Mariken van Nieumeghen door Onbekend

Mariken van Nieumegen, vertaald door H.Adema
3de druk door Taal &Teken te Leeuwarden, 1987
Het is geschreven rond 1500. Informatie over de schrijver De schrijver van Mariken van Nieumeghen is onbekend. Waarschijnlijk was de schrijver een Antwerpse. Want de schrijver is kennelijk vertrouwd in Antwerpen en is de schrijver onbekend in de omgeving van Nijmegen (de afstand Nijmegen-Venlo is in werkelijkheid ongeveer 60 km). Ook is het verhaal geschreven in het Brabants met Vlaamse accenten . De inhoud van het boek
Samenvatting Mariken woont met haar oom Gijsbrecht in een plaatsje, op ongeveer 3 mijl afstand van Nijmegen. Op een dag stuurt Gijsbrecht Mariken naar Nijmegen om boodschappen te doen. Hij vertelt haar dat als ze niet voor het donker thuis kan komen, ze bij haar tante en zijn zus in Nijmegen moet blijven slapen. Mariken gaat naar Nijmegen, waar ze alles koopt wat zij en haar oom nodig hebben. Ze komt tot de ontdekking dat het nu te laat is om nog terug naar huis te lopen en besluit naar haar tante te gaan. Mariken vraagt haar tante of ze een bed voor haar heeft, omdat het te gevaarlijk is om in het donker terug te lopen. Haar tante begint haar uit te schelden voor slet en zegt dat Mariken helemaal geen boodschappen heeft gedaan en ze niet bij haar mag blijven slapen. Mariken is heel verdrietig door de beledigende opmerkingen van haar tante en ze vertrekt in het donker uit Nijmegen. Bij een grote struik gaat ze zitten huilen. Ze biedt zichzelf herhaaldelijk aan de duivel aan en dit hoort de duivel. Hij zegt bij zichzelf: “Dit levert me haar ziel op ”. De duivel stelt zich voor als Moenen. Hij zal Mariken de zeven vrije kunsten leren (retorica, musica, logica, grammatica, geometrie, aritmetica en alchemie) en alle talen van de wereld als Mariken intiem met hem gaat samenleven. Ook moet Mariken haar naam veranderen in Emmeken, omdat Mariken hem te veel doet denken aan Maria. Mariken moet ook beloven nooit meer een kruisteken te maken. Dan gaan Moenen en Emmeken op weg naar ’s-Hertogenbosch. Gijsbrecht begint zich als Mariken na enkele dagen nog niet thuis is zorgen te maken, Hij besluit naar Nijmegen te gaan. Hij gaat naar zijn zus en na lang aandringen vertelt deze dat Mariken bij haar was geweest en dat ze Mariken naar een herberg had gestuurd waar Mariken al de hele dag had zitten drinken. Gijsbrecht is kwaad over wat zijn zuster over Mariken heeft gezegd en hij vertrekt weer naar huis. Hij vraagt Maria, de moeder van God hem bij te staan. Later pleegt de tante van Mariken pleegt zelfmoord, omdat de oude Hertog Arend uit de gevangenis werd vrijgelaten. Moenen moedigde haar hierbij aan. Ze doodde zichzelf omdat ze bij haar partijkeuze wilde blijven, ze had gekozen voor de jonge Hertog Adolf

Na enkele dagen in ’s-Hertogenbosch door gebracht te hebben, gaan Moenen en Emmeken op weg naar Antwerpen. Ze logeren in ‘De Gulden Boom”. In Antwerpen leven Moenen en Emmeken een zondig leven. Door hun toedoen wordt er elke dag wel iemand vermoord. Na zeven jaar in Antwerpen geleefd te hebben, krijgt Emmeken toch enige spijt van haar zondige leven en wil graag haar familie opzoeken. Ze vraagt het aan Moenen en hoewel Moenen het niet leuk vindt, stemt hij toch toe. De volgende dag vertrekken ze naar Nijmegen. Ze komen daar op de dag van Maria-processie aan. Er wordt een wagenspel gespeeld ‘Masschroen’. In het stuk wordt verteld dat God iedereen altijd vergeeft, hoe slecht deze zich ook gedragen heeft, als deze berouw toont. Emmeken wil het stuk graag zien. Moenen geeft haar toestemming, ook al weet hij dat hij Emmeken hiermee kan verliezen, omdat ze berouw zou kunnen krijgen. En Emmeken krijgt berouw en vraagt als de tranen haar over haar wangen stromen: “oh, Heer der heren, is het mogelijk dat ik Uw genade zou ontvangen als ik tot inkeer zou komen?”. Moenen hoort dit en besluit nu haar ziel op te eisen, door het naar de hel te sturen. Hij neemt haar mee de lucht en laat haar van grote hoogte vallen, in de hoop dat Emmeken haar nek breekt. Gijsbrecht is ook bij het wagenspel en ziet Emmeken uit de lucht vallen. Gelukkig is Emmeken niet dood, omdat haar oom al die tijd voor haar gebeden heeft. Emmeken vertelt al haar zonden aan haar oom. Haar oom zegt tegen haar: We gaan dagelijks de Bijbel lezen om Gods volmaakte heerlijkheid te verwerven; er gaat niets boven oprecht berouw op het laatste moment”. Samen gaan ze naar iedere priester in Nijmegen, maar niemand wil haar absolutie geven of een boetedoening opleggen voor haar vreselijke en onmenselijke daden. Ze besluiten naar Keulen af te reizen om te biechten bij de bisschop, maar ook hij kon haar geen absolutie schenken. Ze gaan van Keulen naar Rome, om daar de Paus om absolutie te vragen en de Paus geeft haar deze. Ze moet voor straf drie ijzeren ringen dragen, een om haar nek en de anderen om haar armen, totdat ze versleten zijn of vanzelf afvallen. Dan zijn haar zonden geheel vergeven. Gijbrecht brengt Emmeken onder in een klooster in Maastricht en reist zelf verder naar Nijmegen. Op een nacht komt er een engel van Jezus bij Emmeken en doet haar de ijzeren ringen af . De volgende ochtend
Is Emmeken hierover zeer verheugd. Hierna leefde Emmeken nog ongeveer tweejaar in Maastricht. Belangrijke personen in het boek De hoofdpersoon: Mariken: een knappe jonge vrouw, met zwart haar. Ze is niet echt een slecht persoon, maar wordt door de omstandigheden, haar tante die haar diep had gekwetst, zo in de war gebracht dat ze besluit met Moenen samen te leven. Ik denk natuurlijk ook om de leuke aanbiedingen die Moenen haar doet. Dat hij haar alle zeven kunsten en alle talen zal leren en dat ze daardoor een wereldrijke vrouw zou worden. Ik denk dat ik in haar geval misschien wel het zelfde had gedaan. Je voelt je zo eenzaam en beledigd, dat je al dat goeds wat wordt aangeboden gelijk aanneemt. Bijpersonen: Moenen: de duivel. En de naam zegt het al, het is een gemene man. Eigenlijk is het geen man, maar een geest die zichzelf het uiterlijk van een mens heft gegeven. Zijn hele lichaam klopt behalve dat zijn ene oog lijkt uitgezworen. Ik vind hem het minst sympathiek, omdat hij Mariken in zo’n zwak moment in haar leven te pakken neemt. Ik vind dit heel gemeen en bovendien heel erg laf. Gijsbrecht: De oom van Mariken,. Hij houdt ontzettend veel van zijn nichtje. Dit kun je merken aan , dat als hij Mariken weer ziet en zij vertelt van haar zonden, hij haar gelijk vergeeft en haar wil helpen. Hij is een heel gelovig man. Hij is priester en als Mariken niet meer terugkomt uit Nijmegen, bidt hij elk dag voor haar. Ook gaat hij jaarlijks naar Aken, om Maria te bezoeken (een beeld van Maria). Ik denk dat ik niet zo gehandeld had als Gijsbrecht. Ik denk dat ik kwaad zou zijn op Mariken, die zeven jaar niets van zich heeft laten horen. Ik vind hem het meest sympathiek, omdat hij toch trouw blijft aan Mariken en in haar blijft geloven, dit had ik niet gekund. De tante: de tante van Mariken. Een boze, achterdochtige vrouw, omdat ze gelijk zo reageert als Mariken bij haar thuis komt. Ze is erg met de politiek bezig en pleegt zelf zelfmoord, als degene die zij volgt, hertog Adolf, als hij geen kans meer maakt. Ik vind haar heel erg onredelijk tegenover Mariken. Zij is eigenlijk degene die Mariken tot het zondig leven aan heeft gezet. Het boek verder
Perspectief Het toneelstuk is geschreven als een toneelstuk, waar iedereen op zijn beurt iets zegt. Tussen de bedrijven door is er een alwetende verteller, die vertelt hoe iedereen zich voelt. Tijd Het boek is geschreven rond 1500. Het boek speelt zich ook rond deze tijd af. Dit is de zien aan dat religie in het boek een belangrijk is en rond 1500 was religie ook heel belangrijk. Ook komt er in het boek zwarte magie voor, wat toegeschreven wordt aan hekserij. En hekserij was rond 1500 heel actueel. Ik denk dat het niet echt belangrijk is te weten wanneer het boek is geschreven. Het thema van het boek gaat niet verloren als het boek in een andere tijd had gespeeld. De tijd is wel belangrijk als je kijkt naar wat erg is in die tijd. Want de duivel eren/ liefhebben wordt nu eigenlijk niet meer als de grootste zonde gezien, het is niet zo erg als het in 1500 was. Het is wel belangrijk te weten dat het boek uit 1500 komt, omdat het zo’n ‘simpel’ en kort verhaaltje is. In deze tijd zou het al snel een kinderboekje worden. Tegen de achtergrond van het verhaal speelt zich één historische gebeurtenis af: hertog Arend van Gelre die gevangen werd genomen door zijn zoon hertog Adolf en later weer werd vrijgelaten door de slotvoogd. Het verhaal is in chronologische volgorde verteld. De verteltijd is ongeveer 30 min. en de vertelde tijd is ongeveer 10 jaar. Plaats Het verhaal speelt zich af rond en in Nijmegen, in Antwerpen en in ’s-Hertogenbosch. Deze plaatsen zijn niet belangrijk voor het verhaal, het had zich even goed ergens anders af kunnen spelen. Het boek is geschreven in een maatschappij waar de religie heel belangrijk was en dit is duidelijk aan het boek te merken, want in het boek is religie ook heel belangrijk. Ook de komst van hekserij was rond deze tijd en dit komt ook terug in het boek.
Boodschap De boodschap die de schrijver over wou brengen is dat God, hoe erg je zonden ook zijn, je altijd vergeeft als je berouw toont. De houding van de schrijver vind ik heel goed. Ik geloof niet in God, maar als hij zou bestaan dan zou hij ieder mens vergeven die spijt heeft van zijn daden. De titel De titel van het boek slaat op de hoofdpersoon: Mariken van Nieumeghen. De titel verwijst op geen enkele manier naar het thema van het boek. Literaire histories Het boek is geschreven in de overgang tussen de middeleeuwen en de renaissance. Mariken van Nieumeghen is een mirakelspel: een spel waarin een wonder gebeurt. Het eerste wonder is de bekering van Mariken en het tweede wonder is dat de ijzeren ringen afvallen. In Mariken van Nieumeghen komt ook het Faust-thema voor. Het verkopen van je ziel aan de duivel. Mijn mening Ik vond het een leuk verhaaltje. Hoewel het boek in de middeleeuwen speelt, herken ik toch heel veel in het boek, waardoor het leuk wordt. Zo herken ik het onzeker worden, nadat Mariken door haar tante is uitgescholden. Ook in deze tijd gebeurd het nog vaak genoeg dat meisjes op een zwak moment, als ze zich onzeker voelen, worden verleidt door allerlei slechte dingen. Nu is het alleen niet meer door de duivel, maar door bijvoorbeeld drugs. Ik vond het een heel simpel verhaaltje, waar je snel en makkelijk doorheen las. Aan de ene kant vond ik dit heel prettig. Maar aan de andere kant ook niet, omdat het net was alsof ik een kinderboekje aan het lezen was. Dit komt, denk ik, omdat het in de middeleeuwen is geschreven en voor iedereen te begrijpen moest zijn. Dat het verhaal in de vorm van een toneelstuk is geschreven vond ik leuk, weer eens wat anders. Wel vond ik dat het moeilijker las en ik had vaak het idee dat er informatie verloren ging, want de handeling van de personen werden niet omschreven. Hierdoor werd het verhaal minder levend. Ik kon het me niet allemaal voor de geest halen. Van de tijd dat Mariken en Moenen in Antwerpen doorbrengen wordt in het boek heel erg weinig verteld. Dit vind ik jammer, want nu is het moeilijker in te zien wat Mariken nou eigenlijk allemaal voor zonden had begaan. Verwerkingsopdracht bij ‘Mariken van Nieumeghen’ Ik het gekozen voor opdracht 40: “Zoek een stukje tekst dat volgens jou geschikt zou zijn als motto bij het gelezen werk”. ‘Vergeving, vrijspraak en kwijtschelding van al onze zonden schenke ons de almachtige en barmhartige Heer’ Ik heb gekozen voor dit stukje tekst uit de bijbel, omdat dit het thema van het boek is. Dat God al je zonden vergeeft.