in een laboratorium en tuinman. In deze periode verliest Wolkers zijn gereformeerd geloof.

Tijdens de oorlog heeft Wolkers les op de Leidse kunstacademie, (zie de roman Kort Amerikaans) na de oorlog studeert hij aan de Haagse Academie van Beeldende Kunsten en de Rijksacademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam. Ook krijgt hij een beurs om deel te nemen aan de zomeracademie van de kunstenaars Manzù en Kokoschka in Salzburg, Oostenrijk. In 1957 studeert Wolkers op uitnodiging van de Franse regering een jaar bij Zadkine in Parijs.


In Parijs begint hij zijn eerste verhalen te schrijven en in 1958 debuteert Wolkers met een verhaal in Podium, In 1963 wordt zijn Toneelstuk De Babel opgevoerd door toneelgezelschap Studio, in 1966 gevolgd door de eenakter Wegens sterfgeval gesloten door het Nieuw Rotterdams Gezelschap. In 1963 krijgt hij de Novelleprijs van de Gemeente Amsterdam toegekend voor de verhalenbundel Serpentina's petticoat (1961). Deze prijs stuurt hij drie jaar later terug uit protest tegen de acties die de Amsterdamse politie houdt tegen de provo's bij het huwelijk van Beatrix en Claus.

Vanaf 1965 uit Wolkers ook in zijn werk kritiek op de maatschappij. In Terug naar Oegstgeest (1965) wordt het kapitalisme veroordeeld, in De walgvogel (1974) wordt de Nederlandse koloniale politiek gehekeld. Ook zijn beeldende werk getuigt in de loop van de tijd meer en meer van maatschappelijke betrokkenheid.

Omdat hij vindt dat critici zijn werk steeds rancuneuzer en slordiger bespreken, accepteert Wolkers geen literaire onderscheidingen meer. `Literaire prijzen zijn een farce in Nederland,' zegt hij in een interview met Jan Brokken. In 1982 weigert hij de Constantijn-Huygensprijs voor zijn gehele oeuvre, in 1989 weigert hij de P.C. Hooftprijs. In 1986 wordt in het Leidse museum De lakenhal de eerste overzichtstentoonstelling gehouden van Wolkers beeldende kunst.

Verschillende boeken van Wolkers worden verfilmd.
Turks Fruit (1969) in 1973 door Paul Verhoeven, Kort Amerikaans (1962) in 1979Â door Guido Pieters, Brandende Liefde (1981) in 1983 door Ate de Jong en Terug naar Oegstgeest (1965) in 1987 door Theo van Gogh.

Sinds de jaren negentig schrijft Wolkers geen proza meer. “Zomerhitte “is voor het eerst sinds lange tijd weer een prozawerk. Wel verschijnen er regelmatig gedichten en essays van hem in NRC Handelsblad. De essays worden samen met voordrachten van Wolkers gebundeld in o.m. Wolkers in Wolkersdorf (2000) en Schuimspaan van de tijd (2001). Meer en meer wijdt hij zich aan beeldhouwkunst en schilderkunst. Ook draagt hij bij aan radio- en televisieprogramma's van de VPRO. Jan Wolkers woont sinds 1980 op Texel.

De bekendste romans van Wolkers zijn: Kort Amerikaans (1962) Een roos van vlees (1963) Terug naar Oegstgeest (1965) Turks Fruit (1969) De Walgvogel (1974) De doodshoofdvlinder (1979) Brandende liefde (1981)


De bekendste verhalenbundels zijn: Serpentina's petticoat,(1961) Gesponnen suiker (1963) De hond met de blauwe tong (1964) Zijn bekendste toneelstuk is Wegens sterfgeval gesloten ( 1966)

Jan Wolkers overleed op vrijdag 19 oktober 2007 op het eiland texel. Zijn crematie werd live op de televisie uitgezonden. (woensdag 24 oktober 2007)

Bronnen
Boomsma, Graa. 1987. `Jan Wolkers.' Kritisch lexicon van de Moderne Nederlandstalige Literatuur. Red. Hugo Brems, Tom van Deel, Ad Zuiderent. Groningen: Martinus Nijhoff uitgevers. Band 5. Augustus 1987.

Boomsma, Graa, 1983. Over Jan Wolkers II. 's Gravenhage: BZZTôH. Reeks: Literair archief.

Brackmann, Christine & Friesendorp, Marijke (reds.). `Jan Wolkers.' In: Oosthoek Lexicon Nederlandse en Vlaamse literatuur. Utrecht/Antwerpen: Kosmos-Z&K Uitgevers.