Zakelijke gegevens

Het boek “Het bittere kruid” is geschreven door Marga Minco. Het verscheen in 1957 bij uitgeverij Bert Bakker in Amsterdam. Ik heb de drieëndertigste druk gelezen.

Gegevens over de schrijver

Titels van Marga Minco zijn: “De glazen brug”, “De val”, “Een leeg huis” en “De andere kant”.

Marga Minco is geboren op 31 maart 1920. Haar officiële naam is Sara Menco. Ze is de enige overlevende van de Tweede Wereld oorlog uit een Joods gezin. Ze was getrouwd met Bert Voeten, een schrijver en dichter.

Veel van Marga Minco haar boeken gaan over oorlog. Ze geeft je in haar boeken niet een heel goed idee van hoe je je voelt tijdens een oorlog. In haar boeken beschrijft ze uitgebreid de gebeurtenissen, maar laat vaak de gevoelens van de personen achterwege. Dat moet je er als het ware zelf bij bedenken en daardoor wordt het leuker om boeken van haar te lezen. Als haar boeken niet direct met de oorlog te maken hebben, gaat het veelal over eenzaamheid en isolement.


Korte inhoud

Marga komt met haar ouders terug in Breda, nadat ze waren gevlucht voor de Duitsers. Toen Marga het eerste jaar van de oorlog ziek werd, verhuisde de familie naar Amersfoort en trokken bij haar broer Dave en zijn vrouw Lotte in. Als Marga, Dave en Lotte een oproep krijgen om zich te laten keuren in een werkkamp, komen ze daar onderuit doordat de dokter een attest heeft achtergelaten. Lotte mag blijven om de ‘zieken’ te verzorgen. Hun ouders moeten in een ghetto in Amsterdam gaan wonen, omdat ze boven de 50 zijn. Op een dag gaat Marga met de trein naar Amsterdam om haar ouders op te zoeken. Ze gaat daar wonen en trekt weer bij Dave en Lotte in als haar ouders op een avond worden opgepakt. Ze besluiten om naar Utrecht te gaan om daar onder te duiken. Maar op het station worden Dave en Lotte opgepakt en Marga reist alleen verder naar Utrecht. Omdat Marga niet terecht kan in Utrecht gaat ze weer terug naar Amsterdam. Tot na de oorlog verblijft ze in Heemstede. Ondertussen heeft ze al een aantal onderduikadressen gehad. Na de oorlog gaat ze haar oom en tante opzoeken in Zeist. Zij zijn niet opgepakt omdat haar tante niet Joods was. Haar oom is erg ziek en komt te overlijden. Toen haar oom gestorven was en Marga haar tante nog eens op ging zoeken zag ze de tramhalte waar hij altijd had gezeten, wachtend op familie. Alleen zij beseft wel dat noch haar ouders, noch Bettie, Dave of Lotte terug zouden komen.

Hoofdpersoon/-personen

Van de hoofdpersoon kom je geen naam tegen in het boek. De meeste mensen suggereren dat de hoofdpersoon Marga Minco is, maar dat klopt niet helemaal. Het is wel een soort autobiografie, maar er staat nergens in het boek dat dat zo is dus mag je daar niet zomaar vanuit gaan.

De ik persoon is een joods meisje. Over haar uiterlijk wordt weinig geschreven. Haar haarkleur is donker, zoals vele Joodse mensen. Dat kom je te weten doordat ze op een gegeven moment haar haren gaat bleken zodat ze voor een ‘niet Joodse’ door kan gaan. In het begin van het boek is ze, net als haar vader, nog erg optimistisch over de oorlog. Maar naarmate de tijd verstrijkt wordt ze steeds angstiger. Ze leert dat de Duisters wel degelijk gevaarlijk zijn en voelt zich erg schuldig dat ze haar ouders heeft achtergelaten in Amsterdam.

Andere personen

Vader: Marga’s vader beïnvloed haar erg met zijn positieve kijk op de oorlog. Hij is erg optimistisch over alles. Verder wordt hij niet uitgebreid beschreven.

Moeder: Marga’s moeder wordt bijna niet beschreven, je komt alleen over haar te weten dat ze erg zorgzaam en bezorgd is.

Dave: Marga’s broer is één dappere jongen. Hij nam een drankje zodat hij ziek werd om zo niet goed gekeurd te worden voor het werkkamp. Verder zijn zijn gevoelens of karaktereigenschappen niet beschreven.

Bettie: Marga’s een jaar oudere zus is ook een dapper meisje. Over haar kom je alleen dat te weten omdat ze zich nooit wat aantrok van de pesterijen van haar buurtgenoten.

Lotte: de vrouw van Marga’s broer en Marga kunnen goed met elkaar opschieten. Ze is niet beschreven, maar je komt over haar te weten dat ze, net als Marga’s moeder, erg zorgzaam en bezorgd is.


Waar en wanneer

Het verhaal speelt zich op verschillende plaatsen af. Het begint in Breda, waar haar ouderlijk huis staat. Daarna verhuist ze naar Amersfoort waar de gebeurtenissen zich voortzetten. Er speelt zich een klein deel van het verhaal af in Amsterdam en daarna nog bij de verschillende onderduikadressen in Utrecht en Heemstede. Ten slotte eindigt de reis in Zeist, bij haar tante.

De tijd die in het boek beschreven wordt is ongeveer vijf jaar. Vanaf het begin tot aan het einde van de oorlog. De gebeurtenissen volgens elkaar op in chronologische volgorde. Er komen wel flashbacks in het verhaal voor, wanneer Marga terug denkt aan haar jeugd. De verteltijd is korter dan de vertelde tijd en er zitten dus ook veel tijdsprongen in het verhaal. De belangrijkste gebeurtenissen worden verteld, de tijd daartussen niet.

Je kunt uit het verhaal heel goed opmaken wanneer het zich afgespeeld heeft, omdat alle gebeurtenissen in het boek direct of indirect met de Tweede Wereld oorlog te maken hebben. De tijd en plaats zijn erg belangrijk in het verhaal, want zonder de oorlog was er helemaal geen verhaal geweest!

Titelverklaring

De titel is “Het bittere kruid”. Het bittere kruid is een kruid dat op vrijdagavond wordt gegeten ter herdenking van de slavernij in Egypte. Het symboliseert in de Joodse godsdienst het leed dat mensen word aangedaan. De titel symboliseert de bittere tijd die de hoofdpersoon ondergaat en het kruid heeft, net als de oorlog, figuurlijk een lange nasmaak.

Thema

Het thema van het boek is oorlog en alle problemen en angsten die daarbij gevoeld worden. De dingen die de ik persoon heeft meegemaakt zullen nog lang een rol in haar leven blijven spelen.

Eigen mening

Het was een dun boekje met maar 90 bladzijden, maar toch best wel moeilijk om te lezen. Het verhaal begint middenin de gebeurtenissen en ik had wel even tijd nodig om te begrijpen waar en wanneer de hoofdpersoon zich bevond

Het was niet echt een spannend boek, maar wel heel boeiend. Je ziet zo vijf jaar van een mensenleven waarin alleen maar trieste gebeurtenissen voorkomen. Dat komt doordat er veel tijdsprongen in het verhaal gemaakt zijn. De saaie gebeurtenissen worden niet beschreven.


Het was absoluut geen gevoelig boek, want de schrijfster ging amper in op gevoelens van de personen in het boek. Dit vond ik best wel vreemd, want ik had nooit eerder een boek gelezen waarbij de gevoelens van de personen niet of nauwelijks beschreven werden. Dit maakt Marga Minco haar boeken uniek.