A. VERWACHTINGEN EN EERSTE REACTIE Het boek stond apart in de bibliotheek en het viel me meteen op door de titel en omslag. Ik had het boek al eens eerder gezien in de ECI-gids en toen leek het me wel leuk, maar had er niet meer over nagedacht. Toen ik het in de bibliotheek zag staan dacht ik meteen: dat ga ik lezen. Ik had weinig verwachtingen van het boek, behalve dan dat ik had dacht dat ze veel zou vertellen over haar eerste gedachten over Nederland. Maar dat doet ze maar weinig, ze vertelt onderweg wel haar gedachten maar je komt weinig te weten over haar verwachtingen van het land. Ondanks dat het niet voldeed aan mijn verwachting vond ik het een heel mooi boek om te lezen. Nilgün vertelt alles heel duidelijk zodat je met haar mee kan leven. Het is zo'n boek dat je best in één keer uit kunt lezen, het bleef interessant en ook een beetje spannend. B. SAMENVATTING EN ANALYSE ZAKELIJKE GEGEVENS: Auteur: Nilgün Yerli

Titel: De garnalenpelster
Uitgever: Uitgeverij De Arbeiderspers – Amsterdam
Jaar van eerste uitgave: maart 2001
aantal bladzijden: 215 SAMENVATTING: Het boek begint als Nilgün vertoeft in Dalyan, waar het boek ook mee eindigt. Ze is daar om na te denken en tot rust te komen. Dan gaat het verhaal ineens terug in de tijd, Nilgün zit in de trein op weg naar Italië. Ze raakt aan de praat met een 38-jarige man, Joshua. Hij wil meteen meer van haar, zoals samen in haar bed slapen maar daar gaat Nilgün niet op in. Even later wordt ze wakker geschud door de conducteur die vraagt naar de paspoorten zodat hij ze niet gewekt hoeven te worden als ze de grens over gaan. Als Nilgün naar beneden kijkt, vanuit haar bed, ziet ze de koffer van Joshua. Bij het zien van deze koffer herinnert ze zich haar vertrek uit Turkije en het verhaal gaat dan terug naar de dag van het vertrek uit Turkije naar Nederland. Nilgün was tien jaar toen ze vertrokken. Haar vader had voor vijf jaar een baan in Nederland, vijf jaar was te lang om alleen te gaan dus gingen zijn vrouw en drie van zijn kinderen ook mee. Het is een moeilijk afscheid, ze lieten hun hele familie achter en zelfs een deel van hun gezin. Nilgün krijgt één koffer om haar dierbaarste spullen in te doen, de rest kopen ze wel in Nederland. Dan vertrekken ze met de Ford Taunus. Nilgün ziet tot haar verbazing dat de eerste landen waar ze door heen rijden best veel op Turkije lijken, ze kijkt haar ogen uit op weg naar Nederland. Als ze na drie dagen eindelijk Nederland binnenrijden is haar eerste reactie: 'Ik denk best dat ik van dit land kan houden.' Nilgüns zus ging al snel terug naar Turkije, ze mistte het land en haar vriend. Nilgün ging meteen naar school, zonder een woord Nederlands te kunnen. Ze werd erg gepest en moest zich wel aanpassen, want ze was het enige Turkse kindje in de klas. Ze moesten erg wennen aan de Nederlandse gebruiken en vooral aan Sinterklaas en kerst. Toen Nilgün nog maar net op school zat gingen ze lootjes trekken, ze had geen idee wat ze moest doen met het papiertje waar de naar Andre op stond. Daarna kwam kerst, Nilgün had als snel door dat bij kerst een kerstboom hoorde, maar van haar vader mochten zij er geen hebben. Vlak voor kerst krijgt ze van haar buurvrouw een kerstboom, omdat zij Nilgün had horen zeggen dat ze er graag één wilde hebben. Nilgün kon met al haar vragen naar haar moeder, ze had altijd een antwoord klaar. De vragen gingen vooral over de verschillen tussen de twee culturen waarin ze leefde en waarom ze uitgescholden werd. Al snel ontdekt Nilgün dat haar moeder het niet makkelijk heeft, ze hoort haar praten met haar Turkse vriendin Aylin en vangt op dat haar vader haar moeder bedriegt. Hij gaat vreemd en haar moeder wordt gedwongen seks te hebben. Nilgün vindt dit onbegrijpelijk en snapt niet dat haar moeder nog bij haar vader blijft, maar haar moeder ziet het anders, ze heeft het geaccepteerd: 'Net als een wond op den duur uitbloedt en een korst gaat vormen, zo is ook mijn wond. Hij zal nooit meer helemaal helen, maar ik ga er niet aan krabben om nog meer littekens te voorkomen. Ik heb het nu geaccepteerd, hij is zo. Als een vrouw accepteert dat haar man haar bedriegt, dat bedriegt ze in ieder geval zichzelf niet.' Dan gaat het verhaal weer terug naar de treinreis naar Italië. Nilgün wordt wakker geschud door twee politiemannen en ze wordt de trein uitgezet want ze heeft geen visum voor Frankrijk. Ze wordt met een trein terug gereden naar Luxemburg waar ze bij het Franse consulaat om een visum kan vragen. Ze haat autoriteiten en politiemannen. Maar ze haat vooral de onrechtvaardigheid. Dan denkt ze terug aan toen ze vijf was. Dat was de eerste keer dat ze met politiemannen in aanraking kwam. Ze kwamen haar broer, Nusret, ophalen want hij had iemand in elkaar geslagen. Dat was wel zo, maar niet zonder reden. Hij zag dat een meisje werd verkracht en heeft de man in elkaar geslagen. Het meisje is toen weggerend, zijn paspoort was uit zijn zak gevallen en daarom hebben ze hem opgehaald. Hij moet voor de rechter verschijnen en wordt in eerste instantie voor tien jaar cel veroordeeld, maar omdat hij tegenspreekt wordt het dertien jaar celstraf. Eerst zat hij in een gevangenis tegenover het huis waar Nilgün woonde, zo hadden ze nog contact met hem, in gebaren, als hij buiten was. Maar na drie maanden werd hij overgeplaatst. Dat was een hel voor Nilgüns moeder. Dan gaat het verhaal weer terug naar Luxemburg. In het hotel hoort ze mensen naast haar hard lachen giechelen, dan herinnert ze zich het gegil van haar moeder als ze gedwongen werd met haar man seks te hebben. Ze herinnert zich de gesprekken nog precies die haar vader en moeder dan hadden. De volgende dag krijgt ze te horen dat een visum aanvragen veertien dagen zal duren, dat heeft dus geen zin want ze heeft maar tien dagen vakantie. In een café ontmoet ze dan een man, Christian. Als ze met hem uit eten gaat in een visrestaurant en garnalen krijgt, denkt ze weer aan haar moeder. Nilgüns moeder pelde dag en nacht garnalen. Ze zei dat ze dat deed om meer geld te verdienen om eten te kopen, omdat ze te weinig kreeg van haar man. Later komt Nilgün erachter dat ze het geld opstuurde naar Nusret, Nilgüns broer in de gevangenis, omdat arme gevangenen mishandeld en verkracht werden. Na nog een paar avondjes uit met Christian ging Nilgün terug naar Nederland, waar ze meteen een aanvraag deed voor een Nederlandse identiteit. Toen Nilgün vijftien was gingen ze met z'n allen op vakantie naar Turkije. Het was zomer 1986. Ze gingen naar hun familie, er werd feest gevierd met de hele familie. En iedereen, behalve Nilgün viel dronken in slaap. Opeens wordt kort aangebeld en Nilgün hoort een bekende stem. Ze doet open en voor haar staat haar broer Nusret, hij is vrij uit de gevangenis. Als hij zich omkleedt ziet Nilgün de littekens op zijn rug. Ze vraagt hoe hij daar aan komt, maar hij geeft geen antwoord. In een gesprek komt Nilgün te weten dat Nusret geld toegestuurd kreeg van zijn moeder, het geld dat hun moeder verdiende met het garnalenpellen. Al snel merkt Nilgün dat haar broer niet alleen lichamelijk, maar ook geestelijk mishandeld is. Hij is niet meer de oude. Hij ziet Nilgün aan voor zijn verloofde. Dat valt Nilgüns moeder ook op. Ze willen teruggaan naar Nederland, dan kon Nusret naar een psychiatrische inrichting. Nilgün reed met haar broer Nihat en haar nichtje met haar man. Nilgüns ouders en Nusret moesten eerst een visum halen voor Nusret. Nilgün en haar broer, haar nicht en de man van haar nicht waren al lang bij de grens, maar haar ouders kwamen maar niet. Na twee dagen wachten en bellen met hun zus, is Nihat toch maar naar de politie gegaan. Hij kwam terug met het nieuws dat hun ouders en broer een ongeluk hebben gehad. Hun moeder en broer waren er goed vanaf gekomen en hun vader lag in coma. Ze gingen er meteen naartoe. Ze hoorden dat hun moeder naar hulp ging zoeken en er dus niet was. En aan Nilgün werd verteld dat haar moeder de jurk, die bij haar vaders bed lag, had uitgetrokken omdat hij zo onder het bloed zat. Niet veel later komt Nilgün te weten dat haar moeder ook is overleden. Haar broer Nusret is gevlucht en spoorloos. Het is voor Moslims de gewoonte een overledene te wassen en dan is een dichtgespijkerde kist te doen, de overledene wordt in doeken gewikkeld en pas bij het graf wordt de kist weer geopend, maar de je mag het gezicht van de overledene niet meer zien. Nilgün wilde graag haar moeder nog een keer zien, maar dat kon niet omdat ze al gewassen was. Tegen de regels in opende haar oom de kist en haalde de doeken van het gezicht van haar moeder en liet Nilgün kijken. Toen Nilgün haar moeder een kusje wilde geven, werd ze erbij weggetrokken. Het was haar tante, ze zei dat dat een slechte herinnering zou geven, een koude zoen op een koud lichaam. Toen volgde het afscheid en na de begrafenis ging Nilgün terug naar Nederland. Nilgüns broer Nihat bracht Nilgün naar een studentenhuis, daar woonden een heleboel meisjes en een non. Nihat zou hier ook gaan wonen, maar hij werd uitgezonden voor achttien maanden. Nilgün kon nu de havo gaan volgen, wat haar moeder graag had gewild. Nilgüns vader werd overgebracht naar ziekenhuis in Groningen. In het ziekenhuis moest Nilgün de dossiers van haar vader en moeder vertalen uit het Turks. Nu kwam ze te weten dat haar moeder is overleden tijdens het wachten op haar vader, een medische fout dus. Na vier maanden kwam haar vader uit coma. Hij moest alles opnieuw leren, en toen hij ontdekte dat zijn hele linkerhelft verlamd was werd hij in plaats van een macho een zielige oude man. Hij hertrouwde met een vierendertig jaar jongere vrouw en ging terug naar Turkije. Door zijn nieuwe vrouw kreeg Nilgün helemaal geen geld meer en moest dus heel hard werken om geld te verdienen voor haar studie en voor zichzelf. Als ze achttien is verhuist ze naar Haarlem, weg van de beschermende non. Daar werkte ze bijna dag en nacht om het nodige geld te verdienen. Ze kwam toch nog flink in de schulden, en slechts één keer heeft haar vader gereageerd op een brief waarin ze vroeg om geld. Ze kreeg f 200,-. Nilgün heeft het er moeilijk mee dat haar vader haar in de steek heeft gelaten. Ze wil het accepteren, omdat haar moeder vroeger zei dat dat het beste was. Ze heeft geprobeerd het verdriet weg te drinken, maar als snel ontdekte ze iets beters: de liefde. Nilgün is op zoek naar liefde. Ze wil begeerd worden. Ze krijgt veel vriendjes, maar de ware zit er niet bij. Ze komt in die tijd veel bij psychiaters en langzamerhand leert ze accepteren dat haar moeder er niet meer is. Haar grootste liefde wordt schrijven. Ze gaat columns schrijven voor de VPRO en later ook in Het Parool. Ze is cabaretière geworden. Ze werd bij verschillende theaters meteen afgewezen, waarschijnlijk door haar afkomst. Maar uiteindelijk speelt ze toch voor volle zalen. Tot slot gaat het boek nog even terug naar het 'nu'. Ze is weer in het dorpje Dalyan. Ze heeft in de twee maanden dat ze er was dit boek geschreven. ANALYSE: Thema Het thema van het boek is het leven van Nilgün Yerli, het hele boek draait om haar leven. De begrippen 'liefde', 'haat', 'verdriet' en 'eenzaamheid' zijn heel belangrijk in het leven van Nilgün, en dus ook in het boek. Motieven In dit boek gaat het vooral om abstracte motieven. Er komt veel liefde en haat in voor. Nilgün is constant op zoek naar liefde, zeker na de dood van haar moeder. Ze hield heel veel van haar moeder, in tegenstelling tot haar vader. Die haatte ze. Ik denk dat dat vooral kwam doordat hij haar moeder bedroog. Hij ging vreemd, en dwong haar seks te hebben. Personages Er komen veel verschillende personages voor in het boek. Hieronder staan de drie belangrijkste uit het verhaal. Nilgün Yerli

Zij is de hoofdpersoon uit het verhaal, en ook de ik-verteller. Zij is duidelijk een karakter. Je komt heel veel te weten over haar gevoelens en haar gedachten. Ze is iemand die veel liefde nodig heeft, vooral na de dood van haar moeder. Van haar vader krijgt ze helemaal geen liefde, hij laat haar zelfs in de steek. Nilgün heeft veel bewondering voor haar moeder en probeert, ook na de dood van haar moeder, zo te leven zoals zij dat had gewild. Nilgün maakt een duidelijke ontwikkeling mee, en die beleef je als lezer ook. Aan het einde van het boek probeert ze de dood van haar moeder te verwerken, zodat ze verder kan leven op haar manier. Ik denk dat Nilgün ook heel zorgzaam was, ze maakte zich altijd zorgen om haar moeder en ook om de rest van haar familie. Güngör Baran – Yerli
Zij is de moeder van Nilgün. De belangrijkste persoon in het leven van Nilgün. Nilgün vertelt veel over haar. Het is een lieve vrouw, maar geen gelukkige vrouw. Ze wordt mishandeld door haar man en ze heeft een deel van haar gezin achter moeten laten in Turkije toen ze emigreerde. Ze leefde waarschijnlijk haar hele leven met verdriet. Ze kon slecht Nederlands en miste daardoor ook contact, wat ze in Turkije heel veel had. Ook al vertelt Nilgün heel veel over haar moeder, over haar innerlijk kom je niets te weten, je weet niet hoe haar moeder zich echt voelde. Je weet alleen hoe ze overkwam op Nilgün. Vader Yerli
Vader Yerli wil graag dat de buitenwereld hem als een welgesteld persoon ziet. Als hij bijvoorbeeld met zijn gezin uit eten gaat, geeft hij ontzettend veel geld uit. Thuis is hij erg zuinig met geld en krijgt de moeder van Nilgün een maandelijks bedrag waar ze eten van moet kopen. Dit bedrag is niet erg groot waardoor Güngör altijd krap zit en elk dubbeltje moet omdraaien. Vader Yerli wil ook geen hulp van mensen buiten zijn gezin. De buitenwereld moet denken dat hij een geweldige man is die al zijn problemen zelf oplost. Vader Yerli gaat vaak vreemd om zich nog machtiger te voelen. Na de dood van zijn vrouw krijgt hij een nieuwe vriendin. Zij is veel jonger dan hij. Hij wil waarschijnlijk een jongere vriendin om te laten zien dat hij nog wel wat waard is. Nilgün haat haar vader, hij heeft weinig aandacht voor zijn gezin en al helemaal niet voor Nilgün. Over hem kom je net als bij Nilgüns moeder niets te weten over het innerlijk, over zijn werkelijke gevoelens. Over de broers en zussen van Nilgün kom je weinig te weten. Over Nusret kom je te weten dat hij toen Nilgün vijf was veroordeeld is voor dertien jaar cel, hij komt in het verhaal even voor als hij vrijgelaten is. Na het ongeluk van Nilgüns ouders is hij spoorloos. Perspectief Het verhaal is een autobiografie en daarom is het geschreven in het ik-perspectief, de ik-persoon is Nilgün Yerli. Ruimte Het verhaal speelt zich op veel plaatsen af. Tot Nilgün tien jaar is speelt het zich af in Turkije. Dan verhuizen ze met het gezin naar Nederland, naar Friesland. Na de dood van haar moeder gaat Nilgün in een studentenhuis in Steenwijkerwold wonen, daarna gaat ze studeren in Haarlem. Over het huis in Friesland vertelt ze weinig, ze vertelt alleen hoe de keuken eruit zag, omdat haar moeder daar altijd de garnalen pelde. Ze beschrijft ook hoe het eruit ziet in Turkije als haar moeders kist in de tuin staat, net voordat haar oom hem voor haar opende. Verder beschrijft Nilgün de ruimte bijna niet, het is niet zo heel belangrijk. Tijd De verteltijd van het boek is 215 bladzijden. Waarvan 205 bladzijden het verhaal is en daarna is er nog een dankwoord en recepten van Nilgüns moeder. De vertelde tijd van het boek is het leven van Nilgün vanaf dat ze vijf jaar oud was tot nu. Ze is geboren in 1969, en is nu dus 33. De vertelde tijd is dus ongeveer 27 à 28 jaar. Het boek bestaat bijna alleen maar uit flashbacks. Maar ook tijdsprongen. Het verhaal begint in 2001, in Dalyan. Dan kijkt ze als eerste terug op haar treinreis naar Milaan. Dan ziet ze iets waardoor ze aan vroeger herinnert wordt. Zo gaat het door. Ze wordt vaak door kleine dingen herinnert aan vroeger. Ze springt soms ineens weer terug of vooruit in de tijd. Dit maakt het verhaal niet onduidelijk, ze vertelt duidelijk wat er dan gebeurt of waarom ze terug gaat in de tijd. Stijl Ik vind de stijl van het boek wel apart. Nilgün vertelt op een boeiende manier, ook vertelt ze vaak precies wat ze voelt. Als het naar haar mening belangrijk is geeft ze duidelijke ruimtebeschrijvingen, niet het hele boek maar alleen op momenten die belangrijk zijn. Je kunt je het beeld dat ook echt voorstellen. Ze gebruikt weinig levendige dialogen, er zit geen lang dialoog in. Soms een paar zinnen, maar daarna vertelt ze gewoon weer hoe het verder ging. Sommige hoofdstukken zijn schuin gedrukt, dat zijn denkbeeldige gesprekken met haar moeder. Dingen die ze zich afvraagt vraagt ze dan aan haar moeder en haar moeder beantwoordt het. Dit gaat ook door als haar moeder als overleden is. Het zijn vaak wijsheden van Nilgüns moeder.
Titelverklaring De titel 'De Garnalenpelster' slaat op de moeder van Nilgün. Zij pelde elke dag en nacht garnalen om extra geld te verdienen. Tegen Nilgün zei ze dat ze dat deed voor geld voor het eten, omdat ze van Nilgüns vader weinig geld kreeg maar in werkelijkheid ging het geld naar de broer van Nilgün. Haar broer zit in de gevangenis in Turkije en de gevangenen die arm zijn worden als slaaf behandeld. Nusret, Nilgüns broer, werd verkracht en mishandeld. Zijn moeder had dit verschillende keren gezien en wilde het daarom geld geven, maar Nilgüns vader wilde dat niet daarom heeft ze het zelf maar verdiend. Nilgün heeft waarschijnlijk voor deze titel gekozen omdat haar moeder zo’n belangrijke rol speelde in haar leven en het heeft heel erg indruk op haar gemaakt als klein meisje haar moeder dagenlang te vinden achter een tafel vol garnalen. Dit heeft bij Nilgün ook veel respect opgewekt voor haar moeder. C. VERWERKINGSOPDRACHT Als verwerkingsopdracht heb ik gekozen voor het schrijven van een recensie: 'Ik denk dat ik best van dit land kan houden.' Deze uitspraak deed de tienjarige Nilgün toen ze net Nederland binnen reden. Haar moeder vond het een mooi, schoon en groen land, Nilgün vond het ook mooi. Nilgün Yerli geeft heel veel om haar moeder. Haar moeder is de belangrijkste persoon in het boek en daardoor ook in haar leven. Niet voor niets slaat de titel dan ook op haar moeder, de garnalenpelster. Haar moeder was het die dag en nacht extra geld verdiende door garnalen te pellen, hoewel Nilgüns vader genoeg geld verdiende om het gezin te onderhouden maar hij gaf het liever uit bij de hoeren. Het leven van Nilgün verloopt niet zonder slag of stoot. Als vijfjarige wordt haar broer voor dertien jaar cel veroordeeld, als tienjarige emigreert ze met een deel van het gezin naar Nederland en vanaf haar vijftiende jaar verliest beetje bij beetje haar familie en wordt erg eenzaam. Ze probeert haar leven te vullen met liefde en krijgt veel vriendjes, maar de ware zit er niet tussen. Uiteindelijk vindt ze haar liefde in het schrijven en wordt columniste bij de VPRO en Het Parool. De woorden 'liefde', 'haat', 'eenzaamheid' en 'verdriet' zijn belangrijk in het leven van Nilgün, ze is voortdurend opzoek naar de liefde, die ze erg mist na het verlies van haar moeder. Het boek lijkt verwarrend door de vele flashbacks in verschillende tijden, maar alles hangt met elkaar samen en er is steeds een reden voor een flashback. Soms zijn het de kleinste dingen die Nilgün doen herinneren aan haar verleden. Nilgün beschrijft voor haar belangrijke gebeurtenissen vaak zo duidelijk dat je je de gebeurtenis heel goed voor kunt stellen. Dit doet ze niet altijd omdat het niet altijd van belang is. Ze had wel meer kunnen vertellen over haar gedachten en verwachtingen van Nederland, dat komt vrij weinig voor in het boek. In het begin geeft ze haar eerste reactie en een paar opmerkingen, maar niet echt veel, hoewel een kind van tien toch wel bepaalde voorstellingen gemaakt zal hebben van een land. De Garnalenpelster is een boek dat je niet zomaar vergeet, het is een bijzonder verhaal over een bijzonder leven. Marjanneke de Jong EINDOORDEEL Ik vind dat Nilgün Yerli haar leven heel mooi en heel duidelijk beschreven heeft. Ik heb nooit eerder een boek gelezen met dit onderwerp. Zeker niet zoals het hier beschreven is. Nilgün heeft het zelf meegemaakt en dat kun je heel goed merken. Het komt heel 'echt' over. Ik vond het leuk om eens te lezen over iemand die geëmigreerd is naar Nederland. Hoe zij dat beleefde, ze heeft dat niet heel uitgebreid vertelt maar wel de eerste reacties. Er zitten veel karakters in het boek. Nilgün vertelt veel over de personen, vooral over haar moeder. Over haar broers en zus kom je bijna niets te weten. Over haar vader ook maar weinig, maar toch weet je dat het een akelige man geweest moet zijn. Ik kon me goed inleven in Nilgün, omdat ze op bepaalde momenten de omgeving en haar gevoelens zo duidelijk beschreef. Ik zag het bijna voor me. Nilgün liet duidelijk merken dat haar vader een onaardig persoon was en dat haar moeder heel aardig was en zorgzaam. Ook al vertelt Nilgün haar leven heel duidelijk en kon ik me wel inleven in haar, toch kan ik me niet voorstellen hoe het geweest moet zijn voor haar. Ik ken ook niemand die geëmigreerd is naar Nederland. Ik vind het heel knap van haar dat ze alleen terug is gegaan naar Nederland na de dood van haar moeder. Ze deed het eigenlijk alleen voor haar moeder, die wilde dat ze de havo zou doen en dat deed ze. Ze heeft er heel hard voor moeten werken, ze stond er helemaal alleen voor ook financieel. Ik vond het boek niet moeilijk om te lezen, ondanks alle flashbacks. Het ging elke keer heel mooi in elkaar over. Ik vond het een boek dat je eigenlijk niet weg kon leggen en in één keer uit moest lezen. Dat heb ik niet gedaan, maar ik heb er niet heel lang over gedaan om het uit te lezen. In eerste instantie wist ik niet wat de schuingedrukte hoofdstukken betekenden, dat staat er volgens mij ook niet in. Op internet las ik later dat het denkbeeldige gesprekken tussen haar en haar moeder waren. Het taalgebruik vond ik heel duidelijk. Ze gebruikte geen moeilijke woorden en ook niet extreem lange zinnen. Er zaten hele leuke, grappige en hele mooie stukjes in, zo vond ik het grappig dat ze zei: 'We zouden in Friesland gaan wonen. Dat zei me nog minder dan Nederland, en dat laatste zei me als zo weinig. Ik werd een Friese Turkin, de ergste soort die je je kan bedenken.' Een hoofdstuk daarvoor komen ze net aan in Nederland, ik vind het heel mooi als ze schrijft: 'Wat een mooi, groen, schoon land,' bewonderde mama. Ze hield van schoon. Ik vond het ook mooi. 'Ik denk best dat ik van dit land kan houden,' zei ik. Het was stil, niemand zei wat terug. In het laatste stukje vind ik dat ze laat merken dat ze zorgen heeft om haar moeder, dat vind ik heel lief. Ze gebruikt weinig 'levende' dialogen, ze beschrijft ze meer. Dat vind ik wel fijn om te lezen. Soms zijn dialogen fijner en duidelijker en soms is een beschrijving weer duidelijker. In dit boek vind ik de beschrijvingen duidelijker. Ik vond het een heel mooi boek om te lezen en zou het best nog eens willen lezen. Heel bijzonder.