Auteur: Jan Wolkers
1e Uitgave: 1962
Plaats van uitgave: Amsterdam, Meulenhof Motto. Het motto van het boek is ‘There is no trap so deadly as the trap you set for yourself’ uit het boek “The Long Goodbye” van Ramond Chandler. Samenvatting. Het verhaal speelt zich af tijdens de Tweede Wereldoorlog. Erik Van Poelgeest is 18 jaar oud en woont op een klein kamertje ergens in Leiden, waar hij ondergedoken leeft voor de arbeidsdienst. Hij houdt erg van schilderen, daarom werkt hij bij jonkheer D'Ailleurs, waar hij lampenkappen beschildert. Er werkt ook een ondergedoken joods meisje, Elly. Op een dag wordt zijn vriend Peter opgepakt bij een razzia, waarbij Erik zelf nog net kan ontsnappen. Erik hoopt dat zijn vriend toch uit de handen van de Duitsers is kunnen glippen en gaat kijken op de teken- en schilderacademie of hij hem daar toevallig niet kan vinden. Er is geen enkel spoor van Peter, maar Erik vindt de academie heel interessant en besluit er zich in te schrijven. Erik heeft ook een vriendin, Ans, maar ze is rooms-katholiek en de priester waar ze gaat biechten probeert Ans over te halen de relatie met Erik te verbreken. Uit woede verkracht Erik haar en wil niets meer van dat "moederskindje" weten. Uit pure eenzaamheid en wanhopigheid (omdat hij een groot litteken op zijn slaap heeft en hij denkt dat alle meisjes alleen maar op die grote vlek letten) vrijt hij dan maar met een tors van de godin Venus, dat zich op de schilderacademie bevindt. Enkele dagen later maakt hij kennis met een andere leerling van de academie, (Kees) De Spin. Hij is, net zoals de eigenaar van de academie, Van Grouw, een NSB-er. De Spin is een zeer eigenaardige man met heel eigenaardige gedachten; zo denkt hij bijvoorbeeld dat niet de aantrekkingskracht van de aarde, maar de kleuren ervoor zorgen dat de dingen op hun plaats blijven. Hij heeft ook een hond gehad waarvan hij erg veel hield, maar die heeft hij doodgeknepen omdat die niet wou praten… Enkele dagen later krijgt Erik te horen van zijn moeder, die met zijn vader en zijn zus in Oegstgeest leeft en hem dagelijks een pannetje eten komt brengen, dat zijn oudere broer, Frans, difterie heeft gekregen en op sterven ligt. Erik besluit hem te gaan bezoeken in het ziekenhuis en Frans sterft waar Erik bij is. Maar net voor Frans stierf, heeft hij nog zijn gebalde vuist naar Erik opgestoken, waarmee hij bedoelde dat Erik sterk moet zijn, nooit de moed op moet geven. Dit teken ontroert hem erg en hij zal dat moment dan ook nooit meer vergeten. Thuis is iedereen natuurlijk diep bedroefd dus besluit hij er weg te gaan en Elly op te zoeken. Hij vrijt een hele nacht met haar en de volgende morgen ziet hij D'Ailleurs op het toilet zitten, met zijn broek naar beneden en een prentenboek open op de bladzijde met het schilderij "de geboorte van Venus". Door dit voorval zal Erik ontslagen worden. Erik besluit De Spin nog eens te bezoeken, maar als hij er aankomt ziet hij zijn lichaam opgehangen aan een touw, hij heeft dus zelfmoord gepleegd. Erg de kluts kwijt gaat Erik terug naar de academie. Daar treft hij Van Grouw aan, bezig enkele spullen in te pakken. Hij vertelt dat hij zal vluchten omdat de Amerikanen te dicht bij komen. Hij vraagt Erik om in de academie te komen wonen en er zorg voor te dragen. Erik aanvaardt het voorstel en stelt zelf voor aan Elly om bij hem te komen wonen. Aanvankelijk wil ze niet, maar enkele weken later, als D'Ailleurs opgepakt is, vlucht ze naar de academie om er bij Erik te komen onderduiken. 's Avonds in bed vertelt Erik haar hoe hij aan het paarsachtige litteken komt (toen hij klein was heeft hij heet lood van een theepot over zijn slaap heen gekregen) en dat het stomme litteken al zijn hele leven heeft verpest. De daaropvolgende morgen, als Elly nog slaapt, vrijt Erik weer met de gipsen tors. Maar Elly betrapt hem, wordt verschrikkelijk kwaad en gooit van woede de tors stuk. Erik verliest alle redelijkheid en wurgt haar. Een tijd later hoort hij buiten opeens radio's schetteren en een fanfare tussen de huizen door trekken: de oorlog is voorbij, de Amerikanen hebben de stad bevrijd. Erik wil naar buiten gaan, maar ziet dan opeens beneden voor zijn deur drie soldaten staan. Hij denkt dat hij verraden is en dat hij alsnog opgepakt of vermoord zal worden. Hij pakt snel een antiek geweer dat in zijn buurt lag en mikt op de soldaten die naar boven komen, maar op het moment dat hij wil schieten, schiet een van de soldaten en Erik valt dood neer. Thema. Het thema is de onmogelijkheid om de eigen eenzaamheid te verbannen of de dood te ontlopen. Ook het litteken is een thema, omdat Eric hier nooit helemaal meer bovenop gekomen is en het steeds weer terugkeert in het boek. ‘Kort Amerikaans’ is dan ook een psychologische roman te noemen.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden
M.
M.
Wederom een vrij slecht verslag.
"Door dit voorval zal Erik ontslagen worden." Dat deel is het ergste. Erik word daardoor helemaal niet ontslagen. De baas weet het niet eens. Erik scheld de baas de huid vol, daardoor word hij ontslagen.
17 jaar geleden
AntwoordenN.
N.
JA DANK JEE!!! Ik had er onwijs veel aan...! Precies mijn vragen ;) Thankzzz!
21 jaar geleden
AntwoordenT.
T.
hallo,
Ik vroeg me af hoe eric aan het litteken op zijn hoofd komt en/of jan wolkers dit ook heeft.
Ik heb namelijk maandag mondeling en ik heb het boek niet kunnen lezen.
Zou je zo snel mogelijk kunnen reageren!
groetjes Tom
20 jaar geleden
Antwoorden