1. Primaire gegevens Auteur: Maarten ‘t Hart
Titel: De Kroongetuige
Ondertitel: - Verschenen in: 1983
Aantal blz: 212
Leestijd: 4 uur
Uitgelezen op: 14 augustus 2000 2. Verantwoording van de keuze Ik had gehoord dat het een leuk en spannend boek was. 3. Verwachtingen vooraf Ik wist er eigenlijk helemaal niks van en had dus ook geen echte verwachtingen. 4. Eerste reactie achteraf spannend: 3
meeslepend: 3
ontroerend: 2

grappig: 1
realistisch: 2
fantasierijk: 3
interessant: 3
origineel: 3
goed te begrijpen: 3
Dit werk heeft mij aan het denken gezet, ja
Ik heb iets aan dit werk gehad. ja
Dit werk spreekt me aan omdat het een spannend verhaal is en ik het erg leuk vond dat het uit verschillende perspectieven verteld werd. 5. Korte samenvatting Wanneer zijn vrouw, Leonie, een week weg is, gaat Thomas een paar keer uit met de bibliothecaresse, Jenny Fortuyn. Aan het eind van hun laatste avond samen vraagt hij, een beetje aangeschoten, of Jenny met hem mee naar huis gaat. Ze krijgen een beetje ruzie en omdat er een paar mensen staat te kijken, besluit Thomas haar verder met rust te laten. Wel wil hij proberen via een andere weg eerder bij Jenny’s huis te zijn dan zijzelf, maar dan barst er een hevig onweer los. Als hij de volgende morgen op zijn werk komt, het Medisch-biologisch laboratorium, vertelt zijn collega Alex hem dat de ratten die vier dagen gehongerd hadden vanwege het onderzoek kannibalisme bij ratten, volgevreten lagen te slapen toen hij ’s ochtends aankwam. Een paar dagen later krijgt hij op zijn werk bezoek van twee rechercheurs, Lambert en Meuldijk. Zij vertellen dat Jenny spoorloos is verdwenen en dat Thomas de laatste is die haar heeft gezien. Later die dag, als Thomas langs de bibliotheek loopt, kan hij het niet laten om even op Jenny’s kamer te kijken. Daar treft hij Lambert en Meuldijk, die hem voor de tweede keer die dag verhoren. Lambert wil een keer bij Thomas thuis rondkijken en zijn kleren onderzoeken. Thomas wil Leonie nog steeds buiten het verhaal houden, dus doet Lambert zich voor als een collega van Thomas. Leonie heeft echter meteen door dat Lambert geen collega is. Op Thomas’ kleren wordt bloed gevonden, maar daar is een simpele verklaring voor: die sporen zijn ontstaan tijdens het onthoofden van ratten. Toch wordt Thomas gearresteerd. Dit op grond van het verhaal over de verzadigde ratten van Alex en het verhaal van de man die tegenover het laboratorium woont en meende dat hij Thomas en Jenny de bewuste nacht bij het laboratorium had gezien. Gedurende de tijd dat Thomas in de cel zit, brengt hij Leonie d.m.v. brieven op de hoogte van het hele verhaal. Leonie onderzoekt samen met Alex of het mogelijk zou zijn dat 200 ratten zo snel een mens kunnen verslinden. Dat blijkt niet te kunnen. Dan vertelt ze Thomas haar theorie, namelijk dat Jenny samen met Robert, een vriend van haar die op het punt stond naar Zuid-Afrika te emigreren, is meegegaan en dat de ratten door twee werksters op het laboratorium zijn gevoerd. Leonie gaat nu zelf op onderzoek uit. Vanaf dan lees je mee in haar dagboek, waarin zij het ook erg veel heeft over het feit dat Thomas en zij geen kinderen kunnen krijgen. Ze bezoekt verschillende cafés, waar Thomas met Jenny heen was geweest en praat met mensen die hen hebben gezien. Ze gaat ook langs bij de man die tegenover het laboratorium woont. Hij vertelt dat hij Thomas en Jenny samen het laboratorium binnen heeft zien gaan en dat Thomas even later alleen naar buiten kwam. Dan gaat ze naar Jenny’s kamer en ziet aan de theeresten in een kopje dat Lambert daar al eerder is geweest. Vervolgens gaat ze naar het hofje waar Robert woonde en zijn buurvrouw vertelt haar dat het sneeuwde op de dag dat hij en zijn vrouw naar Zuid-Afrika vertrokken. Dan vertelt ze Lambert dat ze weet dat hij kortgeleden nog bij Jenny is geweest. Hij gaat er niet op in, maar vertelt wel dat Jenny’s kleren in een wc in het laboratorium zijn gevonden. Alleen haar laarsjes ontbreken. Alex en Leonie bewijzen dat de ratten Jenny niet opgegeten kunnen hebben. Maar dan moet Leonie denken aan een filmpje dat Thomas op de universiteit heeft gemaakt, genaamd ‘Moord in het laboratorium’. Dat ging over iemand die dacht dat er een lijk in een pot met alcohol is verstopt, maar dit blijkt een zeekoe te zijn. Ze gaat naar het laboratorium en vindt inderdaad een lijk tussen de zeekoeien. Zo raakt ze steeds meer overtuigd van Thomas’ schuld. Tijdens de rechtszaak hoort Leonie dat Thomas nu ook wordt verdacht van drugsdiefstal uit het laboratorium. Ook wordt de kroongetuige, de man die tegenover het laboratorium woont, verhoord, maar het blijkt dat hij meer is afgegaan op wat hij dacht te zien dan wat hij werkelijk heeft gezien. Vlak voor Kerstmis komt Thomas vrij bij gebrek aan bewijs. Leonie vertelt Thomas over het lijk tussen de zeekoeien. Ze gaan kijken in het laboratorium en samen met Lambert, die hen achtervolgd is, stellen ze vast dat het niet Jenny is. Dan ziet Leonie opeens de oplossing voor het raadsel: op hun eerste avondje uit heeft Jenny de sleutel van Thomas gestolen. In de onweersnacht heeft Robert zijn vrouw vermoord en het lijk hebben ze vermoord in de pot met zeekoeien. Jenny heeft de kleren van Roberts vrouw aangetrokken en ze hebben de drugs uit het laboratorium meegenomen. Ze hebben wat spullen opgehaald bij Robert en zijn naar Schiphol gegaan. De sneeuw die de buurvrouw van Robert had gezien, bleek populierenpluis te zijn, dat opwaaide door de hevige wind. Nu de zaak zo ongeveer is opgelost, begint Leonie weer te piekeren over de kinderloosheid in haar huwelijk. Toch krijgt ze weer hoop doordat Thomas haar een krantenbericht over reageerbuisbaby’s geeft en zo laat zien dat hij toch graag wil proberen een kind met haar te krijgen. 6. Tijd en ruimte Het verhaal wordt chronologisch verteld, de gebeurtenissen beginnen op 31 juli en eindigen vlak voor Kerstmis (half december), de vertelde tijd is dus ongeveer 4,5 maand. Er spelen zich enkele kleine flash-backs af; herinneringen, bijvoorbeeld de gedachten van Leonie aan het dia-avondje met de hoogleraar en zijn vrouw, en haar herinneringen aan de zwarte vogels, maar natuurlijk ook de verhalen over de nacht dat Jenny is vermoord die achteraf verteld worden. Het verhaal speelt zich af in Leiden, deels in het laboratorium, deels in de gevangenis, deels in de bibliotheek en in het huis van Thomas en Leonie, er spelen zich ook gedeeltes af in een kroeg, op het politiebureau en ook een aanzienlijk gedeelte in de rechtbank.
7. De wijze van vertellen In het eerste hoofdstuk ziet men het verhaal door de ogen van Thomas, en is hij dus de ik-figuur. Kijkt men naar het tweede hoofdstuk dan komt men tot de ontdekking dat zowel Thomas als Leonie in hun brieven aan elkaar de ik-figuur zijn. Vanaf het derde tot en met het vijfde en tevens laatste hoofdstuk ziet men het verhaal door de ogen van Leonie. De schrijver probeert volgens mij op die manier duidelijk te maken hoe Leonie en Thomas tegen deze gebeurtenissen aankijken en wat hun gevoelens daarbij zijn, het verhaal laat de emoties van deze twee personen duidelijk naar voren komen. 8. Spanning Maarten 't Hart slaagt erin de spanning heel knap op te bouwen. Wie is de dader? Lange tijd komen meer personen in aanmerking, niet alleen Thomas, maar ook Lambert, Ariannne en Robert. In de loop van het boek gaat de lezer steeds meer aan de onschuld van Thomas twijfelen. Zijn advocaat gelooft stellig dat hij de dader is en zelfs Leonie is er niet steeds van overtuigd dat hij vrij-uit gaat. 9. Thema en motieven Er komen twee thema’s in het boek voor die nauw met elkaar verweven zijn. Het eerste thema is een verstoorde huwelijksrelatie (het huwelijk van Thomas en Leonie en alles wat daarmee samenhangt, voornamelijk de kinderloosheid en de jaloezie van Leonie. Het tweede thema is de misdaadkant van de roman: een raadselachtige verdwijning van een jonge vrouw. In het boek komen nogal wat motieven voor die knap zijn uitgewerkt en soms met elkaar zijn verweven. komen enkele belangrijke motieven voor: - kinderloosheid (Leonie die heel graag kinderen wilde, maar ze niet kon krijgen, hier werd haar leven heel erg door beheerst) - trouw en ontrouw (Thomas was ontrouw, maar Leonie blijft ook niet ‘trouw’ aan Thomas, omdat ze zijn verhaal niet meer geloofde) - schuld en onschuld (wie is de dader en wie niet) - de muziek (vooral de componisten Schumann en Verdi (Leonie contra Thomas) spelen een belangrijke rol) - de rol van de filosofie (Nietzsche) - raadselachtige verdwijning (hoe Jenny precies verdwenen is blijft heel lang onduidelijk) - zoektocht (naar de dader) - spiegelmotief (vgl. Leonie / Jenny; Thomas is verliefd op Jenny’s spiegelbeeld) - ratten (deze komen vaak terug in het boek, vooral omdat eerst gedacht werd dat Jenny aan de ratten was gevoerd) - zwarte vogels (staan voor belangrijke gebeurtenissen in Leonies leven) 10. De personages Thomas: Thomas is een beetje een stuntelige, onhandige man. Ik zou hem haast intellectueel noemen, door zijn beroep en zijn manier van spreken en nadenken over de dingen, hij filosofeert veel over het leven en de problemen van alle dag. Hij spreekt op universitair niveau en haalt graag citaten van Nietzsche aan. In tegenstelling tot zijn vrouw schijnt hij er weinig ophef over te maken dat hun huwelijk waarschijnlijk kinderloos zal blijven. Leonie: Leonie is een zeer intelligente vrouw, doortrapt wanneer dat nodig is en zeer doortastend. Ze weet bepaald niet van opgeven, ze bijt zich helemaal vast in het bewijzen van de onschuld van haar man. Ook zij is intellectueel en praat en denkt evenals haar man op universitair niveau. Zij is een knappe, slanke vrouw met lang bruin haar, maar helaas is zij onvruchtbaar wat haar veel verdriet doet, ze voelt zich schuldig en is bang dat haar onvruchtbaarheid een wig slaat tussen haar en Thomas. Jenny: Jenny werkt bij de bibliotheek en daar heeft Thomas haar ook leren kennen. Ze wordt omschreven als een losbol, vooral op het gebied van relaties met zowel mannen als vrouwen. Ze was verslaafd aan drugs en dat was zee waarschijnlijk ook de reden waarom ze met Thomas had aangepapt. werkt bij de bibliotheek en daar heeft Thomas haar ook leren kennen. Ze wordt omschreven als een losbol, vooral op het gebied van relaties met zowel mannen als vrouwen. Ze was verslaafd aan drugs en dat was zee waarschijnlijk ook de reden waarom ze met Thomas had aangepapt. Lambert: Inspecteur Jozef Lambert is degene die zeer persoonlijk betrokken is bij de zaak omtrent de verdwijning van Jenny, omdat hij vroeger zelf iets met Jenny gehad heeft. Hij wordt omschreven als iemand die zich net als Leonie vastbijt in het onderzoek, alleen is hij ervan overtuigd dat Thomas er hoe dan ook op de één of andere manier bij betrokken is. 11. Titel, ondertitel en motto De titel heeft meerdere verklaringen: 1. Een oude man wordt beschouwt door Lambert en de officier van justitie als kroongetuige, omdat hij beweert Thomas, in de nacht van de mysterieuze verdwijning van Jenny, samen met Jenny het laboratorium, waar Thomas werkt en hijzelf tegenover woont, binnen te hebben zien gaan (wat dus later blijkt is dat het Robert geweest moest zijn die samen met Jenny naar binnenging) en Thomas (Robert) alleen weer heeft zien vertrekken hij zou in een auto gestapt zijn en weggereden zijn, wat dus niet kan, want Thomas heeft geen rijbewijs. Deze getuigenis wordt tijdens het proces volledig ontkracht door mr. Pieterse de advocaat van Thomas. 2. Volgens Nietzsche, het kind in de meeste huwelijken de ongewenste kroongetuige is: "Zijn niet de meeste huwelijken van dien aard dat men geen derde als kroongetuige wenst? En juist deze derde ontbreekt vrijwel nooit - het kind - en dat is meer dan een kroongetuige, namelijk de zondebok!" (blz. 144 rgl. 15 tot en met 18 uit "De Kroongetuige", 24e druk) 3. Een derde reden kan zijn dat Leonie (de vrouw van Thomas) in feite de enige is die denkt te weten waar het lijk van Jenny zich bevindt, namelijk in het museum dat zich in het zelfde gebouw bevindt als het laboratorium waar Thomas werkt. Achteraf blijkt het lijk wat ze vinden niet van Jenny maar van de vrouw van Robert te zijn. Als je over het verhaal bekeken vanuit het standpunt van Leonie nadenkt kun je haar ook als "De Kroongetuige" omschrijven, ook al heeft zij als vrouw van de verdachte het recht om te zwijgen, zij hield informatie achter die zeer belangrijk was voor een verdere vooruitgang van het onderzoek. Waarschijnlijk kun je haar beter een kroongetuige voor de verdediging van Thomas noemen, omdat haar informatie voor Thomas niet belastend was, maar er juist voor zou zorgen dat hij vrijgesproken zou worden. Er is geen ondertitel en geen motto in het boek.
12. Relatie tekst en auteur Hoe ‘t Hart aan het idee gekomen is voor het verhaal van "De Kroongetuige" is bekend. In 1963 tijdens zijn studie waren zijn studiegenoten bezig met het maken van een film met als titel: 'Moord in het museum', gebaseerd op een legende die daar de ronde deed. Het verhaal ging namelijk rond op de universiteit dat er ooit een lijk verborgen zou zijn geweest in een van de potten met alcohol wat dus ook weer terugkomt in deze roman. Maarten 't Hart werkte dit verhaal pas uit in de jaren 1979 tot en met 1982 waarna in 1983 het boek werd uitgegeven. 13. Persoonlijke beoordeling Ik vond het een erg leuk boek. Een van de leukste dingen van het boek vond ik dat het vanuit 2 perspectieven geschreven was, eerst las je was Thomas dacht en voelde, later wat Leonie dacht en voelde. Vooral het karakter van Leonie sprak me erg aan. Ik zou me niet met haar kunnen vergelijken, maar ik vond haar echt een mooi persoon, die een ideaal heeft er daarvoor leeft en zich vastbijt in wat ze wil. Het boek ging over twee onderwerpen, die ik beiden interessant vond, een onopgeloste moord en de problemen van een huwelijk (door vreemdgaan en onvruchtbaarheid). Dat ik het boek in één dag uitgelezen heb, bewijst wel hoe geweldig ik het vond.