Sneeuw door J. Bernlef

1 : Zakelijke gegevens : a) Auteur : J. Bernlef
Titel: Sneeuw
Uitgever: Querido, Amsterdam Jaar van uitgave: 1987 Eerste uitgave: 1973 Aantal bladzijden: 126
b) Genre: (psychologische) roman 2: Eerste reactie: a) Keuze: Mevrouw Nawijn heeft het voor de hele klas uitgekozen en we hebben het boek in de les gelezen. b) Inhoud: Mijn eerste indruk was: WOW! Echt een heel aangrijpend verhaal. De manier waarop de schrijver de gebeurtenissen beschrijft zijn heel intens, je voelt bijna zelf die eenzaamheid en isolatie wat de personen in het boek voelen. 3: Verdieping: a) Samenvatting: Zie bijgeleverde samenvatting. 1: Wie is er aan het woord: Het verhaal is geschreven in een auctoriaal perspectief. De flashbacks worden achteraf verteld, maar de rest wordt gewoon verteld alsof het op dat moment gebeurd. Hoewel het verhaal door een alwetende verteller wordt verteld, worden zo goed als alleen de gevoelens van Jan Razelius verteld. 2: Hoeveel personen komen er in voor?: Er komen drie personen in het verhaal voor: Jan Razelius (hoofdpersoon). Hij is 42 jaar. An (18 jaar), zijn dochter en Margaretha, een verpleegster (25 jaar ongeveer). 3: Wat gebeurd er, waar en wanneer?: Kerstin en Jan Razelius hebben een auto ongeluk gehad bij een viaduct. Kerstin is daarbij overleden en Jan heeft het overleeft. Hij kan zich er niks meer van herinneren en kan daarom eigenlijk geen afscheid van haar nemen. Dit verhaal speelt zich in de winter af en er ligt de hele tijd sneeuw. Op het eind van het boek overlijdt Jan. Hij heeft zich doodgereden op dezelfde plek en met dezelfde soort auto waarmee Kerstin en hij dat auto-ongeluk hadden. 4: Hoe loopt het verhaal af?: Jan Razelius rijdt zichzelf dus dood in dezelfde bocht met het viaduct waar Kerstin is overleden. Hij wist dat hij niet verder zou kunnen leven, zo zonder de herinneringen en maakte een einde aan zijn leven. 5: Wat is het probleem (thema) dat als een rode draad door het verhaal loopt?: Het thema is eenzaamheid en vooral isolement. In het geval van Jan Razelius is dat het ongeluk dat hij zich niet meer kan herinneren. Hij heeft nooit afscheid kunnen nemen van Kerstin. Hij was niet bij haar begrafenis. Het is heel belangrijk om iemand begraven te zien worden, om afscheid te kunnen nemen en verder te gaan met je eigen leven. Jan heeft dit dus nooit gekund. Verder is het thema isolement aan alles te herkennen. Het verhaal speelt zich af op een eiland, het klimaat/weersomstandigheden zijn isolerend. Het sneeuwt en is erg koud, dus zit je vaker binnen. Sneeuw maakt ook alles ‘gelijk’. Alles wordt bedekt met een laagje wit, waardoor alles onherkenbaar en hetzelfde wordt. Jan heeft ook een obsessie voor getallen, dit geeft hem namelijk zekerheid, waar hij niet aan kan twijfelen. Verder twijfelt hij overal aan, hij kan zich niks meer herinneren en weet allemaal niet meer wat te doen. Alleen cijfers zijn feitelijkheden waaraan niet getwijfeld kan worden, die staan vast. b) Onderzoek van de verhaaltechniek: 1: Schrijfstijl: Bernlef beschrijft alles heel uitgebreid en gedetailleerd. Ook gebruikt hij veel herhalingen in het boek. 2: Ruimte: Het verhaal speelt zich af op een eiland. Er wonen weinig mensen op het eiland, veel natuur. Jan Razelius loopt er vaak, dan denkt hij na over de dingen. Belangrijk is het viaduct. Kerstin en Jan Razelius overlijden daar allebei op precies dezelfde plek. Het is winter in het verhaal. Er ligt altijd sneeuw. De sneeuw is symbolisch. Ze wist sporen uit, ook die van het ongeluk. Het bedekt alles, en alles gaat er hetzelfde uitzien als er sneeuw op ligt. 3: Verhaalfiguren: Jan Razelius is nadat zijn vrouw is overleden, eenzaam. Dat wordt langzamerhand steeds erger. Dat komt omdat hij zich niks meer kan herinneren van het ongeluk met Kerstin, en nooit afscheid van haar heeft kunnen nemen. Naarmate het leven en de tijd gewoon doorgaat, des te moeilijker Jan het ermee krijgt. Je komt verder niet veel over Jan zelf te weten, alleen dat hij zich erg geisoleerd voelt en hoe hij daarmee probeert om te gaan. An, zij is de dochter van Jan Razelius. Ze lijkt erg veel op haar moeder, ze heeft hetzelfde witblonde haar, dezelfde lichaamsvormen. Dat brengt Jan soms in verwarring. Ze is een rustig type. Zij is ook erg eenzaam. An en Jan hebben elkaar nooit kunnen steunen met het verwerken van Kerstins overlijden. Om toch wat geborgenheid bij elkaar te vinden gaan Jan en An met elkaar naar bed. Dit doen ze uit eenzaamheid. Ze zoeken troost bij elkaar. Later gaat ze met Stefan (een jongen uit het dorp) naar bed. Dit doet ze om te laten zien dat ze anders is dan Kerstin en afstand neemt van wat er gebeurd is. Dit maakt Jan duidelijk dat hij haar kwijt is en dat het nooit wordt zoals het was. Margaretha is de verpleegster van Jan Razelius. Zij gaan ook met elkaar naar bed. Niet omdat ze van elkaar houden, maar gewoon om het gevoel van geborgenheid een beetje te voelen. Margaretha is ook erg eenzaam. Er wordt verder weinig over het karakter van haar verteld. 4: --------- 5: --------- c) Op zoek naar thematiek: 1: Wat is de hoofdgedachte (het thema)?: Het thema is isolatie (eenzaamheid) 2: Welke tekstgedeelten en motieven zijn typerend voor dat thema?: Het gedeelte dat Jan en An met elkaar naar bed gaan. Dit doen ze uit eenzaamheid/isolatie. Verder ook de passage dat Jan terugblikt op een jacht op elanden met wat vrienden. Jan schiet een eland, maar voor zijn gevoel blijft de eland erg lang staan, maar valt dan toch dood neer. Deze passage slaat op Jan zelf. Jan is de eland, hij probeert zich lang staande te houden, maar weet dat hij het niet volhoudt, het schot is het ongeluk waarbij Kerstin overlijdt. 3: Wat is het verband tussen de titel en het thema?: Sneeuw is de titel en sneeuw heeft dus als eigenschap dat het alles gelijk maakt en bedekt, zodat alles onherkenbaar wordt. Dat is ook het geval met zijn herinneringen. Hij kan zich het ongeluk niet meer herinneren of enig gevoel daarvan oproepen. Zijn herinneringen zijn als het waren begraven onder sneeuw, waar hij niet meer bij kan komen. Zijn herinneringen zijn onherkenbaar geworden. d) ----------
4: Beoordeling: 1: Welke verhaalelementen hebben voor jou een positieve werking?: Heel veel verhaalelementen hebben me aangesproken. Het verhaalelement wat ook veel betekenis had is de obsessie voor cijfers. Dit element laat zien hoe eenzaam Jan Razelius eigenlijk is. Hij moet zich ergens aan vast kunnen klampen om toch nog ergens zeker van te kunnen zijn en niet over hoeft te twijfelen. Dit is veel betekenend voor het karakter van Jan Razelius en de situatie waar hij in zit. 2: Welke passage spreekt je het sterkst aan?: Het is moeilijk om nou 1 passage apart te nemen, omdat alles met elkaar te maken heeft. Wat ik wel een belangrijke passage vind is wanneer Jan met zijn eigen dochter naar bed gaat. Dit doe je natuurlijk niet zomaar. Dit geeft gewoon aan hoe eenzaam zij zich voelen. Eigenlijk is dit een heel zielige passage, ze zijn zo eenzaam dat ze op deze manier wanhopig proberen toch nog wat warmte te voelen. Het gevoel van eenzaamheid en isolatie voel je zelf gewoon als je deze passage leest. 3: Welke verhaalelementen hebben voor jou een negatieve werking?: Wat ik soms wel vervelend vond, is dat Bernlef wel heel erg gedetailleerd dingen beschreef, waardoor het wat saaier werd om het boek te lezen. 4: Kun je dit boek met andere boeken of films vergelijken?: Ik zou niet weten met welk boek of film ik dit zou kunnen vergelijken. Ik heb niet eerder zo’n boek gelezen die zo gedetailleerd schreef. Ook het thema isolatie kan ik niet met andere boeken vergelijken die ik gelezen heb. Misschien als ik meer van Bernlef had gelezen dat ik het wel zou kunnen vergelijken met andere boeken van hem, maar dat heb ik niet. 5: Wat is je oordeel over het thema van het boek?: Ik vind het wel een herkenbaar probleem, voor een deel dan. Ik vind het een heel aangrijpend thema, de eenzaamheid, omdat het je helemaal op kan vreten als je er niks aan kan doen. Ik kan me voorstellen als ik zo geisoleerd als Jan Razelius was dat ik er ook een einde aan had willen maken. Niemand wil toch zo leven zonder herinneringen? Dat is gewoon een ondraagbare last die je dan je hele leven mee zou moeten dragen en die ook alleen maar zwaarder wordt en zwaarder, totdat je het niet meer kan dragen. Dit thema zet je dus aan het denken. (Wat zou ik nou doen in zo’n situatie?). 6: Wat vond je van het taalgebruik?: Ik vond het taalgebruik wel redelijk makkelijk, niet heel erg ingewikkeld. Alleen die lange gedetailleerde beschrijvingen vond ik wat vervelend, sommige wil je het liefste overslaan. 7: Hoe luidt je oordeel over dit werk?: Als ik dit boek een cijfer zou moeten geven zou ik wel een 8 geven. Ik vind het gewoon een heel aangrijpend boek. Je wordt heel dicht bij het verhaal betrokken door de manier waarop het verhaal verteld wordt, je maakt het dus van heel dicht mee en dat maakt het erg mooi vind ik. 8: Zou je een ander aanraden dit boek te lezen? Waarom?: Ja, ik zou het dus een ander aanraden, al is het alleen maar om eens te proeven van de schrijfwijze van Bernlef. Je wordt echt helemaal in het verhaal getrokken, als het ware. Ook dus om het verhaal, wat ik al eerder vermeld heb. Het is een aangrijpend boek.