Kobus en Agnietje, een burgervrijage door Justus van Effen

J. van Effen, Thysbuurs os. (Uit: 'De Hollandse Spectator') Culemburg 1978 (3e druk). De eerste druk komt uit 1733. J. van Effen, Kobus en Agnietje. (Uit: 'De Hollandse pectator') Culemburg, 1978 (3e druk). De eerste druk komt uit 1733. Motivatie: Ik heb dit boek gekozen omdat we in de klas één van de twee verhalen gelezen hebben en het nu nog goed in m'n hoofd zat. Thysbuurs os Thys werkt bij een schoenmaker. Op een dag komt de baas naar hem toe en vertelt hem dat hij elk jaar een beest koopt bij een boer. Dit jaar is zijn dochter getrouwd en zijn zoon is naar Oostindië dus is één beest teveel voor hem. Hij vraagt Thys om het beest te delen, desnoods houdt hij het in op het salaris van Thys. Thys stemt in. Op zondag vertrekken ze naar de boerderij en ondanks dat ze een beetje aangeschoten zijn van de drank, weten ze een mooie os met veel vlees te bemachtigen voor een redelijke prijs. Er wordt afgesproken dat het beest bij Thys thuis geslacht zal worden. De os staat nu voor het huis van Thys en trekt veel belangstelling bij buurtbewoners. Uiteindelijk wordt het beest geslacht. Een man die bij dezelfde boer een beest met nauwelijks vlees gekocht, sluit met Thys een weddenschap over het gewicht van de vetlaag om de nieren van het beest. Thys wint hierdoor een fles jenever. Een andere man roept dan dat het dier niet meer da 500 pond kan wegen en wil ook wedden om een fles jenever. De os weegt echter meer en dus krijgt Thys nog een fles jenever. De volgende dag komen er weer heel veel mensen kijken en Thys trakteert ze allemaal op een borrel. Zijn vrouw moppert op hem omdat ze door dit beest verlies hebben geleden, bijna alles ging op aa drank. Om zijn vrouw te treiteren besluit hij de rest van de week niet te werken en flink te gaan drinken; hij heeft door de roem van de os overal krediet gekregen. Reactie: Ik vind het wel grappig om te zien hoe dat de mensen vroeger leefden en dachten. Het verhaal is erg onrealistisch vind ik, alles gaat nét iets te goed. Ik denk dat dit verhaal is geschreven om mensen te laten zien wat een mooi beest al wel niet teweeg kan brengen, en wat drank vervolgens wel niet kapot kan maken. Thys is in mijn ogen een domme jongen. Hij is slim genoeg om aan de os te voelen of er genoeg vlees aan zit, maar geeft het geld wat hij ermee verdiend heeft, in één keer uit. Zijn vrouw waarschuwt hem, maar hij gaat recht tegen haar opmerkingen in door vooral niet meer te werken en nog meer geld uit te geven. Het verhaal is chronologisch geschreven vanuit de ogen van Thys. Sujet en fabel zijn gelijk aan elkaar. Het is geschreven in een tijd waarin vrouwen nog niet zoveel te zeggen hebben. Ondanks de goedbedoelde adviezen van zijn vrouw, bepaalt Thys hoe hij zijn leven indeelt. Het verhaal begint op het werk van Thys bij de schoenmaker. Het speelt zich dan af bij de boer en vervolgens voor het huis van Thys. Thysbuurs os is te verklaren als de os van Thys. Mensen uit de omgeving van Thys noemen hem Thysbuurs (net zoals wij het nu waarschijnlijk over de buren hebben). Kobus en Agnietje De verteller van dit verhaal is de buurman van Agnietje. Hij ziet dat ze op een avond als zij op haar moeder wacht, wordt aangesproken door Kobus. Kobus vertelt haar dat hij verliefd op haar is maar niet eerder de moed had om op haar af te stappen. Agnietje reageert negatief en zegt dat zij de komende tien jaar nog zeker haar moeder wil blijven verzorgen en dat hij zijn zoete praatjes beter voor een ander meisje kan bewaren. Als Agnietje de deur sluit en hem wanneer Kobus wegloopt weer opent, denkt de verteller dat er nog wel hoop is voor Kobus. Een week later ziet de verteller Kobus met een ander meisje voorbij lopen. In eerste instantie denkt de verteller dat Kobus Agnietje wil laten zien dat hij al een beter meisje gevonden heeft. Als hij ze beiden naar het huis van Agnietje ziet lopen en het meisje zich voorstelt als zijn zuster Keetje, begrijpt de verteller het. Kobus heeft tegen zijn zusje geklaagd en zij komt hem helpen. Met z'n drieën gaan ze een blokje om. Als ze terug zijn bij het huis van Agnietje, wil Ko- bus een kus van haar. Keetje zegt dat dat hoort als een jongen je thuis komt brengen en uiteindelijk stemt Agnietje in. Kobus en Agnietje krijgen wat met elkaar. Op een dag staat de vader van Kobus bij de verteller aan de deur. Het blijkt dat de verteller advocaat is en dat de vader een cliënt van hem is. De vader vraagt hem, als buurman van Agnietje, of zij een goede, zorgzame jonge vrouw is. De verteller zegt dat Kobus het niet beter kan treffen. De vader nodigt de verteller bij deze uit voor een etentje met zijn vrouw, Kobus, Agnietje, Keetje, de moeder van Agnietje en de tante (Motje genoemd). Kobus wordt vanaf nu Jacob genoemd. Jacob is een beetje aangeschoten en probeert Agnietje's aandacht te trekken. Zij vindt dat hij zich moet schamen. Alle aanwezigen vinden het stel zeer goed bij elkaar passen. Als later op de avond de maaltijd wordt hervat en de ouders van Jacob te kennen geven dat ze het stel goedkeuren, geeft Motje te kennen de bruidsschat van Agnietje te willen betalen. Zij heeft tijdens haar leven wat geld vergaard en het maakt haar niet uit of ze het nu voor of na haar dood 'erven'. Iedereen is hartstikke blij dat het stel eindelijk kan gaan trouwen. Reactie: Ik vind dit wel een grappig verhaal. Het hele proces van versieren is zo anders dan tegenwoordig dat het lijkt alsof het nooit zo is geweest. Je haalt de manier van leven van de mensen uit het verhaal. Wel is alles erg overdreven. Het taalgebruik dat Kobus gebruikt is echt verschrikkelijk slijmerig ('mijn allerliefste bekje' bij eerste ontmoeting) en dat maakt het ook wel grappig. De functie van het verhaal is om de problemen van de burgerij op een eenvoudige manier te laten zien. Kobus is vanaf het begin af aan helemaal onder de indruk van Agnietje en doet er alles aan om haar voor zich te winnen. Agnietje is in het begin erg afstandelijk, ze wil voor haar moeder zorgen en vindt de vrijages van Kobus maar niets. Uiteindelijk is ze ook gek op Kobus. De tekst is niet-continu geschreven, er is sprake van tijdsverdichting (bv. een week later). Het verhaal is wederom chronologisch en fabel en sujet zijn gelijk aan elkaar. Het verhaal speelt zich voor de deur van het huis van Agnietje en in het huis van de ouders van Kobus af. De functie hiervan is dat de verteller het kan volgen: hij is de buurman van Agnietje en wordt als advocaat in het huis van Kobus' ouders uitgenodigd. Beide verhalen komen uit 'De Hollandse Spectator'. Hierin werden de idealen van de Verlichting naar voren gebracht.