Door: Marga Minco De Auteur: Marga Minco is de schuilnaam van Sara Minco, die op 31 maart 1920 geboren wordt in Ginneken. Ze is de enige die het wegvoeren van haar familie in de oorlog overleeft. De voornaam Marga is een overblijfsel van haar onderduikersnaam Marga Faes. Ze trouwt met de schrijver/dichter Bert Voeten, waar zij na enkele jaren van scheidt. Haar werk wordt grotendeels door oorlogservaringen gekleurd. Haar debuut is ‘Het Bittere Kruid’ uit 1957, dat in 1985 wordt verfilmd door Kees van Oostrum. Marga Minco is het echter niet met de verfilming eens. Als haar verhalen niet over de oorlog gaan, dan spelen eenzaamheid en isolement een grote rol. Het toeval is ook belangrijk in haar boeken. Ze schrijft ook korte verhalen en kinderboeken, onder andere ‘Kijk ’ns in de la’ (1963) en ‘De verdwenen bladzij’ (1994). Ze krijgt in 1957 de Multatuli-prijs voor het verhaal ‘Het adres’ en in 1958 ontvangt ze de Vijverbergprijs voor ‘Het bittere Kruid’. Andere boeken van Marga Minco: Maart (1979) Verzamelde verhalen 1951-1981 (1982) De glazen brug (1986) De zon is maar een zeepbel (1991)
Genre: De 2e Wereldoorlog en de gevaren van joodse onderduikers vormen het hoofdbestanddeel van Het bittere kruid. Het is een oorlogsroman. Tijd en tijdvolgorde: Het bittere kruid begint als de oorlog een paar dagen bezig is en eindigt na de bevrijding. De vertelde tijd is dus zo’n vijf jaar. Het verhaal wordt chronologisch verteld. Hier en daar zijn er flash-backs: herinneringen aan de tijd van voor de oorlog. Taalgebruik: Marga Minco probeert met zo weinig mogelijk woorden te schrijven. Vooral gevoelens worden niet weergegeven. Het is aan jezelf om er de juiste gevoelens bij te denken. Dit levert kale en sobere zinnen op. In haar schrijfstijl zit geen emotie, maar daardoor weet ze juist die emotie bij je op te roepen. Samenvatting: Marga komt met haar ouders terug in Breda, nadat ze waren gevlucht voor de Duitsers. Haar vader vindt het nog niet nodig om voor de Duitsers onder te duiken, omdat hij denkt dat het zo’n vaart niet zal lopen. Vroeger al was Marga lastig gevallen door kinderen omdat ze joods was. Ook kon ze herinneren dat er altijd afstandelijk en bang gedaan werd als ze bijvoorbeeld iemand uitnodigde om naar binnen te komen. Ze vindt het ook moeilijk dat alles onder de bezetting verboden werd. Toen Marga het eerste jaar van de oorlog ziek werd, verhuisde de familie naar Amersfoort en trokken bij haar broer Dave en zijn vrouw Lotte in. Marga moest kuren ondergaan in het ziekenhuis. Op een dag komt vader thuis met de sterren die goed worden ontvangen door iedereen. Vader en Dave krijgen een oproep voor een werkkamp, maar worden beide afgekeurd, omdat vader huidsaandoeningen heeft en Dave iets uit een flesje heeft genomen dat hem ziek maakte. Een niet-joods buurmeisje neemt, bij een bezoek om een tennisracket een heleboel van Marga’s spullen mee, omdat zij ze mooi vindt en Marga zegt dat ze de spullen mee mag nemen, want zij zal er waarschijnlijk toch geen gebruik van maken als ze weggaat. Om hen heen duiken steeds meer mensen onder. Toch wil vader nog niet onderduiken, ondanks dat er wel razzia’s worden gehouden. Ook Bettie wordt door de Razzia’s opgepakt. Als Marga, Dave en Lotte een oproep krijgen, komen ze daar onderuit doordat de dokter een attest heeft achtergelaten voor Marga en Dave. Lotte mocht blijven om Marga en Dave te verzorgen. Marga’s ouders moesten on een getto in Amsterdam gaan wonen, omdat ze over de vijftig waren. Op een dag heeft Marga genoeg van het rondlopen in haar pyjama. Ze gaat met de trein, wat zeer gevaarlijk was, naar Amsterdam om haar ouders op te zoeken. Veel mensen om hen heen duiken onder, maar de familie van Marga blijft optimistisch en hoopt dat het misschien niet nodig is. Dave en Lotte wonen inmiddels ook in Amsterdam en naar hen gaat ze als haar ouders op een avond door de Duitsers worden opgepakt en zij nog net door de achterdeur kan ontglippen. Omdat haar identiteitspas in handen was gekomen van de Duitsers onderging Marga een metamorfose. Ze bleekte haar, haar. Toch besluiten ze om naar Utrecht te gaan om daar onder te duiken, maar op het station worden Lotte en Dave opgepakt. Marga redt het naar Utrecht, maar kan niet bij het onderduikadres terecht. Ze gaat weer terug naar Amsterdam en wordt daar door een jongen, Wout, geholpen om een ander adres te vinden. Ze moest een aantal keren van onderduikadres verwisselen, omdat of het adres vol was, of omdat ze te weinig geld had. Tot na de oorlog verblijft ze in Heemstede. Na de oorlog gaat ze naar haar oom en tante in Zeist. Zij zijn niet opgepakt omdat haar tante Nederlands was. Haar oom kon nog steeds niet begrijpen dat zijn familie allemaal dood was en ging ook elke dag naar de tramhalte om te kijken of ze niet toevallig langs kwamen. Toen haar oom stierf ging Marga haar tante nog eens opzoeken. Toen zag ze ook de tramhalte waar hij altijd had gezeten. Alleen beseft zij wel dat haar familie niet meer terug zou komen. Eigen mening: Ik vond het een boeiend boek, waar je, je goed kon inleven. Het boek werd niet echt voorspelbaar, omdat je bijna nooit aanwijzingen had van wanneer er iets ging gebeuren. De spanning in het boek voelt anders dan andere boeken. Ik wilde het boek daardoor snel uitlezen, dus de spanning maken door de lezer een antwoord te laten zoeken is goed gelukt. Daarbij was het boek eng, of eerder vreemd, door de manier waarop de familie Minco met de Duitsers omgaat. Door bijvoorbeeld de sterren te ontvangen alsof het cadeautjes waren. Ook vind ik het vreemd als het buurmeisje langskomt om het tennisracket te lenen en dan de halve kamer van Marga leeghaalt. En dat Marga dat ook nog toelaat. Ook was het boek makkelijk te lezen. Er stonden geen moeilijke lange zinnen en als er Joodse woorden in werden gebruikt, stonden ze achterin uitgelegd. Daarbij was het boek aangenaam, want het was niet dik. Het boek heeft een mooie afloop. De epiloog erachter vond ik heel mooi, omdat je dan weet hoe het echt is afgelopen met Marga, hoe ze zich voelt en hoe hopeloos ze is over de toekomst van haar vader, moeder, broer en zijn vrouw. Je wist van te voren al hoe het boek ongeveer moest aflopen, omdat als Marga in de handen van de Duitsers gekomen zou zijn, zou dit boek niet geschreven kunnen zijn. Ik vind het ook heel knap dat ze haar ervaringen en gevoelens van de oorlog zo mooi in een boek kan verwerken.