Brandende harten door Gera Kraan-van de Burg

De samenvatting Het boek Brandende Harten gaat over Suze van Hall. Het verhaal begint als Suze nog een kleuter is. Haar vader is notaris en ze behoren tot de belangrijkste mensen van hun woonplaats Utrecht. Een van haar vaders beste vrienden is advocaat Van Hall uit Amsterdam. Als ze op de trouwdag van haar zus Marianne zijn zoon Maurits tegenkomt, is ze helemaal weg van hem. Een paar jaren later krijgt ze verkering met hem en na tien maanden trouwen ze. Suze is dan negentien jaar oud. Ze gaan in Amsterdam wonen en kiezen in 1834 bewust partij voor de Afscheiding. Maurits, die werkzaam is op het advocatenkantoor van z`n broer Floris, pleit veel voor afgescheidenen; pro deo. Omdat z`n broer bang is de reputatie van het bedrijf te verliezen, sluit hij hem af van de advocatenpraktijk en vraagt hij Maurits naar den Haag te verhuizen. Kort na de geboorte van hun derde kind overlijdt Maurits aan tering. Vijf jaren later overlijdt Suze aan dezelfde ziekte. Ze vindt het moeilijk om afscheid van haar kinderen te nemen, omdat de familie haar kinderen waarschijnlijk anders zal opvoeden dan zij zou willen. Uiteindelijk kan ze het overgeven in de handen van God, de Vader. Het ervaringsverslag
Het thema Het thema van het boek Brandende Harten is de Afscheiding van 1834. Het verhaal gaat over Maurits en Suze van Hall, die zich hun hele leven met de Afscheiding bezig hebben gehouden. Ze hebben er heel specifiek voor gekozen, ten koste van hun vrienden en zijn carrière. Hun motief om hiervoor te kiezen was, het verval van de aloude leer van de gereformeerde kerk (de Ned. Herv. kerk van nu). De rechte leer; zalig worden door genade vonden ze bij de afgescheiden kerken, terwijl ze bij de gereformeerde kerk hoorden, dat je door goede werken zalig wordt. Ik heb het verhaal gekozen op aanraden van mijn moeder. Ze heeft het boek een paar jaar geleden gekocht, gelezen en meerdere malen herlezen. Ze dacht, dat ik het ook een mooi boek zou vinden, wat ook het geval is. Van de schrijfster wist/weet ik niets. Ze heeft het boek in het jaar 1935 geschreven en ik heb geen informatie over haar kunnen vinden. Ik weet dat ze nog een boek heeft geschreven, Ik voor jou. Het gaat over Kolhbrugge en speelt ook ten tijde van de Afscheiding. Over het onderwerp ‘Afscheiding’ heb ik meerdere kinderboeken gelezen, die mij een subjectief beeld gaven. Ook ben ik het boek De kerkgeschiedenis deel 1 en 2 van Joh. Vreugdenhil gelezen. Hoewel deze schrijver af en toe moraliserend vertelt, heeft dit boek mij een beter, reëler beeld gegeven. Misschien komt het ook doordat ik het boek gelezen heb toen ik al op de middelbare school zat.
De personen De hoofdpersonen uit het boek zijn Maurits en Suze van Hall – van Schermbeek. Ze houden zich hun hele leven bezig met de Afscheiding. Ze zijn gelukkig getrouwd. Ze hebben een intieme band met elkaar en proberen elkaar goed te begrijpen. Dit lukt lang niet altijd. Omdat Maurits het lot van de afgescheidenen aantrok, ging hij voor hen pleiten. Toen hij met de afgescheidenen in gesprek kwam, was hij het met hen eens en ging met hen naar de kerk; Suze ging nog niet mee. Onder dwang van Maurits’ broer moesten ze kiezen; zijn broer was bang dat de naam van het bedrijf eronder zou lijden. Maurits wilde wel graag, maar Suze was er nog niet aan toen. Uiteindelijk hebben ze toch samen een keuze gemaakt; voor de afscheiding. Suze vond dit wel heel moeilijk, omdat ze wel door had, dat ze niet in Amsterdam konden blijven wonen en niet meer zo rijk zouden kunnen leven. Maurits wilde haar wel overtuigen, maar kon dit niet doen, omdat het een zaak van geloven is. Dit was een moeilijke tijd in hun huwelijk, maar door studie in de bijbel toch ook een goede tijd. Maurits is een onrustig en soms driftig persoon, terwijl zijn vrouw Suze juist rustig en geconcentreerd is. In sommige problemen van de hoofdpersoon herken ik iets. Ik kan mij moeilijk voorstellen hoe het is om getrouwd te zijn, maar toch kan ik me goed voorstellen, dat ik het moeilijk zou vinden als een gelieve ziek dreigde te worden en later te zijn. Ik kan me ook wel voorstellen, dat ze het moeilijk vindt dat Maurits zo vaak weg is. Hij doet zijn werk pro deo, dus in zijn vrije tijd. Daardoor is ze vaak alleen met haar kind en kunnen ze niet samen van hem genieten. Ik kan me ook goed voorstellen, dat ze er niet tegen kan dat iedereen zich met hun bemoeit. Maurits’ broer Frits ‘zeurt’ bijv. continu over het feit dat ze nu toch wel een keuze moeten maken, omdat anders de bedrijfs naam in gevaar gebracht wordt. De tijd Het verhaal speelt zich af rond het jaar 1834; van 1820 tot 1845. Het kan niet in een andere tijd geplaatst worden, omdat het een historische gebeurtenis is Het is heel belangrijk voor het verhaal om de tijd goed te begrijpen. De plaats Het verhaal speelt zich af in Nederland; in de plaatsen Amsterdam, Den Haag en Utrecht. In Utrecht is de tijd dat Suze nog thuis woont en nadat Maurits is overleden. In Amsterdam is het eerste jaar van het huwelijk. In Den Haag is de tijd van het huwelijk tot Maurits gestorven is. De plaats van handeling is redelijk belangrijk, omdat er achter iedere verhuizing een stuk geschiedenis zit. Het verhaal speelt zich af in hogere kringen. Het vertelstandpunt Je volgt het verhaal door verschillende ogen; door Maurits, Suze, Maurits’ broer Frits, een gedeelte door dominee Budding en door nog veel meer andere personen. Hierdoor krijg je een goed, realistisch beeld van de personen en hun omstandigheden. De schrijver wil met de beschrijving van het verhaal duidelijk iets zeggen. Je proeft uit dit boek duidelijk de troost die een gelovige mag hebben, dat God, de Vader Zijn kinderen liefheeft. Ik weet niet of ik nog eens een boek van dezelde de schrijfster zou willen lezen. Van de ene kant vind ik, dat ze heel goed gevoelen kan omschrijven en beschrijven. Maar van de andere kant vind ik, dat haar schrijfstijl redelijk moeilijk is. Het boek is in 1935 geschreven, waardoor er af en toe oud-Nederlands in staat. Over de tijd van de Afscheiding zou ik wel veel meer willen lezen. Ik heb echter zeer weinig vrije tijd, waardoor ik alleen nog maar boeken lees als het echt moet. Als er in kranten en / of tijdschriften aandacht wordt besteed aan het onderwerp of over de tijd van de Afscheiding wordt geschreven, lees ik dit meestal wel met interesse. Het lezen over dezelfde plaats is niet relevant, omdat het verhaal niet aan een bepaalde plaats gebonden is. Over dezelfde maatschapplijke situatie zou ik ook wel meer willen lezen. Aantekeningen uit de achtergrondinformatie Het boek Brandende harten speelt zich af ten tijde van de afscheiding van de Christelijk Afgescheiden Gemeente van de Nederlands Hervormde kerk in 1834. In de samenvatting is te lezen hoe Suze van Hall – van Schermbeek deze tijd beleeft; in de aantekeningen uit de achtergrondinformatie wil ik aandacht besteden aan hoe de afscheiding tot stand kwam en wat de gevolgen ervan waren/zijn. Hendrik de Cock (1801-1842) uit Ulrum wordt wel de ‘vader’ van de afscheiding van 1834 genoemd. Nadat hij uit de Nederlands Hervormde kerk was afgezet, is hij op maandag 13 oktober van het jaar 1834 met de gehele Nederlands Hervormde gemeente van Ulrum, op acht personen na, afgescheiden van degenen die, naar zijn mening, geen kerk meer waren. In het jaar 1835 werd er nog een aantal predikanten uit de Nederlands Hervormde kerk gezet: dominee Hein P. Scholte (hij is een van Maurits van Hall’s beste vrienden) uit Do(e)veren (later is hij dominee geworden in Utrecht), dominee A. Brummelkamp uit Hattem, dominee G. F. Gezelle Meerburg uit Almkerk en dominee S. van Velsen uit Drogeham. Een zekere Van Raalte werd niet als predikant aanvaard en niet toegelaten, omdat hij niet wilde beloven gezangen te laten zingen. De afgezette predikanten reisden het land door en stichtten gemeenten. In hetzelfde jaar 1835 kwamen afgevaardigen van zestien nieuwgevormde gemeenten in Groningen samen en in het jaar 1836 hielden de afgescheidenen in Amsterdam hun eerste synode. De nieuwe kerk, die niet gebonden was aan liberale regels en besturen, groeide. De afgescheidenen hadden het echter niet gemakkelijk; ze werden uitgescholden, vernederd of zelfs bij hun baas ontslagen. De Nederlandse regering gebruikte oude wetsartikelen van Napoleon, terwijl er nieuwere wetten waren, die deze oude wetten weerspraken. Op grond van die oude wetten werden kerkdiensten van afgescheidenen verstoord, kerkgebouwen in brand gestoken, mensen mishandeld en kregen dominees hoge geldboetes en lange gevangenisstraffen. De voormannen van de afscheiding zeiden, dat zij de voortzetting waren van de oude vaderlandse kerk van de Reformatie. Ze hadden een akte van ‘afscheiding of wederkering’ getekend. Ze hebben herhaaldelijk aan de koning en de regering gevraagd om erkenning en bescherming. Dit werd hun telkens geweigerd. De regering wilde hen wel erkennen, maar dan moest aan de volgende voorwaarden voldaan worden. Zij moesten afstand doen van alle kerkelijke goederen, mochten niet meer zeggen, dat zij de voortzetting waren van de kerk van de Reformatie. En moesten ze toestemmmen, dat ze een nieuw genootschap vormden; dat ze een onwettige godsdienstige vereniging vormden. En dat vonden de afgescheidenen niet juist; hun strijd om de waarheid en handhaving van de zuivere belijdenis onwettig verklaren.
Verwerkingsopdracht: het schrijven van een dagboekfragment van de hoofdpersoon
2 mei 1834
Lief dagboek, Ik heb besloten vanaf vandaag een dagboek bij te gaan houden en ik hoop dat ik `t lang kan volhouden. Gisteren was `t zo’n fijne dag; mijn trouwdag! Wel jammer dat zo’n dag zo snel weer om is; het had van mij nog wel veel langer mogen duren. Niet dat het nu niet fijn is; hier in Amsterdam is alles zo mooi, maar ook zo anders. ‘Straks’ meer daarover. Weet je wat zo mooi was gisteren; toen ik net was opgestaan, hoorde ik geluid in de tuin. En daar was Maurits al, hij hing aan een kastanjetak. Hij was extra vroeg weg gegaan uit `t Kasteel van Antwerpen, hij mocht natuurlijk niet in ons huis slapen en wachtte nu op mij! Ik heb hem een kushandje gegeven en heb mijn mooie ondergoed aangetrokken. Marianne heeft me geholpen de trouwjapon aan te trekken. Een hele mooie, maar eenvoudige jurk; rolzoompjes langs de naden en een plat kraagje om de hals. Hein, mijn oudste broer, trouwt vandaag ook, met Selinde. Als de kapper met haar klaar is, worden bij mij de rollers in gedaan. Rechts had ik drie krullen en links vier. De rest werd op mijn achterhoofd vastgezet met een schildpadden kam. Maurits kwam me ophalen uit mama’s kamer. Hij was (nu nog steeds hoor) heel lief voor me. Toen ik hem vroeg of hij altijd zoveel van me zou houden als nu, zei hij: “Natuurlijk niet, de liefde groeit met de dag.” En toen voelde ik mij zo dankbaar, dat ik haast jaloers was op mijzelf. Dat klinkt dom, maar ik bedoel, dat ik mij dan realiseer dat ik het zo goed getroffen heb, om hem als man te hebben. En hij zei ook nog: “De Zon der Gerechtigheid straalt in Amsterdam ook over ons.” Ik vind het zo fijn dat ik met hem zo goed over geloofszaken kan praten, dat hij altijd zo goed aanvoelt wanneer ik geestelijk voedsel nodig heb. En dat ik nu altijd bij hem ben en nooit meer met vragen hoef te wachten. En als we samen met Hem over onze levensweg gaan, wat kan ons dan scheiden van de Liefde van Christus? Van het gemeentehuis en de kerk kan ik me weinig meer herinneren. Het ging als `t ware als in een roes me voorbij, alsof ik een waas voor mijn ogen had. -xxx- Suze