De donkere kamer van Damokles Willem Frederik Hermans Eerste druk november 1958 G.A. van oorschot, Amsterdam 34ste druk maart 1997, 2x herzien in '71 en in '78 - Het verhaal in vogelvlucht Henri Osewoudt, de hoofdpersoon uit het verhaal, is woonachtig in Voorschoten waar zijn ouders eigenaar zijn van een tabakszaak. Henri's vader wordt door zijn moeder vermoord als hij nog op de lagere school zit. Na dit voorval wordt hij dan ook ondergebracht bij zijn oom Bart Nauta, in Amsterdam waar hij ook de rest van zijn jeugd doorbrengt. Op jonge leeftijd maakt Henri al kennis met de liefde in de persoon van zijn volle nicht Ria waar hij later ook mee gaat trouwen. Op de middelbare school is Henri eigenlijk een einzelganger die alleen met zichzelf bezig is. Na zijn achtiende verjaardag trouwt hij zijn nicht Ria en zet hij de tabakszaak van zijn ouders voort om op deze manier zijn moeder te blijven verzorgen. Dan begint de oorlog. Henri wordt afgekeurd voor militaire dienst, maar op een gegeven moment dient de luitenant Dorbeck aan. Dorbeck lijkt heel erg op Henri en hij vraagt hem een paar fotorolletjes te ontwikkelen waarna hij later terugkomt met rolletjes die na ontwikkeling naar E. Jagtman gestuurd moeten worden. Ook geeft Dorbeck Osewoudt zijn kostuum en andere kleren die Osewoudt in zijn tuin begraaft. Als de foto's mislukken bij het ontwikkelen koopt Osewoudt zelf van al zijn geld een Leica-fototoestel en gaat hij zelf maar wat militaire objecten op de gevoelige plaat vastleggen om dit mislukken goed te maken. Dorbeck vraagt als hij zich weer meldt of Osewoudt naar Haarlem wil komen. Daar ontmoet henri Zewuster. Samen met hem vermoordt hij twee mannen in de Kleine Houtstraat. Dan ontwikkelt osewoudt de foto's die hij in eerste instantie van Dorbeck had gekregen. Het gebouw waar hij de mislukte foto's heen had moeten sturen wordt gebombardeerd waarbij de hele familie Jagtman om het leven komt. Pas in 1944 meldt Dorbeck zich weer, schriftelijk verzoekt hij Osewoudt om de foto's naar een speciale postbus te zenden. Een paar dagen later ontmoet Henri Elly Sprenkelbach Meijer die overgekomen is vanuit Engeland. Zij identificeert zich met de foto's die henri had opgestuurd waarna Henri voor haar een slaapplaats moet vinden. Osewoudt brengt Elly naar zijn oom Bart in Amsterdam. In Den-Haag komt hij de student Moorlag tegen die op dat moment een kamer huurt bij Henri thuis. Moorlag vertelt hem dat zijn vrouw en moeder gevangen zijn genomen en naar Leiden zijn gebracht en dat Osewoudt zelf zal worden opgewacht. Dan gaat hij met moorlag naar Leiden om valse persoonsbewijzen te halen voor hemzelf en voor Elly Sprenkelbach Meijer. Daar wordt ook Henri's haar zwart geverfd door Marianne Sondaar (die haar naam veranderde omdat ze joodse is). Hij blijft een tijdje hangen in Leiden en dan gaat hij terug naar oom Bart in Amsterdam. Osewoudt krijgt daar van Dorbeck de opdracht om naar de stationswachtkamer in Amersfoort te komen waar hij een vrouw zal ontmoeten. Samen met Marianne moet hij een aanslag op Lagendaal, een Gestapo-lid, plegen. In Amsterdam ontmoet hij haar nogmaals en hij gaat daar met haar naar de bioscoop. Hier ziet hij zijn beeltenis op het doek verschijnen; hij wordt gezocht voor straatroof. Hij probeert te vluchten maar wordt toch gepakt, verhoord en geslagen. Hij heeft het idee dat men hem voor iemand anders aanziet. Vanwege zijn verwondingen wordt hij naar het ziekenhuis gebracht waaruit hij weet te ontsnappen doordat een aantal gemaskerde mannen hem meenemen. Hij gaat zo snel mogelijk naar het huis van Labare in Leiden waar hij wordt opgewacht door de zich schuilhoudende verzetsleden. In het huis van Labare krijgt hij de mogelijkheid om de foto's te ontwikkelen en ziet hij kans om wat slaap te pakken. In deze nacht worden ze overvallen en komt Henri in de gevangenis terecht. In de gevangenis ontmoet hij Ebernuss die net doet alsof hij een vriendelijke gast is, Henri sluit een deal met hem en vermoordt hem. Hij krijgt een schuiladres van Dorbeck en hij krij krijgt geen bericht meer van Dorbeck, behalve een brief waarin staat dat zijn vrouw moet bevallen. Dorbeck wil zich uiteindelijk weder aanmelden bij het leger in Breda maar wordt daar direct opgepakt en hij geraakt in Nederlands gevangenschap waar hij als oorlogsmisdadiger wordt doodgeschoten in een poging om te ontsnappen. - Mijn mening over het verhaal Het boek wordt chronologisch verteld maar de tijd maakt soms wel grote sprongen, er zijn geen terugblikken. Het verhaal is te verdelen in twee uiteenlopende verhaallijnen. De eerste is zijn jeugd (1932-1945) waarin hij in het verzet zit. De tweede is het gebeuren waarbij hij in handen van de Nederlanders valt. Deze tijdlijnen zitten qua opbouw goed in elkaar, de lezer weet niet wat er gaat gebeuren en er doen zich steeds verrassende wendingen voor in het verhaal. Het is een verhaal over het achterhalen van de waarheid, van de chaos van het leven en over hoe dingen er voor zorgen dat het leven raar verloopt. Deze onderwerpen spraken mij niet erg aan, hoewel ik het boek wel erg mooi vond. Het boek heeft erg veel diepgang (vandaar de lange samenvatting) en het verhaal is toch origineel te noemen. Toch, omdat de tweede wereldoorlog naar mijn mening een erg uitgemolken item is dat gebruikt wordt voor erg veel boeken. Het verhaal bevat naast veel gebeurtenissen ook vele gedachten van de (hoofd)personen. De schrijver weet het netjes door elkaar te mixen. Deze gebeurtenissen zijn allemaal met elkaar verbonden ook al komen ze niet altijd logisch uit elkaar voort. De spanning is tijdens het hele verhaal erg hoog, je wilt gewoon doorlezen om te ontdekken wat er nu weer gaat gebeuren. De dingen die er gebeuren zijn niet zo zeer heel erg verrassend, maar je verwacht gewoon niets tijdens het lezen. Het hele verhaal is zeer realistisch geschreven wat er juist voor zorgt dat de sfeer extra goed tot uiting kan komen. Het boek heeft me geen moment verveeld. Van de grote hoofdpersoon Henri Osewoudt kreeg ik een vrij goed beeld: hij is een klein lelijk mannetje zonder baardgroei en een vrouwelijk aandoende stem. Op bepaalde momenten had ik het gevoel de hoofdpersoon te snappen, maar bij de overige personen kon ik geen directe associaties oproepen. Misschien komt dat door het feit dat deze niet erg diep worden uitgewerkt. Eigenlijk kun je zeggen dat er geen sympathieke mensen in het verhaal voorkomen. Wat wel opmerkelijk is: geen van de personages gedraagt zich enigszins ' normaal' doordat het verhaal zich afspeelt in een oorlogs-crisis situatie is dat wel te volgen maar het geeft toch een raar beeld van de gemeenschap. De gedachten van Osewoudt worden erg uitgebreid uitgediept, bij de andere personages is dit niet zo. Alles wat Henri ziet wordt beschreven zodat de lezer de ruimtes goed kan plaatsen. Er is niet echt veel dialoog te vinden in het verhaal. Al met al een zeer bijzonder goed opgebouwd verhaal waar de schrijver de lezer aan zich blijft binden doordat hij de spanningsituaties weet uit te buiten door steeds maar weinig prijs te geven van wat er nu weer te gebeuren staat. Van begin tot eind in een ruk uitgelezen en geen moment het idee gehad om het boek even weg te leggen. Het verhaal is makkelijk te volgen, er is makkelijk taalgebruik; het is gewoon een goed boek. - Beschrijving van Henri Osewoudt Henri Osewoudt de hoofdpersoon woont in het begin van het boek in Voorschoten waar zijn ouders een tabakszaak hebben. Als Henri nog naar de lagere school gaat vermoordt zijn moeder haar man en dus de vader van Henri waarna hij wordt ondergebracht bij zijn oom Bart Nauta in de stad Amsterdam. Hier brengt hij dan ook de rest van zijn jeugd door. (1932-1945). Op jonge leeftijd wordt Henri al ingewijd in de liefde. Dat gebeurt door zijn volle nicht Ria, met wie hij op achtienjarige leeftijd ook in het huwelijk zal treden. Op zijn achtiende zet hij ook de tabakszaak van zijn vader voort om op die manier zijn moeder te blijven verzorgen. Wanneer de oorlog begint wordt Henri afgekeurd voor militaire dienst. Dan komt Dorbeck in beeld en begint hij actief te worden langs de verzetszijde van de oorlog. Henri Osewoudt is eigenlijk een heel onzeker persoon. Hij heeft niets om voor te leven. Hij ziet er niet normaal uit en hij heeft dan ook weinig vrienden. Zijn zin van het leven vindt hij in dingen doen voor luitenant Dorbeck, waardoor hij ook vaak denkt na de oorlog een oorlogsheld te worden. Dorbeck is het grootste ideaal van Henri in hem ziet hij de gelukte versie van zichzelf. Je zou hem in dat opzicht ook wel onderdanig handelend kunnen noemen. Dorbeck is ook de tegenpool van osewoudt op het gebied van zekerheid, vertrouwen en een geslaagd leven. De vriendin van Henri Osewoudt heet Marianne, een joodse die ook een ongeboren kind van Henri krijgt. Osewoudt wordt door zijn vrouw Ria bedrogen door een NSB'er maar hij is daar relatief gezien redelijk gelaten over. Henri heeft ook weinig contact met anderen in zijn leven, hij is slechts een uitvoerder van opdrachten. Ik schat hem in het verhaal een jaartje of veertig. Hij is in staat om mensen te vermoorden en daarmee soms erg dapper, maar aan de andere kant kan hij ook weer heel erg makkelijk in paniek raken (zoals in de bioscoop het geval was) dit is raar want hij kan aan de andere kant weer heel gemakkelijk komen tot de moord van Ria. Osewoudt is een onzeker persoon die zijn draai in het leven niet echt heeft gevonden en op vele punten dan ook net de boot mist. - Brief aan de hoofdpersoon van het boek Beste Henri, In antwoord op jouw schrijven krijg je hierbij mijn weloverwogen reactie en raad. Kijk op het moment suizen bommen over ons Nederland, lopen Duitsers met geweren door onze bossen en leven we in een sfeer van angst, een sfeer van onwetendheid, een sfeer van misplaatste oorlogsvoering, kortom we leven in Oorlog. Mensen zijn nooit of te nimmer normaal, dat is mij een vaststaand gegeven, maar het leven in de omstandigheden waar wij op dit moment mee moeten dealen zorgt ervoor dat mensen doorreageren of juist alles over zich heen laten komen. Ik denk dat het goed is om alles relatief te bekijken en de oorlog als een tijdelijke situatie te beschouwen, zelfs als deze uitzichtloos lang lijkt te duren  moeten we ons niet laten lijden door de gedachte dat het oorlog is en we dus anders moeten danwel mogen reageren. In de verhalen en voorbeelden die mij uit jouw vorig schrijven ter ore zijn gekomen heb ik geconludeerd dat onzekerheid over jezelf en de omgeving een item is waar je vaak moeite mee hebt, zoals bij alle mensen is er ook bij jou het gevoel van onzekerheid, van ik ben minder of anders dan de rest of ik pas er niet in en sterker: die ander past wel en is geaccepteerd en geslaagd. Ik wil er duidelijk op wijzen dat dit gevoel van alle tijden en alle mensen is en dat je niet de enige bent die daar mee in zwang zit.  Maar het is goed om een lijn te vinden die meer gericht is op wat je zelf vindt wil en denkt en minder op de omgeving. Zeker in deze tijd kan die omgeving gemakkelijk wegvallen of erger omslaan naar een andere gedachtengang. Dus lijkt het mij zinvol om voor je zelf vast te stellen wat zou ik willen en hoe zou ik dat willen bereiken. Als je meer vanuit je eigen persoon vertrekt kom je meer tot de mensen omdat je zelf ook mens bent en dus jezelf laat leiden door dezelfde behoeften, kernoverwegingen en intenties dan alle andere mensen. Durf te vallen durf weer op te staan. Wie niet waagt die zeker niet wint! En bij die zinnen geldt eveneens voor ieder individu op de aardbol dat het gemakkelijker gezegd is dan gedaan maar wij westerlingen zouden het op kunnen lossen door ons meer te laten lijden door ons hart dan door ons verstand. Aan elk voordeel kleeft een nadeel en omgekeerd dus wat je ook doet het zal altijd consequenties hebben. Mijn raad is deze consequenties goed in acht te nemen, maar ze tevens te accepteren als gevolg van de keuze voor danwel links danwel rechts en met deze consequenties weer te dealen op het moment dat dat vereist is. Durf te kiezen, durf te leven, maak wat van elke dag en stel je zelf open door de dingen te doen die je echt niet durft. Je zult zeker hard vallen, maar daarna sterker en verbreder opstaan. Wat betreft uiterlijk, geen mens is perfect, geen mens is zoals hij zou willen zijn. Wat je me vertelde dat is waar, er zijn nu eenmaal mensen die meer geluk hebben gehad bij het uitdelen van lichamen dan anderen, maar is een minder dan perfect uiterlijk vervelend? Je zou ook naar de voordelen daar van kunnen kijken want die zijn er wel degelijk. Mensen in je omgeving zijn eerder in staat om dieper in je te kijken dan alleen maar de buitenkant en daar op stuk lopen. Als iemand om je geeft dan weet je dat hij dat doet door wie je bent en wat je doet. En daarnaast moet je maar denken, ach alles is betrekkelijk uiteindelijk eindigen we allemaal tussen zes planken en wat maakt het dan uit of je nu mooi of lelijk bent, lelijk wordt je lichaam toch wel dat is een van de weinige zekerheden in het leven. Stap eroverheen en denk er gewoon niet aan, positivisme is een manier van leven die mensen veel sterkte, veel kracht veel geesteszin geeft en daar zou je wellicht wat meer van kunnen leren. En dan het heikele punt van elke gemeenschap, de mens heeft liefde nodig op vele manieren en in vele soorten op rare momenten. Ga voor hetgeen je denkt dat goed is. Durf te kiezen durf te vallen en laat niet te veel met je sollen. Mensen moeten blij zijn om jou liefde te mogen geven en die van jou te krijgen en als dat niet het geval is dan gooi je ze lekker de deur uit, er zijn vele vissen in de zee en dus hoef je echt niet te pakken wat zich aandient als je dat niet aanstaat. Laat je ook niet gebruiken door andere mensen, laat jezelf eerder doel zijn dan middel, want draai de rollen eens in gedachten om, Dorbeck laat jou wel mooi zijn rotklusjes opknappen en laat jou geloven dat je daar gratie en aanzien mee verwerft, ik kan je vertellen hij  zal met de eer strijken als hij er de kans voor krijgt en de ondersteuningswerkzaamheden die jij verricht, al zijn die wellicht heel belangrijk, zullen in de vergetelheid geraken. Henri je leeft vandaag de dag, in dit jaar, op het moment dat je deze zin leest, je moet er voor zorgen dat elke dag de moeite waard is en wel naar de toekomst kijken, maar dat laatste moet wel vanaf een afstand. Het kan ieder ogenblik afgelopen zijn en als je je dromen verbant naar morgen en later dan is de kans groot dat ze niet of nauwelijks nog zullen uitkomen. Als je nog maar een dag te leven had, dan zou je pas doen wat je altijd al gewild had te doen toch? Ga eens na wat dat zou zijn, schrijf het uit en ja, doe het vandaag en morgen nog! Het leven is kort, time is precious maak er wat van. Durf te kiezen, durf te vallen, durf op te staan DURF te Leven! Carpe Diem Vaarwel, Raadgever Alexander van den Berg