Tachtig door Jaap Scholten

1) De inhoud 1.1 Samenvatting Als Frederik, een 23-jarige jongen uit een rijke textielbaronnenfamilie, wordt verzocht om op het landgoed van zijn moeder te passen, gaat hij voor vijf dagen naar Twente en laat hij zijn studeerstad Rotterdam even voor wat het is. In de vijf dagen dat hij in Twente is doet hij niks anders dan brieven schrijven, telefoneren, drinken en dagdromen, maar rust vindt hij niet. Hij is van plan te stoppen met zijn studie, en daarmee achtervolgt de familie hem voortdurend met goede raad, en ook zijn vriendin Calanda bestookt hem met telefoontjes. Als hij op de eerste dag naar een begrafenis van de vader van een oude vriendin gaat, komt er in Frederik een stroom herinneringen los aan zijn eigen vader, een man die zeventien jaar geleden met mysterieuze bestemming vertrok. Frederik wilt meer over zijn vader te weten komen en hij gaat langs verschillende familieleden. Hij wordt daar echter niet veel wijzer van. Als op het einde van het boek zijn oma haar tachtigste verjaardag viert, slaat hij door en schreeuwt hij over tafel dat hij nu wel eens wilt weten wat er nou precies met zijn vader is gebeurd. Dan krijgt hij te horen dat zijn vader één met de vogels is, ergens in een hutje in de Pyreneeën. Het verhaal eindigt ermee dat Frederik wegrent, waarschijnlijk richting de Pyreneeën. 1.2 Personages Frederik is een 23-jarige jongen uit een rijke familie. Zelf wilt hij er echter niet veel van weten en doet opstandig over verschillende familierituelen, zoals de jacht. Hij weet helemaal niet wat hij wilt en in het boek is hij vooral op zoek naar zichzelf. Frederik is echt zo’n iemand die zichzelf niet in de hand kan houden en waarbij het meerdere keren misgaat, vooral van de drank. Het lijkt een stoere jongen maar in wezen is het nog een klein jongetje. Hij heeft een vriendin, Calanda, maar hij heeft het ook over een minnares en hij maakt een slippertje met een golfvriendin van zijn moeder. Erg betrouwbaar is hij dus ook niet. Frederik studeert in Rotterdam, maar is van plan met de studie te stoppen. Mede daardoor krijgt hij veel commentaar van de o zo keurige familie. Hij heeft het niet makkelijk. Calanda is de vriendin van Frederik. Ze bestookt hem met telefoontjes en met bedreigingen, en Frederik vindt haar een steeds grotere trut worden. Ze is erg opdringerig, maar ook erg mooi. Daardoor vindt Frederik het moeilijk om er echt definitief mee te kappen. Elvis is de beste vriend en kamergenoot van Frederik. Hij komt niet veel in het verhaal voor, maar je merkt wel dat hij een goede band heeft met Frederik. Hij is een beetje slonzig en gaat van feest naar feest. Hij werkt in een fabriek waar slachtafval verwerkt wordt. Het is een merkwaardige jongen, maar hij heeft wel het beste met Frederik voort.
1.3 Ruimte en sfeer Het verhaal speelt zich af in Rotterdam, de plaats waar Frederik studeert en in Twente, de plaas waar Frederik op het huis van zijn moeder moet passen. Ik vind vooral de stukken in Twente erg vreemd, omdat ik het helemaal niet gewend ben hoe dingen er aan toe gaan in echt rijke families. “Om elke scheet wordt er al een 25-gangen menu gegeven”, zo vertelt Frederik in het verhaal. De sfeer kan snel overlopen van dramatisch tot vreselijk keurig. 1.4 Tijd Het verhaal speelt zich in deze tijd af. Dat merk je aan verschillende dingen, bijvoorbeeld dat Frederik even snel de auto pakt naar Rotterdam vanuit Twente. Er zitten wel veel flashbacks in, maar die spelen zich allemaal af in de tijd dat Frederik jong was. 2) De analyse 2.1 Vertelperspectief Het perspectief ligt bij Frederik, hij vertelt het verhaal vanuit de ik-vorm. Hierdoor kijk je op dezelfde manier als Frederik naar de mensen om hem heen, een weet je bijvoorbeeld evenveel over de verdwijning van zijn Frederiks vader als hem. Je raakt door dit perspectief goed betrokken bij het verhaal, en je kan je beter inleven in Frederiks gedachte dan als het in een bijvoorbeeld alwetend perspectief geschreven was. 2.2 Tijd Als je het boek leest is het net alsof je met weinig tijdsveranderingen in aanmerking komt. Toch is er toch veel gespeeld met de tijd. Zo zitten er verschillende flashbacks in. De flashbacks gaan allemaal over herinneringen van Frederik, uit de tijd dat hij nog een kleine jongen was. Het is erg subtiel gedaan, want elke flashbacks zit in een eigen hoofdstuk. Daardoor had ik niet echt het idee dat ik nou opeens heel ergens anders was. In het verhaal komt veel tijdverdichting voor. In sommige stukken word precies beschreven wat Frederiks handelingen zijn. Een kwartier kan in het boek een hoofdstuk duren. Tijdrekking zitten er weinig in. Je gaat van stukje tijdverdichting met een tijdsprong naar een ander stukje tijdverdichting of naar een flashbacks. Ik denk dat die tijdsprongetjes veel nut hebben, omdat het anders een langdradig verhaal had geworden. 2.3 Stijl Ik denk dat Jaap Scholten zoveel mogelijk geprobeerd heeft om de stijl enigszins humoristisch te maken. Veel uitspraken van Frederik zijn humoristisch of sarcastisch bedoeld, maar als lezer kijk je daar snel over heen. Ik vond zelf dat er erg veel buitenlandse spreuken en gezegdes in zaten, maar ook citaten en uitdrukkingen. Dat maakte de boel soms een beetje zweverig. Er zit veel dialoog in het verhaal, waardoor de stijl weer wat luchtiger wordt.
3) Lezersoordeel 3.1 Interpretatie In dit verhaal ligt er wel veel nadruk op gebeurtenissen, maar ik denk dat er ook wel veel gedaan is aan de psychologie van de personages. Ik ga dus voor een mengeling van deze twee. Omdat er veel gebeurtenissen, ook van vroeger, uitgebreid vertelt worden, ga ik er van uit dat die gebeurtenissen ook wel van belang zijn. Er ligt wel veel nadruk op wat hij doet. Maar ook het groeien van Frederik in het boek en de gedachtegang van Frederik zijn zeker wel van belang geweest voor het schrijven van dit verhaal. 3.2 Waardering Toen ik dit boek uithad had ik zo’n gevoel van: “Tsjah, wat nu?”. Ik kan op zich niet zoveel met het verhaal. Ik moet wel zeggen dat ik het verhaal steeds leuker begon te vinden naarmate ik verder was in het boek, en dat ik veel dingen ook echt begon te begrijpen. De vorm vond ik ook erg apart. Het boek was verdeelt in vijf delen, de dagen. Elke dag bestond weer uit een paar hoofdstukken, die meestal drie of vier bladzijden bedroegen. Hierdoor nam je telkens even een kleine pauze, waardoor je weer zin had om door te lezen. In totaal waren er 61 hoofstukken, iets wat ik vreemd vond want ik had echt verwacht dat er tachtig hoofdstukken in het boek zaten, mede door de titel. Ik vond het boek vrij simpel, het was een doodnormaal verhaal over een jongen die nou niet echt wist wat hij met zijn leven moest. Er zat weinig spanning in vond ik. Ik vond wel dat de hoofdpersoon, Frederik, soms goede opvattingen had. Zo was hij bijvoorbeeld tegen de jacht, en daar kan ik me wel bij aansluiten. Voorderest vond ik de vele citaten in het Duits, Frans of Italiaans soms erg onduidelijk, omdat ik ze vaak niet snapte. Ik denk die citaten toch wel van belang voor het verhaal waren, dus ik heb het idee dat ik een stukje heb gemist. Het boek bracht niet veel, maar wel interessante informatie. Zo vond ik het bijvoorbeeld erg leuk om te lezen hoe het er in zo’n familie aan toe gaat. Toch heb ik geen echte binding bij het boek en denk ik dat ik het verhaal weer snel vergeten ben. 4) De schrijver Jaap Frederik Scholten werd in 1963 in Enschede geboren. Hij studdeerde enige tijd Industriële Vormgeving aan de TU in Delft en studeerde in twee richtingen af aan de Kunstacademie in Rotterdam; grafische vormgeving en reclame. Met schrijven begon hij tijdens zijn studie. Het eerste wat hij schreef, anders dan brieven, waar hij er duizenden van schreef, was het scenario voor een korte film tijdens een scenarioschrijfcursus in een klooster bij Barcelona, in 1989. Hij is opgegroeid in een gezin met vier zoons, opgevoed door zijn moeder alleen en moet in matrozenpakjes naar verjaardagen. Nadat ik dit gelezen heb op de site van www.jaapscholten.nl is me een heleboel duidelijk geworden. Voorin het boek, onder de uitgever en het jaar van uitgave staat dat het boek niet op de werkelijkheid is gebaseerd, en dat overeenkomsten toeval zijn. Toch zie ik een paar hele duidelijke overeenkomsten tussen Jaap en Frederik, de hoofdpersoon uit het boek. Zo is Jaaps tweede naam ook Frederik, is Frederik in het boek ook afkomstig uit omgeving Enschede en heeft hij ook gestudeerd in Rotterdam. Daarbij komt dat de hoofdpersoon in tachtig ook uit een gezin met alleen maar zoons kwam en dat ze opgevoed zijn door alleen hun moeder. Het zinnetje over matrozenpakjes vond ik erg grappig, omdat ook Frederik in het boek beschrijft wat voor hekel hij vroeger altijd al had aan die matrozenpakjes. Ik denk dat Jaap Scholtens eigen leven dus wel een grote rol heeft gespeeld voor bepaalde gebeurtenissen in dit boek. Kijk voor plaatjes e.d. op http://www.jaapscholten.nl