Voorwerk Het boek “De Aanslag” is geschreven door. Harry Mulisch
Hij is de zoon van een Oost-Europese vader en een Vlaamse moeder en groeide internationaal op. Hij is geboren op 29 juli 1927 in Haarlem en woonde vanaf 1958 in Amsterdam. Vanaf 1949 is hij schrijver van beroep. Tot nu toe heeft hij al meer dan 50 publicaties op zijn naam staan. In 1977 kreeg hij de P.C. hoofdprijs. Andere boeken van hem zijn - De diamant - Het zwarte licht - Twee vrouwen - De ontdekking van de hemel
Ik heb druk 19 gelezen wat uitgegeven was in 1978. De eerste druk verscheen in 1982 bij Uitgever de Bezige Bij in Amsterdam. Het boek heeft 254 bladzijden.
Samenvatting Motto Overal was het al dag, behalve hier was het nacht, neen meer dan nacht. C. Plinius Caecilius Secundus 79 na Christus Proloog: Aan de rand van Haarlem staan langs het Spaarne vier villa's. In 'Buitenrust' woont de familie Steenwijk: bestaande uit een vader die griffier bij de rechtbank is, moeder, Peter van 17 jaar en Anton van 12 jaar. Links van hun villa staat de villa van de familie Beumer en rechts staat de villa van meneer Korteweg en zijn dochter Karin. Eerste Episode: 1945
Op een avond in januari 1945 wordt de familie Steenwijk opgeschrikt door zes schoten. Voor het huis van de buren Kortewijk ligt het lijk van Fake Ploeg, hoofdinspecteur van de politie. Korteweg en Karin slepen het lijk voor het huis van de familie Steenwijk. Peter rent naar buiten om het dode lichaam weer terug te zeulen. De Duitsers komen; Peter vlucht weg en neemt het pistool van de dode Fake Ploeg mee. Anton en zijn ouders worden uit hun huis gehaald en het wordt in brand gestoken, nadat eerst de ruiten kapot zijn geslagen. Anton wordt in een auto gestopt en weggevoerd. Wat er met zijn ouders gebeurt, weet hij niet. Hij wordt in een cel in het politiebureau in Heemstede gezet. In deze cel zit al een vrouw. Ze troost Anton en praat met hem over de fascisten en over de noodzaak hen te haten. Anton wordt de volgende dag overgebracht naar de Ortskommandant in Haarlem, van wie hij naar zijn oom en tante mag gaan. Tijdens de rit van Haarlem naar Amsterdam wordt het konvooi door een Engels vliegtuig beschoten, waarbij enige doden vallen. In Amsterdam komt Anton bij een Duitse generaal terecht, die vriendelijk voor hem is. Zijn oom Peter haalt hem op. Tweede episode: 1952
Anton wordt opgevoed door zijn oom en tante, een kinderloos doktersechtpaar die in de Apollolaan in Amsterdam wonen. Na de oorlog blijkt dat zijn ouders en Peter in de fatale nacht ter plekke zijn doodgeschoten. Anton reageert beheerst en doet er verder niks mee, leeft gewoon verder. Na het gymnasium gaat hij medicijnen studeren. Als hij tweedejaars is, wordt hij door een studiegenoot uitgenodigd op een feestje in Haarlem. Zo komt hij voor het eerst in 1952 weer terug in de stad die hij in januari 1945 verlaten heeft. Het feestje wordt voor hem een teleurstelling, omdat een paar flauwe studenten kwetsende opmerkingen maken. Anton wordt hierdoor herinnerd aan wat hij in de oorlog meegemaakt heeft. De aansporingen om zich als vrijwilliger aan te melden voor de oorlog in Korea doen hem besluiten het feestje vroegtijdig te verlaten. Hij besluit, na lang aarzelen, een kijkje te nemen in zijn oude straat. Als hij in de straat staat, komt mevrouw Beumer, zijn oude buurvrouw, naar buiten en roept hem naar binnen. Ze vertelt dat Antons moeder die nacht in januari een Duitser is aangevlogen en dat zij en haar man daarna samen met andere gijzelingen zijn geliquideerd. Ook vertelt zij dat er aan het einde van de straat, op de plek waar geschoten was, een monument was opgericht. Anton vertrekt om het monument te bekijken, hij ziet de namen van zijn ouders, maar Peter staat er niet bij. Als hij aan zijn oom vraagt over het monument blijkt dat zijn oom hem wel verteld heeft over het monument, maar dat Anton de onthulling niet wilde bijwonen. Anton voelt voor het eerst iets van angst voor het verleden wat hij afgesloten had. Derde episode: 1956
Na zijn kandidaatsexamen gaat Anton op kamers wonen in de binnenstad van Amsterdam. In 1956 vallen de Russen Hongarije binnen. Dagenlang is het rumoerig rond het hoofdkwartier van de C.P.N. in Amsterdam. Tijdens een relletje ontmoet Anton in de portiek van zijn huis Fake Ploeg jr., die een kei in zijn hand heeft. Op de kamer van Anton ontwikkelt zich een heftig gesprek. Omdat zijn vader in de oorlog fout was kon Fake niet gaan studeren. Hij werkt nu in een zaak voor huishoudelijke artikelen. Hij is fel tegen het communisme vanwege het verleden. Anton verwijt Fake dat het de vrienden van zijn vader waren, die Anton's familie hebben uitgeroeid. Fake wordt woedend en verbrijzelt de spiegel met zijn kei. Kort daarop ontploft de oliekachel, waardoor de kamer onder het roet zit. Dit lijkt op de verschrikkelijke nacht in 1945 toen de Duitsers de ruiten kapot sloegen en het huis van Anton zijn ouders in brand staken. Vierde episode: 1966
In 1959 doet Anton staatsexamen. Hij krijgt een assistentschap in de anesthesie en gaat in de buurt van het Leidseplein wonen. Hij werkt in het Wilhelmina Gasthuis. In Londen ontmoet hij een stewardess, Saskia de Graaff. Een jaar later trouwen ze. Ze kopen een half huis in de buurt van het concertgebouw. De vader van Saskia is ambassadeur in Athene. In de oorlog speelde hij een belangrijke rol in het verzet. Begin juni 1966 wordt Sjoerd begraven. Hij was een bekend journalist, die in de oorlog in het verzet zat. Omdat hij een vriend was van de vader van Saskia, gaan Anton, Saskia en hun dochtertje Sandra ook naar de begrafenis. Na afloop van de plechtigheid komt Anton in contact met de verzetsstrijder Cor Takes. Deze heeft Fake Ploeg doodgeschoten. Anton wil eigenlijk niet meer over het gebeurde uit de oorlog praten, maar Cor Takes moet zijn hart luchten en blijft tegen hem aanpraten. Hij probeert zijn daad goed te praten door te vertellen over de gruweldaden van Ploeg. Over het gezeul met het lijk van Ploeg weet hij niets. Hij vertelt over zijn vriendin Truus Coster. Ze blijkt het meisje te zijn met wie Anton in de cel heeft gezeten. Anton hoort nu, dat ze drie weken voor de bevrijding is vermoord door de Duitsers. Takes geeft zijn adres en telefoonnummer aan Anton. Anton gaat met zijn gezin en schoonouders ergens lunchen. Daarna gaat hij met Saskia en Sandra naar het strand. Door de onthullingen van Takes is hij helemaal uit zijn evenwicht. Hij wilde de foto van Truus, die in het bezit is van Takes, zien. In een foto van Saskia herkent hij het beeld dat hij sinds 1945 in zijn hoofd heeft van Truus. De volgende dag gaat Anton naar Takes die nog helemaal met zijn gedachten in het oorlogsverleden zit. Het vrijlaten van de oorlogsmisdadiger Lages maakt de verzetsheld woedend. Anton ziet de foto van Truus. Zij was het die de laatste twee schoten op Ploeg afvuurde. Ploeg heeft haar daarna nog met een schot verwond. Anton is zeer geëmotioneerd. Laatste episode: 1981

Anton en Saskia zijn gescheiden en Anton is hertrouwd met Liesbeth, die kunstgeschiedenis studeert. Ze hebben een zoon: Peter. Anton verdient veel en heeft vier huizen. Hij is vaak in Italië. Hij wordt neerslachtig en heeft soms ook last van een crisis. In 1978 gaat hij met Sandra naar Haarlem. Op de plaats waar het verbrande huis heeft gestaan is een bungalow gebouwd. Ze bezoeken het monument en het graf van Truus Coster op de erebegraafplaats in Bloemendaal. Sandra legt een roos op het graf. Door de emoties weet Anton nu weer wat Truus in de cel tegen hem gezegd heeft. Als Anton dit tegen Takes wil vertellen, merkt hij dat het huis van Takes is afgebroken. Tijdens de vredesdemonstratie op 21 november 1981 in Amsterdam ontmoet Anton Karin Korteweg. Van haar verneemt hij, dat Peter in die nacht in januari 1945 bij hen naar binnen is gevlucht. De Duitsers hebben hem neergesschoten. Korteweg en zijn dochter zijn naar de Ortkommandantur gebracht. Anton herinnert zich dat hij Korteweg daar in een glimp gezien heeft. Hij hoort nu ook waarom Korteweg het lijk weg wilde hebben: hij was bang voor zijn hagedissen. Toen bleek wat welke represaillemaatregelen de Duitsers namen, heeft hij de beestjes zelf doodgetrapt. Hij wilde het lijk niet voor het huis van Aarts leggen, omdat daar Joden zaten ondergedoken. Ook vertelt Karin dat haar vader ze in 1948 zelfmoord heeft gepleegd. Nu weet Anton alles. Hij laat Karin hulpeloos achter en wordt door de menigte opgenomen. Samen met Peter loopt hij verder. Analyse Hoofdhandeling De hoofdhandeling in dit verhaal van Harry Mulisch is als volgt.Op het eind van het verhaal heeft de hoofdpersoon, Anton Steenwijk eindelijk zijn verleden kunnen verwerken en er mee leren leven. Personen In het verhaal is er sprake van één echte hoofdpersoon en bijpersonen die het verhaal aanvullen. Anton Steenwijk is de enige echte hoofdpersoon. In het begin van de geschiedenis is hij stil en een beetje passief. Maar langzaam aan wordt hij gevoeliger, vooral wat de oorlog betreft, en wat actiever. Saskia Steenwijk is de eerste vrouw van Anton. Samen hebben we ze een dochter maar toch scheiden ze. Ze kan goed met haar vader op schieten en hield veel van Anton. Na de scheiding blijven ze vrienden. Sandra Steenwijk is de dochter uit het huwelijk van Anton met Saskia. Ze blijft een beetje op de achtergrond maar uit het verhaal blijkt toch dat ze erg veel om haar vader gaf. Liesbeth Steenwijk is de tweede vrouw van Anton. Erg veel kom je niet over haar te weten. Alleen dat ze kunstgeschiedenis heeft gestudeerd en dat ze samen een zoon krijgen genaamd Peter. Cor Takes is een verzetsheld uit de Tweede Wereldoorlog en de man die indirect voor de dood van zijn ouders heeft gezorgd door Fake Ploeg dood de schieten waar Antons ouders de schuld van kregen. Hij is vergroeid met de oorlog. Er zijn nog meer personen maar die zijn echt heel weinig beschreven. Alle personen zijn flat-characters omdat ze geen ontwikkeling doormaken in het verhaal. Ze worden niet slimmer of wat dan ook. Alleen Anton is geen flat-character, hij is dus een round-character. Hij maakt dus wel een ontwikkeling mee. Hij leert namelijk de oorlog accepteren. Ruimte Het verhaal speelt zich in het begin af in Haarlem. Daarna lange tijd in Amsterdam en soms in Haarlem en in de derde episode ook nog stukken in Italië. De ruimte is altijd bepalend in een verhaal. Anders verzint de schrijver namelijk niet die ruimte. Een ruimte ondersteunt het verhaal altijd. Dat is hier ook het geval. Tijd “De Aanslag” bevat een vertelde tijd van 36 jaar. Ik heb het in ongeveer 5 uur gelezen denk ik. Het verhaal wordt chronologisch verteld met alleen af en toe een terugblik naar het verleden of een vooruitblik naar de toekomst. Het verhaal is in de verleden tijd geschreven. In elke episode worden maar een paar dagen beschreven dus er is zeker sprake van tijdsverdichting. Perspectief Het verhaal is in de alwetende verteller geschreven. De schrijver kent dus al het hele verhaal, in tegenstelling tot de lezer. Door dit perspectief kan je erg goed meeleven met de hoofdpersoon.
Interpretatie Titelverklaring Het boek heet “De Aanslag”. Die titel is erg goed te verklaren. Het verhaal begint namelijk met een aanslag. Die aanslag beheerst de rest van het leven van de hoofdpersoon totdat hij vrede met zijn verleden kan sluiten. Hoofdhandeling De hoofdhandeling in dit verhaal van Harry Mulisch is als volgt.Op het eind van het verhaal heeft de hoofdpersoon, Anton Steenwijk eindelijk zijn verleden kunnen verwerken en er mee leren leven. Personen Zoals al eerder gezegd is Anton de hoofdpersoon in het verhaal. Het hele boek draait erom dat hij zijn verleden moet gaan verwerken. Alle personen die verder nog opduiken zijn niet echt baanbrekend. Alleen maar nuttig voor het verhaal op het moment. De mensen helpen hem wel allemaal met het proces van de verwerking van de oorlog
Anton trouwt twee keer en heeft twee kinderen. Perspectief Het verhaal is in de alwetende verteller geschreven. De schrijver kent dus al het hele verhaal, in tegenstelling tot de lezer. Door dit perspectief kan je erg goed meeleven met de hoofdpersoon. Thema Het thema van dit boek is dat het lot zo bepalend is voor je leven. Als het lijk van Fake Ploeg op een andere plek was neer gelegd, bij iemand voor de deur dus was het de familie Steenwijk waarschijnlijk anders verlopen en een stuk rooskleuriger. Waardering Dit boek heb ik met erg veel plezier gelezen. Dat heeft te maken met het element spanning dat erin zit. Het begint al met de aanslag, daarna de gevangen neming van Anton en daarna weer als hij Fakejunior een bezoekje brengt. Door die spanning wil je telkens weten hoe Anton met de situatie om zal gaan en hem op zal lossen en hem in zijn leven te passen. Het taalgebruik is ook erg goed. Er worden niet al te lange zinnen gebruikt en niet al te moeilijke woorden. De verbanden zijn duidelijk te zien. Ook zit er een flink portie toeval in. Namelijk wanneer Anton Fake tegen komt. Maar er zit net genoeg toeval in om het waarschijnlijk te houden. Het onderwerp is ook interessant. Anders kies je ook niet om een boek te lezen, maar het valt in elk geval niet tegen. De Tweede Wereldoorlog is altijd een dankbaar onderwerp geweest voor boeken omdat er zoveel over te schrijven. Zelfs nu verschijnen er nog boeken die er mee te maken hebben. Het is interessant om te lezen hoe een aanslag het leven van mensen zo veel kan beïnvloeden. Het perspectief, de alwetende verteller, maakt ook dat het boek interessant is. Ook de personen en de ruimte spelen mee. De personen zorgen voor het verhaal en de ruimte ondersteunt dat weer. Mijn conclusie is dus dat het een erg goed boek is.