La putain respectueuse door Jean-Paul Sartre

Zakelijke gegevens. Auteur: Jean-Paul Sartre
Titel: La P… respectueuse, Éditions Gallimard, 1947, 82 blz. Eerste opvoering: Parijs, 8-11-1946, Théatre Antoine. Genre: toneelstuk, roman, drama. Eerste reactie. Ik had niet veel inspraak bij de keuze van dit boek, aangezien we dit klassikaal gingen lezen. Ik denk wel dat ik het zelf zou hebben gekozen. Het lezen van Frans viel me nogal tegen, ik begreep het wel, maar de betekenis van woorden ontging me af en toe. Gelukkig maar dat mijn leraar meevertaalde, ik denk dat ik anders belangrijke dingen over het hoofd zou hebben gezien. Ik vond het een goed verhaal, het las niet makkelijk weg, maar dat kwam voornamelijk door de lengte van de dialogen. Ik vond Fred van het begin af aan een asociale kerel en Lizzie viel eerst nog wel mee, maar later bleek ze ook te paaien te zijn. Samenvatting. De prostitué Lizzie werd tijdens een treinreis getuige van een moord op een neger: dronken blanken hadden twee negers beledigd en uit hun coupé proberen te gooien, tot het tot een gevecht kwam, waarbij één neger doodgeschoten werd en de ander ontkwam. Omdat de moordenaar een geziene, welgestelde jonge man uit een invloedrijke familie is, moet het voorval verdoezeld worden. Men maakt bekend dat de negers Lizzie wilden verkrachten en dat de blanke bij de poging om Lizzie te helpen uit noodweer geschoten heeft. Terwijl de blanke bevolking al druk naar de ontkomen neger zoekt, probeert men Lizzie te dwingen voor de rechter te getuigen over de verkrachting. Voor dit doel heeft Fred, de neef van de moordenaar, een nacht met haar doorgebracht en twee politieagenten in het huis laten komen, die haar met gevangenisstraf dreigen omdat op prostitutie betrapt is. Razend over Fred's doortraptheid en met koppige eerlijkheid staat Lizzie erop, de rechter de waarheid te willen zeggen. Wat Fred niet bereikt, lukt zijn vader, de senator, wel. Hij behandelt Lizzie vaderlijk, accepteert haar rechtsgevoel en krijgt haar klein als hij over de moeder, zijn zuster Mary, van de moordenaar vertelt: "Een arme lieve oude vrouw, die eraan ten gronde gaat." Met het idee dat een eerbiedwaardige vrouw uit welgestelde kringen vol dankbaarheid aan haar zou denken, laat Lizzie zich verleiden en ondertekent een valse getuigenverklaring. Als dan de senator haar als dank van de moeder van de moordenaar honderd dollar, in plaats van het verwachte persoonlijke geschenk, brengt, wordt het Lizzie duidelijk dat ze bedrogen wordt. Zij belooft de ontvluchte neger, die haar huis ontdekt heeft en zich bij haar voor zijn achtervolgers wil verbergen, hulp. Zij geeft hem een revolver, maar de neger neemt deze niet aan: "Ik kan niet op blanken schieten." Als Fred terug komt in het huis, vlucht hij. Fred heeft intussen samen met andere blanken een neger gelyncht en voelt zich na deze belevenis met een perverse begeerte tot Lizzie aangetrokken:"Wat heb jij met me gedaan, jij heks? Ik keek de neger aan en zag jou. Ik zag jou boven de vlammen hangen. Toen heb ik geschoten." Lizzie, die hem aanvankelijk doodschieten wil, laat hem tenslotte willoos de revolver pakken. Zonder geestdrift gaat Lizzie op Fred's belofte in, die haar huis wil inrichten, om haar geheel alleen te kunnen bezitten.
Hoofdpersonen. Lizzie: Over haar uiterlijk is niets bekend. Wel weet je dat ze een armband draagt in de vorm van een slang, die volgens haar ongeluk brengt maar ze doet hem niet af omdat dat nog meer ongeluk brengt. Ze is erg bijgelovig. Ook heeft ze respect voor iedereen die belangrijker is dan zij. Fred: Over zijn uiterlijk is ook niets bekend. Wel is hij er rijk en erg gelovig. Volgens Lizzie praat hij ‘met de bijbel’. Hij wil later dat Lizzie zijn ‘privé’ hoer wordt. Hij is erg jaloers en wil daarom niet dat Lizzie nog andere klanten heeft dan hij. Hij wil Lizzy chanteren om een valse getuigenis af te leggen zodat zijn neef Thomas vrijuit gaat. De neger: Hij is groot en breed met witte haren. Hij heeft een vrouw en kinderen en ik denk, als lezer, dat hij geen mens kwaad doet. Hij wil graag dat Lizzie de waarheid vertelt aan de rechters en de media zodat hij niet vermoord wordt. Schrijfstijl. Het is een toneelstuk. Het is dus voornamelijk beschreven in dialoogvorm. Alle handelingen van de verhaalfiguren staan beschreven, evenals hoe en wat ze zeggen. Het verhaal begint bij het stuk dat Lizzie en Fred voor het eerst de nacht samen hebben doorgebracht. Het loopt redelijk chronologisch, er is één grote flashback naar het voorval in de trein. De ruimte(plaats en tijd). Het hele boek speelt zich af in de kamer van Lizzie, zo rond de jaren 20 en 30. Het speelt zich ergens in het Zuiden van de Verenigde staten af. De situaties. Er zijn verschillende situaties, eigenlijk is elke scène een situatie, daarom haal ik die eruit die voor de lijn van het verhaal erg belangrijk zijn. De eerste scène speelt zich af in Lizzies kamer, zij wordt wakker met Fred naast zich en ze hebben net de nacht doorgebracht. Lizzie vraagt zich af hoeveel geld ze zal krijgen als er iemand aanklopt, de neger die wordt verdacht van de moord op zijn eigen vriend. Hij smeekt haar om hulp, maar zij wil dat hij weggaat. Dit is al behoorlijk kenmerkend, ze weet dat prostitutie verboden is, dus ze is erg voorzichtig. Ze vindt Fred een leuke kerel en ze wil hem als vaste klant. Als hij erg weinig geld wil geven is ze hevig in haar trots gekrenkt. In deze scène komt haar koppigheid erg duidelijk naar voren. De tweede situatie is wanneer Lizzie ontdekt dat ze bedrogen is en ontzettende spijt krijgt van haar beslissing. Hier zie je dat ze toch enigszins naïef is, omdat ze die gouverneur wel erg snel vertrouwd. De vertelwijze. Het is een toneelstuk, er wordt dus niet verteld, maar voorgedragen. Elke speler vertelt zijn of haar verhaal en laat zien wat zijn of haar mening is.
Op zoek naar de thematiek. Het thema is racisme en discriminatie van de blanken naar de negers. Sartre was duidelijk op deze manier van omgaan met mensen tegen, hij wil ook laten zien dat sommige mensen zich soms ongevraagd laten meeslepen en dat je best op je besluiten terug kunt komen. De motieven zijn prostitutie, racisme en bedrog. Sartre was waarschijnlijk niet op prostitutie tegen, hij vond althans dat het een echt waardig beroep kon zijn, hij liet zien dat hoeren op een rotmanier werden behandeld en als dom werden beschouwd. Racisme heb ik hierboven al uitgelegd en bedrog, de gouverneur beloofd Lizzie dat zij een persoonlijk geschenk krijgt als ze de getuigenverklaring ondertekent, hij houdt zich hier niet aan. Hij behandelt haar als een hoer en geeft haar geld voor haar diensten. Het verband tussen de titel en het thema is wel duidelijk, La Putain Respectueuse, oftewel de respectabele hoer, staat voor het feit dat prostituees met respect moeten worden behandeld en dat de zij hun klanten respectvol behandelen. Lizzie heeft respect voor iedereen die beter in de samenleving staat dan zij, maar ook voor de neger omdat hij zijn problemen liever zonder geweld oplost. Ze wil in haar waarde worden gelaten en daar vecht ze ook voor tot aan het eind, waar het lijkt alsof ze al haar trots kwijt is. Plaats in de literatuurgeschiedenis. Ik heb geen idee wanneer het boek voor het eerst is gepubliceerd, ik denk in 1946 omdat het verhaal toen ook voor het eerst werd opgevoerd. Jean-Paul Sartre (1905-1980) is waarschijnlijk de bekendste Franse schrijver van na de Tweede Wereldoorlog; zijn werk is in meer dan dertig talen verschenen. Heel zijn veelzijdige oeuvre - romans, toneelstukken, essays - lijkt erop gericht het existentialisme aan een groot publiek uit te leggen. Als is Sartre soms wat kil en theoretisch, meestal bereikt hij zijn publiek heel goed met zijn ironische en beeldende stijl en zijn realistische en spannende verhalen. Een paar van Sartres toneelwerken: La putain respectueuse(1946), Huis clos(1944), Les jeux sont faits(film, 1947), Les mains sales(1948). Zijn eerste roman: La nausée(1938). Sartre was geen kamergeleerde, geen boekenwurm. Hij kwam in verzet tegen burgerlijkheid, vooroordelen en onverschilligheid; net als Voltaire en Zola kwam hij met woord en daad op voor de zwakken in de maatschappij. Le mur(1939) is een bundel van vijf verhalen; het titelverhaal speelt tijdens de Spaanse burgeroorlog, de strijd tegen het fascisme van Franco. De hoofdpersoon, Pablo Ibbieta, heeft een vriend laten onderduiken, de communist Ramon Gris. Pablo zelf wordt door de fascisten gearresteerd en ter dood veroordeeld; hij kan aan de dood ontkomen door de schuilplaats van Ramon Gris te verraden. Zonder hoop zijn leven te redden en alleen om de vijand te sarren liegt hij dat Ramon zich op het kerkhof verber
Dit werk is vlak na de Tweede Wereldoorlog geschreven, het racisme kwam net opzetten in de VS. In Frankrijk waren de sporen van de oorlog ook nog duidelijk zichtbaar. Er ontstond veel meer vrijheid en Sartre was daar een groot voorstander van. Sartre kwam op voor de zwakken in de samenleving, voor hen met een achterstallige positie, zoals Lizzie, de prostitué en de neger, wat genoeg zegt. Op dat moment dat hij de gebeurtenissen laat gebeuren begint de economische crisis en zoeken ze in amerika ook een zondebok, pas na de oorlog werd de slavernij afgeschaft.