Alle dagen samen door Erwin Mortier

Erwin Mortier Alle dagen samen (2004) Gebruikte editie De kleine uitgave van Erwin Mortier verscheen medio oktober 2004 in een gebonden uitgave. De novelle telt 95 bladzijden, verdeeld over tien met cijfers aangeduide ongetitelde hoofdstukken. De Bezige Bij gaf dit werk uit, terwijl Mortiers vorige romans bij andere uitgeverijen verschenen. De omslag laat een foto zien van een half gezicht van een jongetje, dat Markus moet voorstellen. Over de schrijver Erwin Mortier werd op 28 november 1965 geboren te Nevele in Vlaanderen (Belgie). Hij studeerde kunstgeschiedenis aan de universiteit van Gent. Hij debuteerde in 1999 met “
Marcel”, een autobiografische roman over het duistere oorlogsverleden van zijn familie. Mortier kreeg hiervoor het Gouden Ezelsoor voor het beste debuut, de Literatuurprijs Gerard Walschap en de Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs. Daarnaast wordt het boek genomineerd voor de Libris Literatuurprijs en NCR Literair en raakt het in de longlist van de Generale Bank Literatuurprijs en De Gouden Uil. ”Mijn tweede huid”, zijn tweede roman, verscheen in 2000 en zijn derde roman “Sluitertijd” zag in 2002 het levenslicht. Alom wordt in de kritieken zijn prachtige poetische taalgebruik genoemd. Genre “Alle dagen samen” is eigenlijk te klein van inhoud en verhaallijn om een roman genoemd te worden. Het is dan ook beter te spreken van een novelle. Eigenlijk gaat het om de dood van een overgrootvader van een klein jongetje, dat de wereld nog aankijkt met zijn kinderogen. Het perspectief Markus, is de vijfjarige verteller van deze novelle. In vrijwel alle hoofdstukken doet hij dat in de hij-vorm, het personale perspectief. Vreemd is ineens dat het perspectief van het vijfde hoofdstuk wijzigt in de ik-vorm. Het is het hoofdstuk waarin de Overgrootvader komt te overlijden. Daarna keert het perspectief weer terug naar de hij-vorm. Hij bekijkt de mensen en de gebeurtenissen om zich heen in de periode dat zijn overgrootvader aan een herseninfarct gestorven is. In die periode kijkt hij ook terug op een jaar daarvoor toen hij een vrij ernstige ziekte moest overwinnen. Maar in de handeling gebeurt heel weinig. Vertelwijze Het verhaal wordt vrijwel chronologisch verteld. In de eerste hoofdstukken vertelt Markus het verhaal van zijn ziekte, om daarna een jaar over te slaan en de gebeurtenissen rondom het overlijden en de begrafenis van zijn overgrootvader te beschrijven. Daar blijft het ook bij.
Titel “Alle dagen samen“ is niet direct uit de verhaalinhoud te verklaren. Waarschijnlijk bedoelt de schrijver de tijd dat de familieleden van Markus alle dagen van het overlijden tot aan de begrafenis bij elkaar verblijven. Ook in het jaar daarvoor, waanneer Markus ziek is, blijven alle familieleden in het Vlaamse gezinnetje in zijn buurt en helpen hem om beurten de koorts te verdrijven. Thematiek Het thema van de novelle is de uitwerking van de gebeurtenissen rondom de dood van een bekende die de wereld van de kleine Markus veranderen. Het verhaal beschrijft de gebeurtenissen van de dag dat de Overgrootvader een beroerte krijgt tot de dag van zijn begrafenis. Het jongetje Markus groeit op in een veilige, beschermende omgeving van zijn familieleden, wat blijkt uit de situatie van een jaar ervoor toen hij zelf hoge koorts en had en iedereen in zijn omgeving , bij hem waakte, voor hem bad , hem te eten gaf en spelletjes met hem speelde. Na de dood van Edouard is hij weer een stapje verder in de wereld van de grote mensen terecht gekomen. In deze thematiek wordt verder de grenzenloze moederliefde beschreven en de bescherming van de vader. Waardering en stijl Voor een lezer die van een spannende verhaallijn houdt, is het boek de moeite van het lezen niet waard. Er gebeurt zo weinig en de vertelstijl is ook nog niet gemakkelijk, dat een niet geroutineerde lezer gemakkelijk de draad kwijt raak. Herlezen zal dan ook vaak de boodschap zijn. Wie van een poetische stijl houdt en zich minder bekommert om een spannende inhoud, kan met een gerust hard de novelle ter hand nemen. Vanaf het debuut van Nortier wordt hij geroemd om zijn beeldrijke taal. Mortier bouwt aan prachtige zinnen die inderdaad aan poezie denken en die van de lezer vaak een herlezen vragen. Een voorbeeld hiervan: de komst van Dokter Huismans. “Niemand zegt dat hij het is, die aanbelt, maar het korte gerinkel in de gang vertelt genoeg. Boven de tegels drentelt de bedwelmende lucht van ether, het zoete van de handschoenen in soepel leer die Dokter Huismans, voor hij weer weggaat, strak aantrekt bij de pols door twee, drie keer zijn vingers te strekken. De komst van de dokter wekt de smaak van het hout van de spatel op zijn tong, de adem die over zijn verhemelte schuurde wanner hij hem vroeg om zijn mond open te doen, zo wijd als hij kon, tot hij haast kokhalsde en in zijn keel loerde als een ontdekkingsreiziger in de diepte van een voorhistorische grot.” Arjan Peeters in De Volkskrant van 15 oktober en Coen Peppelenbos in Literair Nederland zijn lovend. Peeters spreekt van een
“miniatuur -Mortier die een groeibriljant is” In De Stentor van 21 oktober spreekt Henk Aalbers over “een mooie novelle, die een zorgvuldige lezer verdient en zich bovendien graag laat herlezen.” Mijn eigen mening is dat leerlingen die een boek met ene duidelijk verhaal willen er goed aan doen om een andere roman te lezen en zich niet te laten verleiden door het geringe aantal pagina's. Daarvoor laat de novelle zich te moeilijk vatten. Samenvatting van de inhoud. In feite kan die heel kort en bondig. In het begin van het verhaal ligt Markus op een hete zomermiddag in het gras. Hij is ziek. Om hem heen leven verschillende generaties familieleden : zijn vader en moeder, zijn tante, zijn oma en zijn overgrootvader. In dit eerste deel stoeit hij met zijn moeder , wat hem een heerlijk gevoel geeft. Hij is het liefst bij zijn moeder. De dokter is bij hem geweest : hij moet veel eten en drinken : oma en tante zorgen ervoor dat dit ook gebeurt. Het is een Rooms-katholiek gezin, levend in Vlaamstalig Belgie, een aantal decennia geleden, waarschijnlijk in de buurt van Merelbeke tijdens de zestiger jaren. Markus is een zwijgzaam jongetje, maar er gaat heel wat in het koppie om, denkt moeder. Markus geeft de dingen een naam: zo is er de vrouw die hij Swegens noemt ,omdat ze altijd haar zinnetjes beging met “'s wegens.” Die Swegens is nogal eens de risee van de familie : ze kent soms woorden niet als aperatiefje en daarom noemen ze een drankje in haar bijzijn portatiefje. En een tante noemt hij noemt hij “Zie”, omdat ze altijd haar zinnen begint of eindigt met “zie”. Maar hij beheerst de mensentaal niet volledig en hij kan niet alle emoties benoemen die hij registreert. Zo denkt hij dat zijn vader en moeder lachend uit de kamer komen, waar zijn overgrootvader gestorven is, omdat ze rood omrande ogen hebben. Zijn vader komt bij hem en zegt dat hij een broertje of een zusje zal krijgen , wanneer hij beter wordt. In een van zijn ijldromen ligt Markus te zwemmen. Op zich is dat een wens van hem, want zijn moeder is vroeger een gewaardeerd zwemkampioene geweest en hij zou graag leren zwemmen.. Markus heeft zijn ernstige ziekte overwonnen, maar een jaar later wordt hij ineens geconfronteerd met een ernstig zieke van zijn Overgrootvader Edouard , die op zijn 92e een “attakske” krijgt en dat zorgt nogal voor wat consternatie in de familie. Zo komt de dokter op visite, wat de kleine Markus zich nog herinnert van zijn ziekte van een jaar geleden. Hij ruikt weer de dokter. Die vertelt aan Oma dat ze er het verstandigst aan doet om de familie te verwittigen. In het hoofdstuk dat daarop volgt, overlijdt Edouard en dit wordt verteld door Markus in de ik-vorm. Doodgaan is voor Markus een bijzondere gebeurtenis. Het is als een trommel waarin zijn autootjes opgeborgen zijn, net als opa die immers ook in een doos ligt. Wat hij ook merkt is dat namen door de dood plots van plaats verwisselen. Zie heet nu ineens Ghislaine, overgrootvader heet Edouard en Papa wordt nu Hilaire genoemd. Markus ziet het allemaal aan. Hij hoort zijn oma in hoofdstuk 7 vertellen over de oorlog, de dood van haar moeder (kanker) en vader (onder de trein terecht gekomen) en hij verneemt hoe tante Ghislaine nog vaak in gedachten is bij haar dochtertje Elva dat in een moment van onachtzaamheid in de vijver in de tuin verdronken is. 's Avonds ligt Markus in bed te overdenken hoe hij woorden kan bedenken waarmee hij kan vangen wat anders verloren gaat en geruisloos verdwijnt in de muil van de dood. Naar de begrafenis van Edouard moeten ook de familieleden uit Frankrijk komen. Zo ziet Markus zijn tante Julie komen, die de bloemkool wordt genoemd en zich voor de begrafenis in een zalmkleurig mantelpakje met een bijzonder decollete heeft gestoken. Natuurlijk wordt er achter haar rug over gekletst. Ze heeft haar zoon Iefke bij zich dat een snotmonster wordt genoemd, onverstaanbare klanken uitstoot en binnen korte tijd ook de potten van de cactussen van tante Cactus heeft vernield. Na de begrafenis mag Markus weer met de autootjes spelen: hij ligt met zijn moeder weer in het gras. Hij speelt met haar dat ze dood-zijn. Maar dood-zijn kun je als levende niet volhouden : “Dood- zijn jeukt na een tijdje, dood-zijn kriebelt in zijn neus ……..