Waarom dit boek? Dit boek heb ik heel toevallig gekozen. Ik stond in de boekhandel en liet toevallig mijn oog op dit boek vallen. Toen herinnerde ik mij meteen weer dat ik van een aantal mensen had gehoord dat De Aanslag een goed en heel ontroerend boek was. De kaft van het boek was echter niet erg aantrekkelijk, een rood papier met daarop De Aanslag gedrukt en verder niets. Die kaft geeft je dus niet echt een beeld van waar het boek over zal gaan. De flaptekst sprak me daarentegen wel erg aan. Het boek zou gaan over een aanslag die gepleegd is in de oorlog, deze aanslag zal voor Anton Steenwijk voor de rest van zijn leven grote gevolgen hebben. Het boek beschrijft dus het leven van een persoon, dat trekt mij erg aan, zeker wanneer daar veel dingen in gebeuren, tegenslagen maar ook goede momenten. Daarom kocht ik dit boek. Tijdens de Tweede Wereldoorlog woonde Anton Steenwijk in Haarlem. Terwijl een groot deel van Nederland al feest vierde omdat zij bevrijd waren, leefden Anton en zijn familie nog in bittere armoede. In Januari 1945 zat Anton (toen 12 jaar) met zijn ouders en zijn 17-jarige broer pater een spelletje te doen. Tot er plotseling zes schoten klonken. De NSB’er Ploeg alg dood voor het huis van de buren. Meneer Korteweg en Karin, de buren van de familie, kwamen hun huis uit en tilden het lijk voor hun huis vandaan en legden het voor het huis van de familie Steenwijk. Peter ging naar buiten om het lijk te verleggen, helaas lukte dit hem niet zonder gezien te worden door de Duitsers. Daarom vluchtte hij snel weg met het pistool van ploeg in zijn hand. De Duitsers vielen het huis van Anton in en staken het in brand. Van Peter hadden zij niets meer vernomen. Peter werd apart van zijn ouders vervoerd naar Heemstede en werd daar in een cel gestopt bij een ander jong meisje dat hem troostte. De daar op volgende maanden woont hij bij zijn oom in Amsterdam. Na de bevrijding bleek dat Antons ouders en Peter diezelfde avond nog doodgeschoten waren. Hij bleef bij zijn oom en tante wonen. Anton dacht niet vaak meer aan de aanslag, hij had het ergens ver weg gestopt. In 1952 werd hij uitgenodigd voor een feestje in Haarlem, voor het eerst sinds de oorlog ging hij weer terug naar die stad. Hij liep nog even langs de plaats waar hun huis vroeger had gestaan en bezocht het monument dat aan het eind van de straat was opgericht. Ook de namen van zijn ouders stonden daarop. Voor het eerst voelde hij iets van angst. Hij wilde nooit meer in Haarlem terug komen. Toen in 1956 meutes mensen alles vernielden wat met het communisme te maken had kwam hij tussen deze grote mensen massa Fake Ploeg tegen. Fake was de zoon van Ploeg, (de doodgeschoten NSB’er). Anton vroeg hem even binnen te komen. Fake verdedigde zijn vader hartstochtelijk. Anton probeerde hem er van te overtuigen dat wat zijn vader had gedaan fout is geweest, maar dat, dat nog geen reden was niet van hem te houden. Het lukte Anton echter niet en Fake liep woedend weg. In 1961 trouwt Anton met Saskia. In 1962 werd hun dochtertje geboren. In 1966 was de begrafenis van een oud-verzetstrijder, die de vader van Saskia nog gekend heeft. Na de begrafenis werd er nog wat nagepraat en hoorde Anton plotseling iemand vertellen over schoten. Het was Takes, de man die Ploeg had doodgeschoten. Anton knoop een gesprek aan met die man en het blijkt dat het meisje dat Anton die avond van de aanslag in de cel had getroost, samen met Takes die aanslag had gepleegd. Zij was later in de duinen geëxecuteerd. Anton begon te huilen, Voor zijn gevoel stierf het meisje nu pas. Hij had haar zijn hele leven al gezocht. Later op de avond ontdekt hij dat Saskia precies voldeed aan het beeld dat hij zich had gevormd van het meisje in de cel. (hij heeft haar nooit gezien, het was donker in de cel) Takes wilde alles weten wat Anton zich nog herinnerde van haar die nacht in de cel. Hij wist echter niets meer. Anton was gescheiden van Saskia en hertrouwd met Liesbeth. Rond zijn veertigste kwam Anton in een crisis. Hij heeft de oorlog nooit echt goed kunnen verwerken. In november 1981 deed Anton mee aan een vredesdemonstratie. Opeens kwam hij Karin Korteweg tegen (de buren die het lijk voor hun huis hadden gelegd). Ze vertelde dat zij en haar vader na de oorlog naar Nieuw-Zeeland waren geëmigreerd, dat haar vader geen rust meer had, bang dat Anton wraak zou komen nemen. Daar had haar vader later ook zelfmoord gepleegd. Ze hadden het lijk verplaatst om zijn hagedissen te redden. Later had hij ze allemaal doodgetrapt. Waarom voor Antons huis en niet voor dat van de familie Aarts? Bij de familie Aarts zaten Joden verborgen. Verward nam Anton afscheid van Karin. Hij had nu na al die jaren antwoorden op zijn vragen. Maar wie was er schuldig?? Of was iedereen schuldig en onschuldig? Vertelsituatie Het is auctoriaal, het verhaal wordt over Anton verteld. De auctoriale vertelinstantie weet meer dan Anton zelf. Anton weet zich bijv. bijna niets meer te herinneren van het gesprek dat hij met het meisje in de cel had. Hij was nog te jong om alles te begrijpen.
Tijd Het verhaal wordt chronologisch verteld. Het boek is verdeeld in vijf episodes. Er zijn af en toe wel verwijzingen naar eerder of latere gebeurtenissen. De verteltijd is 236 bladzijden, de vertelde tijd is bijna 37 jaar. Ruimte De aanslag, de belangrijkste gebeurtenis, wordt gepleegd in Haarlem. Hierna woont hij bij zijn oom en tante in Amsterdam. Tijdens zijn studie medicijnen woont hij op kamers in Amsterdam. Na zijn scheiding met Saskia woont hij in de Toscane, hier wordt alleen maar over verteld, het verhaal speelt zich daar niet af. De donkere cel, waar hij een nacht doorbracht is een heel belangrijke plaats in dit boek. Deze plaats zal hem de rest van zijn leven blijven achtervolgen. Het meisje raakt hem aan met haar vingertoppen, naar deze vingertoppen zal hij zijn hele leven op zoek blijven. Personages Anton steenwijk is de hoofdpersoon van het boek. In het begin van het boek is hij twaalf, aan het eind zo’n 49 jaar. Afgaande op de opmerkingen van anderen veranderd hij in de loop der jaren nauwelijks. Hij was een lange slanke man met sluik, donker haar. Het was erg moeilijk voor Anton, toen hij nog zo jong was, te bevatten wat er allemaal gebeurd was. Hij wilde de oorlog en vooral de aanslag zo snel mogelijk vergeten en stopte het weg. Uiteindelijk heeft het toch gene zin het weg te stoppen, vroeg of laat komt het naar boven. Zo ook bij Anton. Het bleef hem zijn hele leven achtervolgen. Hij had zoveel onbeantwoorde vragen. De vader van Anton, die maar in een klein deel van het boek voorkomt was griffier bij de rechtbank. Tijdens de aanslag bleef hij gebogen boven tafel zitten, zonder iets te kunnen doen. Zijn moeder en Peter waren totaal verschillend van Anton en zijn vader. Zij waren blond en hadden blauwe ogen. Er valt weinig te zeggen over hen. Saskia, zijn vrouw en was stewardess. Over haar valt ook vrij weinig te vertellen. Met haar kreeg hij een dochter, Sandra. Later zijn zij gescheiden. Hij hertrouwde met Liesbeth, van haar kreeg hij een zoon, Peter. Truus Coster, was een belangrijk persoon in het boek, maar was meer een filosofie. Zij is de vrouw die ook een van de 6 schoten op Ploeg heeft gelost. Van haar herinnert hij zich alleen nog wat ze in de cel tegen hem heeft gezegd. Fake Ploeg, de zoon van de NSB’er. Hij blijkt een felle anticommunist te zijn. Hij verdedigde zijn vader hartstochtelijk. Meneer Korteweg. Voor hem waren zijn reptielen zo belangrijk dat hij het lichaam van Ploeg verlegd had om het leven van zijn hagedissen te redden. Hij pleegde zelfmoord uit angst en schuldgevoel. Karin was verpleegster. Ze is nooit getrouwd. Thema De aanslag op Ploeg in 1945. Anton is de rest van zijn leven bezig met deze gebeurtenis. Hij probeerde het van zich af te sluiten maar steeds werd hij er wel weer mee geconfronteerd. Mijn eigen mening Dit is een boek dat een erg goed beeld geeft van de gevolgen die een oorlog op een persoon kan hebben. Wij horen vaak alleen de vreselijke dingen die met de Joden gebeurt zijn en hun verwerking daarvan. Nu zie je het van een andere kant en besef je ook dat het voor het gewone Nederlandse volk heel moeilijk moet zijn geweest. Die Aanslag is gepleegd, zij hadden er niets meet te maken, toch kwamen zij in de problemen. Ik vind het zeer goed hoe Mulisch een heel groot deel van iemands leven in een boek heeft kunnen plaatsen. Je groeit als lezer ook als het ware mee met Anton. Hij is twaalf, jij ervaart de gebeurtenissen ook even net alsof je twaalf bent. Er knap gedaan vind ik dat. Omdat je echt met Anton mee gaat leven, wil je ook steeds verder lezen. Hij heeft vragen over dingen die gebeurt zijn, jij hebt ze ook. Hoe verder je in het boek komt, hoe meer je te weten komt. De grootste vraag, waarom de buren het lijk verplaatst hadden en uitgerekend voor hun huis, kom je pas helemaal aan het eind van het boek te weten. Hierdoor blijft het de spanning erin houden. Ik zou dit boek ook zeker aanraden aan iedereen. Je denkt er later echt nog even over na. Het maakt best indruk op je.