De arkvaarders door Anne Provoost

De primaire gegevens De schrijver: Anne Provoost
Titel: De arkvaarders
Plaats van uitgave: Amsterdam, Querido
Jaartal van uitgave: 2001
Hoeveelste druk: Eerste druk
Bladzijden: 296 bladzijden
Indeling: Hoofdstukken met titels Samenvatting Re Jana trekt samen met haar vader en haar lamme moeder weg uit de moerassen van Kanaän. Hun reisdoel is een woestijn waar een enorme ark gebouwd wordt, en waar de bouwheer werkvolk zoekt. Na een enerverende reis komen ze aan bij de grote vlakte, waar een ongeorganiseerd, barbaars volk huishoudt. De bouwheer heeft opdracht gekregen van zijn God om een boot te bouwen, want er wacht de wereld een groot onheil. Re Jana en haar familie weten eerst nog niets van al deze komende verschrikkingen. In eerste instantie zijn ze zelfs geneigd terug te keren naar hun eigen Kanaän, omdat ze zich in de woestijn allerminst op hun plaats voelen. Maar, gaandeweg komen ze er achter wat de werkelijke gedachte achter al de bedrijvigheid is. De vader van Re Jana wordt aangenomen als leider van de houtbewerkers, en Re Jana krijgt een relatie met de jongste zoon van de bouwheer, Cham. Hij belooft haar een plek op de ark. In principe kan dit onmogelijk waarheid worden, omdat alleen de bouwheer, zijn vrouw en de zonen van de bouwheer met hun vrouwen aan boord mogen. Cham heeft al een vrouw; de mooie, rijke Neelata. Uiteindelijk lukt het Cham om èn Neelata èn Re Jana mee te nemen op de ark. Voor Re Jana, die zwanger is, en ook voor alle andere arkbewoners, is dit een hele zware reis. Perspectief Het boek ‘De arkvaarders’ is geschreven in het ik-perspectief. Alles wordt verteld door Re Jana, de hoofdpersoon in dit boek. Je kan hierdoor geweldig goed met haar meeleven, en dat geeft in dit boek een prachtig effect. Je krijgt een heel mooi beeld van de bouw van de ark, en helemaal van de reis òp de ark en alle ongemakken die daarbij komen kijken. Het feit dat het verhaal verteld wordt door Re Jana, heeft nog een ander, bijzonder effect; ik kende het verhaal van Noach zoals het in de Bijbel verteld wordt. Doordat in dit boek Noach en zijn familie niet de belangrijkste plaats innemen, krijg je een heel ander beeld van dit Bijbelverhaal. Ook krijg je een hele goede indruk van hoe de ongelovige omgeving van Noach over de ark dacht. Het ik-perspectief verspringt niet, het hele boek blijft Re Jana het verhaal vertellen. Het verhaal is geschreven in de verleden tijd. Het verhaal is dus vision par derrière. Re Jana is vertellend-ik en belevend-ik. Ze is ook de hoofdpersoon in het verhaal, dus I-protagonist. Het verhaal is uiteraard subjectief, omdat het verteld wordt door een persoon uit het verhaal, niet door een verteller die alles vanaf een afstand bekijkt. Toch krijg je als lezer vrij objectieve informatie over de gebeurtenissen, omdat er ook veel verteld wordt over de overige personen en over de omgeving. Spanning

In dit boek komt één spanningverwekkend element vooral naar voren. Dat is het element dat ‘twee mensenkinderen elkaar hebben gevonden voor het leven, maar er komt iets tussen…’ Die twee mensenkinderen zijn in dit boek Re Jana en Cham, die elkaar langzamerhand steeds beter en intiemer leren kennen. Maar, dan komt Neelata aan in de woestijn, om de vrouw van Cham te worden. Cham houdt niet van Neelata, en Neelata ook niet van hem. Daarom bloeit de relatie tussen Cham en Re Jana verder voort. Van de spanningverwekkende verteltechnische trucages komen in dit boek vooral het gebruik van perspectief, het feit dat de lezer minder weet dan de hoofdpersoon en de beschrijving van de omgeving tot uiting. Het gebruik van perspectief maakt dit boek spannend, omdat je als lezer alles beleeft vanuit één persoon. Door je in te leven in die persoon wordt het verhaal heel spannend, omdat je in feite alles ook meemaakt samen met die persoon. In dit boek is het ook vaak het geval dat de lezer minder weet dan de hoofdpersoon. Re Jana vertelt wel veel, maar vaak houdt ze het mysterieus. Ze gist zelf naar antwoorden op haar vragen, en de lezer weet dus evenmin wat er precies aan de hand is. Maar, ik had bij het lezen van dit boek vaak het gevoel dat Re Jana niet alles vertelt wat ze denkt, ze geeft dus zelfs geen juiste subjectieve informatie. Dit maakt het voor de lezer wel extra spannend, omdat die zo zelf mee kan denken over mogelijke antwoorden op vragen. Ook de beschrijving van de omgeving draagt bij aan de hoeveelheid spanning in dit boek. Er zijn bepaalde passages in het boek die zo spannend zijn dat je het gevoel hebt er zelf bij te zijn. Dit komt ook doordat Re Jana überhaupt veel over de omgeving vertelt, en hoe alles er uit ziet. Ik heb me daardoor helemaal een eigen beeld gevormd van de scheepswerf daar midden in de woestijn, waar de gebeurtenissen zich in het eerste deel van het verhaal afspelen. Ook de ark van binnen heb ik helemaal in m’n hoofd zitten. Deze beelden zullen ongetwijfeld niet precies kloppen, maar daardoor krijg je wel het gevoel dat je er inderdaad echt bij bent en het zelf meemaakt. Dit maakt het verhaal op een bijzondere manier spannend, maar het zorgt er ook voor dat het boek erg prettig leest, en dat je voortdurend nieuwsgierig blijft. Er zijn voor mijn gevoel niet veel vragen die onbeantwoord blijven. Dit komt misschien omdat ik het boek in totaal al drie keer gelezen heb, dan begrijp je steeds meer van de opbouw van het verhaal en daardoor wordt ook het verhaal zelf steeds duidelijker. Soms vroeg ik me wel dingen af, maar meestal verzon ik er dan zelf een antwoord op, zodat ik niet steeds met die vragen in m’n hoofd bleef zitten. Het verhaal heeft geen open einde, maar een precies goed gesloten einde. Hoewel, het hangt er net vanaf hoe je het bekijkt, want in principe heeft het boek ook een open einde. Het einde in dit boek: alle arkvaarders komen van de ark af. Het nieuwe land, waar ze na de bootreis zijn aangekomen, is nog erg verwilderd en niet bepaald aantrekkelijk. Toch probeert iedereen de moed er in te houden. Maar, dan wordt Noach dronken en lacht Cham hem uit. Hij wordt, samen met Neelata en Re Jana, weggestuurd. Hier eindigt het verhaal, er kan dus in principe nog van alles gebeuren, maar je kan je er ook van af zetten en er niet meer over nadenken. In dit boek was er heel duidelijk niet alleen maar sprake van emotionele spanning. Ook intellectuele spanning en esthetische spanning speelden een grote rol. Ik denk zelfs dat de emotionele spanning in het boek veroorzaakt wordt door de intellectuele en esthetische spanning, dus de mooie schrijfstijl, de wijsheid. Dit maakt het boek tot een heel bijzonder kunstwerk. Personages Er komen in dit boek niet zoveel typetjes voor. Re Jana beschrijft alles wat ze ziet heel uitgebreid, en ze vertelt ook over hoe ze over personen denkt. Re Jana is de hoofdpersoon, zij wordt heel uitgebreid beschreven. Natuurlijk komen hierbij uiterlijke kenmerken ook aan bod, maar vooral innerlijke aspecten spelen in dit boek een rol. Dit komt omdat Re Jana alles zelf vertelt. Alles wat ze denkt wordt dus ook beschreven in het boek, zo kan je jezelf een heel goed beeld vormen van haar karakter. Re Jana is dus een karakter in dit boek, omdat haar innerlijk beschreven wordt. De uiterlijke kenmerken van personen uit het boek worden beschreven vanuit Re Jana’s gedachten, zij vertelt hoe mensen er uit zien. Eigenlijk is er in dit boek alleen sprake van beschrijving van het uiterlijk; taalgebruik, vaste uitdrukkingen, stereotype maniertjes en opvallende namen komen niet echt aan bod. Ook de innerlijke kenmerken worden weer vanuit Re Jana’s gedachten beschreven. Zij komt mensen tegen, praat met ze, schrijft wat ze over die personen denkt.. Op deze manier kom je in het hele boek alles te weten wat er gaande is, doordat Re Jana het vertelt. Ik vind het karakter van Re Jana bijzonder. Ze is erg veelzijdig, ze doet dingen die helemaal niet bij elkaar passen. Zo wordt ze in het verhaal bijvoorbeeld, om anoniem te blijven, gemerkt met het teken van een man, op haar voorhoofd. Ik zou het heel erg vinden als ik, als vrouw zijnde, opeens een man moest zijn, maar in eerste instantie lijkt Re Jana er geen problemen mee te hebben. Ze houdt echter wel van dingen die vrouwen gebruiken om zich mooi te maken, wil heel graag schoon en verzorgd zijn. Zo zijn er wel meer dingen die ik niet begrijp aan haar karakter, maar dat maakt het boek juist interessant, en het zorgt dat je er langer over na blijft denken.