Allerzielen door Cees Nooteboom

Waarom dit boek: Ik heb dit boek gekozen omdat het thema me aansprak. Ik hou van boeken die wat dieper in gaan op de gevoelens en gedachten van mensen. Nadat ik de achterkant van dit boek had gelezen wist ik zeker dat dit een ander soort boek was dan de boeken die ik meestal lees. Ik werd nieuwsgierig en ben het boek gaan lezen. Mijn eerste persoonlijke reactie: Dit boek was boven natuurlijk in alle opzichten. ‘jammer dat het uit is’ op het laatst was het echt erg mooi en leuk om te lezen! Korte samenvatting: Arthur Daane raakt zijn vrouw en zoontje kwijt na een ongeluk

Daarom besluit hij naar Berlijn te gaan om aan een levensproject te beginnen. Hij filmt dingen die de mensen over het hoofd zien, die niet belangrijk gevonden worden bijvoorbeeld duizenden voetstappen op de trappen van de metro. Hij krijgt in Berlijn vele opdrachten aangeboden maar neemt ze niet aan, hij is te druk met zijn project en zijn vrienden. Die ziet hij regelmatig in een Berlijns café. Op een gegeven moment komt hij een vrouw tegen, zij inspireert hem meteen. Dat komt door haar gezicht, daar zit een groot litteken op. Hij achtervolgt de vrouw tot hij bedenkt dat het wel heel kinderachtig is wat hij doet. Later komt hij haar weer tegen in de staatsbibliotheek. Ze maken een afspraak en raken aan de praat. Het is meteen duidelijk dat het een heel speciale vrouw is. Zo weigert ze mensen dicht bij haar in de buurt te laten komen op momenten die ze niet zelf bepaald. Arthur laat haar plekken zien die hij ooit heeft gefilmd en die te maken hebben met de tweedeling van Berlijn. Ze is altijd opeens verdwenen en dan ziet hij haar weken lang niet meer terug. Soms zit ze opeens op de stoep van zijn verblijfplaats en dan vrijen ze samen. Het zijn de momenten waarop Arthur word overweldigd door haar lichaam met het litteken. Er is één keer een dergelijk moment bij de vrouw thuis, dat is de enige keer dat ze hem een beetje toelaat in haar leven. Na een poosje neemt Arthur toch opdrachten aan. Zo gaat hij naar Japan en Estland. Als hij terug komt is de vrouw vertrokken. Ze heeft zijn vriend een brief gegeven met een adres erop en daar gaat hij heen. Zo ontmoet hij haar grootmoeder, die verteld hem dat ze naar Spanje is maar dat hij moet oppassen; ze kan er wel eens slecht aan toen zijn… toch gaat hij naar Spanje want hij wil uitzoeken waarom ze zo plotseling is vertrokken. Hij is op zoek naar zekerheid. Zodra hij haar heeft gevonden gaat het helemaal mis ze was zwanger van hem maar heeft het kind laten weghalen; ze wilde geen kinderen. Na een ruzie gaan de twee weer uit elkaar. Als Arthur op een nacht uit een café in Spanje komt wordt hij overvallen ze willen zijn camera. Die laat hij niet los dit kost hem bijna zijn leven. Hij komt terecht in een ziekenhuis en ligt twee weken in coma. In die twee weken is de vrouw langsgekomen, ze heeft hem een kus gegeven en zijn vriend verteld dat ze naar Santiago ging. Zodra Arthur weer helemaal genezen is gaat hij verder met zijn levensproject. Als hij verder gaat met reizen komt hij voor een keuze te staan of naar het westen de kant van Santiago of naar het noorden. Hij kiest deze keer voor zijn leven en dus voor het Noorden. De hoofdpersoon in dit boek is Arthur Daane. Hij heeft meerdere problemen. In de eerste plaats de dood van zijn vrouw en zoontje. Die gebeurtenis probeert hij in de loop van het verhaal te verwerken. Later in het boek komt er nog een probleem bij, hij ontmoet een hele gesloten en bijzondere vrouw. Zij zorgt aan de ene kant voor vele problemen maar aan de andere kant helpt ze hem bij het verwerken van de dood van zijn vrouw en zoontje zonder dat ze dat zelf in de gaten heeft. Arthur Daane verandert veel in de loop van het verhaal. Het is en blijft een dromer
De psycholoog van het boek maar naar mate de tijd vordert leert hij zichzelf en zijn omgeving steeds beter kennen. Aan het einde merk je dat hij eindelijk besloten heeft om het verleden achter zich te laten en vooruit te kijken en te leven. De andere belangrijkste personen zijn de vrienden van Arthur. Op de eerste plaats heb je dan Victor het is een Nederlander in Berlijn
Hij heeft zijn eigen atelier en daar maakt hij in alle stilte zijn kunstwerken. Ook speelt hij vaak muziek en leest hij veel. Uit het verhaal blijkt dat Arthur en hij echte vrienden zijn die elkaar begrijpen zonder dat ze daar woorden voor nodig hebben. Ik denk dat Victor degene is die Arthur het beste begrijpt. Dan heb je nog Arno hij is ook een goede vriend van Arthur. Arno zelf is een Duitser en hij weet heel veel over Berlijn. Daarom verteld hij hem vaak verhalen en weet hij de plekken waar Arthur echt eens moet gaan filmen. Zelf geeft hij om de paar jaar een boek uit waarin staat wat hij allemaal heeft gedaan in de verlopen jaren. Ook is er Zenobia zij is Russisch en heeft een tweelingzus Vera. Vera komt niet vaak in het verhaal voor. Zenobia wel ze heeft in de 2e WO erg geleden daar wil ze het nooit met iemand over hebben. Ze maakt fotocollecties die ze ook tentoonstelt. Ze is in heel veel dingen geïnteresseerd en houd veel van Artur toch is hun relatie vriendschappelijk. De beste vriendin van Arthur is Erna. Zij woont in Nederland en bij haar kan hij altijd terecht. Ze belt hem vaak en is van alles op de hoogte. Ook helpt ze hem om de dood van zijn vrouw en zoontje te verwerken. Zijn vrouw en zoontje (roelfje en Thomas) zijn toch ook belangrijke personen in dit boek. Zelf zeggen ze niks en ook hun gedachten worden niet beschreven maar toch zijn ze aanwezig. Eigenlijk draait een groot deel van het boek om hen. De laatste persoon is Elik. Zij is de vrouw die Arthur op een gegeven moment ontmoet en die zijn hele leven door de war schopt. Ze heeft een heel vervelende jeugd gehad en dat is ook waar ze haar litteken aan te denken heeft. Zowel één op haar lichaam als erin. Ze durft zich niet meer bloot te geven, laat weinig over zich los. Soms is er opeens een moment van woede en dan komt alles er beetje bij beetje toch uit. Ze is een heel verwarde persoon die niet goed weer wat ze wil. Ze is wil haar jeugd verwerken en ook de eenzaamheid opvullen. Dit doet ze door middel van een studie naar een koningin uit de middeleeuwen waarmee ze verbintenis voelt. Ten slotte zijn daar nog de samenvatters van dit boek: het koor
Het zijn naar mijn idee schimmen die alles kunnen zien en horen. Ze kennen geen verleden alleen maar de feiten. Om de zoveel bladzijden komen zij het tot dan toe gebeurde samenvatten. De gebeurtenissen spelen zich af in Berlijn, Nederland, Japan, Estland en Spanje nog niet zo lang geleden. Wel zitten er veel terugblikken in die verwijzen naar tijden uit de middeleeuwen en de tweede WO. Bespreking van de aspecten: spanning, personages, thema, opbouw, tijd en de vertelsituatie De spanning in dit boek ontstaat door de vele open plekken en de terugblikken. Als je aan het lezen bent zit je met veel vragen zoals hoe komt Elik aan haar litteken. Dat kom je te weten door één van de terugblikken. Omdat je daar steeds op moet wachten blijft het boek spannend. De personages verschillen erg van elkaar. Victor is heel rustig, Arno heeft een hele uitgesproken mening net zoals Zenobia, Erna is heel geduldig Elik kent zichzelf nog niet en Arthur is een echte pessimist. Toch is er ook een overeenkomst: ze denken allemaal na over het leven, letten op de dingen die verder niemand ziet. De hoofdpersoon met het probleem is Arthur en alle anderen behalve Elik zijn de helpers. Uiteindelijk is Elik toch de tegenstander want zij werkt Artur tegen door hem niet in haar leven toe te laten. Aan de andere kant helpt ze hem wel de dood van zijn vrouw en zoontje te verwerken door in zijn leven te komen. Zo wordt hij namelijk geconfronteerd met een andere vrouw waar hij gevoelens voor heeft. Het thema van dit boek is over duidelijk VERWERKING. De motieven voor het thema komen ook duidelijk naar voren. Je hebt de dood van de vrouw en het zoontje van Arthur, de jeugd van Elik en Zenobia en ook de tweedeling van Berlijn en de voorafgaande oorlog is een belangrijk motief. Daar hebben ze allen wat mee te maken. De opbouw van dit verhaal is bekend. Het verhaal wordt verteld in niet-chronologische volgorde. Daardoor word je heel nauw bij het verhaal betrokken. Het begin noem je ab vio je hebt inleidende gebeurtenissen en je leert de personages kennen. Er zitten vele spanningsbogen in dit boek die samen de grote spanningsboog vormen. Het belangrijkste climaxmoment zit aan het einde als de hoofdpersoon zijn verwerking afsluit. Door de vele terugblikken ontstaat er een verbrokkelde indruk. Het verhaal bestaat uit fragmenten en als lezer moet je je behoorlijk inspannen om het verband daartussen te vinden. De tijd waarin het verhaal zich afspeelt in nog niet zo lang geleden. Door terugblikken word de tijd gemanipuleerd en komen er verschillende tijden aan bod zoals de Middeleeuwen in het onderzoek van Elik. De vertelde tijd bedraagt ongeveer een jaar de verteltijd is een stuk korter namelijk 346 bladzijden. Ik had het boek binnen een maand uit. Ik heb het heel onregelmatig gelezen. De vertelsituatie: Dat is in dit boek heel moeilijk te zeggen. Eigenlijk zijn het er twee
Je hebt de alwetende vertelsituatie het koor ziet immers alles van alle personages hetgeen wat ze denken voelen zeggen enzovoorts maar dat zijn maar bepaalde stukken van het verhaal. Het grootste deel is de personale vertelsituatie je ziet de gebeurtenissen steeds vanuit een persoon je kunt de hij- of zijvorm vervangen door de ikvorm. Een grondige beschrijving van mijn leeservaring: Onderwerp: Het onderwerp spreekt me erg aan. Ik heb een opa waar het niet goed mee gaat

En ik ben bang dat hij snel zal overlijden. Daarom sprak dit boek me extra aan ook die gebeurtenis zal ik moeten verwerken. En zo zijn er elke dag honderden mensen die iets moeten verwerken. Dit boek zette me er over aan het denken en dat was niet verkeerd. Alles werd me naar mate ik vorderde in het boek steeds duidelijker eerst loop je ervoor weg maar uiteindelijk kom je er vanzelf bij uit. Ik heb van dit boek geleerd dat je niet voor je angsten moet ‘vluchten’ Dat heeft toch geen zin; je word er vanzelf mee geconfronteerd. Ik had niet verwacht dat het onderwerp zo uitgewerkt zou worden. Het is op een hele mooie en speciale manier gedaan. Namelijk zo dat je zelf niet in de gaten hebt dat je er iets van opsteekt. En dat je begrijpt waar het over gaat, dat je de personen leert begrijpen. Ik ben het eens met de mening van de schrijver over dit onderwerp: Kijk niet achterom maar vooruit. Dat is de beste methode om iets te verwerken
Zoek de confrontatie op en laat het dan achter je liggen. De hoofdpersoon van dit boek is met zijn levensproject eigenlijk op zoek naar de confrontatie. Alle kanten van dit onderwerp hebben voldoende aandacht gekregen. Dat komt denk ik doordat er zoveel belangrijke personen in dit boek voorkomen
Die allemaal hun gedachten met zich meebrengen en hetgeen wat ze te zeggen hebben zo komen alle aspecten van het thema aan bod. De gebeurtenissen: Het verhaal bevat meer dan genoeg gebeurtenissen om te blijven boeien. Er gebeurt van alles met de hoofdpersoon en de personen daar omheen. Ik heb het idee dat er in het begin van het boek te weinig personen zijn die ervoor zorgen het je blijft boeien. Er gebeurt dan ook niet zoveel het lijkt vooral op een veel te lange inleiding. Als Elik er eenmaal is verandert dat er gebeurd opeens veel meer
Toen pas begon het boek me echt te boeien en kon ik niet meer stoppen met lezen! Soms vond ik het verband tussen de gebeurtenissen moeilijk te verklaren. Ik kan niet goed uitleggen hoe dat komt maar ik denk dat het te maken heeft met de vele gedachten die worden beschreven je weet dan niet meer welk verband er is. Soms is het verband heel duidelijk bijvoorbeeld op het moment dat Elik informatie zoekt over haar koningin en Arno muziek luistert uit de middeleeuwen naar aanleiding van wat Elik hem heeft verteld over die periode. De meeste gebeurtenissen vond ik toch wel zwaarwichtig. Bijvoorbeeld als Arno, Victor, Zenobia en Arthur discusseren over wat god is en of hij er überhaupt is. En zo waren er nog meer gebeurtenissen dat vond ik soms wel moeilijk, dan kwam ik langzaam door de tekst heen maar meestal vond ik het juist fijn en zette het me aan het denken. Er waren ook gebeurtenissen die ik schokken vond bijvoorbeeld het stukje waarin word verteld over het slachten van een kameel. Ik schrok daar een beetje van het was zo gruwelijk! Ik heb als beoordelingswoorden voor mijn eerste reactie de woorden boven natuurlijk genoemd. Er zijn vele stukken in het boek die gaan over boven natuurlijke dingen zoals wolken er wordt dan heel diep ingegaan over wat wolken zijn en wat hun functie is. Ook zijn er momenten waarop de discussie over boven natuurlijkheid zelf gaat. Maar ik heb die woorden ook gekozen omdat ik de manier van schrijven ‘boven natuurlijk’ vind. Ik had nog nooit een boek gelezen dat op deze manier geschreven was. Eigenlijk hangt er over het hele boek een sfeer van diezelfde boven natuurlijkheid. Ook heb ik de woorden mooi en leuk gebruikt. Ik vond dat er nog heel veel komische momenten in het boek zaten. Ik koos voor het woord mooi omdat het boek me aan het huilen én lachen kon maken: dan is een boek voor mij mooi. De gebeurtenissen hebben me aan het denken gezet over verschillende dingen. Één daarvan was natuurlijk het verwerken van bijvoorbeeld de dood van iemand. Maar er waren ook momenten dat ik dacht aan het omgaan met een persoon die de tweedeling van Berlijn heeft meegemaakt dat aan het verwerken is maar er niet over wil praten. De gebeurtenis die de meeste indruk op mij gemaakt heeft is het moment dat Elik in de kamer van Arthur staat haar kleren uitdoet en zich naar hem omdraait hij raakt dan heel teder het litteken aan. Dat maakte heel veel indruk op mij omdat het goed beschreef waar dit boek over gaat. Namelijk het verwerken van littekens. Personages De hoofdpersoon is zeker geen held en ik zou ook niet op hem willen lijken. Hij bekijkt alles naar mijn idee vanuit het verkeerde perspectief namelijk het negatieve. Ik bekijk de dingen liever van de zonnige kant. De personages in dit boek hebben voor mij geen eigenschappen die ik verafschuw behalve dan misschien het pessimisme van Arthur. De eigenschappen die ik bewonder zijn de rust van Victor, hij denkt echt na voordat hij wat zegt, en het geduld van Erna. Zij is Arthur altijd blijven steunen en helpen ondanks dat hij haar vaak links liet liggen. Alle personages gingen voor mij leven als ik ze moest tekenen zou ik precies weten hoe. Dat komt doordat je ze heel goed leert kennen in de loop van het het verhaal. Ze lijken allemaal op echte mensen want zo gedragen ze zich ook. Ik vind dat de personages niet heel onvoorspelbaar reageren op de verschillende gebeurtenissen. In het begin als je ze nog niet zo goed kent kan je het idee hebben van hè wat reageren ze daar vreemd op. Bijvoorbeeld de reactie van Arthur als Elik op zijn stoep zit: hij is niet verbaasd zegt niks en doet gewoon de deur open. Later begrijp je waarom, hij had niet anders verwacht dan dat ze daar zou zitten op dat moment. Ik vind dat je van alle personages genoeg te weten komt om hun gedrag te begrijpen
Dat is nou juist het goede van dit boek lijkt mij. Bijvoorbeeld als Victor aan het ziekbed van Arthur een dans doet in die kamer dan snap je waarom, hij kent zijn vriend en weet dat hij hem er zo bovenop helpt. Ik ben het met de meeste beslissingen van de personages eens. De hoofdpersoon en Elik nemen veel beslissingen de andere eigenlijk niet. Ik vind dat de hoofdpersoon een verkeerde beslissing neemt als hij op weg gaat naar Spanje of te wel Elik dat doet hij tegen alle waarschuwingen in en die waren immers niet voor niks. En ook Elik zelf neemt de beslissing om het kind te laten weghalen ik ben het er niet mee eens dat ze niet eerst heeft overlegd met Arthur de vader van het kind. Ik ben het helemaal eens met de beslissing van Arthur als hij op het laatste moment besluit om naar het noorden te rijden, en met die van Elik als ze besluit om bij haar onderzoek gewoon haar emoties te gebruiken. De manier waarop de hoofdpersoon zijn probleem probeert op te lossen vind ik nogal omslachtig hij loopt er telkens voor weg heb ik het idee. Ik zou meteen op mijn doel af gaan en zorgen dat ik de dood van mijn vrouw en zoontje zo snel morgelijk kon verwerken. Ook zijn omgang met Elik zou ik anders doen namelijk recht door zee of te wel zorgen voor duidelijkheid en in de eerste plaats haar adres achterhalen. De verschillen tussen de leefregels van de personages en die van mij zijn heel verschillend. Dat komt alleen al door mijn leefomgeving in Nederland daar gelden andere regels dan in Duitsland. De leefregels van de personages zijn ook verschillend van elkaar. De meeste overeenkomsten heb ik toch met Victor hij denkt een beetje op de manier die ik ook doe. De anderen hebben veel strengere leefregels vinden minder goed. Zo heeft Elik bijvoorbeeld haar eigen regels voor de omgang met Arthur die van mij zouden veel minder streng zijn ik zou mezelf toestaan hem toe te laten in mijn leven.
Opbouw Ik vind dat alles goed met elkaar samenhangt maar wel op een lastige manier. Er zijn zoveel belangrijke personages die hun eigen terugblikken hebben en ook vooruitblikken. Dat maakt de samenhang wat ingewikkeld. In het begin vind ik het verhaal alles behalve spannend! Er gebeurt dan niet zoveel en dat maakt het saai. Later verandert dat door de komst van Elik. Dan begint het spannend te worden
En gebeurt er opeens heel veel. Ik vind dat het verhaal wel boeiend is dat komt door de vele gedachten en standpunten van de personages, ik vind dat boeiend om te lezen. Je kunt het met hun standpunten eens zijn of niet en daar kan je dan weer over nadenken: boeiend dus. Ik vind de bouw van het verhaal goed ondanks de vele terugblikken
Die zorgen er wel voor dat je het verhaal begrijpt. Ook de onderbreking van het koor
Zorgt voor een speciale opbouw. Daardoor is het verhaal beter te begrijpen, leuker om te lezen, en spannender. De bouw van het verhaal past echt perfect bij het onderwerp van de tekst. Verwerken gaat immers over een gebeurtenis die in het verleden is gebeurd
En dus heb je terugblikken nodig om dat duidelijk te maken. Het eind vind ik heel apart het is geen open einde maar ook niet helemaal gesloten heb ik het idee. Je blijft met vragen zitten zoals hoe is het met Elik, Arno, Victor en de rest? Wel sluit je het onderwerp af. Ik vond het verhaal lastig om te lezen door de woorden die er werden gebruikt. Er zaten veel ouderwetse woorden in die ik niet ken. Aan de ene kant is dat vervelend want dan snap je de tekst niet maar aan de andere kant vooral ook heel leerzaam. Ik vind de verhouding tussen beschrijving, gesprekken en weergaven van gedachten erg goed. Het komt door die verhouding dat je het verhaal uiteindelijk begint te begrijpen. Eerst lees je bijvoorbeeld een gesprek een daarna komt het koor die alle gedachten over dat gesprek laat zien. De taal past wel heel goed bij de personages in het boek, dat zijn eigenlijk allemaal filosofen, denkers over het leven. En daar passen die ouderwetse woorden goed bij
Die drukken beter uit wat de personages bedoelen. De verwerkingsopdracht: Schrijf zelf twee passende gedichten bij het verhaal en leg uit waarom ze erbij passen. Vergeten en vergeven
Ik wil je vergeten en vergeven
Waarom heb je me dit aangedaan
Ik zie je elke dag lachend op die verrekte foto staan
Ik wil je vergeten en vergeven
Ik wil je vergeten en vergeven
Opeens ben jij heengegaan
Je hebt mij alleen in dit leven laten staan
Ik wil je vergeten en vergeven
Ik wil je vergeten en vergeven

Je nam ons zoontje met je mee
Denk je dat ik dat wilde..nee
Ik wil je vergeten en vergeven
Ik wil je vergeten en vergeven
Was ik maar met je meegegaan
Dan had ik hier nu niet alleen gestaan
Ik wil je vergeten en vergeven
Dit gedicht past heel goed bij het boek. Het gaat over de hoofdpersoon hij wil zijn vrouw en zoontje
Vergeten maar ook vergeven. Soms is hij namelijk boos over wat ze hem hebben aangedaan. Verwerken heeft ook te maken met vergeten en vergeven. Dat komt duidelijk naar voren in dit boek. Koningin afscheid
Ik wil je niet
Ik wil je niet dichtbij
Dichtbij mij
Al heet je jan, klaas of piet
Ik wil je niet
Dit gedichtje gaat over Elik (zij noemt zichzelf koninging afscheid) het is kort maar krachtig je hebt niet meer regels nodig om te beschrijven waar het over gaat. Ze laat niemand toe in haar leven al is hij nog zo speciaal.