Paravion door Hafid Bouazza

Paravion, Hafid Bouazza Zakelijke gegevens Auteur: Hafid Bouazza
Titel: Paravion
Uitgever: Prometheus
Plaats van uitgave: Amsterdam
Jaar van uitgave: 2004
Druk: 9e
Aantal blz: 220
Eerste druk: 2003
Genre: bergerette SAMENVATTING Opa Baba Baloek is naar Paravion vertrokken. Ook zijn zoon en vader van de jongste Baba Baloek, maakt zich op zijn mooie vrouw Mamoerra te verlaten voor het oord dat soms als een luchtspiegeling aan de einder hangt. Vader Baba Baloek wordt echter door alle mannen van het dorp gevolgd als hij op zijn vliegend tapijtje stapt. Het dorp Morea wordt achtergelaten onder de hoede van de zonen, die weldra ook zullen verdwijnen en zo zullen er alleen nog maar vrouwen en dochters overblijven die het dorp zullen behoeden voor uitsterven en die desperaat op zoek zullen gaan naar mannen. Alleen de jongste Baba Baloek is als herder het enige overgebleven jongetje zodat er veel vrouwen zijn die zijn seksuele opvoeding op zich nemen. De Siamese tweeling Cheira en Heira die Baba Baloek heeft opgevoed, nadat zijn moeder bij zijn geboorte is gestorven, is dan al oud en één helft is stervende. In Paravion is het leven duidelijk anders voor de mannen uit het dorp. Ze verzamelen zich elke dag in het theehuis en slaan vol verbazing de tochtige vrouwen aldaar gade, die meer bloot geven dan ze ooit gezien hebben. De meest verderfelijke plek is het groene hart van de stad aan de Amstel, waar iedereen stiekem een kijkje gaat nemen. Toch wordt door de tapijthandelaar, die de grootste mond heeft, besloten vrouwen uit Morea naar Paravion te halen zodat de mannen kunnen trouwen met onbedorven vrouwen. Analyse Thema Het overduidelijke thema in dit boek is de integratie van buitenlanders in Nederland. De mannelijke bewoners van het plaatsje Morea verlaten allemaal hun geboorteland om naar Paravion (Amsterdam) te komen om daar een beter leven te zoeken. De vrouwen worden achtergelaten met de kinderen, waarvan de mannelijke helft uiteindelijk als ze groot en oud genoeg zijn ook zullen vertrekken, zo gaat het nu eenmaal. Aan het eind van het boek gaan de mannen echter massaal terug naar Morea om de vrouwen te komen halen (gezins-hereniging). Dit omdat de mannen de vrouwen in Paravion bedorven vinden omdat ze er bijna bloot bijlopen en heel brutaal zijn.
Literaire middelen Het verhaal wordt verteld door de auteur, die een auctoriale verteller is. De verteller is dus alwetend en almachtig, hij kan met ieder personage doen wat hij wil en heeft zelf geen deel aan het verhaal. Bij dit boek is dat wel noodzakelijk, omdat er als het ware twee verhaallijnen zich in het verhaal afspelen, waarin twee verschillende personen de hoofdpersoon zijn die zich nogal ver van elkaar vandaan bevinden, dus is het wel handig dat je van allebei weet wat ze denken en vinden van alles wat er om hen heen gebeurt. Ook valt op dat het hele boek in de verleden tijd is geschreven behalve het laatste hoofdstuk. Dit wijst erop dat het verhaal over de jonge Baba Baloek verteld word door hemzelf, namelijk als hij bij de grens staat, zoals in het laatste hoofdstuk. De schrijver spreekt af en toe ook iemand aan met ‘Mijne heren, …’, dit heeft hij dan dus tegen de ‘poortwachters’. Ook begint vaak een hoofdstuk met ‘Kijk,’ of ‘Luister,’ om de aandacht van de lezer er extra bij te houden. Paravion begint in ‘medias res’; zonder introductie begint Bouazza te vertellen over het vertrek van Baba Baloek uit het dorp. Daarentegen is het slot van het boek wel ‘echt afgerond’, de verteller richt zich dan tot de lezer en sluit het boek af. Paravion verloopt chronologisch. Wel zijn er meerdere verhaallijnen naast elkaar. Paravion speelt zich in de moderne tijd af, dit is te merken aan moderne elementen in het verhaal als auto’s en televisies. Dit is overigens pas te merken na een paar hoofdstukken en als je niet let op de moderne elementen zou Paravion ook een Arabisch sprookje kunnen zijn. Motieven In dit boek is er een duidelijk leidmotief te vinden, namelijk vliegen. Bijna door het hele boek heen is de vader van de jongste Baba Baloek, de middelste dus, op weg naar Paravion op een vliegend tapijt. Dit brengt veel avonturen met zich mee. Het werkt ook enigszins verwarrend, omdat je als lezer even kwijt bent of het een droom betreft of een soort grote beeldspraak voor de gehele tocht naar het buitenland voor een politieke vluchteling. Uiteindelijk lijkt het erop dat het om het laatste gaat. Ook is een belangrijk personage uit het boek, Senoenoe, een uil. In het begin van dit boek wordt dit personage nog beschreven als een jongetje, maar toen alle mannen naar Paravion vertrokken en iedereen ze ging uitzwaaien was hij vergeten. De rest van het boek vliegt hij als een soort geest achter Baba Baloek aan. Ook een duidelijke aanwijzing dat vliegen een belangrijk motief is, is de laatste zin: ‘Meneer, u kunt er niet in.’ ‘En waarom dan wel niet, als ik vragen mag?’ ‘Meneer, u bent een uil.’ Een ander motief in dit boek is verschil. Natuurlijk is er in de eerste plaats een groot verschil tussen de twee ‘landen’ die centraal staan, namelijk Morea en Paravion. Morea is het islamitische land waar de mannen de baas zijn en de vrouwen voor de kinderen zorgen en onderdanig zijn aan de mannen. Mooi is het wel te zien, dat als de mannen eenmaal vertrokken zijn naar Paravion, ze gelijk een stuk brutaler worden en bijvoorbeeld de man die de post komt brengen gaan versieren. De vrouwen in Paravion worden door de mannen als bedorven gezien, omdat ze er dus bijna bloot bijlopen, brutaal zijn tegen de mannen en dus gaan ze na een tijd hun eigen, nog wél reine vrouwen halen uit Morea. Een andere aanwijzing voor het motief verschil is dat Mamoerra, de vrouw van de middelste Baba Baloek en dus de moeder van de jongste, als enige vrouw in het dorp een blanke en prachtige vrouw, waardoor ze door de andere, jaloerse vrouwen met de nek wordt aangekeken, wat ook duidt op racisme. Tenslotte valt het nog op dat alle mannen uit Morea met z’n allen op één tapijt afreizen naar Morea, terwijl (de middelste) Baba Baloek dat in z’n ééntje moet doen. Ook dit wijst op racisme, omdat Baba Baloek de zwartste is van alle mannen van het dorp, én omdat hij ervandoor is gegaan met de mooiste vrouw van het dorp, Mamoerra. Een volgend motief is hartstocht en seks. Het hele boek is erotisch getint. De jongste van de generatie Baba Baloek krijgt het hele boek door erotische lessen van een beeldschoon meisje uit het dorp dat veel slimmer en ervarener is dan hij. Zij leert hem de fijne kneepjes en de handigheidjes in de erotiek, een kennis die hij meteen gaat uitproberen bij de nadere meisjes in het dorp, waardoor hij op een gegeven moment in het boek wel vijf of zes meisjes achter elkaar tevreden moet stellen. Ook bezondigen de mannen in Paravion zich veelvuldig aan bezoekjes naar de ‘hoeren’ van de stad en leven zo dus in zonde. Een ander motief is onverschilligheid. De jongste Baba Baloek laat zich meermaals in elkaar slaan door de andere jongens in het dorp die achtergebleven zijn door hun vaders. Hij reageert hier echter altijd lauw en onverschillig op, waarschijnlijk door het vooruit-zicht dat hij heeft naar de ontmoeting met zijn ‘sekslerares’, het prachtige meisje, waar Baba Baloek als vanzelfsprekend verliefd op is, iets dat trouwens verder niet onder de aandacht wordt gebracht of uitgewerkt wordt. Verklaring van de titel De titel is te verklaren door de post die de achtergebleven vrouwen krijgen van de mannen die naar een Amsterdam zijn vertrokken krijgen van de postbode. Op die enveloppen staat altijd ‘par avion’ wat ‘per vliegtuig’ betekent en er dus op duidt dat de brief met de luchtpost gekomen is. De vrouwen vatten dit echter op als de plaats waar de mannen naartoe gegaan zijn en noemen die stad dus steevast ‘Paravion’, iets wat door de rest van het boek ook door de verteller wordt volgehouden. Motto Dit boek kent geen motto. Typerend voor de schrijver? Het werk is zeer typerend voor Hafid Bouazza, omdat in zijn werk altijd de Islam prominent aanwezig is en zijn thema’s vaak dingen zijn die daarmee te maken hebben, zoals in dit boek integratie het duidelijke thema is. Hij gebruikt de voor hem zo kenmerkende prachtige, sprookjesachtige stijl vol met beeldspraken en levendige beschrijvingen van situaties waardoor je het echt voor je ziet wat je leest. Beoordeling Wat een boek. Vanaf het begin word je betoverd door Bouazza, iets waar je op een bepaald moment trouwens wel vol van kan zitten, zodat er even niks meer bij kan. Het verhaal vloeit aan één stuk door met prachtige beeldspraken, vergelijkingen en epitheta ornantia. Het boek staat vol van woorden waarvan ík werkelijk nog nooit heb gehoord, maar die ongetwijfeld in de dikke Van Dale staan. Hierdoor raak je af en toe de draad wel een beetje kwijt, want vooral bij uitgebreide beschrijvingen van het landschap is het lastig je het voor te stellen, omdat je simpelweg niet weet waar hij het over heeft. Als je echter toevallig een beschrijving tegenkomt met woorden die je wel begrijpt, zie je het ook meteen helemaal voor je. Ook is het lastig het verhaal te begrijpen. Een goed voorbeeld is het jongetje Senoenoe, een personage dat ik nu wel een jongetje noem, omdat hij dat in het begin ook is, maar later wordt Senoenoe beschreven als een uil die Baba Baloek volgt. Als lezer raak je dan wel even de draad kwijt. Ook begreep ik niet helemaal hoe Bouazza de scènes met de middelste Baba Baloek op weg naar Paravion bedoelde, omdat hij deze weg per vliegend tapijt aflegt. Uiteindelijk ben ik er nog steeds niet helemaal achter, maar denk ik dat hij het als één grote beeldspraak bedoeld voor de reis van een politiek vluchteling. Ik heb inmiddels ook contact gehad met een professor die lezingen over het boek houdt, en die heeft me dit inderdaad bevestigd, hij schreef me dat het een sprookjesachtige vertaling is van de boottocht die veel Marokkanen maken naar Spanje. Wat me al helemaal frustreerde was dat ik het einde helemaal niet begreep toen ik het las. Het eindigt met een beschrijving van een ikpersoon, terwijl de rest van het boek in de hijvorm geschreven is, die naar Paravion gaat op een vliegend tapijt en als hij daar aan is gekomen vraagt hij aan de ‘poortwachters’ of hij naar binnen mag, waarop hij negatief antwoord krijgt met de woorden: ‘U bent een uil’. Mijn contactpersoon van dit boek heeft me uitgelegd hoe dit zit. Het betreft hier de jongste Baba Baloek, die eveneens zijn moederland heeft verlaten om de Westerse wereld op te zoeken, maar als hij aan de ‘poortwachters’ aan de grens al vraagt waar het theehuis is waar zijn landgenoten zitten, betekent dat dus dat hij eigenlijk gevangen raakt tussen twee werelden waaraan hij niet echt deelneemt. Hij is daardoor net zo dood als al die drenkelingen die sterven tussen Marokko en Europa. Bouazza zelf gaat zelfs nog een stukje verder. Hij heeft namelijk verklaard dat de Moreaanse mannen in het theehuis van Paravion ook verdronken uilen zijn omdat ze weigeren om in de nieuwe cultuur een constructieve plek te zoeken en omdat ze blijven dromen van een Marokko dat ze ooit verlaten hebben en dat niet meer bestaat omdat ook daar de tijd verder gaat. Leuk om te lezen waren de stukjes dat de Moreaanse mannen door Paravion lopen en daar op hun manier kijken naar de westerse welvaart. Het park in Paravion wordt gezien als meest bedorven gebied in Paravion, maar toch gaan ze er allemaal heen omhun ogen uit te kijken en het is leuk om te lezen hoe ze aankijken hiertegen. Het was kortom een verrijking om dit boek te lezen, al was het soms wel wat moeilijk te begrijpen.