Lolita, door Vladimir Nabokov, eerste druk 1955, deze druk 1997, Penguin Books, London, roman. Samenvatting Het verhaal wordt verteld door de hoofdpersoon Humbert Humbert, die het manuscript schrijft vanuit een gevangeniscel. Zijn verhaal gaat als volgt: Humbert Humbert voelt zich aangetrokken tot kleine meisjes van ongeveer 8 tot 12 jaar oud. Deze noemt hij ´nymphets´ (nimfjes). Dit begon toen hij in zijn jeugd een meisje genaamd Annabel ontmoette. Hij was hevig verliefd op haar en zij op hem, hij kon alleen zijn seksuele lusten met haar niet volledig vervullen. Hierdoor creëerde hij een eeuwig verlangen naar kleine meisjes. Na een tijdje trouwt hij met ene Valeria in Parijs, maar net voordat ze gaan emigreren naar Amerika verlaat ze hem voor een andere man. Dit vindt Humbert echter niet zo heel erg, hij hield toch niet echt van haar, hij voelt zich immers niet aangetrokken tot volwassen vrouwen. In Amerika aangekomen huurt Humbert op advies van een vriend een kamer in het huis van Charlotte Haze en haar 12-jarige dochter Dolores (Lo, Lolita) in Ramsdale. Hij wordt gelijk hevig verliefd op Lolita en raakt helemaal geobsedeerd van haar. Lolita kan echter niet goed opschieten met haar moeder, die besluit haar dan ook naar een zomerkamp te sturen. Intussen vraagt Charlotte Humbert ten huwelijk of anders weg te gaan. Ondanks zijn grote afkeer voor Charlotte, gaat Humbert in op het aanzoek, omdat hij dan voorgoed bij Lolita kan zijn. Ze trouwen terwijl Lolita nog op kamp is, maar nog voordat ze terugkomt ontdekt Charlotte Humberts geheime dagboek, waarin zijn weerzin voor haar en zijn lust voor Lolita staat beschreven. Hierdoor draait ze helemaal door en vertelt Humbert dat ze hem nooit weer wil zien en dat hij ook Lolita nooit meer zal zien. Ze rent naar buiten om een brief aan Lolita te sturen waarin ze Humberts zieke bedoelingen uit de doeken doet, maar wordt geraakt door een auto en sterft. Vlak hierna gaat Humbert Lolita ophalen van kamp. Hij vertelt haar dat haar moeder in het ziekenhuis ligt en ze rijden naar een hotel, waar ze voor de eerste keer seks hebben met elkaar. Later vertelt Humbert haar dat haar moeder dood is en ze beginnen aan een lange autorit door heel Amerika, door bijna alle staten. Na een jaar rondrijden vestigen ze zich in het stadje Beardsley, waar Humbert Lolita op een kostschool doet. Hij komt er echter al snel achter dat deze school het contact tussen jongens en meisjes belangrijker vindt dan leren. Hierdoor wordt Humbert jaloers en paranoïde en al snel heeft hij constant ruzie met Lolita over haar zakgeld en omgang met jongens. Op een gegeven moment stelt Lolita voor om Beardsley te verlaten en weer te gaan rijden, waar Humbert mee instemt. Tijdens de rit merkt Humbert dat ze worden gevolg door iemand, hij denkt eerst dat dit een detective is. (Later komen we er achter dat deze persoon Clare Quilty is, een gestoorde schrijver met een voorliefde voor kinderporno en een hevige interesse in Lolita.) Plotseling verdwijnt Lolita (ze is ‘m gesmeerd met Quilty) volledig. Humbert weet niet waar ze is en wat er met haar gebeurd is en dus rijdt hij alle plaatsen langs waar ze zijn geweest. Hij vindt haar echter niet en begint op een gegeven moment een twee jaar durende affaire met een gestoorde vrouw genaamd Rita. Later krijgt hij een brief van de dan 18-jarige Lolita, waarin ze vertelt dat ze zwanger en getrouwd is en dringend geld nodig heeft. Hij gaat naar haar toe en vertelt haar dat hij nog steeds heel veel van haar houdt, maar ze wijst hem af. Ze blijkt getrouwd te zijn met ene Dick. Humbert geeft hen 4000 dollar, maar wil weten met wie Lolita is weggelopen tijdens de autorit. Ze vertelt hem over Quilty wat Humbert woedend maakt. Hij neemt afscheid van Lolita en gaat op zoek naar Quilty. Hij breekt in in diens huis en na hem verteld te hebben wat een vreselijke man hij is, vermoordt hij hem met zijn revolver. Terwijl hij wegrijdt van Quilty’s huis realiseert Humbert zich dat hij vrijwel elke morele regel ter wereld heeft gebroken in zijn leven, dus kan hij net zo goed ook een paar verkeersregels breken. Hij begint aan de linkerkant van de weg te rijden en rijdt door een paar rode lichten. Al snel wordt hij gearresteerd. Hij geeft in zijn manuscript verder toe dat hij het verdient om opgesloten te worden voor zijn affaire met een 12-jarig meisje, maar hij houdt vol dat hij de maatschappij een grote dienst heeft bewezen door Quilty, een zieke perverse man, uit de weg te ruimen. Titelverklaring Lolita is de naam die Humbert Humbert geeft aan het meisje Dolores Haze (afgekort Lo), met wie hij een relatie heeft.
Thema Het thema lijkt op het eerste gezicht iets als ‘pedofilie’ te zijn, maar dat is niet de bedoeling van het boek. Humbert Humbert is eigenlijk niet op zoek naar kleine meisjes, maar naar onschuld, naar zijn ‘ideale droom’ en de onvervulde verlangens uit zijn jeugd, waardoor hij getraumatiseerd is. Deze verlangens zijn eigenlijk onvervulbaar, en dat maakt zijn zoektocht ook zo nutteloos. Perspectief Het verhaal wordt verteld door de ogen van de hoofdpersoon, Humbert Humbert. Hij doet vrijwel al zijn gedachten uit de doeken en je krijgt al zijn verlangens te weten. Ook beschrijft hij heel uitvoerig hoe hij de andere personen ziet. Hoofdpersonen Humbert Humbert is de hoofdpersoon. Hij is een Europeaan, van Zwitsers-Engelse afkomst. Hij is erg beleefd, zeer belezen, knap en zeer slim. Hij is eigenlijk de ideale schoonzoon, het enige wat er aan hem mankeert is dat hij zich aangetrokken voelt tot kleine meisjes. Hij is als volwassen man niet over het trauma van zijn verloren liefde Annabel heen kunnen komen. Hierdoor heeft hij zichzelf vaak niet in de hand. Hij is echter geen doorsnee verkrachter, hij probeert zijn bevrediging te krijgen zonder meisjes pijn te doen. Dit lukt niet altijd volledig. Verder is hij best een romantische ziel en hij gebruikt erg bloemige taal. Hij is uiterlijk dus een erg beschaafde man. Lolita is het meisje waarop Humbert verliefd is. Zij is een opstandige tiener en heeft constant ruzie met haar moeder en later ook met Humbert. Ze is een beetje een flirt en ze vindt het in het begin dan ook niet zo heel erg om seks te hebben met Humbert. Waar ze zich in het tweede deel van het boek eigenlijk het meeste aan ergert is het gebrek aan comfort op hun reis. Uiteindelijk wordt ze verliefd op Quilty en gaat met hem mee, maar na haar gebruikt te hebben doet deze haar weer van de hand. Later realiseert ze zich pas echt dat Humbert een groot gedeelte van haar leven heeft verpest. Ze schroomt dan ook niet om gebruik van hem te maken voor geld. Charlotte is de moeder van Lolita. Ze is een eenzame en hysterische vrouw en ze is verliefd op Humbert. Als ze achter zijn ware bedoelingen komt draait ze helemaal door, zoals van haar te verwachten was. Tijdsverloop en plaats De inleiding over Humberts jeugd buiten beschouwing gelaten, speelt het eerste deel van het verhaal zich af in Ramsdale, dit is in het oosten van de VS. Daarna trekken Humbert en Lolita door heel Amerika, voordat ze zich vestigen in Beardsley. Ook dit is in het oosten van de VS. Daarna volgt er weer een tocht door de Staten. De vertelde tijd is ongeveer 6 jaar (in het begin is Lolita 12 en op het einde 18). De eerste 2,5-3 jaar worden veel uitvoeriger beschreven dan de laatste paar jaren.