Beschrijving  Schrijver: Marga Minco  Titel: Het bittere kruid  Ondertitel: Een kleine kroniek  Druk: Kopie van boek, dus hoeveelste druk is onbekend.  Uitgever: Bert Bakker  Jaar: 1989  Plaats: Amsterdam  Jaar eerste druk: mei 1957  Aantal pagina’s: Kopie van boek, dus aantal pagina’s onbekend. Maar laatste hoofdstuk begint op bladzijde 87 volgens de inhoud.  Motto: Het boek begint met het motto: ‘er rijdt door mijn hoofd een trein vol joden, ik leg het verleden als een wissel om…’ van Bert Voeten. Het werk waaruit het motto komt, kom je niet te weten.
 Indeling: Het bittere kruid is ingedeeld in hoofdstukken met titels. In totaal zijn het er 23. Een paar voorbeelden: op een dag, Het gebeurde, Het bittere kruid, Uit elkaar enz.  Samenvatting van inhoud: Als kinderen worden de ik-figuur, haar zus Bettie en haar broer Dave gepest, omdat ze joods zijn. Ze wonen in Breda. De kinderen in de buurt, die op een Katholieke school zitten, zeggen: “Jullie hebben Jezus vermoord”. Soms gaat het er gewelddadig aan toe. Later, toen ze wat ouder waren, houden ze zich steeds minder aan de joodse gebruiken. Dit was een nadeel voor Dave, de oudste, hij moest alle wetten breken. Toen brak de oorlog uit. De ik-figuur verblijft tijdelijk met haar vader en moeder bij een paar boeren aan de Belgische grens. Haar broer en zus verblijven dan ik Amsterdam. Als ze terug gaan, komen ze hun buurman tegen, deze vraagt wat hun gaan doen, afwachten of onderduiken. Vader antwoordt het eerste. Ze proberen het normale leven weer op te pakken en doen of er niets aan de hand is. Tijdens het begin van de oorlog is de ik-figuur erg ziek, ze heeft t.b.c en komt in het ziekenhuis van Utrecht te liggen. Daar waren de gevolgen van bezetting bijna niet te merken, alleen in het bezoekuur. Haar ouders verhuizen intussen naar Amersfoort om bij haar broer, die inmiddels getrouwd was met Lotte, in te komen wonen. Op een dag komt haar vader thuis met een paketje vol met jodensterren, deze moeten ze op hun kleren naaien. Haar broer zit er nogal mee, dat er steeds meer veranderingen komen. Ook moeten hij en vader zich laten keuren voor de werkkampen. Beide willen niet goedgekeurd worden. Haar vader heeft huiduitslag, waardoor hij wordt afgekeurd. Haar broer probeert door middel van een drankje in een flesje, waardoor hij ziek wordt en door de hele tijd de trap op en af te lopen niet naar de werkkampen te hoeven. Ook hij wordt afgekeurd, alleen de nawerkingen van het drankje blijven nog wel een tijdje. Mevrouw Zwager, een vrouw uit de buurt, begon er over om het hele gezin te laten fotograferen. Ook de ik-figuur en de hele Familie gingen op de foto. Toen de foto’s klaar waren wou moeder ze aan de Zwagers laten zien, maar ze waren al ondergedoken. Ze krijgen het bericht dat Bettie is opgepakt in Amsterdam, eerst geloven ze het niet, maar als ze opbellen bij een vroedvrouw en ze het bericht nog een keer horen, moeten ze er aan geloven. Ook krijgen ze thuis een bericht dat ze zich moeten melden. Dave gaat samen met de ik-figuur rugzakken en kampeerbekers kopen. Op de terugweg komen ze meneer Zaagmeier tegen, deze wil er iets aan doen en zorgt ervoor dat ze in contact komen met een kennis die hen aan een onderduik adres kan helpen, maar Dave vind het echter niet nodig. Dave kreeg attest en de ik-figuur ook, Lotte mocht blijven om hen te verzorgen. Haar ouders moeten naar Amsterdam, omdat ze ouder dan vijftig waren. Twee mannen in zwarte jassen controleren de koffers, beide mogen ze er maar 1 mee nemen. Ook wordt de kamer afgesloten en verzegeld, na vertrek zijn ze toch naar binnen gegaan. Ze hadden alles opgeschreven, dus ze konden niets meenemen. Dave, Lotte en de ik-figuur deden de hele dag niets. Op een dag kwam het buurmeisje langs, ze wou een racket lenen, maar nam veel meer spullen mee, omdat ze die toch niet meer konden gebruiken. De ik-figuur besluit naar haar ouders in Amsterdam te gaan. Ze haalt haar ster van heer jas en neemt een vals paspoort mee. Zo gaat ze met de trein op pad. Eenmaal bij haar ouders gekomen zij haar ouders verrast, ze wonen ergens achter in een groot gebouw, waar oude meubels bewaard worden. Veel van de oude bewoners zijn al weg. Op een morgen zagen ze door het raam dat er Duitsers door de straat marcheerde. Ze dachten dat ze opgehaald werden. Doordat het steeds gevaarlijker wordt, wil vader dat de ik-figuur gaat onderduiken, ze wil niet alleen. Op een dag zou Tante Kaatje op bezoek komen. Daarom moest de ik figuur boodschappen halen. Ze liep door een straat, waar plotseling een bezetter op haar afkwam, deze zag haar aan voor een meisje dat ze zochten. Door haar valse identiteit mocht ze doorlopen. Thuis gekomen bleek tante Kaatje ook opgepakt te zijn. Op een vrijdag middag ging ze naar de slager. Ze liep door de Lepelstraat. Plotseling waren de bezetters overal. Ze kwamen op haar af. Ze wilden haar meenemen, maar ze bleef volhouden dat ze in een andere straat woonde, waardoor ze door mocht lopen. Tijdens het tennissen op een zomermiddag ontdekte de ik-figuur een schuilplek. Tussen de schutting van de buren en hun schutting was een geul, waar ze zich konden verstoppen. Diezelfde avond komen de Duitsers aan de deur, ze worden opgehaald. Vader vraagt of de ik-figuur de jassen wil ophalen, maar ze ontsnapt via de tuin, door de geul, naar de andere straat, waar haar broer en zijn vrouw sinds een paar dagen zaten ondergedoken. Voor de veiligheid blondeerde de ik-figuur haar haar. Ook haar broer blondeert zijn haar per ongeluk. Mevrouw K. waar ze onderduiken vindt dat ze een ander adres moeten zoeken. Ze gaan naar Utrecht met de trein. Op het perron besluiten ze uit elkaar te gaan, om door de controle heen te komen. Maar Lotte wordt aangehouden en Dave gaat met haar mee, nou moet de ik-figuur helemaal alleen verder. In Utrecht kan ze geen plek vinden, ze belt Wout, ze gaat dezelfde dag nog terug naar Amsterdam. Ze wordt de volgende ochtend opgehaald door oom Hannes, hij zal haar naar het onderduik adres brengen. Ze gaan naar een boerderij op het platteland. Maar hier is geen plek meer, ze moet bij een boom wachten tot ze wordt opgehaald door een jongen. Ze komt in een gezin met alleen maar jongens. Er is nog geen bed, waardoor ze bij de vrouw moet slapen. De vrouw vertelde haar dat ze zich nooit waste. Op een dag gaat ze samen met wout naar het café, daar worden ze bijna weer gepakt. Ze kon niet meer bij het gezin blijven, het geld wat ze van Dave gekregen had was bijna op, ze wou het arme gezin niet meer tot last zijn. Ze ging naar een ander onderduikadres in Heemstede. Ze kreeg een nieuw persoonsbewijs van wout. Ze kreeg een nieuwe naam. Na de bevrijding zocht de ik-figuur haar oom op in Zeist. Ze hadden bericht gekregen van het Rode kruis, dat de hele familie om was gekomen. Maar haar oom ging nog ieder dag naar de tramhalte, om te wachten op haar vader. Hij had een kostuum van haar vader, hij had hem bewaard voor als hij terug zou komen. Op een dag kwam er bericht dat haar oom overleden was, ze gaat weer naar Zeist. Haar tante overhandigt het kostuum aan haar, maar ze wil hem niet. Bij de halte bleef ze staan om te kijken wie er uitstapten, alsof ze iemand verwachtte. Maar ze zouden nooit terug komen. Structuurelementen  Tijd: Het verhaal speelt zich af in de tweede wereld oorlog. Het verhaal begint wanneer de bezetting van de Duitsers in Nederland begint en eindigt als de oorlog is afgelopen. Het neemt ongeveer 5 jaar in beslag. Het verhaal is chronologisch verteld, de gebeurtenissen spelen zich achter elkaar af. Wel blikt ze af en toe terug op haar jeugd. Zoals toen ze gepest werd door de buurtkinderen, omdat ze volgens hen Jezus vermoord hadden. Ook wanneer ze te horen krijgt dat Bettie is opgepakt, blikt ze terug op de logeerpartij in Twente bij haar grootouders, waar Bettie bijna verdronk omdat ze bloemen wou plukken aan de waterkant. Het verhaal is niet continu verteld, omdat de schrijfster onmogelijk alle gebeurtenissen verteld kan hebben. Alleen de belangrijke gebeurtenissen worden verteld. Bijvoorbeeld de dag dat ze de sterren krijgen, hoe haar familie na elkaar worden opgepakt, waar ze heeft ondergedoken.  Plaats: Het verhaal speelt zich in Nederland af. Ze komt in die 5 jaar in verschillende plaatsen. Eerst in Breda, dan in Amersfoort, daarna woonde ze een tijdje bij haar ouders in Amsterdam. Tijdens het onderduiken verbleef ze op het platteland en in Heemstede en op het laatst gaat ze naar Zeist. De ruimte in het verhaal speelt bij veel gebeurtenissen geen grote rol. Aangezien er niet veel verteld kan worden in een korte tijd. Meestal omschrijft ze de ruimte om haar heen in grote lijnen. Toen ze bij de arme familie ging onderduiken, waar ze geen bed voor haar hadden, werd alleen het bedden besproken, hoe de familie verder woonde kom je niet te weten. De omgeving versterkt de gebeurtenissen op bepaalde momenten. Zoals wanneer de ik-figuur de geul ontdekt. De hele familie vindt het een goede schuilplek. ’s Avonds wanneer ze opgehaald worden, vlucht de ik-figuur door die geul. Het vluchten wordt dus ‘versterkt’ door de geul. Er is dus een overeenstemming tussen de omgeving en de gebeurtenissen.  Personen: De hoofdpersoon is de ik-figuur, dit is Marga Minco. Ze komt uit een joodse familie. Ze heeft donker haar. Ze is een zelfstandig meisje, ze kan helemaal voor haar zelf zorgen. Ze is de ik-figuur, dus je kan je in haar situatie inleven. Ze verandert in het boek. Ze wordt ouder en wijzer. Ze heeft geleerd dat Duitsers wel gevaarlijk zijn, terwijl haar vader in het begin optimistisch zei dat er niets kon gebeuren en ze niets deden. Ze verliest tijdens het verhaal al haar familie leden. Ze voelt zich erg schuldig dat ze haar ouders heeft achtergelaten toen ze vluchtte. Ze gaat op het laatst immers in haar eentje door. De eerste persoon die wordt opgepakt is haar grote zus Bettie, ze heeft een bijrol, het enige wat je van haar te weten komt is dat ze dapper is. Dat kom je te weten door de gebeurtenis in de kloosterlaan, ze werden als kinderen vaak gepest, maar Bettie nam Marga altijd bij de arm en liep dwars door de groep kinderen heen. Marga was vroeger niet zo dapper, maar dat verandert in de loop van de tijd. Daarna worden haar vader en moeder opgepakt. Haar vader heeft ook een bijrol. Hij is erg optimistisch, zo leert hij de ik-figuur positief te kijken op de oorlog, in plaats van bang te zijn, meer kom je niet over hem te weten. Haar moeder, ook een bijpersoon, wordt bijna niet beschreven. Alleen dat ze een erg zorgzaam en bezorgt iemand is, een moeder-type. Als laatste raakt de ik-figuur haar broer Dave en zijn vrouw Lotte kwijt. Ze werden opgepakt toen ze samen naar Utrecht wouden om een onderduikadres te zoeken. Dave is een dappere jongen.