Koning van Katoren door Jan Terlouw

1. Titelbeschrijving v Jan Terlouw
v Koning van Katoren
v Rotterdam
v 1971
v Lemniscaat 2. Motivering van je keuze v Ik was op zoek naar het boek “Oorlogswinter” in de bibliotheek. Toen zag ik dit boek staan. Ik heb toen de achterkant gelezen en toen dacht ik, dat boek kan ik wel lezen. 3. Reactie v Mijn eerste reactie op het boek is positief. Het boek is makkelijk te lezen, er staan geen moeilijke woorden in en de verhaallijn is ook goed. Er zijn tot nu toe (bijna) geen flashbacks in het verhaal. 4. Samenvatting v Op de avond dat de koning van Katoren overlijdt wordt er een jongetje geboren: Stach. De dag na zijn geboorte valt zijn vader uit de vlaggenmast en overlijdt ook. Zijn moeder schrikt hier zo van dat zij de kraamvrouwenkoorts niet overleeft. Vanaf nu zal de oom van Stach (Gervaas) voor hem gaan zorgen. Er werd geen nieuwe koning benoemd. En op een avond droomde Gervaas dat Stach de koning van Katoren was. Gervaas haalde Stach over om aan de ministers te vragen wat je moest doen om koning van Katoren te worden. Het antwoord hierop was dat hij 7 opdrachten moest vervullen. Als dat hem niet lukte zou dat zijn dood betekenen. Stach ging hiermee akkoord. Hij kreeg zijn eerste opdracht: maak een eind aan het geschreeuw van de vogels van Decibel. Stach had nog nooit van die vogels gehoord. Hij ging met volle moed op weg. Zodra hij aankwam in het stadje vroeg hij de weg, maar niemand hoorde hem. Ze hadden ook nog rare kleppen op. Haastig roept een vrouw hem binnen. Ze legt uit dat de vogels van Decibel zo'n ontzettend lawaai maken dat je doof kan worden van hun geschreeuw. Zij geeft Stach ook een paar oorkleppen. De burgemeester van Decibel legt alles uit over de vogels van Decibel. Na een aantal dagen wist Stach veel meer over de vogels. Dan heeft hij een idee. Hij koopt een toongenerator, en zodra de vogels er zijn zet hij de toongenerator aan. De vogels probeerden boven het geluid van de toongenerator te komen, maar als ze dat probeerde dan zette Stach de toongenerator elke keer een stukje hoger. Toen ze heel hoog waren gekomen konden de vogels niet meer hoger en al hun stembanden waren geknapt. Zo heeft Stach de eerste opdracht voltooid. De tweede opdracht was: de granaatappelboom in Wapenfelt omhakken. In de trein naar Wapenfelt komt Stach de dochter van de burgemeester tegen, zij vertelt alles over de granaatappelboom. Aan de boom groeien granaten in plaats van appels. Als ze op de grond vallen veroorzaakt dat een grote explosie. Stach raakt verwond door granaatappelboom omdat hij te dicht bij kwam. Hij moet een paar dagen in bed blijven. Intussen bedenkt Stach een plan. Er staat een fabriek dichtbij de granaatappelboom, het is een kruitfabriek. Stach zorgt dat de fabriek ophoudt met kruit te maken, en er groeien dan weer appels aan de boom. Zo kon Stach de appelgranaatboom omhakken. De derde opdracht was: dood de draak van smook. De draak had zeven grote koppen. Als je er een kop afhakte groeide er weer meteen een nieuwe aan. Toen Stach aangekomen was in de stad merkte hij dat de lucht heel erg vervuild was. Na de kennismaking met de burgemeester weet hij alles over de draak. Ondertussen krijgt hij een liefdesbrief van Kim. Na een paar dagen gaat hij naar de draak toe, hij heeft alleen een geweer bij zich met maar één kogel. Als Stach de draak ziet schiet hij meteen. De draak is meteen dood. Alle mensen uit Smook zijn blij dat de vieze lucht is verdwenen en Stach gaat verder met zijn vierde opdracht. Omdat de ministers erg boos waren bedenken zij een nog veel moeilijkere opdracht: Hij moet zorgen dat de kerken in Uikumene niet meer schuifelen. De bewoners hadden daar erg veel last van, want als er een kerk schuifelt, schuiflet hij soms gewoon over een huis heen. Stach weet dat de kerken gestuurd kunnen worden. Maar soms gaat dat sturen niet goed. Stach heeft dan een plan bedacht. Stach zorgt ervoor dat alle kerken tegelijkertijd op dezelfde plaats komen te staan. Dan botsen de kerken op elkaar en kunnen ze niet meer bewegen. Stach heeft de vierde opdracht voltooid! Alleen de ministers zijn niet blij dat Stach de opdracht heeft voltooid daarom bedenken zij de opdracht vier A. Kim leest in de krant dat Stach van de St-Aloïsius moet afspringen. Maar Stach wil dat soort opdrachten nooit doen. Kim bedenkt een plan: ze vraagt aan iedereen van de stad of hij/zij een kussen wil meenemen. Als de dag is aangebroken maken de mensen een hele grote stapel met kussens. Zodat Stach rustig kan springen, dit doet hij dan ook. Stachs vijfde opdracht is dat hij de knobbelneuzen in Afzette-Rije moet genezen. Afzette-Rije is een arme stad. De neuzen die Stach moet genezen zijn hele gekke neuzen. Er is een rode koolneus, de bloemkoolneus, de paddestoelneus enzovoort. De enige die de neuzen kunnen genezen zijn de Tara’s. Zij komen op bezoek en geven je een zalfje. Alleen dat bezoek is heel duur, je moet tien gulden betalen per woord wat de Tara’s zeggen en dan ook nog voor het zalfje. Stach vraagt dan aan iedereen of ze nog een beetje zalf over hebben en dat aan hem kunnen geven. Dat willen de mensen wel doen. Stach doet alle zalfjes bij elkaar en vraagt aan iemand of hij dat elke dag op zijn neus wil doen. Het zalfje werkt goed, de neus wordt weer normaal. Stach zorgt ervoor dat hij een echte Tara wordt. Zo krijgt hij te zien wat er allemaal in dat zalfje zit. Er zitten helemaal geen dure spullen in. Stach koopt deze spullen en laat aan alle mensen hoe je zo’n zalfje maakt. De Tara’s moeten voor straf het driedubbele betalen waar alle inwoners gewoon de normale prijs voor betalen. Zo heeft Stach ook de vijfde opdracht opgelost. Stachs zesde opdracht is: vernietig de tovenaar in Ekilibrië. De tovenaar van Ekilibrië heet Pantaar. Iedere avond gaat hij naar een huis. Hij belt dan aan en vraagt om een aalmoes. Dan moet je hem iets dierbaars van je weggeven. Hij voelt dan of je echt wel iets dierbaars weggeeft. Als dat niet zo is dan pakt hij zelf iets dierbaars af. En als je je verzet dan verandert hij je in een gangklok. Een paar dagen later komt hij langs bij de burgemeester, maar hij bezit helemaal niets dierbaars. En hij geeft een portemonnee. Maar Pantaar vindt dat niet genoeg dus neemt hij Stach mee. Hij wil Stach in het vuur duwen maar Stach haalt hem over om eerst te gaan praten. Pantaar vertelt dat Hij elke avond iets dierbaars in het vuur moet gooien anders gaat Ekilibrië ten onder. Maar als er iemand vrijwillig in het vuur gaat, dan zal het vuur heel lang blijven branden. Stach belooft aan Pantaar dat hij zich morgen vrijwillig in het vuur laat gaan. Daar stemt Pantaar mee in. Stach zit de volgende dag bij de grot en eigenlijk is Pantaar wel verbaasd dat Stach daar nog zit. Pantaar. Stach vraagt aan Pantaar waarom hij niet veel eerder is gestopt met offeren. Dat heeft Pantaar zichzelf ook al heel vaak afgevraagd. Dan zegt Pantaar dat hij zichzelf wil offeren want hij is oud en Stach is nog jong. Dat doet Pantaar en het vuur blijft heel lang branden en Pantaar is dood. Zo heeft Stach de zesde opdracht voltooid. De minister houden een vergadering in het park om de laatste opdracht te verzinnen. Stach moet op stenen stoel van Stellingwoude gaan zitten. Als Stach er is ziet hij meteen de grote stoel. Want Stellingwoude is maar een klein stadje en de stoel is heel groot. Stach loopt naar de stoel toe maar er is een groot ijzeren hek voor de stoel. Op het hangbord staat: wie deze stoel beklimt vermake aan zijn erven tevoren geld en goed, want hij zal zeker sterven. Stach gaat een cafeetje binnen en vraagt wie de sleutel van het hek heeft. Geesje van Dorp heeft de sleutel dus gaat hij meteen naar Geesje. Geesje vertelt hem dat je alleen op de stoel kunt gaan zitten als zes belangrijke personen je op de stoel tillen anders zul je sterven. Stach vraagt aan de ministers of zij hem op de stoel willen tillen, maar dat willen zij niet. Dan vraagt Stach aan alle burgemeesters waar hij is geweest of zij hem op de stoel willen tillen. De burgemeesters willen dat wel. Als ze er allemaal zijn tillen ze hem op de stoel. En alle mensen die kwamen waren kijken riepen heel hard: “ Leve de koning van Katoren!” Stach is nu koning en benoemt de burgemeesters tot ministers. De oude ministers krijgen allemaal een opdracht die zij moeten vervullen. Nadat Kim klaar is met school trouwt zij met Stach.
5.9 Verdiepingsopdracht v Het verhaal gaat over het bestuur van een land (koning en ministers) en Jan Terlouw heeft zelf ook een carrière als politicus gehad en is nu Commissaris van de Koningin. 6. Eindoordeel v Ik vond het een mooi boek, het was goed leesbaar en er zat een goede lijn in het verhaal. Verder bevatte het boek wat spanning, wat humor, o.a. de namen van de ministers en ook wat verdriet, maar dit wordt niet zo erg behandeld. Zo nu en dan was er eens een wat ‘duurder’ woord tussen. Ik zag ook dat er in het boek een paar grote spellings- en schijffouten stonden, zoals …gvonden… 7. Achtergrondmateriaal v Recensie: Zie Bijlage
v Schrijver: Ik heb een interview met Jan Terlouw gevonden
Jan Terlouw werd als zoon van een dominee in 1931 geboren. Hij was de oudste zoon thuis en had nog twee broers en twee zussen. Hij groeide op in de Veluwse dorpen Garderen en Wezep waar zijn vader predikant was. Beide dorpen hebben later model gestaan voor zijn boeken; Garderen wordt beschreven in Bij ons in Caddum en Oorlogswinter speelt in het dorp Wezep, al noemde Terlouw het in zijn boek Hank.Jan Terlouw kreeg de liefde voor verhalen met de paplepel ingegoten; zijn vader was een man die graag vertelde. Heeft die liefde voor verhalen u ertoe gebracht zelf verhalen te gaan schrijven?‘Het heeft er indirect denk ik wel mee te maken. Toen ik zelf vader was geworden van vier kinderen vertelde ik hun ook altijd verhalen. Ik heb ze maar één keer een boek voorgelezen, dat was Alleen op de wereld, de rest verzon ik zelf. Op een gegeven moment vonden mijn vrouw en kin- deren dat ik die verhalen eens op moest schrijven – zo ben ik begonnen. Mijn vrouw las mijn verhalen, corrigeerde ze en daarna stuurde ik ze naar kinderboekenschrijver Paul Biegel om te vragen wat hij ervan vond. Volgens Paul Biegel was het moeilijk om als beginnende schrijver met verhalen door te breken en hij raadde me aan eens een boek te schrijven. Die raad heb ik aangenomen. Geïnspireerd door een reis naar Rusland die ik voor mijn werk had moeten maken, schreef ik Pjotr. Daarna zijn mijn verhalen over oom Willibrord ook gepubliceerd.’Voordat van Jan Terlouw in 1970 zijn eerste kinderboek verscheen, had hij al een hoop andere dingen gedaan. Als kind wilde hij eerst boer worden, toen piloot en daarna chirurg, maar uiteindelijk heeft zijn hartstocht voor wis- en natuurkunde gewonnen en is hij gaan studeren. Na zijn studie wis- en natuurkunde promoveerde hij op een onderwerp op het gebied van het thermonucleaire onderzoek en verrichtte hij onderzoek in Nederland, Amerika enZweden. Toen in 1966 de politieke partij D’66 werd opgericht, was Terlouw zo enthousiast over hun ideeën dat hij vrijwel onmiddellijk lid werd van de partij. En het bleef niet bij een lidmaatschap – het was het begin van een lange carrière in de politiek. Heeft uw politieke loopbaan ook sporen nagelaten in de boeken die u heeft geschreven?‘Ik heb in mijn verhalen altijd discussiestof willen bieden over maatschappij en milieu. De “boodschap” die ik mijn lezers mee wil geven, heeft alles te maken met mijn politieke idealen. Zo laat Stach uit Koning van Katoren bij het vervullen van zijn eerste opdracht zien dat democratie het allerbelangrijkste is in een samenleving. Als mensen ophouden met elkaar te praten, komt er nergens meer iets van terecht. In een aantal van mijn boeken laat ik zien hoe sommige mensen macht misbruiken, zoals de bestuurders in Oosterschelde windkracht 10 en de ministers in Koning van Katoren. Ik denk dat macht alleen goed kan worden uitgeoefend als zij gekozen en gecontroleerd is en als zij van tijdelijke aard is. Soms kan iemand zijn natuurlijk overwicht ook verkeerd gebruiken. Dat gebeurt bijvoorbeeld in Gevangenis met een open deur waarin de sekteleider zijn macht voor verkeerde doelen aanwendt.Mijn belangstelling tijdens mijn werk is altijd primair uitgegaan naar milieubeheer en economische zaken. Ook die fascinatie is terug te zien in mijn boeken: Oosterschelde windkracht 10 geeft een duidelijk beeld van de argumenten voor en tegen de volledige afsluiting van de Oosterschelde. Ik vind het leuk in een verhaal een traditionele visie tegenover nieuwe inzichten te plaatsen. Tijdens mijn lidmaatschap van de Tweede Kamer was ik nauw bij de besluitvorming rond de Oosterschelde-dam betrokken.’In hoeverre is uw werk autobiografisch?‘Dat is moeilijk te zeggen. Ik zuig veel uit mijn duim, maar sommige dingen in mijn boeken zijn wel echt gebeurd, bijvoorbeeld in Oorlogswinter. Ik was acht toen de oorlog uitbrak en ik heb die vijf jaren onder de Duitse bezetter heel bewust meegemaakt. Enkele ervaringen uit die tijd heb ik verwerkt in dat boek. Mijn grootste angst toen was dat mijn ouders gegijzeld zouden worden. Mijn vader was twee keer opgepakt en beide keren hadden ze tegen hem gezegd: “Morgen schieten we je dood.” Dat laat ik de vader van Michiel in mijn boek ook overkomen. Hem schieten ze ook echt dood, mijn vader gelukkig niet.Maar ik heb niet alles zelf meegemaakt. Die overval op het distributiekantoor bijvoorbeeld, daar was mijn buurjongen bij betrokken.Sommige verhalen zijn ook ontstaan vanuit een gebeurtenis die ik zelf heb meegemaakt, maar het verloop van het verhaal is voortgekomen uit mijn eigen fantasie. Zo kreeg ik het idee voor De kunstrijder toen ik een aantal jaren in Parijs woonde en me bezighield met transport. Op een gegeven moment kwam ik in aanraking met vervoer van gehandicapten. Dat zette me aan het nadenken over mensen die een bepaalde lichaamsfunctie moeten missen. Gehandicapten kunnen vaak veel meer dan mensen denken; mijn boek kun je misschien wel zien als een pleidooi voor de emancipatie van mensen met een handicap.’ Veel van Terlouws boeken spelen in de wereld die wij kennen, maar hij heeft ook een aantal verhalen in een fantasieland gesitueerd. Koning van Katoren en De Kloof spelen beide in landen die de schrijver zelf bedacht heeft. De setting doet daardoor een beetje sprookjesachtig aan, maar de problemen waarmee de hoofdpersonen te maken krijgen, zijn wel uit het dagelijks leven gegrepen.De boeken van Jan Terlouw vallen regelmatig in de prijzen. Voor Koning van Katoren en Oorlogswinter ontving hij in 1972 en 1973 de Gouden Griffel en De kunstrijder werd in 1990 onderscheiden met de Prijs van de Nederlandse Kinderjury. In 2000 werd Eigen rechter genomineerd door de Jonge Jury.Zijn boeken zijn echter niet alleen populair in Nederland. Ze zijn vertaald in het Frans, Duits, Engels, Fins, Hongaars, Italiaans, Pools, Spaans (Castiliaans, Catalaans, Baskisch en Galicisch), IJslands, Zweeds, Zuidafrikaans, Fries, Tsjechisch, Deens, Japans en zelfs in twee Keltische talen: het Iers en het Welsh. In 1973 kreeg Terlouw voor Koning van Katoren bovendien de Österreichischer Staatspreis für Kinder- und Jugendliteratur.Behalve schrijven heeft Jan Terlouw nog een groot aantal andere bezigheden. Rondom zijn huis heeft hij veel dieren verzameld, waaronder koeien, kippen en twee Haflingers (paarden) die hij cadeau kreeg toen hij afscheid nam als Commissaris van de Koningin van Gelderland. Al die beesten kosten een hoop tijd, maar dat vindt Terlouw niet erg. En als hij even wat anders wil, heeft hij altijd nog zijn Harley Davidson waarop hij vaak tochtjes maakt door de omgeving. De boeken In zijn boeken stelt Jan Terlouw vaak eigentijdse problemen aan de orde. Hij heeft zijn lezers echt iets te vertellen en bedenkt steeds weer een boeiende vorm om zijn verhaal in te gieten. Dat kan bijvoorbeeld een detective zijn, maar ook een meer sprookjesachtige setting. Hij vindt het heel belangrijk dat kinderen met taal bezig zijn en veel lezen. Niet voor niets is hij voorzitter van de Stichting Lezen.De hoofdpersonen in zijn boeken lopen niet weg voor hun verantwoordelijkheden en door middel van zijn verhalen wil Terlouw de lezer aansporen ook zelf verantwoordelijkheid voor zijn daden te dragen. Dat wordt bijvoorbeeld heel duidelijk in Eigen rechter. Hierin laat Jan Terlouw zien dat de wet niet altijd even helder is en dat iedereen zijn eigen rechtsgevoel moet ontwikkelen en zelf beslissingen moet nemen. 1971 Briefgeheim Veronica tv-serie
1971 Koning van Katoren Gouden Griffel 1972Eremedaille Padua 1973Oostenrijkse Jeugdboekenprijs 1973

1971 Oorlogswinter Gouden Griffel 1973Honor List Hans Christian Andersen Jury in Rio de Janeiro 1974 Vara tv-serie
1976 Oosterschelde windkracht 10
1976 Pjotr (In 1970 eerder verschenen bij Van Holkema en Warendorf) 1981 Oom Willibrord (In 1970 eerder verschenen bij Van Holkema en Warendorf) 1983 De Kloof
1986 Gevangenis met een open deur
1989 De kunstrijder Bekroond met de prijs van de Nederlandse Kinderjury 1990
1993 De uitdaging
1998 Eigen rechter Genomineerd door de Jonge Jury 2000