De ortolaan door Maarten 't Hart

De ortolaan. Deel 1: Verhaalanalyse: Algemene informatie over het boek en de schrijver: Titel: De ortolaan. Schrijver: Maarten 't Hart. Bijzonderheden: Het boek is in 1984 uitgegeven door de Sticht-ing voor de Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek ter gelegenheid van de Boekenweek dat jaar. Maarten 't Hart werd in 1944 te Maassluis geboren. Zijn vader was eerst tuinder en later grafmaker. Al vroeg schreef hij  allerlei verhalen. Het gezin waarin hij opgroeide was streng calvinistisch, maar toch ook blij-moedig. Maarten 't Hart heeft zijn HBS gehaald en daarna is hij biologie gaan studeren aan de Rijks Universiteit te Lei-den. Zijn hoofdvak was ethologie. Sinds 1970 is hij als we-tenschappelijk medewerker aan de afdeling ethologie van de Leidse Universiteit verbonden. Titel, ondertitel en motto: Het boek heet de Ortolaan, wat een vogeltje is. Dit vogel-tje speelt een rol in het boek. Het boek heeft geen on-dertitel. Het motto is als volgt: Verwonderlijk!  Socrates sprak er steeds over dat hij het van een vrouw geleerd had. O, ik kan ook zeggen dat ik het beste van hetgeen ik bezit, aan een meisje te danken heb. Ik heb het alleen niet ván haar geleerd, maar dóór haar. Deze spreuk is van Søren Kierkegaard. De hoofdpersoon is ver-liefd op een vrouw. Het beste van het-geen de hoofdpersoon bezit, zijn de herinneringen aan de ont-moetingen met die vrouw/ dat meisje. De hoofdpersoon heeft niet veel van die vrouw geleerd, maar wel door haar manier van doen.
Samenvatting: Wanneer Maarten 't Hart nog studeert krijgt hij een Bel-gische studente, Alma, te logeren. Ze raken goed bevriend. Nadat ze op de universiteit aan het werk is geweest gaat ze weer terug naar België, naar haar verloofde. Maarten ontmoet haar nog drie keer op congressen. Op de eerste twee congressen wordt Alma volop door het mannelijk geslacht bewonderd. Maar-ten snapt dat niet, hij vindt haar niet knap. Volgens Alma komt het door "een lief lachje". Maarten is verliefd op Alma, juist doordat ze al verloofd is. Ze is ongrijpbaar, dat trekt hem aan. Op het tweede congres is Alma al getrouwd en op het derde, en laatste congres is Alma moeder van twee kinderen. Maarten heeft ondertussen ook een vrouw. Al deze zaken zorgen voor een goede vriendschap tus-sen twee mensen. Genre: Het boek is een wetenschappelijke roman. Thema: Op de achterkant van het boek staat het thema van het boek: "Het fenomeen van het bezet zijn; een geliefd mens wei-gert toe-nadering omdat er al een relatie bestaat die een nieuwe uit-sluit." Deze spreuk is van Adorno. Motieven: De zin van het leven: Maarten denkt af en toe:"Dus hierom ben ik geboren, om dit mee te maken." Vriendschap: Maarten en Alma zijn goede vrienden. Juist omdat de ander al iemand heeft, verliefd blijven op die persoon: Dit is de situatie van Maarten ten opzichte van Alma. Personages: Maarten 't Hart is de hoofdpersoon. Hij is een aardig per-soon en kan redelijk goed met allerlei mensen opschieten. In het boek wordt hij steeds ouder en dus ook wijzer. Hij geeft heel veel om Alma. Alma is een knap Belgisch meisje. Vooral wanneer ze nog jong is hangen er constant mannen om haar heen. Ze is heel aar-dig en ze is net als Maarten bioloog. Ze heeft al vanaf het begin een verloofde en trou-wt ook met hem en krijgt twee kinde-ren van hem. Perspectief: Het is een autobiografisch boek in de ik-vorm. Maarten 't Hart is zelf de ik-persoon.
Structuur: Er zijn vier hoofdstukken. Alma logeert bij Maarten 't Hart, wanneer ze beiden nog studeren en daarna ontmoet Maarten Alma nog drie keer op een con-gres. Ieder hoofdstuk is voor een apart gedeelte. Er zit tussen de hoofdstukken ook veel tijd, waar je niks van te weten komt. Het boek is chronologisch en speelt om de relatie tussen Alma en Maarten. In het boek zitten eigenlijk geen belangrijke spanningsbogen. Het boek begint vlak voordat Alma bij Maarten komt logeren en het eindigt bij een derde congres waar de laatste ontmoeting tussen Maarten en Alma plaatsvindt. Tijd: Er verloopt minstens 10 jaar in het boek. Eerst is Alma een jong meisje en in het laatste hoofdstuk moeder van twee kinde-ren. Het verhaal speelt zich in de moderne tijd af, waar univer-siteiten zijn en allerlei andere moderne zaken. De vertelde tijd is door de vele verzwegen tijd veel langer dan de verteltijd. Bij de tijd die je echt meemaakt als lezer schelen de verteltijd en de vertelde tijd niet zoveel. De ver-telde tijd is nog wel langer. Ruimte: Het eerste hoofdstuk speelt zich af bij Maarten thuis en op de universiteit. De andere hoofdstukken spelen zich af op colle-ges, de eerste twee in Engeland en de laatste in Duits-land. Taalgebruik en stijl: Het taalgebruik is heel rustig. Er zijn behoorlijk aantal dialogen, maar er wordt ook veel gedacht. Bronvermelding: De ortolaan, door Maarten 't Hart, uitgegeven in 1984. Deel 2: Persoonlijke tekstbeleving: In het boek komen een stel hele leuke passages voor. Die echt getuigen van hoe gezellig het kan zijn vrienden te zijn met iemand. Bijvoorbeeld de geschiedenis van de Ortolaan: Maarten 't Hart had vroeger een paar keer op een oud kerkhof een Ortolaan gezien. Hij neemt Alma, op haar verzoek, mee naar het kerkhof om te kijken of de Ortolaan er nog zit. Dit ge-beurt in het eerste hoofdstuk. In het laatste hoofdstuk, wan-neer Alma dus al moeder is, vindt Maarten een dode Ortolaan en geeft deze bij het laat-ste afscheid aan Alma:"O, ja," zei ik, "dat zou ik haast verge-ten, dit heb ik gisteren opgeraapt. Dat vloog tegen het gebouw aan en viel toen dood naar beneden." Uit mijn broekzak haalde ik voorzichtig het vogeltje te voor-schijn. Over de tafel schoof ik het naar haar toe. Alle kleu-ren waren nog goed te zien: de roze snavel lichtte op onder het lamplicht. De gele ogenring op de groene kop leek er wel met een fijn naaldje in geëtst. Ze nam het vogeltje voorzich-tig van mij over, en zat daar, nu nog één meter van mij van-daan. Maar morgen zou dat al anders zijn, zij zou langs een andere weg naar huis gaan dan ik, zij zou stellig niet zo vroeg vertrekken als ik. Maar ja, ik had morgen een hele reis voor de boeg. (blz 94). Doordat Maarten het vogeltje aan Alma geeft en wat hij daarbij denkt, blijkt hoe sterk de vriendschap/liefde is die Maarten voor Alma voelt. Dit vind ik mooi om te zien. Maarten 't Hart vindt het leuk om citaten uit andere boeken in zijn boeken te verwerken. Meestal zijn dat wel hele moeilijke citaten. Dit citaat komt uit Vrees en Beven van Kierkegaard: 'Indien er niet een eeuwig bewustzijn in de mens was, indien er teg grondslag aan alles slechts een wild gistende macht lag die, terwijl ze zich in duistere hartstochten wentelde, alles voortbracht, zowel het grote als het onbeduidende; indien een bodemloze leegte, die nooit verzadigd wordt, zich onder alles verborg; wat zou het leven anders dan vertwijfeling zijn?' Juist door dit soort citaten en de gedachtekronkels van Maarten daarover, komt duidelijk het intellectuele naar voren. Zonder dit soort dingen zou het een boek zijn geweest dat je niet tot denken zou aanzetten, nu doet het dat wel.