Lanseloet van Denemarken door Onbekend

Externe gegevens

Auteur: onbekend
Literatuurtype: Nederlandse literatuur
Taal: Nederlands (oorspronkelijk in het Diets geschreven)

Lanceloet van Denemarken is een abel spel. Dat wil zeggen dat het vertelt wordt als een toneelstukje. Dit verhaal werd in de Middeleeuwen verteld door reizigers, barden en troebadoers. Aanvankelijk vertelde ze dit in hun ééntje, maar in de loop der jaren werden de verhalen steeds meer door meerder mensen tegelijkertijd vertelt. Door die afwisseling van rollen, ontstond er een soort toneelstukje. Een abel spel behoort tot het wereldlijk toneel en, wat weinig voorkwam in de Middeleeuwen, heeft een abel spel niets te maken met de godsdienst. Dit abele spel heeft toch veel weg van een hoofse ridderroman. In een hoofse ridderroman wordt er eerbiedig tegen een vrouw aangekeken. Dat verschijnsle komt ook in Lanceloet van Denemarken voor: Sanderijn, het meisje van lagere afkomst dan Lanceloet, wordt uiteindelijk met eerbied behandelt. Abele spelen zijn ernstig, sirieus bedoelde toneelstukken en gedramatiseerde hoofse ridderverhalen.
Het was in de Middeleeuwen vaak de gewoonte om na het ernstige abelspel nog een ander stuk op te voeren voor het publiek, dit heet een Esbatement (een grappige anekdote) of een sotternie. Eerst het ernstige en daarna het wat vrolijkere toneel, vaak met veel grover taalgebruik, om de toeschouwers los te laten komen van het ernstige spel.

In de Middeleeuwse letterkunde zijn opvallend weinig wereldlijke toneelspelen van ernstige aard uit de tijd voor 1400 bewaard gebleven. Onze abele spelen trekken juist daarom veel aandacht, vooral het verzamelhandschrift van Hulthem, daat vier van de ‘verheven spelen’bevat en vermoedelijk afkomstig is uit omstreeks 1360. Mogelijk zijn ze van dezelfde schrijver, of van een schrijverscollectief (=vader en zoon)
1. Esmoreit
2. Gloriant
3. Lanceloet van Denemarken
4. Vanden Winter ende vanden Somer
“Esmoreit”, “Gloriant” en “Lanceloet van Denemarken” vertonen opvallende parallellen, “Vanden Winter ende vanden Somer”, een allegorisch spel, verschilt af van de andere drie.

Interne gegevens

Samenvatting:
De ridder Lanceloet van Denemarken is verliefd op een meisje, Sanderijn, die bij de moeder van Lanceloet in dienst is. Lanceloet is een ridder van adel, maar Sanderijn is van een lagere afkomst. Door het klassenverschil vindt de moeder van Lanceloet het niet goed dat Lanceloet verliefd is op Sanderijn. Lanceloet houdt toch veel van Sanderijn, maar zijn moeder doet er alles aan om hun relatie te stoppen. Ze wil de eer van de familie natuurlijk hoog houden.
Sanderijn en Lanceloet hebben een afspraak onder een witte roos. Daar vertelt Lanceloet dat hij veel van haar houdt en niet zonder haar kan. Sanderijn houdt ook wel van Lanceloet, maar ze twijfelt nog heel veel. Want hij is van adel, en zij weet dat ze nooit zijn vrouw kan worden. Als Lanceloet har probeert om te kopen wil zij daar niets van weten. Eigenlijk wilde Lanceloet het zelf ook niet, maar hij was zo verliefd op haar, dat hij het toch probeerde. Als Lanceloets moeder dit hoort, is zij zeer verbaasd omdat Lanceloet kennelijk zo weinig waarde schat aan het klassenverschil. Voor Lanceloet is alleen de liefde belangrijk, niet de afkomst. Dan komt Lanceloets moeder met een list; als Lanceloet doet wat zij zegt, dan zal zij zorgen dat Lanceloet de nacht met Sanderijn op één kamer kan doorbrengen. Eerst vindt hij het een goed plan, maar later, als hij hoort dat hij daarna haar moet kwetsen, is hij diep teleurgesteld. Toch doet Lanceloet het, hopend dat Sanderijn hem zal vergeven. Maar als zij hoort dat Lanceloet haar niet meer wil zien, voelt ze zich heel ongelukkig en loopt ze weg van het kasteel. Sanderijn loopt naar een vreemd land. Als ze in het vreemde land is bidt ze tot God en Maria om bescherming. Als ze bij een bron staat komt een ridder naar haar toe, en die vraagt wat ze daar doet. Sanderijn zegt dat ze verdwaalt is en later stelt ze zich voor. De ridder vindt haar wel leuk en wil wel met haar trouwen. Sanderijn vertelt dan haar verleden aan de onbekende ridder. Deze belooft dan daar nooit meer over te spreken. Ondertussen heeft Lanceloet zijn moeder vervloekt en is haar gaan zoeken. Als hij haar niet kan vinden, stuurt hij zijn knecht Reinout op zoektocht. Op een dag komt Reinout een boswachter tegen die vertelt dat zijn heer met Sanderijn getrouwd is. Reinout vraag dan aan Sanderijn of zij meegaat naar het kasteel en naar Lanceloet, maar dat wil ze niet.

Als bewijs dat Reinout met Sanderijn gesproken heeft, vertelt zij hem een gebeurtenis die zij ook aan de ridder verteld had, maar dan in een andere versie. Onderweg naar her kasteel besluit Reinout te vertellen aan Lanceloet dat Sanderijn dood is, omdat hij anders bang is dat Lanceloet rara dingen gaat doen. Als hij in Denemarken aan is gekomen verteld hij dat Sandserijn dood is, maar dat wil Lanceloet niet geloven. Pas als Reinout de gelijkeins vertelt, gelooft Lanceloet hem. Lanceloet gaat hier vlak na dood.
Het verhaal eindigt met een soort boodschap waarin Reinout vertelt dat de mesne een voorbeeld aan het stuk moeten nemen. Wie oprecht liefheeft dient op gepaste wijze te spreken als hij zijn liefde voor zich wil winnen.
Daarna komt er nog en stuk, het Esbatement, dat Die Dexe heet. Daarin wordt er vooral ruzie gemaakt en gevochten.

Thema:
 Eer en liefde.
 Twee plaatsen die ver van elkaar af liggen.
 Standsproblemen en/of geloofsverschillen die met de eer verbonden zijn.
 Schoonmoeder bemoeilijkt de liefdesverhouding.
 Avontuurlijke queeste in dienst van het liefdesideaal.
 Weinig personages, veel monologen.
 Boodschapper, die de plaats van handeling verbindt.
Titelverklaring:
Het boek gaat over Lanceloet, die een ridder van Denemarken is.
Vandaar de titel.

Personen:
Er komen zes personen voor in het boek:
 Lanceloet, de ridder van Denemarken. Een slappeling, omdat hij niet tegen zijn moeder in durft te komen. Liefde en hartstocht. De liefde voor Sanderijn heeft hij, tegen de wil van zijn moeder in.
 Sanderijn, de belangrijkste vrouw in het verhaal en in het leven van Lanceloet ook al is ze van een lagere afkomst. Ze is voorzichtig, trouw en ook eerlijk.

 De moeder van Lanceloet, zij is het boze figuur in het verhaal. Zij vindt dat Lanceloet zichzelf en zijn familie verlaagt door met Sanderijn om te gaan en mag daarom ook niet met haar trouwen. Eigenlijk probeert ze alleen de eer van de familie te redden, maar dit doet ze door Lanceloet dingen te laten zeggen die hij eigenlijk niet meent.
 Reinout, Lanceloets dienaar. Hij is trouw aan Lanceloet, want hij waagt zijn leven om Sanderijn te vinden. Hij is ook oneerlijk, omdat hij tegen Lanceloet liegt dat Sanderijn dood is.
 De ridder in een vreemd land, over hem is weinig bekend. Wel dat hij Sanderijn trouw blijft en dat hij dezelfde gevoelens als haar heeft.
 De boswachter van de ridder, hij is trouw aan de ridder en wacht al een jaar op een vrouw.
Ook is hij de persoon met de meeste humor.

Tijd en plaats:
Het verhaal speelt zich af rond de 14e eeuw na Christus. Het verhaal verandert snel van plaats en tijd. Het verhaal gaat over drie dagen, maar er wordt ook een tijdsprong gemaakt van een jaar. Over het algemeen speelt het zich af in Denemarken, in de bossen en bij het kasteel. Later speelt het verhaal zich af in Rawast, de Middeleeuwse benaming voor het plaatsje Rabat.

Kenmerken Middeleeuwse verhalen:
1. aspect trouw staat centraal.
In het boekje Lanceloet van Denemarken is dit aspect zeker terug te vinden.
 Lanceloet is trouw aan zijn moeder om de leugen te vertellen aan Sanderijn.
 Sanderijn is trouw aan de ridder om bij hem te blijven
 Reinout is trouw aan Lanceloet om Sanderijn te vinden
2. symboliek
 getallen: Het verhaal van de valk wordt drie keer verteld  bijbel
 kleuren: de twee muntstukken voor de boswachter zijn goud/geel  duivel

 visioenen: dit komt er naar onze mening niet in voor
3. naamgeving kan diepere betekenis hebben
De namen die er in voorkomen hebben geen diepere betekenis
4. auctoriale verteller
 Het verhaal wordt verteld als een toneelstuk en iedereen zegt gewoon op zijn beurt zijn stuk tekst en er is geen bijpersoon.

Opbouw:
Het spel is heel eenvoudig van opzet en daardoor is het wat sober. Er komen voornamelijk monologen in voor. Deze monologen worden wel gesproken, maar het waren eigenlijk gedachten. Het begin en het eind van Reinout waren dat natuurlijk niet.

Eigen mening:
Aan het begin wist ik totaal niet wat ik moest verwachten van dit boekje, en toen ik ongeveer als eerste het woordje “oh God” zag staan dacht ik dat het echt een heel bijbels verhaal zou zijn. Dat is achteraf totaal verkeerd ingeschat. Ik vond het nog best wel leuk om zo’n boekje te lezen. En dat komt vooral omdat er in die tijd zo anders tegen dingen werd aangekeken. Het boekje heeft mij niet echt aan het denken gezet. Het verhaal was niet erg spannend, en je kon verwachten wat er ging gebeuren, maar ondanks dat vond ik het wel leuk om te lezen. Ik vind het ook leuk om te lezen dat het verschil in afkomst zo typerend is voor het verloop van dit boekje.

Taakverdelingen

Verantwoording van de keuze
We werden in een groepje met vier kinderen gezet, deze waren: Freek, Scott, Juliëtte en Gregor. Ieder groepje werd opgedragen een verschillend Middeleeuws boekje te lezen. Wij moesten dus het boekje “Lanceloet van Denemarken” lezen. De andere boekjes uit de Middeleeuwen waren:

 Karel ende Elegast
 Beatrijs
 Elckerlijk
 Mariken van Neumegen
 Lanceloet en het hert met de witte voet

Hoe aangepakt?
We hadden met z’n allen afgesproken dat iedereen op 7 januari het boekje gelezen had. Aangezien we maar drie boekjes tot onze beschikking hadden, had Gregor het boekje pas op 9 januari gelezen. Toen we het boekje gelezen hadden, zijn we met z’n allen het boekje gaan bespreken en hoe we de rest gingen aanpakken. We kwamen er al redelijk snel uit: Scott en Juliëtte doen de presentatie. Freek maakt het a4-tje. Gregor maakt het verslag. Omdat het verslag toch meer was dan we van tevoren gedacht hadden, heeft Freek uiteindelijk ook een deel getypt. Dit leek ons een eerlijke taakverdeling, en we hebben met z’n allen ongeveer evenveel gedaan. Het is in ons groepje gelukkig niet zo geweest, dat er één persoon de kantjes ervan af liep. De planning is over het algemeen goed verlopen, alleen hadden
Freek en Gregor wat problemen bij de mediatheek bij het uittypen van de tekst. De presentatie werd op de dag van tevoren nog één keer beluisterd door Gregor en Freek, zodat zij ook enig idee hadden hoe het allemaal zou gaan. Voor het verslag hebben we het als volgt aangepakt. Gregor zou eerst alles uitschrijven. Dat zou hij dan gaan typen. Freek heeft daar dus uiteindelijk mee geholpen. Op dinsdag 5 februari heeft Gregor het voorlopige, helemaal uitgetypte leesverslag aan Freek, Juliëtte en Scott gegeven, en die zouden dan het voor de laatste keer door kijken en desnoods zouden ze nog verbeteringen aanbrengen. Dit alles is perfect verlopen. En we kunnen daarom ook wel concluderen dat we een goed plan van aanpak hebben gemaakt.