Serpentina's petticoat door Jan Wolkers

1 Analyse Naam auteur: Jan Wolkers
Titel boek: Serpentina’s Petticoat
Uitgeverij: Meulenhoff
Jaar 1ste Druk: de 1ste druk verscheen in1961
korte typering: Een boek met meerdere afzonderlijke verhalen, maar die wel in een en hetzelfde gezin gebeuren. 2a Komt de titel letterlijk in het boek voor? Het tillenbeest
De titel komt letterlijk in het verhaal voor. Citaat: Als een steen geworden uitdaging aan Paules licht daar voor de statenbijbel een sfinx in rood marmer, zwart dooraderd. Het leeuwinnenlichaam is kundig en met begrip voor de anatomie gehouwen. Het Griekse godinnengelaat heeft de starre uitdrukking die het een geheimzinnige zielloosheid verleent. Op de voorpoten rusten een paar volle borsten waar van de welgevormde gelijkmatigheid nog eens ten overvloede komt bewijzen dat hier slechts een kundige decorateur aan het werk is geweest. Het zijn deze lichaamsdelen die het mythologisch wezen aan zijn naam hebben geholpen: Het tillenbeest. gezinsverpleging
De titel is uit het verhaal op te maken. De familie krijgt Marie een meisje dat uit het gesticht komt en dat terug de gewone wereld in moet worden gebracht en eerst voor proef bij de familie wordt onder gebracht. Ze krijgt dus een soort verpleging van dit gezin. Serpentina’s petticoat

Deze titel komt ook letterlijk uit het verhaal. Serpentina maakt van het doodshemd van haar oom Louis een petticoat voor haar zelf. • Dit is tevens de titel van de varhalen bundel. Deze titel is daar voor gekozen omdat deze titel de meeste aantrekkingskracht heeft. De verschrikkelijke sneeuwman
De titel komt letterlijk uit het verhaal. Citaat: ‘Ik weet een naam voor jou,’ schreeuwde Lia woedend en ze lachte schril. ‘de verschrikkelijke sneeuwman. Zo zullen we je in ’t vervolg noemen.’ Dit komt omdat herman verband om zijn hoofd heeft en dat is wit en zijn karakter is verschrikkelijk. Vivisectie
De titel komt niet letterlijk in het verhaal voor. Volgens mij hebben ze deze titel gekozen omdat de zoon van dit gezin moet mee vechten in de oorlog en gaat zonder afscheid te nemen, maar ook omdat hun andere zoon naar het laboratorium gaat waar ze experimenten met muizen en ratten deden. Als hij daar is krijgt hij het gevoel dat zijn broer dood is. 2b Is de titel goed gekozen? De eerste 4 titels zijn goed gekozen want je kan ze makkelijk uit het verhaal opmaken. Met de laatste titel vivisectie weet ik niet goed wat ze bedoelen dus kan ik daar helaas niets over zeggen. 2c Motto. ‘Hij die op den dood komt
moet van voren af beginnen
en betaalt den inzet’ Dit komt van de spelregels van een ganzenbord. In het ganzenbord komt een spiraal voor. Deze spiraal staat voor het menselijke leven. Het leven wordt net zoals het spel bepaald door blijde gebeurtenissen en slechte gebeurtenissen toeval en dood. De spiraal is tevens ook een teken van onsterfelijkheid want hij blijft maar door gaan. 3 Wanneer speelt het boek? Het tillenbeest Het hoofdpersoon in dit verhaal herinnert zich iets van voor de 2de WO namelijk dat het gezin buiten keken naar de Grafzeppelin omdat deze overvloog. Nog een tijdsaanduiding is als ze het lijk van zijn zuster vinden. Dit is waarschijnlijk halverwege de 2de WO. De vertelde tijd is ongeveer een kwartier.
Gezinsverpleging Ook dit verhaal speelt zich voor en in de 2de WO. De 2de WO breekt tijdens dit verhaal uit en ze kregen voedsel op de bon. Dit zegt iets over de tijd. Serpentina’s petticoat Dit verhaal speelt zich af tijdens de 2de WO dit is te zien aan een aantal vergelijkingen die de hoofdpersoon maakt zoals: Ik voelde me een vliegtuig dat door ontploffende granaten achtervolgd wordt. Ook is er een flashback in dit verhaal naar vroeger toen oom Louis ook wel eens kwam. De verschrikkelijke sneeuwman Er is hier niet met zekerheid te zeggen wanneer het verhaal zich afspeelt. Ook zijn er geen gebeurtenissen waar aan dat te zien is, maar omdat de voorgaande verhalen en ook het laatste voor en tijdens de oorlog speelt denk ik dat het met dit verhaal ook zo is. Vivisectie Dit verhaal speelt zich af op 10 mei 1940 want toen vielen de Duitsers Nederland binnen en dat wordt in dit verhaal vertaald door de binnen vallende parachutisten. Dit verhaal duurt van ’s morgens tot ’s avonds. 4 Waar speelt het boek? Het tillenbeest Dit verhaal speelt zich vooral af in het ouderlijk huis van de hoofdpersoon en dan vooral in de woonkamer. Ook speelt het zich af in het kasteel en de bossen er om heen. Gezinsverpleging Dit verhaal speelt alleen zich af in het ouderlijk huis van de hoofdpersoon, want ze zitten vaak samen om een tafel te eten.
Serpentina’s petticoat Het verhaal speelt zich ook af in het ouderlijk huis van de hoofdpersoon, maar deze keer op verschillende plaatsen de kamer,keuken en de kamer waar oom Louis slaapt. De verschrikkelijke sneeuwman Ook hier speelt het verhaal zich af in het ouderlijk huis van de hoofdpersoon Herman, maar dan vooral op de kamer van Herman de balkonkamer. Vivisectie Ook hier speelt een deel zich af in het ouderlijk huis en dan vooral het kleine zolderkamertje van de hoofdpersoon. Het speelt ook af buiten daar zijn de parachutisten en daar is de oorlog. Het laatste speelt het zich af in het laboratorium. 5 Beschrijving van de 2 belangrijkste personages. Het tillenbeest Persoon 1
Naam: Er wordt geen naam genoemd. Leeftijd: Het is een jonge man dus begin 20 jaar. Geslacht: Een jonge man. • Hij ziet alles donker in, in zijn leven. • Komt uit een groot gezin. • Hij voelt zich niet op zijn gemak in zijn ouderlijk huis. Persoon 2
Naam: Er wordt geen naam genoemd. Leeftijd: Geen echte leeftijd maar is wel ouder dan de jonge man die begin 20 jaar is want het is zijn zus. Geslacht: Een vrouw. • Ze is de zus van de hoofdpersoon. • Ze is dood gevonden in het bos. • Mocht niet meer thuis komen, omdat ze met hele Duitse troepen tegelijk op hield. Gezinsverpleging Persoon 1

Naam: Er wordt geen naam genoemd. Leeftijd: 12 jaar oud . Geslacht: Een jongen. • Is een gevoelige jongen. • Hij vindt het zielig wat zij broer en zus met Marie doen, maar grijpt zelf niet in. Persoon 2
Naam: Marie
Leeftijd: Er wordt geen leeftijd genoemd. Geslacht: Een jonge vrouw. • Komt uit een psychiatrische inrichting. • is in het gezin om alvast te wennen aan de wereld buiten de inrichting. • Ze praat met niemand en blijft op zichzelf. Serpentina’s petticoat Persoon 1
Naam: Wordt niet gezegd. Leeftijd: Ongeveer 14, 15 jaar oud. Geslacht: Het is een jongen. • Hij vindt alles wat met dood en doodgaan te maken heeft geweldig. • Hij heeft veel fantasie en dat wordt door de verhalen van oom Louis steeds groter. Persoon 2
Naam: Louis, oom van de familie
Leeftijd: wordt niet precies gezegd maar het is de broer van de vader van het gezin en die heeft nog veel jongere kinderen dus zo oud is hij niet. Geslacht: het is een man. • Hij is een zwerver. • Hij ging vaak naar begraafplaatsen omdat daar vaak waarde volle dingen te vinden waren en hij was daar gek op. • Hij is bang om te worden begraven. De verschrikkelijke sneeuwman Persoon 1
Naam: Herman
Leeftijd: Ongeveer 16 jaar oud. Geslacht: Een jongen. • Gaat niet meer naar school en moet werk zoeken van zijn vader. • Hij is zeker niet aardig haat alle mensen en het leven en wordt door zijn moeder zelfs duivel genoemd. • Hij houdt echter wel van dieren. • Doet alles om zijn omgeving te pesten. • De ouders hebben de hoop op hem opgegeven. Persoon 2

Naam: Sonja
Leeftijd: Ongeveer 16 jaar oud. Geslacht: Een meisje. • Is de vriendin van Herman. • Herman is alleen aardig tegen haar. • Zij is lief en zorgzaam dat is vooral te zien als Herman zogenaamd zij gezicht heeft verbrand. Vivisectie Persoon 1
Naam: Er wordt geen naam genoemd. Leeftijd: Ongeveer 16 jaar oud. Geslacht: Het is een jongen. • Het is een gevoelige jongen. • Hij heeft veel fantasie en dan vooral over de dood. • Is heel erg trots op zijn oudere broer Peter. • Is een natuurvriend. Persoon 2
Naam: Peter
Leeftijd: Ouder als 16 want zo oud is zijn jongere broer. Geslacht: Een jonge man. • Hij is bij de burgerwacht van het leger. • Heeft een macabere humor. • Heeft wel een soort gevoel, want hij neemt geen afscheid toen hij weg ging de oorlog in. 6 Het thema. Tillenbeest • Vervreemding. De hoofdpersoon voelt zich in het ouderlijk huis niet op zijn gemak en bezoekt het daarom weinig. Citaat: ‘Wat zit ik hier als een vreemde in dit vertrek. Als ik een
belastingambtenaar was die hier kwam om tot betaling te manen, zou ik alles niet ongeïnteresseerder kunnen opnemen.’ • Het verval. Dit gaat over de dingen in het huis die steeds ouder worden. Ook heeft dit thema iets te maken met de dood van de grootvader. • Onvrijheid. De moeder werd altijd door haar schoonvader onvrij behandeld, maar hij is er nu niet meer Gezinsverpleging • Mededogen. De hoofdpersoon vindt het niet leuk wat zijn broer en zus met het meisje Marie uit spoken. Terwijl Marie helemaal overgeleverd is aan de familie. Citaat: ‘Jij kon het niet helpen, Marie. Het was in het brein opgekomen van de geneesheer-directeur.’ • Het mededogen werd gewekt door hoe iedereen met Marie op ging ze behandelde haar als oud vuil. • Er wordt ook enkele keren verwezen naar de bijbel dit vooral omdat de vader geloofd.
Serpentina’s petticoat • Dood. Omdat de hoofdpersoon en zijn broers en zusters gek waren op de verhalen van oom Louis. Die gingen over het ruimen van graven en alle schatten die daar te vinden waren. • De vervreemding tussen de ouders en het kind en de oom Louis is ook op zich zelf aan is gewezen. • Wraak. De oom wreekt zich op zijn broer door de kinderen die verhalen te vertellen. De verschrikkelijke sneeuwman • Vervreemding. Herman is buitengesloten door zijn familie omdat hij met iedereen ruzie maakt. • Dit is ook en thema dat te maken heeft met de ouders. • Wraak. Herman neemt wraak op iedereen door ze te pesten en te treiteren. Vivisectie • Dood. Dit komt door de gesneuvelde soldaten en het gruwelijk doden van de muizen dit laatste is ook wraak. • Machteloosheid. Omdat de ouders er niets aan kunnen doen dat hun zoon het leger in gaat. • Het spiegelbeeld staat voor de dood van de broer. 7 opbouw Het boek bestaat uit 5 losse verhalen die samen in een bundel zijn gebracht. • Verhaal 1= Het tillenbeest • Verhaal 2= Gezinsverpleging • Verhaal 3= Serpentina’s petticoat • Verhaal 4= De verschrikkelijke sneeuwman • Verhaal 5= Vivisectie
Het zijn verschillende titels, omdat het ook verschillende verhalen zijn, maar wel uit een familie. De verhalen lopen tegen over elkaar in chronologische volgorde maar lopen per verhaal ook in chronologische volgorde. In het verhaal Serpentina’s petticoat komt een flashback voor. - Elk verhaal wordt verteld vanuit de hoofdpersoon van het verhaal. • Verhaal 1 vanuit een jonge man. • Verhaal 2 vanuit een gevoelige jongen van 12 jaar. • Verhaal 3 vanuit een jonge van ongeveer 14, 15 jaar. • Verhaal 4 vanuit herman en jongen van ongeveer 16 jaar. • Verhaal 5 vanuit een gevoelige jongen van ongeveer 16 jaar. 8 stijl Er is geen sprake van speciaal taal gebruik. Er is geen deftige of straattaal te vinden in het boek. Soms zijn er lange zinnen, maar die leveren geen problemen op. Er zijn wel enkele moeilijke woorden in de verhalen zoals: • monstrueuze crapaud= lelijke stoel • mineur= somber
Er worden niet meerdere talen gebruikt in dit boek, maar wel verschillende tonen, maar dat licht weer een beetje aan de verteller. • Het tillen beest: soms en beetje sarcastisch • Gezinsverpleging: Hier wordt de gevoeligheid van de verteller naar boven gehaald. • Serpentina’s petticoat: dit is vooral gewone taal • De verschrikkelijke sneeuwman: Hier wordt sarcastische verteld soms, omdat de hoofdpersoon zo is. • Vivisectie: Dit is luguber, omdat het hier gaat over de verschrikkelijke dingen die ze met de ratten doen. 9 Begin en einde van het boek. Het tillenbeest Zelden bezoek ik nog de ouderlijke bewoning. Maar als ik er kom, doet mijn moeder de deur open nog voor ik het koperen drukbelletje heb aangeraakt. • Dit zegt iets over de hoofdpersoon die komt niet graag thuis en de moeder heeft een sterke band met haar zoon. Mijn moeder komt binnen met de koffie, zet de kopjes op de lage tafel. Ik pak het kopje van het schoteltje en drink. Dan zet ik het neer en kijk haar aan. Ik zie haar onrustige blik en draai het kopje, zodat de motieven erop boven die op het schoteltje komen te staan. • Ze zijn niet op hun gemak als ze alleen bij elkaar zijn en je ziet weer dat hij is vervreemd
Gezinsverpleging Jij kon het ook niet helpen, Marie. Het was in het brein opgekomen van de geneesheer-directeur. • Je kunt hier uit opmaken dat er iets ergs is gebeurd met Marie waar ze zelf niets aan kon doen, maar wel de geneesheer-directeur. Bij een controle door een arts van het gesticht bleek dat Marie in verregaande staat van ondervoeding verkeerde. Ze werd diezelfde dag nog met een groene vrachtwagen met getraliede raampjes aan de zijkanten weggehaald. • Je ziet dat er niet goed voor Marie is gezorgd en dat ze weer terug moet. Serpentina’s petticoat Het was zó’n natte november maand dat we dikke stukken hout op gelijke afstanden van elkaar in de tuin hadden gelegd, zodat we van blok tot blok springend tenminste met droge voeten in de schuur kwamen. • Je kunt hier uit op maken dat het een hele natte maand is. Even zag ik de vuurgloed mat weerspiegels op de lichtbevroren vaart voor het huis. Toen steeg hij schuin omhoog de ruimte in en verdween in de doorzichtige winterhemel met het geluid van een vredige trein die naar een verlichte stad rijdt. • Dit einde begrijp ik helaas niet De verschrikkelijke sneeuwman De herfst ging als een roodkoperen vogel in de rui. Het blauwe asfalt lag vol oranje veren van een roekeloos streven. • Je kunt hier uit opmaken dat het winter werd. • Je kunt hier de verschillen zien die er in het verhaal terug komen. Zijn vader liet de lampion pas los toen het vuur tussen zijn vingers doorsloeg. Maar zijn blik bleef op het raam gevestigd. • De vader weet dat Herman heeft gelogen. Vivisectie Ik hoor niets. Niet het kraken van zijn gewrichten bij de honderd diepe kniebuigingen waar ik anders iedere morgen op onverklaarbare wijze wakker van wordt, want luidruchtig is dat niet • Er is hier iets vreemds en onverklaarbaars aan de hand wat het leven gaat veranderen. Ze is in slaap gevallen. Haar gezicht, opgezet en bleek, vloeit weg in het duister van de kamer. Haar armen liggen op de leuningen van de crapaud. Ik knip de zaklantaarn uit en haal hem uit mijn mond. Terwijl ik naar de deur loop veeg ik het glazen bolletje, dat nat geworden is van de speeksel, droog in de palm van mijn hand. • Hij is hoeft niet meer te vertellen dat zijn broer dood is, want zijn moeder heeft hetzelfde gevoel. • Dat ze slaapt geeft aan dat ze er nu vrede mee heeft. 10 Wat heeft de schrijver je met dit boek willen leren. Jan Wolkers heeft zijn fantasie laten spreken en ons een andere kijk op de problemen en toestanden van een familie gegeven. • De onderdrukking van de moeder door haar schoon vader. • De komst van Marie en hoe slecht ze is behandeld. De voedsel bonnen van Marie die worden gebruikt voor hun eigen kinderen. • De hoofdpersoon in het 4de verhaal die door de dood zijn geobsedeerd. • Herman die het zijn familie moeilijk maakt door iedereen te pesten.