3.5 Korte samenvatting van de inhoud (uittrekselboek, Bert Bakker, Amsterdam 1994) Jacques Bekker, schrijver en presentator van het televisiespelletje Woordrijk, is in het kader van ‘twee weken Nederlandstalige cultuur voor Nederlandse emigranten in Nieuw-Zeeland’ met tien andere cultuurdragers op reis. Op de terugweg loopt hun vlucht in Sydney vertraging op. Omdat het oponthoud zeker vier uur zal duren, besluit hij met enkele anderen de stad in te gaan. Eenmaal in het centrum aangekomen, trekt hij zijn eigen plan. Hij wil proberen Moniek Illegems te vinden, een oude jeugdliefde die al jaren in Sydney woont. Hoewel hij maar enkele vage aanwijzingen heeft, vindt hij haar adres vrij snel. Zij woont in een chique wijk, met kapitale villa’s en luxe torenflats. Op de oprit naast het huis is een vrouw bezig koffers in een auto te laden. Dat moet Moniek Illegems zijn. Het duurt even, maar dan herkent zij hem. Eerst verontschuldigt zij zich omdat zij weg moet, dan vraagt zij of hij haar wil helpen. Zij wil nog niet vertellen waarmee. En zo rijden ze even later samen de stad in. Onderweg bekent zij dat zij in grote moeilijkheden verkeert. De problemen zijn zelfs zo groot dat hij haar in gevaar brengt als hij haar niet helpt. Meer laat zij voorlopig niet los. Hij krijgt tienduizend dollar om een tweedehands Ford Falcon te kopen. Samen rijden ze verder. Langzaam dringt het tot hem door dat ze hem helemaal niet naar het vliegveld brengt, zoals ze beloofd had. Daarom rijdt hij haar klem en vraagt boos wat ze van plan is. ‘Je zou me helpen,’ antwoordt ze. ‘Ik probeer te verdwijnen.’ Hij mist zijn vliegtuig op het nippertje. Dan besluit hij in een opwelling niet naar Nederland terug te gaan, maar met Moniek in de binnenlanden van Australië te ‘verdwijnen’. Moniek vertelt dat zij in de loop der jaren onder de naam Madame Twenty een mode- imperium heeft opgebouwd. Zij is schatrijk geworden. Omdat dat niet altijd op de juiste manier ging, is de politie nu naar haar op zoek. Als zij gepakt wordt, verdwijnt zij zeker voor drie jaar achter de tralies. Toch blijft zij optimistisch. ze heeft zevenhonderdtachtigduizend dollar bij zich, cash. Daarmee moet zij een tijdje rond kunnen komen. Onderweg verkleed zij zich. Ze nemen ook allebei andere namen aan: Paul en Paula. Het is opvallend hoe uitgelaten Moniek nu is. Zij is ervan overtuigd dat hun ‘verdwijntruc’ zal slagen. Ruim dertig jaar geleden was Jacques met een vriend op vakantie op de brommer met vakantie in Belgie en Frankrijk. Een discotheek in Oostende, OPPY’S, Had veel indruk op hem gemaakt. Daarom had hij zich voorgenomen er op de terugweg nog eens heen te gaan. Als ze de volgende dag verdergaan, horen ze op de autoradio Dat de politie een arrestatiebevel tegen Madame Twenty heeft. Het lijkt haar niet te deren. Dagenlang rijden ze door Australië, onherkenbaar voor wie hen zou achtervolgen. Zorgvuldig schrijven zij zich overal onder een andere naam in en nergens blijven ze langer dan één nacht. Intussen blijft de verdwijning van Madame Twenty voorpaginanieuws. Ook de televisie besteedt regelmatig aan de groei en bloei én de ondergang van haar concern. Stukje bij beetje vertelt zij Jacques haar levensverhaal. Zij is halverwege jaren zestig getrouwd met een Australische zakenman. In het confectiebedrijf van har echtgenoot begon zij een eigenlijn, die in korte tijd een groot succes werd. Zij kocht haar man uit en ging bij hem weg. Samen met haar zakenpartner en nieuwe vriend Allan Wolpe bouwde zij haar bedrijf verder uit, waarbij zij soms bijna letterlijk over lijken gingen. Na wekenlang omzwervingen in Frankrijk en Zwitserland was Jacques tenslotte weer naar OPPY’S teruggegaan. Daar beleefde hij een kortstondige liefdesaffaire met een meisje dat Christa heette. Naderhand bleven ze met elkaar schrijven en Christa gaf hem daarbij de ene zedenles na de andere. Van hun plannen om elkaar terug te zien, kwam die winter niets. In Cairns kopen ze twee tickets voor de vlucht van Darwin naar Londen. Over een kleine twee weken zullen ze Australie achter zich hebben gelaten. In de krant komt Jacques een foto van zichzelf tegen., vergezeld van het bericht van de verdwijning. Hij beseft dat hij zijn vorige leven mist. Omdat in het krantenbericht de Ford Falcon genoemd wordt, moeten ze op zoek nar een andere auto. Het wordt een Fairmont. In Alice Springs vieren ze zijn verjaardag. Moniek heeft speciaal voor deze gelgenheid een rondvlucht per ballon geregeld. Later geeft zij hem een goeden vulpen. Hij moet haar plechtig beloven haar niet ineens te verlaten. De volgende zomer was Jacques alleen naar Oostende gegaan. Het weerzien met Christa was een complete mislukking geworden. Toen had hij Moniek ontmoet. Tot zijn verbazing bleek ze zijn naam te kennen. In Darwin kan hij de aandrang niet weerstaan even zijn nummer in Amsterdam te draaien. Als de telefoon een keer is overgegaan hangt hij vlug op. In de krant lezen ze dat Allan Wolpe in een cel zelfmoord heeft gepleegd. Nu raakt Moniek voor het eerst in paniek. Ze wil meteen weg uit Darwin, want zij heeft haar valse passpoort langs dezelfde kanalen gekregen als Wolpe. Misschien is er iets mee. Bovendien kende hij de naam Paula Fuerst. Stel dat hij die heeft verraden. In het bewuste krantenartikel is ook sprake van Zwitserland. Als Wolpe daar inderdaad geweest is, weet Moniek ook waar: in het kantoor van de Union Banquaire Suisse in Zűrich. Dan hoeven zij er niet meer heen te gaan. Opnieuw trekken ze de binnenlanden van Australië in. In een gehucht belt Moniek met de Zwitserse bank, maar diegene die zij wil spreken is pas na het weekend terug. Jacques beseft da hem misschien hetzelfde lot als Allan Wolpe wacht. Ook hij had met Moniek het avontuur gezocht en hij had dat met de dood moeten bekopen. ’s Maandags belt hij onder een valse naam met Zűrich. Hij krijgt dan te horen dat iemand Monieks rekening heeft opgeheven. Dat kan alleen maar betekenen dat Wolpe haar heeft bedrogen en dat zij haar miljoenen krijt is. Tot zijn grote verbazing reageert Moniek uitgelaten op dit nieuws. Terwijl ze ergens in een plattelandscafé eten, zendt de televisie een reportage van de BRT uit. Verbaasd herkennen ze Christa, die vertelt hoe ‘Madame Twenty’ vroeger haarvriendje Jacques van haar afpakte. Ineens voelt Jacques dat ze door de andere gasten herkend worden. Ze vertrekken zo onopvallend mogelijk. Als ze enkele uren later bij ondergaande zon in Lake Eyre zwemmen, lijkt hun vlucht geslaagd. Tot er een jeep naast hun auto stopt. Een man en een jongen stappen uit, een geweer in de arm. Jacques herkent ze uit het café. Zonder veel ophef eist de man hun geld. Even probeert Jacques ze om de tuin te leiden, maar als de mannen duidelijk maken dat het hun ernst is, geeft hij een zakje met duizend-dollarbiljetten. Omdat ze vermoeden dat de vluchtelingen nog meer geld bij zich hebben, doorzoeken de mannen al hun bagage. Daarna wordt de Fairmont binnenstebuiten gekeerd. Ten slotte maken de mannen de auto onklaar en gaan ervandoor. Jacques en Moniek blijven alleen in de wildernis achter. Moniek was nog dezelfde avond met hem naar bed gegaan. Zij werkte als typiste bij een Amerikaans reclamebureau in Brussel en droomde van Olympisch goud. Over vier jaar wilde zij in Tokio eerste worden bij het duiken. De dagen verstrijken en in de wijde omtrek is geen levend wezen te bekennen. Terwijl Moniek nog steeds de moed erin houdt, raakt Jacques er steeds meer van overtuigd dat ze niet levend in de bewoonde wereld zullen terugkeren. Daarom schrijft hij een afscheidsbrief aan Sonja, zijn vriendin, die in Amsterdam is achtergebleven. Hij vertelt haar in het kort hoe ze in de woestenij verzeild zijn geraakt en hoe ze tevergeefs geprobeerd hebben ergens een teken van leven te vinden. Ze besluiten nog één poging te wagen. Als ze enkele uren onderweg zijn, zien ze de lichten van een auto dichterbij komen. Dat het geen fata morgana is, blijkt als er even later een grote jeep voor hen stopt. De chauffeur stelt zich voor als Rick Wyndham. Hij heeft over de telefoon ruzie gehad met zijn vriendin en is nu naar haar op weg om het goed te maken. Hij is dronken maar dat vinden ze geen probleem. Rick maakt er geen geheim van dat hij hen herkend heeft, maar beloofd hen niet aan te geven, op voorwaarde dat Moniek een interview geeft aan de dochter van zin vriendin, die journaliste is. Na middernacht komen ze in Coober Pedy, de plaats van bestemming aan. Het duurt een tijdje voordat Ricks vriendin Eileen hen binnenlaat. Ze krijgen onderdak in het rommelhok, als ze beloven de volgende dag weer meteen te vertrekken. Monieks overredingskracht en haar geld zorgen er echter voor dat ze nog een dag langer mogen blijven. Telefonisch zorgt zij tevens voor een interview met een weekblad uit Melborne. De redactie is bereid hiervoor vijfenveertigduizend dollar te betalen. Een schuilplaats bij een van haar oude vrienden vindt zij echter niet. Dan nemen de gebeurtenissen een dramatische wending. Als Eileen hen middenin de nacht op straat wil zetten, schiet Moniek haar dood. Met Eileens auto gaan ze er vandoor. In Alice Springs nemen ze het vliegtuig naar Brisbane, waar ze een andere auto kopen. Moniek huurt een huisje in een afgelegen gebied met de toepasselijke naam ‘Fort Madness’, een perfecte schuilplaats. In de wijde omgeving is geen sterveling te bekennen. Alle grond is onteigend, omdat de staat er een groot stuwmeer wil aanleggen. Als Moniek op een dag boodschappen doet, verstopt Jacques voor alle zekerheid zij geld, twee paspoorten en een kinderlantaarn. Hij wil ervan verzekerd zijn dat zij hem gen loer draait. Op een dag vinder ze een brief die aan een boom is geprikt. Hij is afkomstig van de overheid, die aan alle belanghebbenden laat weten dat Fort Madness binnen drie weken ontruimd moet zijn. Moniek besluit echter te blijven. Aan het eind van zijn vakantie had hij foto’s waar zij samen op stonden, naar haar gebracht. Ze hadden ergens vlakbij haar werk afgesproken. Bij het afscheid had zij hem en gesloten envelop gegeven. Hij had die pas in Oostende open mogen maken. Op de televisie ziet Jacques tot zijn verbijstering Sonja. De opnamen zijn gemaakt in Sydney. Zij is op zoek naar hem. Die nacht besluit hij er alleen vandoor te gaan. Liftend weet hij een kleine dertig kilometer ver te komen, dan stopt er een auto achter hem. Het is Moniek, die hem met een pistool dwingt in te stappen. Onderweg vertel t zij hem háár verhaal over hun vakantie in Oostende. Het blijkt dat zij hem toen in de maling heeft genomen. Dan beginnen ze te vechten. De worsteling eindigt als hij weigert nog langer naar haar pijpen te dansen en zij zichzelf door het hoofd schiet. Zijn eerste reactie si vluchten, maar na enkele kilometers gaat hij terug naar de plek des onheils. Daar wordt hij door de politie gevonden. In de envelop van Moniek had een briefje gezeten met de woorden:’Het was een grap. I’m sorry. Moniek.’ Omdat zij er zo stralend uitzag, had hij haar plagend ‘Madame Twenty’ genoemd. Lang had zij geaarzeld of zij hem het briefje zou geven, maar ten slotte deed hij het toch. Zij vond het belangrijk een beslissende keus te maken. 5.1 De literaire recensie Trouw, 8 juli 1994 T. VAN DEEL

Tim Krabbé: Vertraging. Bert Bakker, Amsterdam; 144 blz. - Fl. 24,90 (ingenaaid) Fl. 34,90 (gebonden). De informatie die deze zin geeft is gedetailleerd genoeg - geen dertig jaar, maar op de kop af dertig en een half; niet zomaar een vliegtuig, maar een Boeing737 - en toch staan we voor het raadsel wat er nu precies in wordt meegedeeld. Er is, kennelijk, een verband tussen twee tijden en twee gebeurtenissen, maar hoe dat zit blijft vooralsnog de vraag. Niet lang, trouwens, want een paar bladzijden verder wordt al duidelijk dat in die verleden tijd een meisje heeft bestaan, Moniek genaamd, dat nu in Sydney woont. In dertig en een half jaar heeft Bekker niets meer van haar vernomen, terwijl zij toch zijn grote en onvergetelijke jeugdliefde - van - één - dag is geweest. Tijdens zijn oponthoud van vier uur in Sydney, hij is op terugreis naar Amsterdam, besluit hij haar op te sporen en dat is het begin van een wonderlijke en steeds extremer wordende geschiedenis. De beschrijving van de actuele gebeurtenissen wordt, keurig gedoseerd zodat niet alle kaarten tegelijk worden uitgespeeld, afgewisseld door hoofdstukjes die over dertig en een half jaar geleden gaan. Het is bij boeken, zoals 'Vertraging', die het helemaal moeten hebben van de
plot, niet aardig om het verhaal na te vertellen, maar ik geloof niet te veel te verklappen als ik zeg dat Jacques door de fatale en misdadige vrouw die Moniek blijkt te zijn, wordt meegesleurd in een reeks gebeurtenissen die allemaal het gevolg zijn van haar wens 'te verdwijnen'. Hij helpt haar daarom ze nemen beiden een andere identiteit aan, waardoor zij het arrestatiebevel dat tegen haar is uitgevaardigd denkt te kunnen ontlopen. Volgt een eindeloze tocht door Australië, in de auto, een beetje herinnerend aan 'Lolita' van Nabokov, maar dan in de recht - toe - recht - aan stijl van Krabbé. Het thrillerachtige element blijft steeds voor spanning zorgen. Het boek is opgezet als een fuik, Jacques is eigenlijk de gevangene van Moniek, die hij dan weer hevig liefheeft, dan weer stevig haat, maar aan wier ban hij zich niet kan onttrekken. In een brief aan zijn Amsterdamse vriendin, een 'laatste brief' want hij denkt met Moniek in de woestijn te zullen omkomen, verklaart hij zijn gedrag als volgt: ``Of ze leuk is, of ik haar mag, het doet er niet toe. Ik heb haar dertig jaar geleden die ene dag meegemaakt, en toen ik in Sydney de kans kreeg om trouw te zijn aan die dag, aan de Jacques die ik door haar ben geworden, heb ik dat gedaan. Ik had geen keus, als een kind dat met zijn ouders mee moet, als een spook dat moet spoken in het huis dat hem is toegewezen.'' 'Vertraging' is goed in elkaar zittend entertainment, met spanningverwekkende elementen, misdaad en liefde. Zelfs Moniek blijkt op het ultieme moment, als Jacques definitief heeft besloten nog liever te sterven dan met haar door te gaan in deze waanzinnige verdwijntruc, altijd, al die een en dertig en een half jaren, aan hem te hebben gedacht. Maar die bekentenis baat dan niet meer, Jacques gelooft haar niet en daar is ook wel reden voor. Krant: De Gelderlander
Publicatiedatum: 29/06/1994
Omschrijving: BOEKEN: Tim Krabbe : ‘De Vertraging ’ – Snelle roman ‘De vertraging ’ van Tim Krabbé De nachtmerrie van een volslagen ander leven Door Ton Verbeeten
De roman ‘De vertraging ’ van Tim Krabbé verschijnt precies tien jaar na zijn vorige, succesvolle, twee maal verfilmde roman ‘Het gouden ei’. In 1988 kwam het door George Sluizer verfilmde boek in Nederland uit onder de titel ‘Spoorloos’ en dat betekende de doorbraak van de jonge actrice Johanna ter Steege. In 1993 maakte dezelfde regisseur een slappe versie van de film voor de Amerikaanse markt met als titel ‘The vanishing’. ‘Het gouden ei’ verscheen ook, na veel geharrewar over de vertaling, als boek in de Verenigde Staten. Voorts zijn er recentelijk vertalingen verschenen in Engeland, Duitsland, Japan, Zweden, Noorwegen, Denemarken, Frankrijk en Italië. Voor ‘De vertraging ’ bestaan ook al filmplannen. En de lezer kan zich de gebeurtenissen in de roman gemakkelijk voorstellen in beelden van een ‘roadmovie noir’, zoals de uitgever het boek gemakshalve meteen maar aankondigt. De hoofdpersoon, de 47jarige schrijver en presentator van een taal–quiz op de Nederlandse televisie Jacques Bekker, neemt deel aan een snoepreisje van WVC door Australië. Tijdens een tussenlanding in Sydney besluit hij zijn jeugdliefde van een enkele dag, dertig jaar geleden in Oostende, de Vlaamse Moniek Ilegems op te zoeken. Hij weet dat ze al jaren in Sydney woont. Tegen zijn gezelschap zegt hij de gelegenheid te baat te nemen om ‘hier een duivel uit te bannen’. Verbijstering
Die duivel, zo blijkt gaandeweg het flitsend geschreven verhaal, is de herinnering aan die ene onhandige liefdesnacht – zijn eerste – in een hotel in Oostende en de tederder ochtend daaropvolgend in zijn tent . Die duivel is vooral de verbijstering die daarop volgde toen Moniek hun liefde met een lakoniek briefje als ‘grap’ afdeed. Natuurlijk vindt Jacques Moniek, maar wel op een heel vreemd moment in haar leven. En dan begint een vreemde hartstocht. Moniek, nu Monica, is op de vlucht. Ze was een buitengewoon succesvolle zakenvrouw, maar wilde meer en wordt nu verdacht van miljoenenfraude. Zonder veel omhaal van woorden sleept ze Jacques, die zij in Oostende al Jack noemde, met zich mee. Het tweetal rijdt in een oude oranjerode stationcar door het geschroeide rode stof van eindeloze wegen kriskras door Australië. Nergens blijven ze langer dan een nacht. Jacques laat zich door Monica – ‘Yeah, macho girl’ – min of meer willoos van zichzelf afbrengen. Zelfs zijn gedachten buigen voor haar wil. Ze passen op geen enkele manier bij elkaar, hebben volstrekt verschillende levens geleid en tegengestelde ideeën gekregen. Hij vraagt zich ‘wel eens’ af of hij verliefd op haar is om vervolgens haar bevel ‘Zeg iets liefs tegen me’ op te volgen met een door hemzelf betwijfeld ‘Ik hou van je’. Om liefde gaat het al ras niet meer. Ze worden door de gebeurtenissen ingehaald en hun reis wordt een nachtmerrie met een desolaat einde. Vaardig ‘Vertraging’ leest als een trein. Tim Krabbé weet hoe je de lezer moet boeien, hoe je het spel moet spelen van het gedoseerd verstrekken van informatie om de spanning erin te houden. Formeel zit ‘Vertraging’ dan ook geheid in elkaar. Er is het vaste gegeven dat elk hoofdstuk voorafgegaan wordt door een flashback waarin de omstandigheden van de jeugdliefde van Jacques voor Moniek mondjesmaat worden ontrafeld. In het midden van het boek, daar waar de vertraagde droom van een liefde die wordt gevierd in een volslagen ander leven verkeert in een nachtmerrie, daar waar de omslag in het verhaal zit, wordt het onderbroken door een brief die Jacques schrijft aan Sonja, zijn in Nederland achtergebleven geliefde. Dat is allemaal buitengewoon vaardig. Maar dan, ‘Vertraging’ lijkt naar thema en naar opzet als twee druppels water op ‘Het gouden ei’. En van de twee is ‘Het gouden ei’ het beste. Tim Krabbé heeft zich vastgebeten in de succesformule van dat verbijsterende boek. Het resultaat is een spannende thriller, die in kundige handen ongetwijfeld een aardige film noir kan opleveren. Het is natuurlijk volstrekt legitiem en op zich een hele kunst om hetzelfde boek nog eens te schrijven, maar of de in de letteren geïnteresseerde lezer daar nou op zit te wachten? ‘Vertraging’ is iets voor op vakantie, een snel boek dat lekker wegleest. Tim Krabbé , ‘Vertraging’, Bert Bakker, Amsterdam, 1994, ƒ 24,90. 5.2 De persoonlijke beoordeling Ik vond het een mooi boek. Het onderwerp was erg interessant, ik houd wel van avonturen verhalen. Ik heb nooit echt serieus overwogen om te ‘verdwijnen’, ik heb er natuurlijk wel eens van gedroomd hoe het zou zijn om weg te gaan van alles en lekker te doen wat je wilt. Dit boek geeft me de mogelijkheid om te zien wat er zou kunnen gebeuren als je echt ‘verdwijnt’. Daarom vind ik het zo’n interessant boek. De gebeurtenissen waren het belangrijkste in het boek, doordat er ontzettend veel gebeurde volgde de gebeurtenissen elkaar op. Alle soorten gebeurtenissen kwamen er is voor: spannende, saaie, romantische enz. Er vonden een aantal schokkende gebeurtenissen plaats de moord op Eilleen en de zelfmoord van Moniek. Ik vond de afloop van het boek goed passen bij het verhaal. Door de omstandigheden kon het nooit meer goed aflopen dus was dis dramatisch einde wel toepasselijk. De hoofdpersonen kwamen redelijk levensecht over, omdat het echt karakters zijn heb je een heel goed beeld van de hoofdpersonen. Ik kon me goed inleven in de hoofdpersonen, hoewel ik zeker weet dat als ik in zo’n situatie zou zitten me heel anders zou gedragen en andere beslissingen zou nemen. Ik waardeerde het avontuurlijke van Jacques heel erg, maar ook het onbezorgde en de rust die Moniek vaak uitzond kon ik erg waarderen. Het verhaal was niet moeilijk opgebouwd, ik kon het vlot lezen. Wel was de overschakeling van na naar dertig jaar geleden en andersom soms moeilijk. Maar ik het algemeen was het een goed samenhangend verhaal. De spannende delen kwamen op het juiste moment, net als het rustig en saai begint te worden gebeurde er weer iets spannends. Het taalgebruik was niet moeilijk, ik kon alles goed volgen en begrijpen. Ik vond dat de gebeurtenissen op een zeer heldere wijze beschreven werden zodat ik me er een goede voorstelling van kon maken. Hiervoor zou ik de schrijver willen complimenteren. Mooie duidelijke beschrijvingen zonder dat ze te saai worden, dat vind ik echt knap. Mede hierdoor is het een leuk boek dat zeer geschikt is voor jongeren. Maar erg serieus moet je het niet nemen, het is niet verrassend of echt origineel.