Beschrijvingsopdracht
Titelbeschrijving Titel: Oeroeg
Auteur: Hella S. Haasse
Uitgever: Querido
Plaats van uitgave: Amsterdam
Jaar van uitgave: 1995
Jaar van 1e druk: 1948
Druk: 43e Motivatie Boekkeuze Mijn motivatie voor het boek ‘Oeroeg’, is als volgt. Ik wilde een boek wat niet te dik was, zodat ik er niet te lang mee bezig was, om het te lezen. De achterflap maakte me nieuwsgierig, dus besloot ik dit boek te nemen. Samenvatting De ik-figuur (zijn naam komen we niet te weten) is geboren in Indonesië, maar zijn ouders zijn Nederlands. Hij speelt veel samen met de Indonesische Oeroeg. Het liefst spelen ze op de kampong bij het huis van Oeroeg. De vader van de ik-figuur vindt dat zijn zoon door zijn vriendschap met Oeroeg te weinig Nederlands praat. Ieder Nederlands woord wordt afgewisseld met een Soendanees woord. Vader en moeder besluiten dat de ik-figuur tot aan het schooljaar (hij is namelijk al zes jaar) enkele uren per dag privé-les krijgt om zijn Nederlandse taal op te krikken. Oeroeg is erg nieuwsgierig naar de lessen en volgt ze dan ook via een open raam. De lessen van meneer Bollinger hebben resultaat, maar zelfs jaren later heeft de ik-figuur nog een Soendanees accent. De vader van de ik-figuur heeft liever dat zijn zoon niet meer op de kampong speelt. Oeroeg moet maar bij hun huis op Kebon Djati komen spelen. De ik-figuur speelt liever niet thuis, maar Oeroeg vindt het prima. Er worden voorbereidingen getroffen voor het eerste schooljaar van de ik-figuur. Hij krijgt nieuwe kleren en schoenen. Van zijn vader krijgt hij een echte schooltas. De ik-figuur reist vanaf nu iedere dag met de trein naar zijn school in Soekaboemi. Hij is wel teleurgesteld dat Oeroeg niet naar dezelfde school als die van hem gaat. De moeder van de ik-figuur verklaart dat dat logisch is, want Oeroeg is immers een inlandse jongen. Op een dag krijgen Oeroegs ouders visite. De bezoekers, waaronder meneer Bollinger, dineren bij het gezin. Later wordt voorgesteld om een rit te maken naar Telaga Hideung (= het Zwarte Meer). De ik-figuur wordt enthousiast. Hij kent het Zwarte Meer alleen van spannende verhalen, waarin gesproken wordt over monsters en spoken. Bij wijze van uitzondering mag de ik-figuur mee. Onderweg worden Deppoh en de tuinman Danoeh met de auto opgepikt. Bij aankomst is de ik-figuur enigszins teleurgesteld. Het meer is niet zo eng als hij verwacht had. De heren nemen hun badkleding mee naar een bamboehuisje aan het water. De ik-figuur en de dames klimmen op een vlot, terwijl de heren zich in het bamboehuisje omkleden. Na een korte zwempartij klimmen de mannen ook op het vlot. De heren spelen haasje-over en willen jonassen. Door de wilde bewegingen van de volwassenen, scheurt het vlot en valt de ik-figuur in het donkere water… De ik-figuur ontwaakt in zijn bed. Hij denkt dat hij alles gedroomd heeft, maar niets is minder waar. Na de val van het vlot is de ik-figuur bewusteloos te water geraakt. Deppoh is bij de reddingsactie om de ik-figuur te vinden, overleden . De ik-figuur voelt zich schuldig dat de vader van zijn beste vriend is gestorven om hèm te redden. Korte tijd later verhuist de familie van Oeroeg. Ze gaan bij een familielid inwonen in een desa op de berg. Oeroeg gaat bij zijn achterneef, een huisjongen van de familie van de ik-figuur, inwonen. De ik-figuur en Oeroeg reizen nu samen met de trein naar Soekaboemi. Ze gaan nog wel naar verschillende scholen. De vader van de ik-figuur betaalt de schoolopleiding van Oeroeg. Als de ik-figuur in de vierde klas van de lagere school zit, gaat zijn moeder weg. Volgens vader moet ze voor onbepaalde tijd op reis. Pas later beseft de ik-figuur de ware reden van haar vertrek. Ze gaat ervandoor met meneer Bollinger. Meneer Bollinger wordt vervangen door Gerard Stokman. De jongens kunnen goed met Gerard opschieten. Hij neemt hen regelmatig mee op expedities. Oeroeg en de ik-figuur bewonderen de jachthut in de bergen, die Gerard helemaal gerestaureerd heeft. Regelmatig neemt hij de jongens mee voor een varkensjacht. Daarbij worden ze begeleid door de koeli Ali. De ik-figuur kan slecht met zijn vader overweg. Ze leven als vreemden naast elkaar. Vader begrijpt niet dat zijn zoon ontdekkingsreiziger wil worden. Een paar dagen voor zijn elfde verjaardag, praat vader met zijn zoon. Hij heeft enkele maanden verlof en wil gaan reizen. Vader denkt erover zijn zoon naar Nederland te sturen, zodat die naar de kostschool kan. De ik-figuur herinnert zich de verhalen van Gerard over Nederland en wil bij Oeroeg blijven. Na enkele woordenwisselingen wordt besloten dat de ik-figuur tot aan zijn toelatingsexamen voor de HBS in Indië kan blijven. De ik-figuur wordt in een huis in Soekaboemi ondergebracht. Hij wordt verzorgd door een voormalige Nederlandse verpleegster, genaamd Lida. De ik-figuur beseft dat zijn vader op deze manier probeert hem bij Oeroeg weg te houden. Hij is verbitterd en wil zo weinig mogelijk met zijn vader te maken hebben. De ik-figuur en Oeroeg spijbelen veel om bij elkaar te kunnen zijn. Na een paar maanden verhuist Oeroeg eveneens naar het pension van Lida. Oeroeg krijgt het schooladvies om naar de MULO of AMS te gaan. De vader van de ik-figuur denkt dat Oeroeg weinig beroepskansen heeft en weigert dan ook voor zijn opleiding te betalen. Lida raakt meer en meer op Oeroeg gesteld en besluit hem te helpen. Ze vertelt hem over het beroep van arts en Oeroeg is zeer enthousiast. Na een jaar keert de vader van de ik-figuur terug. Hij is inmiddels getrouwd met Eugenie. Vader beslist dat de ik-figuur de zomervakantie moet doorbrengen op Kebon Djati. Oeroeg blijft in Soekaboemi. De ik-figuur heeft een hekel aan zijn stiefmoeder. Hij verafschuwt haar autoritaire gedrag ten opzichte van het personeel. Regelmatig ontsnapt hij om Oeroeg op te zoeken. Lida heeft inmiddels een pension in Batavia overgenomen en in september trekken zij en Oeroeg daar naartoe. Oeroeg gaat naar de MULO en de ik-figuur gaat in Batavia naar de HBS. De ik-figuur komt in een internaat terecht. Regelmatig brengt hij een bezoek aan het pension van Lida. Oeroeg krijgt meer en meer kenmerken van een Europese jongen. Hij wil nauwelijks nog herinnerd worden aan zijn verleden en praat alleen nog maar Nederlands. De puberteit brengt de ik-figuur in verwarring. Hij heeft, in tegenstelling tot Oeroeg, problemen om met meisjes om te gaan. Oeroeg en de ik-figuur praten over de toekomst. De ik-figuur wil ingenieur worden. Oeroeg wil naar de Nederlands-Indische Artsenschool in Soerabaja. Hij droomt ervan om naar Amerika te gaan, want daar wordt een mens niet beoordeeld op zijn ras en afkomst. Lida heeft intussen grote moeite met de opvoeding van Oeroeg. Ze zorgt ervoor dat hij opgenomen wordt in het internaat van de HBS, waar de ik-figuur ook woont. Oeroeg heeft grote problemen met de afwijzingen van de ‘Europese’ jongens. Hij voelt zich anders. In deze periode ontstaat een verwijdering tussen Oeroeg en de ik-figuur. Oeroeg bouwt een vriendschap op met een jongen van Arabische afkomst (Abdullah), die eveneens naar de NIAS gaat. Een bezoek van de ik-figuur aan Kebon Djati loopt uit op een teleurstelling. Gerard is met verlof en moeder schrijft de ik-figuur waarbij ze doet alsof hij nog een kleine jongen is. De ik-figuur voelt zich zelfs een vreemde in het huis van Sidris (de moeder van Oeroeg). De volgende dag keert hij weer terug naar Batavia. Oeroeg studeert aan de NIAS en woont met Abdullah bij familie. Lida raakt meer en meer teleurgesteld in haar pensionverblijf en verlangt ernaar bij Oeroeg te zijn. Na enkele maanden verkoopt ze haar pension en verhuist ze naar Soerabaja. De ik-figuur heeft dan alleen nog maar via brieven contact met hen. De ik-figuur slaagt op zeventienjarige leeftijd voor zijn eindexamen en bespreekt de toekomst met zijn vader. Hij wil graag ingenieur worden en gaat nog datzelfde jaar naar Delft om te studeren. Voor zijn vertrek gaat hij naar Soerabaja om afscheid te nemen van Oeroeg en Lida. De ik-figuur merkt dat nu alles anders is. De vertrouwelijkheid is er niet meer en het bezoek eindigt met een felle discussie over de Nederlandse onderdrukking. Tijdens en na de beëindiging van zijn studie, denkt de ik-figuur veel na over het lot van Oeroeg, Lida, zijn vader en het gezin. Na de capitulatie van Japan hoort de ik-figuur dat zijn vader overleden is. Ondanks alle inspanningen kan hij geen contact krijgen met Oeroeg en Lida. De ik-figuur verlangt naar zijn geboorteland Indië. Hij solliciteert naar een betrekking en reist af naar Batavia. Tijdens een patrouille reist hij mee richting Kebon Djati. De thuiskomst is teleurstellend. De onderneming van zijn vader is volledig verwaarloosd en verwilderd. Het landschap geeft een spookachtige indruk. Alleen de bergen en het meer zijn nog hetzelfde gebleven. Plotseling hoort de ik-figuur een geluid naast zich. Hij draait zich om en kijkt recht in de ogen van Oeroeg. Oeroeg draagt een wapen en dreigt de ik-figuur neer te schieten. De ik-figuur beseft dat een gesprek niet mogelijk is. Als hij even omkijkt, is Oeroeg plotseling weer verdwenen. Later twijfelt de ik-figuur of het Oeroeg wel was.
Persoonlijke reactie
Eerste persoonlijke reactie Ik vond het best een leuk boek. Maar het werd na een tijdje een beetje langdradig. Verder was het boek interessant, omdat alles door de ogen van de ik-figuur geschreven werd. Het is in feite één lange terugblik op zijn vriendschap met Oeroeg. Wat het boek ook boeiend maakte, is de realistische schrijfwijze van Hella S. Haasse. Mijn vijf beoordelingswoorden zijn: saai, interessant, droevig, werkelijk, geloofwaardig. Uitgewerkte persoonlijke reactie - Onderwerp: Het onderwerp van de tekst is de vriendschap tussen de ik-figuur en Oeroeg en het verloop daarvan. De schrijver geeft dit goed weer en daarom is het makkelijk om mezelf in die situatie te verplaatsen. Ik had al verwacht dat de vriendschap niet helemaal goed afliep, omdat ik dat al op de achterkant van het boek had gelezen. Mijn verwachtingen zijn dus wel uitgekomen. - Gebeurtenissen: De belangrijkste gebeurtenis vind ik het overlijden van de vader van Oeroeg, want dit is de aanzet tot verdere gebeurtenissen in het boek. Ook de gebeurtenis op het laatst waarin Oeroeg dreigend met een pistool voor de ik-figuur opduikt vind ik belangrijk. Deze gebeurtenis geeft namelijk aan wat de gevolgen zijn van al die verschillen die er gemaakt worden tussen de Nederlanders en Indiërs. De gevoelens van de personen en de gebeurtenissen zijn goed in verhouding. De gebeurtenissen zijn boeiend, ontroerend en schokkend. Dit komt door al die verschrikkingen in het boek, de verschillen die er worden gemaakt en natuurlijk het verloren gaan van een goede vriendschap. - Personages: Ik-figuur
De ik-figuur is gedurende lange tijd bevriend met de inlandse jongen Oeroeg. Ondanks de verschillen in afkomst, ziet de ik-figuur Oeroeg als zijn gelijke. Na de lagere school gaat de ik-figuur naar het internaat van de HBS in Batavia. In deze periode beginnen Oeroeg en hij uit elkaar te groeien. Dit betreurt hij zeer. De relatie met zijn ouders is niet bijzonder goed, Oeroeg is zijn enige vriend. Vader
De vader van de ik-figuur is een drukke zakenman. Hij is administrateur. Vader heeft weinig contact met zijn zoon en bemoeit zich weinig met de opvoeding. Als hij van zijn vrouw scheidt, stuurt hij zijn zoon naar een pension in Soekaboemi. Later hertrouwt hij en krijgt zijn vrouw Eugenie nog twee kinderen. Moeder

De moeder van de ik-figuur is vaak ziek en verveelt zich op Kebon Djati. Ze heeft een verhouding met meneer Bollinger en vertrekt later met hem naar Europa. Oeroeg
Oeroeg is een inlandse jongen, van dezelfde leeftijd als de ik-figuur. De vriendschap met de ik-figuur verloopt lange tijd goed. Op latere leeftijd krijgt hij grote moeite met de cultuurverschillen. Hij distantieert zich steeds meer van wat Europees is en sluit vriendschap met een jongen van Arabische afkomst. Oeroeg studeert voor arts en gaat later bij het Rode Kruis werken. Deppoh
Deppoh is de vader van Oeroeg. Hij is de mandoer van de administrateur. Hij overlijdt bij een reddingsactie van de ik-figuur. Sidris
Sidris is de moeder van Oeroeg. Ze is de vriendin van de moeder van de ik-figuur. Sidris is bijzonder trots op haar zoon, zelfs nadat hij geadopteerd wordt door Lida. Lida
Lida is de pleegmoeder van Oeroeg. Ze is pensionhoudster is Soekaboemi. De ik-figuur verblijft enige tijd in haar pension en later komt Oeroeg er ook logeren. Lida is een voormalige verpleegster uit Nederland. Ze ontfermt zich over Oeroeg en zorgt ervoor dat hij kan studeren. Ze interesseert hem voor de medische wereld. Meneer Bollinger
Meneer Bollinger is de privé leraar van de ik-figuur. Hij krijgt een verhouding met zijn moeder. Later vertrekt hij met haar naar Europa. Gerard Stokman
Gerard vervangt meneer Bollinger en sluit al snel vriendschap met de ik-figuur en Oeroeg. Hij neemt ze vaak mee op expedities en varkensjachten. - Opbouw: De opbouw is heel simpel, het is namelijk één grote flashback, maar dan wel in chronologische volgorde. In die flashback zitten weer kleine terugblikken, deze zorgen voor de nodige spanning en dat is erg prettig. De opbouw past heel goed bij het verhaal, het geeft in mijn ogen de vriendschap perfect weer. Je maakt alles door de ogen van één personage mee, namelijk de ik-figuur. Ik vind die manier aan de ene kant best wel geslaagd, omdat het verhaal dan best wel duidelijk blijkt. Aan de andere kant vind ik het niet echt geslaagd, omdat ik het verhaal ook weleens door de ogen van Oeroeg had willen zien, zodat ik zijn gevoelens met die van de ik-figuur zou kunnen vergelijken. De gebeurtenissen bevatten, onder andere door de goede opbouw, weinig onduidelijkheden. Verder vond ik het verhaal redelijk spannend, omdat ik wilde weten hoe de vriendschap eindigde. Het boek begon me pas echt te boeien, toen de vader van Oeroeg, Deppoh, overleed. Dat was de eerste echt belangrijke gebeurtenis in het verhaal. - Taalgebruik: Het taalgebruik in het verhaal is niet moeilijk. Bijzonder was dat de schrijfster heeft er voor de afwisseling een Indisch woord heeft ingezet, zoals mandoer en kampong. Dit past heel goed bij de personages, de hoofdpersoon is namelijk ook tweetalig. Er waren meer beschrijvingen dan dialogen, maar dat was niet vervelend, omdat de schrijfster heel goed beschrijft hoe het landschap eruitziet.
Verdiepingsopdracht
Verwachtingen Mijn verwachtingen waren dat het boek heel droevig was, maar dat viel reuze mee. Alleen het laatste stuk was wel droevig. Omdat ik de achterkant van het boek gelezen had, wist ik dat de vriendschap kapot zou gaan. Ik had alleen niet verwacht dat het zo ernstig zou zijn. Open plekken De belangrijkste open plek in het boek wordt al aangegeven door de eerste zin van de novelle: "Oeroeg was mijn vriend." De vragen die deze zin oproepen zijn: Waarom dan nu niet meer? Is hij dood? Is er iets anders gebeurd. Het boek geeft antwoord op deze vraag, zodat deze open plek wordt ingevuld. Op de eerste pagina vertelt de ik-figuur dat Oeroeg heel belangrijk voor hem was. Hij moet een erg bijzondere rol voor hem gespeeld hebben in zijn jeugd, en doet dat nog in zijn gedachten. De open vraag is dus: Wie is Oeroeg. Die vraag wordt slechts ten dele ingevuld, want de ik-figuur moet tenslotte erkennen dat Oeroeg uiteindelijk een gesloten boek voor hem is gebleven, ook al heeft hij zich zo ingespannen om Oeroeg weer in zijn herinneringen naar boven te roepen. "Zijn onherroepelijk, onbegrijpelijk anderszijn, dat geheim van geest en bloed, dat voor kind en knaap nog geen problemen opwierp, maar dat nu des te kwellende schijnt." (pag. 5) Een andere belangrijke open plek in het boek is de vraag aan het einde van het verhaal, of de inlander die de ik-figuur ontmoet bij het Telaga Hideung Oeroeg is of niet. Die wordt niet ingevuld. Een verdere niet ingevulde open plekken is de vraag hoe het nu precies met zijn ouders vergaat. Halverwege het boek verdwijnen ze uit zicht en je hoort er niets meer van. Spanningsboog
Korte(re) spanningsbogen Een relatief korte spanningsboog is de vraag, als de ik-figuur in Indië terugkeert, of hij Oeroeg zal vinden. Die vraag wordt gedeeltelijk ingevuld op het einde van het verhaal. Dat wil zeggen dat de in-figuur niet zeker is of het nu Oeroeg was of niet. Een andere korte spanningsboog is op het moment dat de ik-figuur in het water valt. Je vraagt je dan af, of hij dood zal gaan, of verwond raakt. Die vraag wordt een paar regels verder ingevuld. Langere spanningsbogen
Een van de spanningsbogen is dat wanneer ze met een vlot het meer opgaan. Al gauw wordt de spanningsboog ingevuld, je leest dat Oeroeg`s vader doodgaat; omdat hij de ik-figuur probeerde te redden. Een andere spanningsboog is wanneer de ikfiguur terugkeert naar het meer. Dan staat er opeens een inlandse strijder voor hem en de vraag blijft of het nou Oeroeg was of niet. Hierbij zijn de manipulatietechnieken gebruikt door weg te laten of het nu Oeroeg was of niet. Dat krijg je niet te horen, dat houd de spanning hoog. Ik vond het boek niet erg spannend, omdat er niet veel spanningsbogen inzaten. De langste spanningsboog in het verhaal hangt samen met de open vraag die de proloog veroorzaakt: Waarom verliest de ik-figuur zijn vriend Oeroeg. Als het boek uit is, krijg je daar wel antwoord op. Een andere langere spanningsboog begint op pagina 13, als moeder wel iets in meneer Bollinger blijkt te zien. De spanning wordt langzaam opgebouwd tot op pagina 27 blijkt dat ze weggaat en met Bollinger naar Europa verhuist. Proza, poëzie en toneel Het boek is proza, omdat het een roman is en verdeeld is in alinea’s. De schrijfster heeft echter niet de hele breedte van de pagina’s benut. Non-fictie en fictie Het verhaal is fictie. Het is geen rechtstreeks verslag van de werkelijkheid. De schrijfster heeft wel de werkelijkheid als uitgangspunt genomen. Open en gesloten einde Het verhaal heeft een open einde. Er zijn nog wat open plekken over. Ik zit nog steeds met de vraag of de ik-figuur Oeroeg echt gezien heeft in het einde. Evaluatie Ik vond het een mooi boek, maar af en toe iets te langdradig. Mijn menig is na de verdiepingsopdracht niet veranderd. Ik vind dat de personen in het boek voldoende worden beschreven. Ik had alleen iets meer willen weten over Lida. Ik ben tevreden over het uitvoeren van de verdiepingsopdracht. Het boek lezen was niet moeilijk, elke avond in bed een stukje gelezen. Ik vond de verdieping wel moeilijk, omdat ze vragen naar spanningsbogen en open plekken; als je die dan niet tijdens het lezen heb genoteerd moet je die na de tijd weer opzoeken. Als ik de volgende keer nog een boek ga lezen, zal ik tijdens het lezen van het boek de open plekken en de spanningsbogen noteren, want dat kost me veel minder tijd achteraf.